Bismillahir Rohmanir Rohiym
Biz yashayotgan dunyo hayoti bitmas-tuganmas imtihonlardan iborat. Undagi sinovlarning nihoyasi yo‘q, birining ortidan to‘xtamay ikkinchisi, uchinchisi..... yetib keladi. Zero, bu dunyo – Alloh taoloning vaqtinchalik, juda oz muddatga bergan sinov maydonidir, xolos.
Alloh taolo har bir bandani abadiy dunyo uchun sinaydi. Mo‘min banda abadiy dunyosi – jannatdagi maskani obod bo‘lishligi uchun yashaydi. Robbisining huzuriga borganida pushaymon bo‘lib qolishdan, azobiga duchor bo‘lishdan qo‘rqadi.
Alloh taolo bu haqda bunday ogohlantiradi: “Sizlarni biroz xavf-xatar, ochlik (azobi) bilan, molu jon va mevalar (hosili)ni kamaytirish yo‘li bilan sinagaymiz” (Baqara surasi, 155-oyat).
Yaxshilik ham, yomonlik ham Allohdan ekaniga imon keltirgan banda hayotda duch keladigan har bir holatda faqat Robbisiga yuzlanadi, yolg‘iz Undangina umidvor bo‘lib, Uning roziligini topishga urinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Alloh kimga yaxshilikni iroda qilsa, unga musibat beradi", deganlar.
Shu bois, Alloh taoloning eng mahbub bandalari Payg‘ambarlar alayhimussalom hammadan ko‘ra ko‘proq aziyat, ozor chekishgan. Bu haqda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Insonlar ichida musibati eng og‘iri payg‘ambarlardir. So‘ngra ularga ergashgan solihlar, undan so‘ng o‘shalarga ergashgan solihlarga bo‘ladi”, deganlar.
Yunus alayhissalom musibatga uchraganlarida: «Laa ilaaha illaa anta subhaanaka inniy kuntu minaz zolimiyn» (Anbiyo surasi, 87-oyat) deb Alloh taologa iltijo qildilar. Alloh taolo duolarini qabul etdi: «Biz uning duosini ijobat qildik va g‘am-g‘ussadan najot berdik» (Anbiyo surasi, 88-oyat).
Ayyub alayhissalomga musibat yetganda: «(Ey, Rabbim!) Menga musibat yetdi. O‘zing rahmlilarning rahmlirog‘idirsan» (Anbiyo surasi, 83-oyat), deb Robbul a’lamiynga yuzlandilar. Alloh taolo iltijolarini qabul etdi: «Biz uning duosini ijobat qildik va unga yetgan zararni ketkazdik» (Anbiyo surasi, 84-oyat).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qiyinchilik vaqtida «Hasbunalloh va ni’mal-vakil!» (Oli Imron surasi, 173-oyat) deb Allohga suyandilar. Alloh taolo: «Ular Allohning ne’mati va fazli ila qaytdilar, ularga aslo zarar yetmadi» deb marhamat qildi (Oli Imron surasi, 174-oyat).
Demak, har bir banda sinovga duchor bo‘lar ekan. Bandaning sinovga mubtalo bo‘lishi unga Alloh g‘azab qilganini anglatmaydi. Aks holda, payg‘ambarlar musibatga uchramagan bo‘lishardi.
Shunday ekan, mo‘min banda Alloh taoloning sinoviga uchraganida yolg‘iz Robbisiga yuzlanib, Ungagina iltijo qilishi lozim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Mo‘min xuddi navnihol o‘simlikka o‘xshaydi. Bargi shamol esgan tomonga qayrilaveradi, (shamol) tinsa, tiklanib qoladi. Xuddi shuningdek, mo‘min ham balo-musibatga qayishadi. Kofir esa xuddi qarag‘ayga o‘xshaydi, to Alloh uni O‘zi xohlagan paytda sindirgunicha g‘o‘dayib, tippa tik turaveradi", dedilar (“Oltin silsila” kitobidan. Sahihul Buxoriy).
Alloh taolo O‘z fazli va rahmati ila barcha mo‘min-musulmonlarga ofiyat ato etsin. O‘zining roziligini topadigan amallarda bardavom qilsin!
Davron NURMUHAMMAD
Har yangi kunning tongini ko‘rganingizda qalbingizni zikr ila to‘ldiring. Iymon zikrlariga quloq tutar ekansiz, borliq Yaratgan Zot sari talpinayotganini his qilasiz. Alloh taolo aytadi: «...Mavjud bo‘lgan barcha narsa hamd bilan Unga tasbeh aytur...»[1]. Balki uyda, balki ko‘chada, qayerda bo‘lsangiz-da, Allohning zikriga shoshiling. Zikrlarni ko‘paytirganingiz sari Allohga bo‘lgan muhabbatingiz ortib boradi, osmonlaru yerning Xoliqi bo‘lgan Alloh taolodek buyuk Zot suyanchig‘ingiz ekanini anglaysiz...
Ushbu misralarni doim yodda tuting:
Gar ersa qalblar Xoliqin zikridin mosuvo,
Alar jasad ichidin joy olgan tosh kabi go‘yo.
Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.
Toshda na mehr va na his bor. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Robbini zikr qiladigan bilan zikrdan yiroqda bo‘lgan kishi xuddi tirik bilan o‘lik kabidir” [2], deganlar.
Yana Nabiy alayhissalom: “Sizlarga amallaringizning eng xayrlisi va Sultoningiz huzurida eng pokiza, darajangizni yuqorilatadigan, sizlar uchun tillo-kumushlarni ehson qilgandan-da, dushmaningizga yo‘liqib, uning boshini tanasidan judo qilishingiz, u ham sizning kallangizni bo‘yningizdan uzib tashlashidan-da yaxshiroq amal qaysi ekanini bildirib qo‘yaymi?!” – dedilar. Sahobalar: ”Ha, ey Allohning Rasuli”, deyishdi. U zot: U Allohning zikridir”,3] dedilar.
Ubayd ibn Umayr aytadilar: “Mo‘minning amal daftaridagi hamd ila tasbeh – u bilan dunyo tog‘laricha tillo sudralib yurishidan xayrlidir”.
Nabiy alayhissalom yana boshqa bir hadisda: «Alloh taoloning fazilat izlab kezib yuruvchi farishtalari bo‘lib, ular zikr aytib o‘tirilgan davralarni izlab yurishadi. Shu asnoda zikr bo‘layotgan davrani topishsa, farishtalar zikr halqasidagilar bilan birgalikda o‘tirishadi va bir-birlarini qanotlari bilan o‘rab olishadi, shu tarzda zikrdagi kishilar bilan dunyo osmonining orasi farishtalar bilan to‘lib ketadi. Zikr halqasidagi kishilar tarqalib ketishsa, farishtalar osmonga ko‘tarilib ketishadi.
Keyin Alloh taolo hammasini bilib turgani holda, ulardan: “Qayerdan keldinglar? – deb so‘raydi. Ular: “Biz yerdagi bandalaring oldidan keldik. Ular Senga tasbeh aytyaptilar, takbir, tahlil aytib, Senga maqtov yo‘llayaptilar va O‘zingdan so‘rashyapti”, deb javob qaytarishadi.
Alloh taolo: “Ular Mendan nimani so‘rayapti?” – deydi. Farishtalar javoban: “Sendan jannatingni so‘rashyapti”, deyishadi. Alloh taolo: “Ular jannatimni ko‘rishganmi?” – deya farishtalardan yana savol so‘raydi. Farishtalar javob berib: “Yo‘q! Ey Yaratgan Zot!” – deyishadi. Alloh subhanahu va taolo yana: “Mabodo ular jannatimni ko‘radigan bo‘lsalar, holat qanday bo‘ladi-ya?” – deydi. Farishtalar: “Ular yana Sendan panoh tilashyapti”, deyishadi. Alloh taolo savol tariqasida: “Nimadan panoh berishimni so‘rashyapti?” – deydi.
Ular: “Jahannamingdan, ey Yaratgan Zot!” – deb javob qaytarishadi. “Ular do‘zaximni ko‘rganmi?” – deb so‘raydi Alloh taolo. Javob qaytarib: “Yo‘q!” – deyishadi ular.
Alloh taolo: “Ular do‘zaximni ko‘rishsa qanday bo‘larkin?” – deydi.
Farishtalar: “Ular yana Sendan mag‘firat qilishingni so‘rashyapti”, deyishadi.
Alloh taolo: “So‘zsiz ularning gunohlarini kechirdim, ularga so‘rovlarini ato etdim va panoh tilagan narsalaridan ularni O‘z panohimga oldim”, deydi.
Farishtalar: “Ey Yaratgan Zot! Ular orasida falonchi, o‘ta xatokor qul ham bor. U o‘tib keta turib ularning oldiga o‘tirib oldi”, deyishadi. Alloh taolo shunday deya marhamat qiladi: “Uni ham kechirdim! Ular hammajlislari badbaxt bo‘lmaydigan kishilardir”, deydi»[4], dedilar.
[1] Isro surasi, 44-oyat.
[2] Imom Muslim rivoyati.
[3] Imom Termiziy rivoyati.
[4] Imom Muslim rivoyati.