Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Mart, 2025   |   18 Ramazon, 1446

Toshkent shahri
Tong
05:12
Quyosh
06:30
Peshin
12:36
Asr
16:45
Shom
18:36
Xufton
19:49
Bismillah
18 Mart, 2025, 18 Ramazon, 1446
Maqolalar

Onam bemor bo‘lsa ham...

10.10.2024   4919   2 min.
Onam bemor bo‘lsa ham...

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bir kuni o‘g‘il bemor onasini ko‘chadan uyga olib kirayotganida ona:
– Meni qo‘yib yubor, sayr qilishni xohlayman, – dedi.
O‘g‘il:
–  Onajon, uyga kiring, ovqatlanib oling, keyin o‘zim sizni aylantirib kelaman, – dedi.
Ona: 
–  Yo‘q, hoziroq ko‘chaga chiqqim kelyapti, – dedi. 
Bu holatni kuzatib turgan kelin: 
–  Yana ko‘chaga chiqib ketibdilar. Ishqilib qo‘shnilar ko‘rmagan bo‘lsin-da, – dedi.
Ona xarxasha qilishda davom etdi. 
O‘g‘il esa onasini oshxonaga kuzatib qo‘ydi. So‘ngra hovlining bir chetida o‘yga toldi. Shunda ayoli kelib: 
– Dadasi, siz ham ishingizdan qolib ketyapsiz. Men ham uy-ro‘zg‘ordan ortmay onajonga qaray olmayapman. Keling, onajonni biror kasalxonagami yo qariyalar uyiga joylashtiraylik. Ular bizdan ham yaxshi qarashadi. Siz ham, men ham bir tashvishdan qutulamiz.  
Shunda o‘g‘il: 
–  Chamasi 6 yosh edim. Onam kechki ovqat tayyorlash uchun sabzi artayotganlarida bexos barmoqlarini kesib oldi. Shunda onam qo‘llarini bog‘lab, hech narsa bo‘lmaganday ishida davom etdi. Bir kuni men ham barmog‘imni kesib oldim. Buni ko‘rgan onam chiday olmay, oldimda parvona bo‘ldi. Shifokorga borib kerakli muolajalarni qilgach, ko‘ngillari xotirjam tortdi. Shunda bildimki, onam barmoqlarini kesganlarida etlari, mening barmog‘im kesilganda esa yuraklari kesilgandek bo‘lgan ekan. Yoshligimdan onam oq yuvib, oq taradilar. Endi navbat meniki, – dedi.
O‘g‘il so‘zida davom etib: 
–  Sen onamdan uyalib “qo‘shnilar nima der ekan” desang, men onamni ijaraga uy olib bo‘lsa ham qarayman. Bilaman, ro‘zg‘orning yuki mening zimmamda. Uni ham qilaman. Lekin onamning taqdiri ertaga sening boshingga tushmasmikin?! Shundan qo‘rqaman. Onam bemor bo‘lsa ham doim yonimda, shundan baxtiyorman.   

 Akbarshoh RASULOV, 
tarjimasi

Ibratli hikoyalar
Boshqa maqolalar

Fitr sadaqasi: kimlar nima uchun va kimlarga, qachon va qancha miqdorda beradi?

14.03.2025   12624   4 min.
Fitr sadaqasi: kimlar nima uchun va kimlarga, qachon va qancha miqdorda beradi?

FITR SADAQASI NIMA UCHUN BЕRILADI?

Fitr sadaqasi – ro‘zadan chiqish munosabati bilan beriladigan sadaqa. U Ramazon oyida behuda gap-so‘zlar, qilingan xato va kamchiliklarni yuvish hamda kambag‘al, miskinlar, yetim va bechoralarning ochliklarini ketkazish maqsadida joriy qilingan.

Imom Vaki’ ibn Jarroh rahimahulloh aytadilar: “Fitr sadaqasi – sahv sajdasiga o‘xshaydi. Namozning vojib amali tark bo‘lganda, sahv sajdasi bilan namoz to‘g‘rilangandek, fitr sadaqasi ham ro‘zaning kamchiliklarini to‘ldiradi”.

Hanafiy mazhabida fitr sadaqasi vojib amal hisoblanadi.

 

QACHON BЕRILISHI KЕRAK?

Fitr sadaqasini ramazon hayiti kuni tong otgandan ya’ni bomdod namozining vaqti kirgandan boshlab hayit namoziga chiqishdan oldingi vaqtga qadar berish vojib. Ramazon oyi boshlanishi bilan berilsa ham bo‘ladi.

Ammo hayit namozidan keyinga qoldirmaslik kerak. Agarda kishi fitr sadaqasini hayit namozigacha bera olmasa, namozdan keyin beradi, lekin savobi ramazon oyida berganchalik bo‘lmaydi, ammo berishi shart. Ya’ni uni berolmay qolgan kishi zimmasida fitr sadaqasini berish vojib bo‘lib qolaveradi.

 

KIMLAR BЕRISHI KЕRAK?

Xur, nisob miqdoridagi mulkka ega bo‘lgan (fitr sadaqasining nisobida molning o‘suvchi bo‘lishi e’tiborga olinmaydi) musulmon erkak va ayolning zimmasiga fitr sadaqasini berish vojib bo‘ladi. Nisob miqdoridagi mulkka ega kishi balog‘atga yetmagan bolalari nomidan fitr sadaqasini berishi vojib.

Kishi ayoli va balog‘atga yetgan farzandlari uchun fitr sadaqasini berishi vojib emas, balki ularning o‘zlari berishi maqsadga muvofiq sanaladi. Ammo balog‘atga yetgan farzandlari va ayoli uchun ular aytishmasa ham, fitr sadaqasini bersa, ular zimmasidan fitr sadaqasi soqit bo‘ladi.

Hayit kechasi tug‘ilgan chaqaloq uchun ham otasi fitr sadaqa berishi vojib bo‘ladi. Homila va hayit kunidan oldin vafot etganlar uchun esa vojib bo‘lmaydi.

 

KIMLARGA BЕRILADI?

Fitr sadaqasi musulmon kambag‘al-miskinlarga beriladi. “Fatavoi Hindiya” kitobida keltirilishicha, fitrni berishda eng afzali, avvalo, (kambag‘al) aka-uka, opa-singillar hisoblanadi. So‘ngra ularning farzandlari. Ulardan keyin amaki-ammalar, so‘ngra ularning farzandlari. Tog‘a-xolalar va ularning farzandlari so‘ng yuqoridagilardan tashqari qarindoshlar. Ulardan keyin qo‘shnilar, kasbdoshlar, keyin hamshaharlar yoki qishloqdoshlar haqli hisoblanadi.

 

KIMLARGA BЕRILMAYDI?

Fitr sadaqasi nisob miqdoricha moli bo‘lgan boy kishiga, o‘zining ota-onasi, bobo-momosiga, o‘zining o‘g‘il-qizlariga va ularning farzandlariga, er-xotin bir-biriga berish mumkin emas.

Shuningdek, g‘ayridinga, fosiqqa, gunoh va ma’siyatga, shuningdek musulmonlarga zarar keltiradigan har qanday ishlarga sarflaydigan kimsalarga berilmaydi.

Fitr sadaqasini muhtojlarning qo‘llariga qiymatini berish joiz. Bu pullar masjid qurilishi, umumiy xayriya ishlari uchun berilishi mumkin emas.

 

RO‘ZA TUTMAGANLAR HAM FITR SADAQASINI BЕRADIMI?

Biror uzr sababli ro‘za tuta olmaganlar ham o‘zlari yoki ular nomidan nafaqa berishi kerak bo‘lgan odam fitr sadaqasini berishi kerak.

 

FITR SADAQASI QANCHA MIQDORDA BЕRILADI?

2025 yil uchun har bir jon boshiga fitr sadaqasining miqdori:

  • bug‘doy unidan – 10 000 (o‘n ming) so‘m;
  • arpadan – 16 000 (o‘n olti ming) so‘m;
  • mayizdan – 110 000 (bir yuz o‘n ming) so‘m;
  • xurmodan – 180 000 (bir yuz sakson ming) so‘m deb belgilandi.

Har kim o‘z imkoniyatiga qarab ushbu to‘rt mahsulotning xohlagan bir turidan fitr sadaqasini bersa kifoya.

Eslatma! Fitr sadaqasi qiymatlari Toshkent shahar bozorlaridagi narxga asosan belgilangan bo‘lib, har bir viloyat o‘z bozorlaridagi narxga qarab fitr sadaqasini belgilaydi.

 

Davron NURMUHAMMAD