Bismillahir Rohmanir Rohiym
Cavol: Men Ozarbayjonda sanatoriyada davolanayotgan edim. Juma kuni juma namozini o‘kish uchun masjidga borgan edim. Molikiy mazhabdagilar juma namozini o‘qiyotgan ekan. Shubhalanib qoldim. O‘qigan jumam to‘g‘ri bo‘lganmi?
Javob: Umuman olganda to‘rt mazhabga ergashuvchilar bir-birlariga iqtido qilishlari joizdir. Chunki bu to‘rt mazhab ham Ahli sunna val-jamoaning fiqhiy mazhablari bo‘lib, barchasi haq yo‘ldadir.
Shu sababli bir mazhabdagi kishi boshqa mazhabdagi imomga iqtido qilishi joiz. Lekin agar muqtadiy kishi imomda o‘z mazhabi bo‘yicha namoz va tahoratni buzadigan amalni ko‘rsa, iqtido qilmaydi. Masalan, badandan qon chiqishi hanafiy mazhabiga ko‘ra tahoratni buzadi. Molikiy mazhabida buzilmaydi. Hanafiy mazhabi vakili molikiy imomni qon chiqishiga qaramay namoz o‘qiyotganini aniq bilsa, iqtido qilmaydi. Bilmasa, iqtido qiladi.
Boshqa mazhabdagi imomga iqtido qilish borasidagi dalillarni keltirib, e’tirozlarga javob bergandan so‘ng Mulla Ali Qori rahimahulloh bunday xulosa qiladilar:
خلاصة الرسالة وزبدة المقالة: يجوز الاقتداء بالشافعي إذا لم يعلم يقينا منه العمل المنافي للصلاة من غير كراهة
“Risolaning xulosasi va gapning qaymog‘i shuki, modomiki, namozga zid bo‘lgan amal imomdan sodir bo‘lgani aniq bilinmasa, shofeiy mazhabidagi kishiga iqtido qilish karohiyatsiz joizdir” (“Majmuatu rasoili Mulla Ali Qori” kitobi).
Shunga ko‘ra, masalan, hanafiy mazhabidagi kishi molikiy mazhabidagi imomning biror a’zosidan qon oqqanini aniq ko‘rmagan bo‘lsa, unga iqtido qilishi joiz. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
Inson yer yuzidagi eng go‘zal yaratiq hisoblanadi. Zero, Alloh taolo Qur’oni karimda bunday degan: “Batahqiq, Biz insonni eng yaxshi suratda yaratdik” (Tiyn surasi, 4-oyat).
Shunday ekan, nega zamon taraqqiy etgani sayin insonlar bir-birini yetarlicha qadrlamay qo‘ymoqda. Bari inson uchun xizmat qilishga yaratilgan boylik, tilla-temir va boshqa matohlar ba’zan insondan ko‘ra ko‘proq avaylab-asralmoqda. Bir chinni idishni avaylaganchalik bir ko‘ngilni avaylamaydigan nasllar paydo bo‘lyapti...
Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari qalamiga mansub “Inson qadri” asarini o‘qir ekanman, shular haqida o‘yladim. Ushbu asar aziz va mukarram qilingan insonning qadr-qimmati bilan bog‘liq muammolar muolajasiga xizmat qiladi. Unda odamiylik fazilatlariga rioya qilish, inson sha’nini yuksaltirish, unga munosib ehtirom ko‘rsatish, yomon xulq va fitnalardan uzoq yurish yo‘l-yo‘riqlari ko‘rsatiladi.
Zero, bugun axborot to‘qnashuvi avj olgan, yer yuzining turli nuqtalari bir zumda aloqa bog‘lay oladigan bir paytda insoniyat nizo va mojarolar girdobida qolmoqda. Shunday ekan, hozirgi taraqqiyot davrida odamiylik mezonlariga rioya etish, o‘zaro ahillik muhiti yaratib, saodatli hayot kechirish yo‘lida ushbu asar ham bir mayoq vazifasini o‘taydi, inshoalloh.
“Inson qadri” kitobi har bir vatandoshimizga muborak va manfaatli bo‘lsin!
Akbarshoh Rasulov