Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Islom jamiyati soyasida yashaydigan g‘ayridinlar islomiy istilohda «ahli zimma» deb ataladilar. Ya’ni, ularning dini, joni, moli va boshqa jihatdan tinch-omonligi musulmonlar zimmasida bo‘ladi. Musulmonlar «ahli zimma»lar bilan ahdnoma tuzganda, ularni ana shu narsalar bilan ta’minlashni o‘z zimmalariga olganlar.
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam davrlarida Madinai Munavvarada yahudiylar musulmonlar bilan ahdnoma asosida ahli zimma bo‘lib, o‘z dinlariga amal qilib, tinch-omon yashaganlar. Ularning o‘zlari tomonidan og‘ir xiyonat va jinoyatlar sodir bo‘lgandagina musulmonlar qarshi choralar ko‘rishga majbur bo‘lganlar.
Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhuning davrlarida ham ana shu siyosat davom etdi.
Umar ibn Xattob roziyallohu anhuning davrlarida esa boshqa masalalar kabi bu masalada ham ko‘plab yangiliklar sodir bo‘ldi. Umar ibn Xattob roziyallohu anhu ahli zimma masalasida ham kishining aqli lol qoladigan darajada ajoyib ijtihodlar qildilar. Bularning hammasi Islomning umumiy ta’limotlariga suyangan holda amalga oshirildi. Qur’on va Sunnat ta’limotlarining nozik joylarigacha chuqur tushunib yetgan xalifa Umar ibn Xattob roziyallohu anhu bu sohada asrlar davomida barcha dinlar, barcha millatlar va barcha jamiyatlarga o‘rnak bo‘lib, yana ortib qoladigan ishlarni qildilar.
Umar ibn Xattob roziyallohu anhuning Baytul Maqdis nasorolariga bergan ahdlari va ular bilan qilgan muomalalari haqida yuqorida gaplashgan edik. Bu ishni hozirgacha hech kim qila olmadi, mabodo qilsa ham, Umar roziyallohu anhuning qilganlarini takrorlagan bo‘ladi.
Umar ibn Xattob roziyallohu anhuning fors majusiylariga nisbatan yuritgan siyosatlari ham u kishining va omillarining Hurmuzon hay’ati ila qilgan muomalalaridan ko‘rinib turibdi.
Umar ibn Xattob roziyallohu anhuning o‘z faoliyatlari davomida chiqargan farmonlari, hukmlari va qilgan muomalalari ahli zimmaga nisbatan ham ayni adolatdan iborat bo‘lgan. Ushbu masalaga oid hujjatlarni o‘rgangan odam ulkan haqiqatning qarshisida turganini darhol his etadi.
«Hadis va hayot» kitobining 23-juzidan olindi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev nomiga ma’naviy hayotimizda muhim o‘rin egallagan, azaldan xalqimizga xos bo‘lgan mehr-oqibat, bag‘rikenglik va saxovat kabi olijanob fazilatlarni o‘zida mujassam etgan muqaddas Qurbon hayiti – Iyd al-Adho munosabati bilan xorijiy davlatlar va hukumatlar, nufuzli xalqaro tashkilotlar va mintaqaviy tuzilmalar rahbarlaridan tabrik maktublari kelib tushmoqda.
Xorijiy hamkorlar o‘z qutlovlarida O‘zbekistonning ko‘p millatli xalqiga chuqur hurmat bildirgan holda, yurtimizga tinchlik, farovonlik va ravnaq tilab, do‘stlik va o‘zaro manfaatli hamkorlik aloqalarini har tomonlama rivojlantirishga qat’iy intilishlarini ta’kidlamoqdalar.
Jumladan, quyidagilar o‘z tabriklarini yo‘llagan:
Qozog‘iston Respublikasi Prezidenti Qasim-Jomart Toqayev;
Qirg‘iz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarov;
Tojikiston Respublikasi Prezidenti Emomali Rahmon;
Turkmaniston Prezidenti Serdar Berdimuhamedov;
Turkman xalqining milliy yetakchisi, Turkmaniston Xalq Maslahati Raisi Gurbanguli Berdimuhamedov;
Ozarbayjon Respublikasi Prezidenti Ilhom Aliyev;
Qozog‘iston Respublikasining birinchi Prezidenti Nursulton Nazarboyev;
Misr Arab Respublikasi Prezidenti Abdulfattoh as-Sisi;
Turkiya Respublikasi Prezidenti Rejep Tayyip Erdog‘an;
Eron Islom Respublikasi Prezidenti Mas’ud Pezeshkiyon;
Birlashgan Arab Amirliklari Prezidenti Shayx Muhammad bin Zoid Ol Nahayon;
Birlashgan Arab Amirliklari Vitse-prezidenti, Bosh vaziri, Dubay amirligi hokimi Shayx Muhammad bin Roshid Ol Maktum;
Birlashgan Arab Amirliklari Vitse-prezidenti, Bosh vaziri o‘rinbosari, Prezident ishlari bo‘yicha vaziri Shayx Mansur bin Zoid Ol Nahayon;
Birlashgan Arab Amirliklari Bosh vaziri o‘rinbosari, ichki ishlar vaziri Shayx Sayf bin Zoid Ol Nahayon;
Kuvayt Davlati Amiri Shayx Mish’al al-Ahmad al-Jobir as-Saboh;
Qatar Davlati Amiri Shayx Tamim bin Hamad Ol Soniy;
Qatar Davlati Amiri o‘rinbosari Shayx Abdulloh bin Hamad bin Halif Ol Soniy;
O‘mon Sultoni Haysam bin Toriq;
Iordaniya Hoshimiylar Podshohligi Podshohi Abdulla II;
Jazoir Xalq Demokratik Respublikasi Prezidenti Abdulmajid Tebbun;
Falastin Davlati Prezidenti Mahmud Abbos;
Islom hamkorlik tashkiloti bosh kotibi Husayn Ibrohim Toha;
Turkiy davlatlar tashkiloti bosh kotibi Kubanichbek Omuraliyev;
Turkiy davlatlar tashkiloti Oqsoqollar kengashi raisi Binali Yildirim;
Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti bosh kotibi Asad Majid Xon;
Kavkaz musulmonlari idorasi raisi shayxulislom Ollohshukur Poshshozoda.
Qutlovlar kelishda davom etmoqda.
President.uz