Agar bir inson qarz olishga o‘ta majbur bo‘lib qolsa, qarz olayotganida uzish niyatida bo‘lishi shart. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kimki birovdan qaytarib berish niyatida qarz olsa, Alloh unga qarzini uzishga yordam beradi. Kimki moliga talofat yetkazish maqsadida olsa, Alloh uning o‘ziga talofat yetkazadi”, deganlar.

Shuning uchun, qarzdor qarzni yaxshi niyatda olishi lozim.

Zimmasida qarzi bor odam Islomning rukni bo‘lgan – haj amalini ado etishga qarz olib, e’tibor bering, hatto farz ibodatni bajarishga dinimiz buyurmagan. Balki qarzni uzish yoki qarz olgan odamdan ruxsat so‘rash talab etiladi.

Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Boy (qodir) bo‘laturib qarzni kechiktirish zulmdir”, deganlar.

Kim qarzni qaytarishga imkoni bo‘la turib, qarzini uzmasdan, qarz bergan odamni “Xuda xohlasa beraman” deb sarson qilsa, unga zulm qilgan bo‘ladi. Bunday holatlar bugungi kunda nafaqat insonlar, balki yirik tashkilot va muassasalar o‘rtasida ham ko‘p kuzatilmoqda.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qarz olganlarmi?

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ham juda zarur bo‘lgan holatdagina qarz olganlar. Masalan, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam safarda bo‘lganlarida sahobalarning biridan qarz olganlar. Madinadaga qaytganlarida darhol qarzlarini qaytarib, sahobaning haqqiga: “Alloh molingga va aqlingga baraka bersin”, duo qilganlar va “Qarzning haqqi – uni qaytarish va Allohga hamd aytish”, deganlar.

Bugungi kundachi? Qarz olgan odamdan yalinib o‘z qarzingizni so‘raysiz, go‘yoki undan o‘z haqqingizni emas, ehson so‘rayotgandek bo‘lasiz. Bordi-yu, qarzingizni qaytarsa ham, xuddi sizga yaxshilik qilayotgandek, qovog‘ini solgan holatda, sizdan rahmat aytishni talab qilgandek o‘zini tutadi. Aslida qarzdor odam sizga tashakkur aytishi, haqqingizga duo qilishi kerak. Zero, qarzdor odamning odobi shunday bo‘ladi.

Qolaversa, shuni ham aytib o‘tish kerakki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qarzni go‘zal holatda uzish bilan birga, ziyodasi bilan qaytarganlar.

Davomi bor...

1-qism

Davron NURMUHAMMAD