Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Dekabr, 2025   |   4 Rajab, 1447

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:03
Xufton
18:22
Bismillah
24 Dekabr, 2025, 4 Rajab, 1447

Allohni do‘st tut, odamlarning gap-so‘zin unut!

16.12.2024   4207   7 min.
Allohni do‘st tut, odamlarning gap-so‘zin unut!

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Sufyon ibn Uyaynadan Muhammad ibn Maymun Makkiy rivoyat qilganlar: «Ibrohim ibn Adhamga: «Uylansangiz bo‘lmaydimi?» – deyilganda, u kishi: «Nafsim zo‘rlik qilmaganida, uylanmasdim», – deb aytdilar».

Xalaf ibn Tamim aytganlar: «Ibrohim ibn Adham bolta olib, toqqa bordilar va o‘tin yig‘ib kelib, sotdilar. Puliga har xil holva sotib olib, do‘stlariga tortiq qildilar. Holva yeyilayotgan paytda sho‘xchan ohangda: «Yugurganniki ham, buyurganniki ham bo‘ldi, maza qilib olaveringlar!» – dedilar».

Isom ibn Ravvod ibn Jarroh otalaridan rivoyat qilganlar: «Bir kecha Ibrohim ibn Adham bilan birga edim. Bir kishi yangi pishgan meva keltirdi. Ibrohim evaziga berish uchun narsa izlab, yon-atrofga qaradilar. Mening egarimni ko‘rsatib: «Shuni ol», – dedilar. U egarni oldi. Mening narsam bilan o‘ng‘aysizlikdan xalos bo‘lganlariga sevinib ketdim».

Ali ibn Bakkor aytganlar: «Bani Ijldan bo‘lgan oliy nasabli Ibrohim ibn Adham o‘rim paytida she’r xirgoyi qilardilar:

اتخذ الله صاحبا ودع الناس جانبا

Sen Allohni o‘zingga do‘st tut,
Odamlarning gap-so‘zin unut.

Ibrohim ibn Adham ko‘ylaksiz, yaktak kiyardilar. Yozda to‘rt dirhamlik ko‘ylak va ishtondan boshqa narsa kiymasdilar. Muqimlik paytlarida ham, safarda ham ro‘za tutardilar. Kechalari uxlamasdan tafakkur qilardilar. Mardikorlik qilganlarida, ish haqlarini do‘stlari olardi, o‘zlari pulni ushlamasdilar. «Bunga ko‘nglingiz tusagan narsalaringizni olib yenglar», – derdilar. O‘zlari e’tibor bermay o‘tirardilar. Yorg‘uchoqda ikki mud bug‘doyni bir qo‘llari bilan yanchardilar».

Abu Yusuf G‘asuliy aytganlar: «Avzo’iy Ibrohim ibn Adhamni ovqatga taklif qildilar. Ibrohim kamgina taom yedilar. Avzo’iy buning sababini so‘raganlarida, u kishi: «Taom kam bo‘lgani uchun», – deb javob berdilar». (Kunlarning birida Ibrohim ibn Adham ko‘p ovqat pishirib, Avzo’iyni mehmonga chaqirdilar. Avzo’iy: «Isrofgarchilikdan qo‘rqmaysizmi?» – deganlarida, u zot: «Alloh xushlamagan ish – isrof bo‘ladi. Ammo kishining birodariga ehson qilishi dindandir», – deb javob berdilar.)

Bishr Hofiyga Yahyo ibn Yamon: «Sufyon Ibrohim ibn Adham bilan birga o‘tirsalar, ko‘p o‘ylab, kam gapirardilar», – deganlar.

Abdurrahmon ibn Mahdiy Tolutdan rivoyat qilganlar: «Ibrohim ibn Adhamning: «Shuhratga o‘ch kimsa Allohga ishonmabdi», – deganlarini eshitdim».

Shuhratni yaxshi ko‘rib, o‘zi sezmaydigan kishiga bu borada tanbeh berilsa, xafa bo‘lmaydi, o‘zini oqlamaydi, aybini tan olib: «Kamchiliklarimni ko‘rsatganlarga Allohning rahmati bo‘lsin», – deb aytadi, nafsiga qul bo‘lib qolmaydi. O‘z aybini sezmaslik, sezishga harakat qilmaslik – dardi bedavo.

Isom ibn Ravvodga Iso ibn Hozim Naysoburiy aytganlar: «Ibrohim ibn Adham bilan Makkada edik. U zot Abu Qubays tog‘iga qarab: «Iymoni mukammal mo‘min tog‘ni qimirlatishni istasa, qo‘lidan keladi», – dedilar. Shunda tog‘ qimirlay boshladi. Ibrohim ibn Adham: «Jim tur, men seni nazarda tutganim yo‘q», – dedilar».

Ibn Abu Dunyoga Muhammad ibn Mansur, u kishiga Horis ibn Nu’mon aytganlar: «Ibrohim ibn Adham eman daraxti mevalarini terardilar».

Makkiy ibn Ibrohim aytganlar: «Ibrohim ibn Adhamdan: «Mo‘minning karomati nimalarga qodir?» – deb so‘rashdi. «Toqqa «Qimirla», desa, u qimirlaydi», – deb javob berdilar. Shu payt tog‘ qimirlay boshladi. Ibrohim ibn Adham unga qarab: «Senga aytganim yo‘q», – dedilar».

Ibrohim ibn Adham aytganlar: «Hamma podshoh ham adolatli bo‘lmaydi, adolatsiz podshoh o‘g‘ri bilan barobardir. Hamma olim ham taqvodor bo‘lmaydi, taqvosiz olim bo‘ri bilan barobardir. Kimki Allohdan boshqaga qullik qilsa, u bilan itning o‘rtasida farq yo‘q».

Bizga Ahmad ibn Ibrohim Juludiy va boshqalar xabar berdilar. Ularga Abdulloh ibn Lattiy, u kishiga Ja’far ibn Mutavakkil, u kishiga Abul Hasan ibn Allof, u kishiga Hammomiy, u kishiga Ja’far Xuldiy, u kishiga Ibrohim ibn Nasr, u kishiga Ibrohim ibn Bashshor aytib berganlar. U kishi Ibrohim ibn Adhamning: «Fidoyilari bo‘lgan din ulug‘dir. Alloh yo‘lida ilm o‘rgangan kishi uchun o‘zini ko‘z-ko‘z qilgandan ko‘ra, pinhonlik yaxshiroqdir. Allohga qasamki, uyqu bilan o‘tadigan hayotga ishonch yo‘q. Ajalga pesh qilinadigan uzr yo‘q. Shunday ekan, e’tiborsizlik, kamchilik, sustkashlikka ne hojat?! Sermazmun amallarimiz uchun, bardavom tavbamiz uchun, boqiy hayotning mazmunli bo‘lishi uchun foniy hayot tashvishlariga rozi bo‘ldik», – deganlarini eshitganlar.

Ibn Bashshor yuqoridagi sanad bilan shunday deganlar: «Bir kuni Ibrohim bilan birga tunadik. Nonushtaga yeydigan hech vaqomiz yo‘q edi. «Ey Ibn Bashshor, Alloh taolo miskinlar va faqirlarga qanday ne’matlar va rohatlar bergan-a?! Qiyomat kuni ulardan zakot, haj, sadaqa va silai rahm to‘g‘risida so‘ramaydi! G‘am yema, Alloh taoloning O‘zi rizq beradi. Qasamki, biz har jihatdan boymiz. Bizga dunyo rohati berilgan. Allohning toatida ekanmiz, hech narsadan tashvishga tushmaymiz», – dedilar. So‘ngra namozga turdilar. Men ham turib, namoz o‘qiy boshladim.

Bir kishi sakkizta non va anchagina xurmo olib keldi. Ibrohim ibn Adham: «Ey tashvishga tushgan birodarim, ol, ye», – dedilar. Shu payt bir tilanchi kirib keldi. Unga xurmo bilan uchta non berdilar. Menga uchta non berib, ikkita nonni o‘zlari yedilar.

Bir kuni u kishi bilan do‘mpayib ko‘rinib turgan qabrning oldiga keldik. Uning haqqiga duo qildilar va shunday dedilar: «Bu – Humayd ibn Jobirning qabri. U mana shu diyorlarning amiri edi. Bir paytlar mol-dunyo ummoniga sho‘ng‘igan ekan. Keyinchalik Alloh taolo uni bundan xalos qilibdi. Menga xabar berishlaricha, bir kuni Humayd bir narsadan xursand bo‘lib uxlabdi. Tushiga kirgan kishi qo‘lidagi kitobni ochibdi. Unda zarhal harflar bilan: «Foniyni boqiydan ustun qo‘yma, boyligingga mag‘rur bo‘lma. Ular zavol topganda ham, sen borsan. U qo‘lingdan ketgunicha, sening mulking. U yo‘ldan urib, kekkaytirmasa, xursandlik va shodlik. Nekbin bo‘l: ertangga ishonilmagan kuning kun emas. Allohning amriga shoshil, Alloh taolo «Parvardigoringiz tomonidan bo‘lg‘usi mag‘firatga hamda taqvodorlar uchun tayyorlab qo‘yilgan eni osmonlar va Yer barobarida bo‘lgan jannatga shoshilingiz» (Oli Imron surasi, 133-oyat)», degan so‘zlar yozilgan ekan.

Uyqusidan cho‘chib uyg‘onib: «Bu Allohdan menga tanbeh va mav’izadir», – debdi. Mol-mulkdan voz kechib, shu toqqa kelib, vafotiga qadar Allohga ibodat qilibdi».

«Mashhur daholar siyrati» kitobidan

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Shayx Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy rahimahulloh

15.12.2025   6379   10 min.
Shayx Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy rahimahulloh

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Milodiy XV asrning yarmiga qadar yer yuzida insonlarni hidoyatga boshlovchi, ularga ilm o‘rgatib, ruhiy tarbiya beruvchi, ichki olamiga go‘zal naqshlar soluvchi, hidoyat mayoqlari bo‘lgan ulamolar, tariqat va tasavvuf murshidlari ko‘p edi. Lekin vaqt o‘tishi bilan ular birin-ketin boqiy dunyoga rihlat qildilar. Ularning vafotlaridan so‘ng insonlarni nur yuzli zotlarni ko‘rmaslik qo‘rquvi chulg‘ab oldi.

Alloh taoloning va’dasi – haq, bunga aslo shak-shubha yo‘q. Buyuk Robbimiz hech qachon habibi Muhammad sollallohu alayhi va sallamning ummatini yordamsiz qoldirmaydi. Darhaqiqat, shunday bo‘ldi ham. Musulmon olami G‘arbiy Panjobdagi Jhang shahridan ufqqa hidoyat mayog‘i bo‘lib ko‘tarilgan oyni ko‘rdi. Uning nuri juda tezlik bilan butun ufqni yoritdi. Qaqrab yotgan dillar rahmat bulutining yomg‘iridan qonib-qonib icha boshladi. Qo‘rquv va noumidlik o‘rnini ishonch va umid egalladi. U ulug‘ zot ulamolar va solihlar suyuklisi, shariat va tariqat piri hazrat Mavlono Pir Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy Mujaddidiy edi.


Tavallud topishlari va yoshlik yillari

Hazrat 1953 yil 1 aprelda Hindistonning Panjob viloyati Jhang shahrida tug‘ilgan. Otasining ismi Alloh Deyeta hofizi Qur’on bo‘lib, Alloh roziligi uchun Qur’ondan dars berardi. Har kuni tahajjuddan keyin Qur’oni karimdan 3-4 pora tilovat qilish odati bor edi. Hazratning volidasi ham obida, soliha, taqvodor ayol edi. U zot onalarini bunlay xotirlaydi: “Men uch yoshimgacha onam bilan birga uxlardim. Kechalari uyg‘onib qolsam, volidam oldimda bo‘lmas edi. Har gal onamni joynamoz ustida tahajjud namozini o‘qiyotganini ko‘rardim. Onam namozini tugatishini ancha kutardim. Namozdan so‘ng yig‘lab uzoq duo qilardi. Onamning tahajjud namozida yig‘laganidek birovning bunchalik ko‘p yig‘laganini ko‘rmaganman. Ba’zan mening ismimni tilga olib, duo qilardi, bundan juda xursand bo‘lib uxlar qolar edim.


Boshlang‘ich ta’lim va tarbiya

Hazratning ta’lim va tarbiyasida u zotning akasi Malik Ahmad Alining hissasi katta bo‘lgan. U kishi qattiqqo‘l va mehribon edi. Hamisha ukalarini yomon xulqli bolalar bilan do‘stlashish va suhbatlashishdan uzoq qilgan.

Mavlono Zulfiqor Ahmad maktab va kollej darslaridan tashqari, Qur’oni karimni to‘liq yod olib, Qur’on hofizi bo‘ldi. Fors va arab tilidagi asarlarni, sarf-nahv (arab tili grammatikasi)ni, ayniqsa, hadisi sharifga doir bir qancha kitoblarni qunt bilan o‘qidi.


Ilohiy muhabbat otashi

Bu davrga kelib hazrat “G‘unyatut tolibiyn”, “Kashful mahjub” va shu kabi kitoblarni o‘qib, juda qattiq ta’sirlanadi. Qalbida muhabbat uchqunlari alanga ola boshlaydi.

Hazratga Shayxul Hadis Mavlono Zakariyo rahmatullohi alayhning “Fazoili zikr” nomli kitobida kelgan bir voqea juda qattiq ta’sir qiladi. Ushbu hikoyada Sirri Saqatiy rahmatullohi alayh aytadi: “Men Jurjoniy hazratlarini quruq talqonni chaynamasdan tanovul qilayotganini ko‘rdim. Shunda men “Axir, bu quvvat bo‘maydi. Non yesangiz-chi”, dedim. Shunda u zot: “Nonni chaynash va talqon yeyish uchun sarflanadigan vaqtni hisoblab chiqib, juda ko‘p vaqt isrof bo‘lishini bildim. Bu vaqtda yetmish marta “Subhanalloh” deb zikr qilish mumkin. Shu bois, yetmish yildan beri non yemayman”, deb javob beradi.

Bu voqea hazratning hassos tabiatiga shu darajada ta’sir etadiki, u zot ertayu kech, har holatda “Subhanalloh” zikrini tilidan tushirmaydi. Buning natijasida hazrat o‘ziga kamgaplik, oz yeyish, kam uxlashni odat qildi. Hazrat ikki yarim yil “Subhanalloh” zikrini tilidan qo‘ymadi. Ikki yil davomida har kun hojat namozini o‘qib Allohdan: “Yo Ilohiy, biror-bir komil piri murshidga uchrashtirgin, uning suhbatini menga nasib etgin”, deb duolar qildi.


Ilohiy rahmat jilvasi

Alloh taolo hech qachon xolis duoni rad qilmagan, qilmaydi ham. 18 yoshida hazrat bilan bog‘liq ajoyib voqea yuz berdi. Mavlono Zulfiqor Ahmad masjidda e’tikofda edi, tahajjud namozidan so‘ng zikrlardan forig‘ bo‘lgach, tong otishiga chamasi bir soatcha vaqt qolganda, joynamoz ustida uxlab qoladi va tushida hazrat Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhuni ko‘radi. U zot barmoqlarini hazratning qalbga qo‘yib, “Alloh…”, “Alloh…” “Alloh…”, deydilar. Hazrat uyg‘onib ketadi, butun badani esa titrar edi.


Ustoz tutishlari

Bu voqeadan so‘ng hazrat namoz, zikr, tilovatlarida ajib bir lazzat tuya boshlaydi. Qalbi qattiqroq, lekin yoqimli tarzda ura boshlaydi. Hatto bir necha kun ko‘kslarini bog‘lab yuradi. Oxiri universitetdagi do‘stlari Janob Muhammad Aminga bo‘lib o‘tgan voqeani aytib beradi. U kishi Lohurga borib, Shayx Vajihuddindan maslahat oladi. Unga piri komil Abdulloh rahmatullohi alayhga xat yozishni tavsiya qilishadi. Xatga bir necha kundan keyin bunday mazmundagi javob keladi: “Ma’lum bo‘lgan narsa shuki, sizning qalbingiz ravshan bo‘libdi. Darhol bir ustozdan ta’lim oling, Alloh taolo siz bilan yuz minglab insonlarni hidoyatga boshlaydi. Agar ustoz tutmasangiz, la’natlangan shayton sizni fitnaga solishi mumkin”.

Bu xatni o‘qigach, hazrat Zulfiqor Ahmad o‘sha davrning mashhur naqshbandiya tariqatining Shayxi Mavlono Sayyid Zavvor Husayn Shoh rahmatullohi alayhning huzuriga borib, u zotni ustoz tutib, ta’lim oladi. Ustozlari vafotidan so‘ng, o‘sha davr naqshbandiya tariqatining yetuk murshidi hazrat Xoja G‘ulom Habibdan ta’lim olishni davom ettiradi.

1983 yil ustozidan xalfalik maqomini oladi va naqshbandiya tariqati asosida insonlarga ta’lim bera boshlaydi. Natijada naqshbandiya tariqatining yetuk shayxlaridan biriga aylanadi.

Albatta, avliyolarning karomatlari haqdir. Bundan bir necha yil oldin Xoja Mavlono Abdulloh: “Alloh sizni sababchi qilib yuz minglab insonlarni hidoyatga boshlaydi”, degan edi. Hozirgi kunda Shayx Mavlono Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy hazratning shogirdlari va izdoshlari million nafardan oshib ketdi.

Hazrat zamonamiz muammolarini naqshbandiya tariqatining ta’limotiga ko‘ra, mohirona va zamonaviy misollar bilan tushuntirib beradi. Shayx hazratning nutq va ma’ruzalari diltortar bo‘lib, ruhiy tarbiyani isloh qilishga qaratilgan. Hazratning ma’ruza va suhbatlarini insonlar ko‘zda yosh bilan tinglab, gunohlariga chin ko‘ngildan tavba qilishadi. Eng muhimi, hayotda sunnatga amal qilishni odat tusiga kiritishadi.

Shayx Zulfiqor Ahmad hazratning asarlari kitobxonlar orasida qo‘lma-qo‘l, sevib mutolaa qilinadi. U zot diniy va dunyoviy ilmlarni puxta egallagani, bir necha xorijiy tillarda bemalol ma’ruza qilishi tufayli XXI asrda naqshbandiya tariqati ta’limotlarini nafaqat Osiyo, balki Yevropa va AQSHda ham keng targ‘ib qilmoqda. Hazrat yetmishdan ortiq mamlakatlarga, xususan, bir necha marta O‘zbekistonga ham tashrif buyurgan. U zot safarlarini xotirlab “Lohur se to xake Samarqandu Buxoro” (Lohurdan Samarqand va Buxoro tuproqlarigacha) nomli kitob yozgan.

Shayx Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy hazrat Xoja Muhammad Abdulmolik Siddiyqiyning Qur’on hofizi bo‘lgan kichik qizlariga uylangan. Ulardan ikki o‘g‘il: Mavlono Pir Habibulloh Naqshbandiy va Mavlono Sayfulloh Naqshbandiy dunyoga kelgan.

Ta’lim olgan joylari

– 1967 yil – o‘rta maktab

– 1971 yil – Panjobda o‘rta maxsus ta’lim (kollej)

– 1976 yil – Lohurda elektr muhandisligi ixtisosligi

– 1990 yil – Shvetsiyada o‘z sohasi bo‘yicha malaka oshirgan

Diniy ta’lim yo‘li

– Otasidan Qur’onni to‘liq yod olgan.

– Jomiya Rehmaniya Jahaniya Mandi universitetida hadis fanidan to‘liq hadis davrasida bilim oldi.

– Jomia Qasim ul-ulum Multan universitetida ham hadis fanidan to‘liq hadis davrasida ishtirok etdi.

– 1971 yil Naqshbandiya tariqati va tasavvuf ta’limotidan Shayx Mavlono Sayyid Zavvor Husayn Shoh rahmatullohi alayhdan saboq oladi.

– 1983 yil Naqshbandiya tariqati va tasavvufdan hazrat Xoja G‘ulom Habib rahmatullohi alayhdan ta’lim oladi.


Yozgan kitoblari

“Ilohiy ishq”, “Ishqi Rasul”, “Habibimiz hayotlari”, “Suluk darajalari”, “Suluk maqomotlari”, “Naqshbandiya tariqatining zikrlari”, “Naqshbandiya shayxlari silsilasi”, “Dil davosi”, “Qalb xotirjamligi”, “Foydali ilm”, “Namunali ayol”, “Gunohlardan qanday saqlanamiz?”, “Erkak kamolotida ayolning o‘rni”, “Noumid bo‘lmang”, “Imonning ahamiyati”, “Qalbni poklash usullari”, Mag‘firat qilinish shartlari”, “Ayollar uchun islohiy tarbiyalar”, “Turmushning namunali ko‘rinishi”, “Muslima ayollar uchun yo‘riqnoma”, “Tasavvuf va suluk”, “Odobli nasibalidir”, “O‘limga tayyorlanish”, “Lahurdan Buxoro va Samarqand tuproqlarigacha”, “Islomning ayollarga mehribonligi”.

Xulosa o‘rnida shunday deyish mumkin, insoniyat taraqqiyoti tarixida shunday shaxslar bo‘lganki, ularning faoliyati mahalliy, madaniy hudud chegarasidan tashqariga chiqibgina qolmay, balki davrlar chegarasini yorib o‘tib, g‘oyalar rivojlanishida umumjahon jarayonining bir qismiga ham aylangan. Ularning asarlari barcha nodir hodisalar singari avval o‘tganlar tajribalarni eng qimmatli tomonlarini o‘zida gavdalantiradi, jamiyat ilmiy fikri hamda ma’naviy madaniyatning keyingi ko‘p asrlarda sodir bo‘ladigan olg‘a harakatini belgilab beradi. Mana shunday buyuk siymo bu so‘zsiz shayx Zulfiqor Ahmad Naqshbandiydir.

Nodir Odinayev  

Maqolalar