Qoraqalpog‘iston musulmonlari qoziyoti qozisi Baxramaddin domla Razov hojilar va imom-xatiblar bilan birga “Yangi O‘zbekiston fidoyisi bo‘lib, ma’naviyat targ‘ibotchisiga aylanamiz” shiori ostidagi faoliyatni davom etish maqsadida yordamga muhtoj oilalar holidan xabar olish maqsadida Ellikqal’a tumanida xizmat safarida bo‘ldi.
Tuman bosh imomi Ismoil Atajanov va hojilar bilan “Ibn Sino” mahallasida yashovchi ijtimoiy himoyaga muhtoj va diniy oqim ta’siridagi oilalarning yashash sharoitlari bilan tanishdi. Ular bilan bilan mo‘minga hos fazilat va farzand tarbiyasi mavzusida suhbatlashish barobarida homiylar ko‘magida maktab sumkasi, daftar, qalam va oziq-ovqat mahsulotlari taqdim etilmoqda.
So‘ng soha mutasaddilari tumandagi “Abdulloh Norinjoniy” masjidida bo‘lib, obodonlashtirish va qurilish ishlarini ko‘zdan kechirdi. Shuningdek, bu yerdagi sharoitlar, namozxonlar uchun yangi tashkil qilingan kutubxona bilan tanishdi.
Safar davomida Baxramaddin domla Ellikqal’a tumanidagi “Sanoat saroyi”da “Aholi orasida aqidaparastlikning oldini olish” shiori ostida tashkil qilingan “Jaholatga qarshi – ma’rifat” mavzusidagi tadbirda ishtirok etdi.
Suhbat asnosida qozi domla islom – tinchlik dini, millatlararo totuvlik va diniy bag‘rikenglik haqida oyati karima va hadisi shariflardan misollar keltirib ma’ruza qildi.
Tadbirda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, Din ishlari bo‘yicha qo‘mitaning hududiy boshqarmasi vakillari, Nukus davlat pedagogik instituti professorlari, Ellikqal’a tumani aholisi, mahalla faollari, imom-xatiblar, otinoyilar ishtirok etdi.
Safar yakunida qozi domla tumandagi imom-xatib va imom-noiblar bilan uchrashib, sohaga tegishli topshiriqlar berdi.
Qoraqalpog‘iston musulmonlari qoziyoti
O‘tgan solih zotlar jamoat bilan namoz o‘qiyolmay qolsalar, bir-birlariga ta’ziya izhor qilishar ekan. Shunday zotlardan biri Hotamul Asom aytadi: “Men jamoatga ulgurmay qoldim, shunda menga Abu Is'hoq Buxoriyning bir o‘zi ta’ziya bildirdi. Agarda o‘g‘lim o‘lib qolsa minglab odamlar ta’ziya izhor qilishadi. Buning sababi odamlar nazdida din musibati dunyo musibatlaridan ko‘ra arzimas sanalganidandir”.
Bugungi kunda oramizda qanchalab odamlar jamoat namozlarini o‘tkazib yuboradilar, jiddiy e’tibor qaratmaydilar. Ba’zida ish, g‘am-tashvishlarning ko‘pligini bahona qilamiz, to‘g‘rimi?! Yana ko‘plar tuni bilan uxlamasdan, bomdod namoziga yaqin uxlab qolishlari ham bor gap.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning “Zimistonda masjidlar sari odim tashlovchilarga qiyomat kunidagi tamomiy nurning xushxabarini beringlar”[1] deganlarini nahot eshitmagansiz?!
Shayton sizning ustingizdan g‘alabaga erishib, namozda xotirjamligingizni ketkazishiga imkon bermang!
Omir ibn Abdulloh o‘lim to‘shagida yotganlarida azon ovozini eshitib: “Meni qo‘limdan tutinglar”, dedilar. Omir ibn Abdullohga “Axir siz betobsiz-ku”, deyishganida: “Allohning chaqirig‘ini eshitib turib, unga rioya qilmaymanmi”, dedilar. Keyin u kishini qo‘lidan ushlab turg‘izishdi. Masjidda imom bilan shom namozining bir rakatini o‘qidilar va jon taslim qildilar.
Yana bir misol: Sufyon ibn Uyayna azon aytilishidan ilgari namozga borishga ishtiyoqmand bo‘lganlar va doim: “Namozga azon aytilmagunicha masjidga kelib turmaydigan yomon qul bo‘lma. Chunki yomon qul chaqirmaguningcha kelmaydi”, der edilar.
Oisha roziyallohu anho onamiz aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan suhbatlashib o‘tirardik, u zot ham biz bilan gaplashib o‘tirardilar. Bordi-yu, namoz vaqti kirib qolsa, bir-birimizni tanimaganday bo‘lib olardik”[2].
Shukrki, oramizda masjidda birinchi safga joylashish uchun g‘ayrat qiluvchilar ko‘payib bormoqda. Nabiy alayhissalom: “Agarda odamlar azonda va birinchi safda nimalar borligini bilishsa edi, unga erishish uchun qur’a tashlashdan boshqa chora bo‘lmasa, albatta, qur’a tashlagan bo‘lardilar”, deganlar.
Said ibn Musayyab aytadi: “Men ellik yildan beri biror marta birinchi takbirni o‘tkazib yubormaganman. Ellik yildan buyon namozda birorta kishining boshining orqasiga qaragan emasman”.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Imom Termiziy va Imom Abu Dovud rivoyati.
[2] Mursal hadis. Iroqiyning “Ihyo”ga yozgan taxrijiga qarang (1, 205).