Bismillahir Rohmanir Rohiym
Ahqof surasining oxiridagi oyatda:
(فَاصْبِرْ كَمَا صَبَرَ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَلَا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ)
"Bas, ey Muhammad, Siz ham matonatli payg‘ambarlar sabr qilganlaridek sabr qiling va ularga tushadigan azobni qistamang!", deb Alloh o‘z payg‘ambariga alohida bir axloqda, ya’ni sabrda, oldingi payg‘ambarlardan o‘rnak olishni buyurgan. Bu bilan sabrning ulug‘ maqomiga ishora qilib, uning zarurligi va nafs uchun qiyin ekanligini ta’kidlaydi.
Tur surasida esa Alloh bunday deydi:
(وَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنَا وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ)
"Ey Muhammad, Siz Robbingizning hukmiga sabr qiling! Zotan, Siz Bizning ko‘z o‘ngimizdadirsiz. Tongda turgan paytingizda Robbingizga hamd bilan tasbih ayting!". Bu qisqa oyatda payg‘ambar alayhissalomni tarbiyalash, kuchaytirish, tasalli berish va uni rozi qilishning bir necha jihatlari bor.
U zoti muborak Parvardigorining hukmiga sabr qilishga amr etildi. Uning hukmi faqat adolat va haqiqatdir. U – eng odil va eng yaxshi hukmdordir.
Bu oyatda yana bir hikmat shundaki, Alloh taolo bunday deydi:
(فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنَا)
“Sen bizning ko‘z o‘ngimizdasan”. Kimki Allohning nazarida va nigohida bo‘lsa, u yo‘qolmas va yengilmas. Musoga ham shunday deyilgan:
(وَلِتُصْنَعَ عَلَى عَيْنِي)
"Mening ko‘z o‘ngimda bo‘lishing uchun", ammo bu yerda ko‘z “ayn” so‘zi ko‘plikda kelgan – (أَعْيُنِنَا), ya’ni Allohning marhamat va muhabbatida mustahkam va bardavomlikni ko‘rsatadi.
Oyatda uchinchi amr –
(وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ)
"Robbingizga hamd bilan tasbih ayting", ya’ni Parvardigorni ulug‘lab tasbeh aytishdir. Sabr qilish buyrug‘i ketidan tasbeh buyrug‘i kelgan. Bunga sabab shundaki, tasbeh odamga ma’naviy kuch bag‘ishlab, sabrning achchiqligini shirin qiladi va ko‘ngilning torligini kengaytiradi. Bu kabi holatda Alloh bunday deydi:
(وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ)
"Shaksiz, Biz ularning sizni masxaralab aytayotgan so‘zlaridan yuragingiz siqilayotganini bilib turibmiz. Bas, Siz Rabbingizga hamd bilan Unga tasbih ayting va sajda qiluvchilardan bo‘ling! Sizga aniq narsa (o‘lim) kelguniga qadar Robbingizga ibodat qiling!".
Shuningdek, bu yerda “Allohga hamd bilan tasbeh aytish” quyidagi ikki muhim ma’noni qamrab olgan.
Birinchi ma’no: Allohni, ulug‘lab tasbeh aytib, Uning biror narsani behuda yoki o‘z kamoloti va hikmatiga mos bo‘lmagan holda qilmasligini anglashdir. Ahir U mehribon, bilimdon va hikmatli zot emasmi?! Agar Alloh ayrim tanlangan bandalarini sinovga solsa, buning donolik bilan bog‘liq bir sababi bor. Ular buni bilmasalar ham, Alloh bilur.
Ikkinchi ma’no: Har bir musibatda Allohning in’omlari bor. Har bir ofatda bir ne’mat bor. Bu ne’matlarni eslab shukur qilish kerak. Shuning uchun tasbeh “hamd” bilan birga kelgan.
Bu yerda “Robb” kalimasi “k” (sening)olmoshi qo‘shimchasi bilan kelgan, ya’ni U payg‘ambarga murojaat qilmoqda, bu ham ulug‘ bir tarbiya, g‘amxo‘rlik va yaqinlik hissini uyg‘otib, ishonchni mustahkamlab, g‘amni ketkazadi va ko‘ngilni kengaytiradi.
Yusuf Qarazoviyning "Sabr kitobi"dan Homidjon domla ISHMATBЕKOV tarjimasi
Shu yil 23 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining tashabbusi o‘tkazib kelinayotgan amaliy tadbirlarning navbatdagisi poytaxtimizning Olmazor tumanida bo‘lib o‘tdi.
Tadbirga O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov boshchilik qildi. Shuningdek, unda Diniy idora bo‘limi boshliqlari Islomiddin domla Zuhriddinov, Muzaffar domla Kamolov va Masjidlar bilan ishlash bo‘limi yetakchi mutaxassisi Dilmurod Rahimovlar qatnashdi.
Mazkur tumandagi “Islomobod” masjidida o‘tkazilgan tashkiliy yig‘ilishda Toshkent shahar vakilligi rahbariyati, tuman-shaharlar bosh imom-xatiblari va Olmazor tumanidagi masjid imom-xatiblari ham ishtirok etdi.
Tadbir avvalida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining “Inson qadri” kitobi taqdimoti o‘tkazildi. Unda Zayniddin domla Eshonqulov mazkur kitob bugungi hayotimiz bilan naqadar uyg‘un ekani, dinimizda ham inson va uning qadr-qimmati yuksak ulug‘lanishi, har bir diniy soha xodimining faoliyati uchun dasturamal bo‘lib xizmat qilishini alohida ta’kidlab o‘tdi. Ushbu kitob barcha ishtirokchilarga tarqatildi.
Tadbir davomida tuman bosh imom-xatiblari uchun namunaviy maxsus kiyim namunasi taqdimot qilindi. Unda chakmon, duxoba va milliy do‘ppilar namoyish qilindi.
Shuningdek, Toshkent shahri, xususan, Olmazor tumanida 2025 yil davomida amalga oshirilgan ishlar sarhisob qilindi. Unda shahardagi imom-xatiblar faoliyatidagi yutuqlar e’tirof etilib, ba’zi kamchiliklar bo‘yicha tegishli tavsiyalar berildi.
Shundan so‘ng Toshkent shahar bosh imom xatibi o‘rinbosari Rustamov Ergashali boshchiligida tumanlar bosh imom-xatiblari, shuningdek, tajribali imom-xatiblardan tarkib topgan Ishchi guruh tuzilib, ular Olmazor tumanidagi 21 ta masjid va mahallasiga biriktirildi.
Tadbir doirasida amaliyoti nazarda tutilgan yo‘nalishlar bo‘yicha quyidagilar amalga oshirildi:
Birinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatiblar 7 toifaga mansub 105 ta oilaga kirib, ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot va amaliy yordam tadbirlarini olib bordi: Xususan:
- 20 ta xonadonda yot g‘oyalar ta’siriga moyil bo‘lganlar bilan suhbatlashilib, tushunchalari to‘g‘rilandi;
- 15 ta xonadonda jazo muddatini o‘tayotganlarning oila a’zolari, muqaddam sudlanganlar bilan suhbat qilindi;
- 20 ta notinch oila o‘rganilib, muammoning sabablari bartaraf etish, arazlashganlarni yarashtirish choralari ko‘rildi;
- 15 ta xonadonda ichkilikka ruju qo‘yganlar bilan suhbat qilinib, zararli odatlardan saqlanish to‘g‘risida nasihat qilindi;
- nogiron, kasal, ehtiyojmand fuqarolar, shuningdek, tabarruk yoshdagi qariyalar yashaydigan 20 ta oilaga kirilib, ulardan hol-ahvol so‘rash barobarida sovg‘a-salomlar ulashildi, davolanish va dori-darmon uchun moddiy yordam ko‘rsatildi.
Kirilgan 105 ta xonadonning ichidan moddiy imkoniyati cheklanganlariga homiylarni jalb qilgan holda jami 42 000 000 (qirq ikki million) so‘mlik ro‘zg‘orlik mahsulotlari ehson qilindi. Ular orasidan o‘ta nochor bo‘lganlarining moddiy ta’minotidan xabardor bo‘lib turish rejalashtirildi;
Ikkinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatib faoliyati o‘rganildi. Jumladan, jamoani boshqarish, masjidni toza va ozoda saqlash, unda qulay sharoitlar yaratish jihatlari ko‘rib chiqildi.
Uchinchi yo‘nalish bo‘yicha Ishchi guruh a’zolari o‘zlariga biriktirilgan 21 ta masjidda peshin namozini ado qilib, jamoatga ma’ruza qilib berdilar. Tinchlik ne’mati, shukronalik, aqidada adashmaslik, mazhabga ergashish kabi muhim mavzudagi chiqishlarda 3800 ga yaqin tinglovchi qamrab olindi.
Shuningdek, yakuniy yig‘ilishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov qish mavsumini betalofat o‘tkazish bo‘yicha so‘z yuritdi.
Yig‘ilishda mehnat migrantlari va ularning oila a’zolari bilan muloqatni muntazam yo‘lga qo‘yish, kadrlar masalasiga e’tiborni kuchaytirish, ma’ruzalarni Fatvo markazidan chiqarilgan juma tezislari va qo‘shimcha adabiyotlardan foydalangan holda boyitish, haftaning dushanba va payshanba kunlari ma’ruzalar qilish haqida so‘zladi.
Diniy idora Moliyaviy nazorat va tahlil bo‘limi boshlig‘i Islomiddin Zuhriddinov masjidlarda ish yuritish hujjatlarini takomillashtirish, ehson qutilardagi tushumlarni komissiya a’zolari ishtirokida dalolatnoma asosida bankdagi hisob raqamlarga kirim qilish, to‘y va marakalarni ixchamlashtirish, janoza marosimlarda bid’at-xurofatlarga chek qo‘yish to‘g‘risida gapirdi.
Masjidlar bilan ishlash bo‘limi boshlig‘i Muzaffar Kamolov mavjud mahallalarga barcha imom-xatib va imom-noiblarni biriktirish, mahalla yettiligi bilan homkorlikda ishlarni yo‘lga qo‘yish, shar’iy dalil va hayotiy misollar asosida ma’ruza qilish, kiber jinoyatchilikning oldini olish haqida aytib o‘tdi.
Tadbir so‘ngida amalga oshirilgan ishlar tahlil qilinib, Olmazor tumani imom-xatiblari yutuq va kamchiliklari yuzasidan ko‘rsatma va tavsiyalar berildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati