Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446
Maqolalar

Taomdan oldin qo‘lni yuvishning 2 fazilati

06.12.2024   23624   4 min.
Taomdan oldin qo‘lni yuvishning 2 fazilati

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


Muso ibn Ja’far[1] otasidan, otasi bobosidan rivoyat qiladi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Taomdan oldin (qo‘lni) yuvish kambag‘allikni ketkazadi. (Taomdan) so‘ng (qo‘lni yuvish) esa kichik gunohlarni ketkazadi va ko‘zni tuzatadi” (Quzo’iy “Musnadush shihob”da rivoyat qilgan).

Hadisdagi “kichik gunohlar” deb ifodalagan birikma arabiy matnda “lamam” deb keltirilgan. Bu so‘zning bundan tashqari “telbalik, majnunlik” ma’nolari ham bor. “Lamam” so‘zidan keyin “ko‘zni tuzatadi” deyilishiga qaraganda, u “majnunlikning oldini olib, ko‘zni ravshan qiladi” ma’nosini ham anglatishi ehtimoldan xoli emas. Lekin poklik, tahorat gunohlarga kafforat bo‘lishi haqidagi vorid bo‘lgan hadislardan qiyos qilinib, biz bu yerda “lamam”ni “kichik gunohlar” deb tarjima qildik. Balki bu yerda “lamam” so‘zi orqali ikkala ma’no ham iroda qilingandir.

Islom dini poklik asosiga qurilgan. Ham ma’nan, ham moddiy tarafdan pok bo‘lish banda imonining komilligidandir. Bunday bandalarga Alloh rizq va nasibani keng qilib qo‘yadi. Jumladan, taom yeyishdan avval ikki qo‘lni yaxshilab yuvish, poklikka amal qilish faqirlikning davosidir. Kimki shu narsaga doimo amal qilib yursa, kambag‘allikdan salomat bo‘ladi. Bu esa, uning rizqi keng, hayoti farovon va fayzli bo‘ladi deganidir. Bundan tashqari, taomdan keyin qo‘lni yuvish kichik gunohlarga kafforat bo‘ladi (yoki kishini ruhiy xastalikka chalinishdan asraydi) va ko‘zni ravshan qiladi. Chunki taom iste’molidan so‘ng qo‘lga yog‘, shira va shunga o‘xshash narsalar ilashadi. Uni yuvib tashlash esa sog‘liqqa va yana ko‘plab manfaatlarga sabab bo‘ladi.

– Salmon roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Men Tavrotda taomning barakasi undan oldin qo‘lni yuvishda ekanini o‘qidim va buni Nabiy sollallohu alayhi vasallamga aytgan edim, u zot: “Taomning barakasi undan oldin va keyin qo‘lni yuvishdadir”, dedilar (Abu Dovud rivoyati).

Taomning barakasi ham moddiy, ham ma’naviy omillarga bog‘liqdir. Masalan, taomdan oldin qo‘llarni yuvish moddiy sabab bo‘lsa, “bismilloh”ni aytib taom yeyish ma’naviy sababdir.

Salmon Forsiy roziyallohu anhu Tavrotda taomning barakasi undan oldin, ya’ni ovqat iste’mol qilishdan oldin qo‘llarni yuvishdadir, deb o‘qigan ekan. Vaqti kelib buni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga aytganida, u zot Islomning eng mukammal din va barcha shariatlarni to‘ldiruvchi shariat ekanini isbotlovchi javobni berdilar.

Demak, taom yeyishdan oldin va keyin poklikka rioya qilib, ikki qo‘lni yuvish, eng avvalo sog‘liqqa, qolaversa, xayr-baraka va ko‘plab yaxshiliklarga sabab ekan.

Shu o‘rinda hammamiz uchun muhim bo‘lgan bir jihatni eslatib o‘tishimiz kerak. Ovqatdan oldin va keyin qo‘lni yuvish banda rizqining barakali bo‘lishiga sabab ekani aytib o‘tildi. Bu o‘sha amalning dunyodagi manfaatidir. Ammo mo‘min banda faqat mana shu narsalarga erishaman, deb emas, balki Alloh roziligi, U Zot amr qilgani uchun amallarni ado qiladi. Har qanday solih amalni faqat va faqat Alloh roziligini istab ado qiladigan bo‘lsak, dunyoda halol-pok rizq va osuda-farovon hayotga erishamiz hamda oxiratda jannatni qo‘lga kiritamiz!

Odilxon qori Yunusxon o‘g‘li


[1] Muso ibn Ja’far ibn Muhammad ibn Ali ibn Husayn ibn Ali ibn Abu Tolib Abu Hasan al-Quroshiy katta taba tobe’inlardan. Hijriy 128 yilda Madinada tug‘ilgan. Ishonchli hadis roviysi. Termiziy va Ibn Moja undan hadis rivoyat qilishgan. Muso ibn Ja’far rahmatullohi alayh hijriy 183 yilda Bag‘dodda vafot etgan.

Boshqa maqolalar
Maqolalar

EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

06.06.2025   5083   4 min.
EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

Munosabat

 

Avvalo, barcha yurtdoshlarimizni xursandchilik ayyomi – Qurbon hayiti bayrami bilan samimiy muborakbod etaman!

Mamlakatimizda Qurbon hayiti nafaqat diniy, balki umummilliy bayram sifatida ham keng nishonlanadi. Zero, ushbu kunda yurtdoshlarimiz bir-birini hayit bilan samimiy tabriklab, o‘zaro sovg‘alar ulashadi, millati, tili va dinidan qat’i nazar, yolg‘iz keksalar, kam ta’minlangan oilalar holidan xabar olinib, xayriya ishlari amalga oshiriladi.

Shu ma’noda, ushbu qutlug‘ bayram insonparvarlik va bag‘rikenglik ramzi bo‘lish bilan birga, insonlar o‘rtasida o‘zaro mehr-muhabbat va hamjihatlik kabi fazilatlarni ham o‘zida mujassam etadi.

Yurtimizda hayit bayramini munosib kutib olish va o‘tkazish, shuningdek, milliy-diniy qadriyatlarimizni asrab-avaylash, xalqimizning ko‘p asrlik an’ana va urf-odatlariga uyg‘un holda o‘tkazilishiga alohida e’tibor qaratiladi. Buning uchun barcha zarur tayyorgarliklar ko‘riladi, mamlakatimizning barcha hududlarida tom ma’noda bayram shukuhi hukm suradi.

Kezi kelganda yurtimizda “Inson qadri uchun” degan ulug‘vor g‘oya asosida barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham katta islohotlar amalga oshirilayotgani, normativ-huquqiy hujjatlar takomillashtirilib, soha faoliyati samaradorligi yangi bosqichga chiqarilayotganini alohida qayd etish lozim.

Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan oxirgi yillarda yurtimizning har bir go‘shasidagi ulkan bunyodkorlik ishlari izchil davom ettirilmoqda. Xususan, Toshkentda Islom sivilizatsiyasi markazi binosi qurilishi yakuniga yetib bormoqda, Samarqandda Imom Buxoriy majmuasi qad rostlamoqda.

Yaqinda Prezidentimiz ushbu majmuaga tashrif buyurib, u yerdagi bunyodkorlik ishlari bilan tanishdi, zarur ko‘rsatmalar berdi. Zero, bu  davlatimiz rahbarining uzoqni ko‘ra bilishi, ulug‘ ajdodlarga yuksak ehtiromining yorqin ifodasidir.

E’tiborga sazovor jihatlardan yana biri shuki, Prezidentimiz qo‘ng‘iroq qilib, hojilarimiz uchun yaratilgan shart-sharoitlar, ularning salomatligi va kayfiyati haqida so‘radi. Bundan hojilarimiz behad mamnun bo‘ldi, e’tibor va ehtiromdan xursand bo‘lgan ziyoratchilarimiz ko‘zlarida yosh bilan duo qildilar.

Arafot maydonida, duolar mustajob bo‘ladigan ayni onlarda Prezidentimizning Qurbon hayiti munosabati bilan O‘zbekiston xalqiga yo‘llagan tabrigini katta hayajon bilan eshitdik. Yaratgandan yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik so‘rab, duolar qildik.

Ayniqsa, tabrikda hojilarimiz alohida eslab o‘tilgani ziyoratchilarimizni cheksiz quvontirdi.

Barcha yurtdoshlarimiz qatori hojilarimiz ham ushbu tabrikdagi olijanob g‘oya va tashabbuslarga befarq emasligini izhor qildi.

Tabrikdagi “Inson qadri uchun, inson baxti uchun!” degan olijanob g‘oya barcha jabhalardagi islohotlarning asosi ekanini alohida e’tirof etish va hojilarimizning tashabbuslari ham ushbu g‘oyaga hamohang ekanini qayd etish lozim.

Bu Arafot maydonida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga hojilarimizning murojaatida ham o‘z aksini topdi. Jumladan, mazkur murojaatda hojilarimiz yurtga qaytgach, “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi Renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Prezidentimizga ko‘makchi bo‘lamiz, deb va’da berdi.

Shuningdek, Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, tinchlik-osoyishtalikning qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarni targ‘ib etish borasida faol bo‘lishni aytib o‘tdi.

O‘z navbatida, hojilarimiz kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish, to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yorga amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish, mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan, tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish, hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish, xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish kabi tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga ahd qildi.

Aziz yurtdoshlar! Shubhasiz, ushbu shukuhli kunlar tom ma’noda barchamiz uchun katta bayram, xursandchilik onlaridir. Mo‘tabar manbalarda saodatli damlarni shodu xurramlik bilan o‘tkazish bo‘yicha ko‘p tavsiyalar kelgan. Ulamolarimiz: “Hayit kunlari shodlikni izhor qilish dinning shiorlaridan”, deyishadi. Demak, Qurbon hayiti kunlarida quvonchimizni, saxovatimizni har qachongidan ko‘ra ko‘proq namoyon qilishimiz lozim. Ayniqsa, kam ta’minlangan, ijtimoiy himoyaga muhtoj insonlarga yordam ko‘rsatishga shoshilishimiz lozim.

Ushbu fazilatli kunlarda muborak manzillarda turib, ona Vatanimizga tinchlik-osoyishtalik, xalqimizga yanada farovon hayot, farzandlarimizga baxtu saodat so‘rab, duolar qilmoqdamiz!

Qurbon hayitingiz muborak bo‘lsin!

Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy

 

Maqolalar