So‘nggi paytlarda “Mazhab nimaga kerak?”, “O‘zimiz Qur’on va sunnatdan hukm olsak bo‘lmaydimi?” deguvchi toifalarga raddiyalar beradigan kitoblarga yurtimizda ehtiyoj katta edi. Alhamdulillah, ana shu ehtiyoj ajoyib asarlar bilan to‘ldirib borilyapti.
Yaqinda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon qori Ishmatbekovning “Islom fiqhi asoslari. To‘rt mazhab imomlari” kitobi chop etildi.
Muallif yozadi: “Keyingi yillarda mavjud mazhablarni inkor etib, ularni bid’atga chiqarib, mo‘min-musulmonlar fikrini chalg‘itishga urinayotgan buzg‘unchi toifalarning g‘arazli tashviqot-targ‘ibotlariga aldanib qolish holatlari yoshlarimiz o‘rtasida kuzatilmoqda. Go‘yoki mazhablar Qur’on va sunnatga xilof va ulardan yiroq degan da’vo bilan mazhabga ergashishdan qaytarishga urinmoqdalar. Ushbu kitobda mavjud to‘rt mazhabning aynan Qur’on va sunnatga asoslangani va dinimizning zamonlar osha yuzaga keladigan muammolarni hal qilishda aynan mazhab ulamolari joriy qilgan usul va qoidalarga asoslanishi ham bayon etilgan”.
Ustozlardan biri Qur’on va sunnatni yuqori kuchlanishga ega elektr energiyasiga qiyoslagan. Tasavvur qiling, uyingizga rozetka bo‘la turib, choy qaynatish uchun tefalni yuqori kuchlanishga ega elektr energiyasiga ulamaysiz-ku, shundaymi? Mabodo, shunday qilinsa, oqibat qanday bo‘lishi hammaga ayon. Bugun “Qur’on va sunnat turganda nega mazhabga ergashishimiz kerak?” deydigan toifalarning qilayotgan ishlarini xuddi yuqoridagi holatga o‘xshatish mumkin.
Arab tilini chala-chulpa bilib olib, Qur’on ilmlaridan bexabar, shariatni tushunmaydigan kimsalar bir yoki bir nechta risolani o‘qib olib, o‘zlaricha Qur’ondan hukm olishga oshiqishlari juda katta xatodir.
Ish o‘z ustasiga topshirilishi isbot talab qilmaydigan haqiqatdir. H. Ishmatbekov ana shu masalalarga ham e’tibor qaratib, hatto saodat asrida ham Nabiy alayhissalom sahobalarning gaplariga quloq solganlarini keltirgan.
Badr kuni jang boshlanishidan oldinroq Nabiy alayhissalom ijtihod qildilar. U zot sahobalari bilan jang qilish uchun bir joyni belgilab, o‘sha yerga tushdilar. Sahobalardan biri Habbob ibn Munzir Rasululloh sollallohu alayhi va sallamga: “Bu joyni sizga Alloh tayin qilib berdimi, undan boshqa joyga ko‘chish mumkin emasmi? Yoki bu yerni o‘zingiz dushmanga hiyla qo‘llash uchun tanladingizmi?” deb so‘raydi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Yo‘q, Alloh emas, o‘zim dushmanga hiyla qo‘llash uchun bu yerni tanladim”, deydilar. Shunda Habbob Rasululloh sollallohu alayhi va sallamga boshqa joyni ko‘rsatib, o‘sha yerda turish g‘alaba qozonishga yanada qulayroq bo‘lishini maslahat beradi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam uning maslahatini olib, u ko‘rsatgan yerga ko‘chib o‘tishadi, natija g‘alaba qozonish bilan yakunlanadi.
Xullas, “Islom fiqhi asoslari” kitobini har bir mo‘min-musulmon o‘qib chiqishi shart bo‘lgan kitoblar sirasiga kiritish mumkin.
T.NIZOM
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazida Ilmiy kengashning qurilish va ekspozitsiya ishlariga bag‘ishlangan kengaytirilgan uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. Unda O‘zbekiston FA vitse-prezidenti Bahrom Abduhalimov, O‘zbekiston Milliy kutubxonasi direktori Umida Teshaboyeva, Imom Buxoriy, Imom Termiziy va Imom Moturidiy xalqaro ilmiy tadqiqot markazlari vakillari, Alohida muhim ijtimoiy, madaniy va tarixiy ahamiyatga ega bo‘lgan obyektlarni qurish, rekonstruksiya qilish va kapital ta’mirlash direksiyasi rahbari Rustam Shoabdurahmonov, Shayx Abdulaziz Mansur, xattot Habibullo Solih, akademik Akbar Hakimov kabi bir qator olimlar va tashkilotlar mas’ullari (zoom orqali) hamda Markaz xodimlari ishtirok etdi.
Markaz direktori Firdavs Abduxoliqov boshchiligidagi uchrashuvda binoning yangi bosqichdagi rivojlanish yo‘nalishlari muhokama qilindi.
Unda Markaz ekspozitsiyasida namoyish etiladigan xattotlik asarlari, Qur’on oyatlari yozilgan gilamlar, bino fasadiga o‘rnatilgan hadislar tarjimasi, shuningdek, rassom Bahodir Jalolov va Sobir Raxmetov asarlari, “Bayram” nomli so‘zananing muzey ekspozitsiyasiga qabul qilinishi masalalari ko‘rib chiqildi.
Uchrashuv avvalida Shayx Abdulaziz Mansur Markaz Qur’on zali uchun tayyorlanayotgan 8 ta gilamda aks etishi belgilangan oyatlar haqida o‘z fikrlarini bildirdi:
"Bizning asosiy maqsadimiz – gilamlarda aks etgan muqaddas so‘zlarni keng jamoatchilikka tushunarli va ravon tarzda yetkazishdir. Shu bois, ravoqlarda aks etgan har bir oyat va hadis o‘zbek tilidagi tarjimasi bilan ham berilishi kerak. Bu Markazga tashrif buyuruvchilarga islom ta’limoti va uning ma’naviy-ma’rifiy ahamiyatini yanada chuqurroq anglash imkonini yaratadi. Shuningdek, tarjimalar aniq, mazmunan mukammal va diniy-ilmiy jihatdan izchil bo‘lishi shart. Bunda eng to‘g‘ri va ishonchli manbalardan foydalanish, mutaxassislar bilan maslahatlashish, olimlarimizning tajribasiga tayanish zarur. Islom sivilizatsiyasi markazi – islom ma’rifati, madaniyati va tamaddunining ulkan ilmiy-madaniy majmuasi bo‘ladi. Uning fasadi ham ma’naviy mohiyatini aks ettirishi kerak. Shu bois, ushbu 44 ta ravoqdagi yozuvlar Markazning umumiy konsepsiyasiga, islom ta’limotiga va tarixiy manbalarga to‘la mos kelishi lozim", – dedi Markaz katta ilmiy xodimi Abdulaziz Mansur.
Qurilish masalalari doirasida binoning to‘rtta asosiy kirish joyida o‘rnatiladigan marmar toshlarda aks etadigan yozuvlar, markaz eshiklari va suratlar galereyasi o‘rtasidagi yo‘lak dizayni, marmar taxtachada aks ettiriladigan matn mazmuni yuzasidan ham takliflar bildirildi.
"Biz bu yerda markazning asosiy g‘oyalarini aks ettiruvchi ramziy elementlar, yozuvlar va naqshlarni joylashtirishimiz kerak. Ushbu yozuvli toshlar islom ilm-fani, madaniyati, ma’naviyatining eng muhim jihatlarini yozib qo‘yish, ularni tarixiy manbalar asosida ishlab chiqish maqsadga muvofiq. Chunki bu yerga tashrif buyuruvchi har bir kishi islom sivilizatsiyasining ulkan ilmiy va ma’naviy merosini his etishi kerak. Shuningdek, bu stelalar shunchaki yozuvlar bilan cheklanmasligi lozim", — dedi Markaz bo‘lim boshlig‘i Shoazim Minovarov.
Markaz ilmiy-innovatsion loyihalari, xususan, Maxdumi A’zam ilmiy-tadqiqot fondi bilan hamkorlik, ravoqlar bo‘yicha masalalar ham muhokama qilindi. Shuningdek, Ikkinchi jahon urushi g‘alabasining 80 yilligiga bag‘ishlangan media-loyiha konsepsiyasi taqdim etildi.
"Bugungi Ilmiy kengash uchrashuvi Islom sivilizatsiyasi markazi ekspozitsiyasini shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Shu sababli, har bir uchrashuvda biz ekspozitsiyani yanada boyitish va takomillashtirish uchun yangi takliflarni birgalikda muhokama qilib kelyapmiz. Ayni kunlarda ekspozitsiyani shakllantirishdagi eng muhim jihatlardan biri – uning ilmiy asoslanganligi va keng qamrovli bo‘lishidir. Shu bois, bugungi yig‘ilishda ilmiy tadqiqotlarga asoslangan takliflar muhokama qilindi, hamda ularni amaliy jarayonga tatbiq etish masalalari ko‘rib chiqildi. Ilmiy kengash – bu markazning yuragi, deb aytish mumkin.
Chunki aynan shu yerda ilmiy yondashuv asosida loyihalar shakllantiriladi, tarixiy haqiqatlar qayta tiklanadi va madaniy merosni asrash hamda keng jamoatchilikka yetkazish bo‘yicha muhim qarorlar qabul qilinadi", — dedi Islom sivilizatsiyasi markazi direktori Firdavs Abduxoliqov.
Ilmiy kengashning navbatdagi kengaytirilgan yig‘ilishi yakunida kun tartibidagi barcha masalalar atroflicha muhokama etilib, tegishli qarorlar qabul qilindi.
Islom sivilizatsiyasi markazi Axborot xizmati