Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

Uch kishiga yordam berish Allohning zimmasida haqdir

16.12.2024   7481   5 min.
Uch kishiga yordam berish Allohning zimmasida haqdir

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي أَيُّوبَ رَضِي اللهُ عَنْهُ ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: أَرْبَعٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِينَ: الْحَيَاءُ، وَالتَّعَطُّرُ، وَالسِّوَاكُ، وَالنِّكَاحُ. رَوَاهُ أَحْمَدُ وَالتِّرْمِذِيُّ بِسَنَدٍ حَسَنٍ.

Abu Ayyub roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

«To‘rt narsa Rasullarning sunnatlaridan: hayo, xushbo‘y sepish, misvok va nikoh», dedilar».

Ahmad va Termiziy hasan sanad ila rivoyat qilganlar.

Sharh: Alloh taoloning Rasullari U zot yaratgan bandalarning eng sarasidirlar. Ular turli zamonlarda turli xalqlar ichidan tanlab olingan yetuk insonlar hisoblanadilar. Payg‘ambarlar Allohning inoyati ila ilohiy ko‘rsatmalarni bandalarga yetkazib, ularni hayotga tatbiq qilishni ko‘rsatib bergan zotlardir. Ularni Alloh taoloning O‘zi turli xato va gunohlardan saqlab turgan va u zotlarning hayotlari ummatlariga o‘rnak bo‘lgan.

Shuning uchun ularning sunnatlariga, xususan, barchalariga xos bo‘lgan sunnatlarga amal qilish har birimiz uchun o‘ta muhimdir.

Ushbu hadisi sharifda Odam alayhissalomdan tortib, Muhammad sollallohu alayhi vasallamgacha – barcha Payg‘ambar alayhissalomlarning sunnatlari bo‘lgan to‘rt narsa haqida so‘z ketmoqda:

1. Hayo.

Hayo insonni boshqa jonzotlardan ajratib turadigan ulug‘ sifatlardan biridir. Hayo insonga ziynat hisoblanib, u payg‘ambarlarning hammalariga xos mushtarak sifat bo‘lgan.

Shuning uchun har bir mo‘min hayoli bo‘lishga harakat qilmog‘i lozim. Alloh xohlasa, bu o‘ta muhim sifat haqida «Axloq kitobi»da alohida so‘z yuritamiz.

2. Xushbo‘y sepish.

Xushbo‘ylik kishiga zavq beradi, ochiq tabiatlik, quvonch keltiradi. Xushbo‘ylik inson tabiatiga ijobiy ta’sir etadigan narsadir.

Islomda har bir narsaning xushbo‘y bo‘lishiga katta e’tibor beriladi. Sassiq, qo‘lansa hidni yo‘qotishga harakat qilinadi. Chunki bu barcha Payg‘ambar alayhissalomlarning, Muhammad sollallohu alayhi vasallamning sunnatlaridir.

3. Sivok.

Hozir esa sivok, ya’ni og‘izni, tishni tozalab yurish barcha Payg‘ambar alayhissalomlarning sunnatlari bo‘lganligini bilishimiz kifoya qiladi.

4. Nikoh.

Alloh taoloning barcha Payg‘ambar alayhissalomlarini birlashtirib turuvchi sunnatlardan yana biri nikohdir. Bu ish eng muhim sunnatlardan hisoblanadi. Aksincha, Alloh taolo uni hamma Payg‘ambarlariga ravo ko‘rmas edi. Bu esa o‘z navbatida nikohga alohida ahamiyat berilishi lozimligini anglatadi.

وَلِلتِّرْمِذِيِّ وَالنَّسَائِيِّ وَالْحَاكِمِ: ثَلَاثَةٌ حَقَّ عَلَى اللهِ عَوْنُهُمُ: الْمُكَاتَبُ الَّذِي يُرِيدُ الْأَدَاءَ، وَالنَّاكِحُ الَّذِي يُرِيدُ الْعَفَافَ، وَالْمُجَاهِدُ فِي سَبِيلِ اللهِ.

Termiziy, Nasaiy va Hokimlarning rivoyatlarida:

«Uch kishiga yordam berish Allohning zimmasida haqdir: ado etishni iroda qilgan mukotabga, iffatni iroda qilgan turmush quruvchiga va Allohning yo‘lidagi mujohidga», deyilgan.

Sharh: Inson tirik ekan, hamisha o‘zaro yordamga ehtiyoj sezadi. Qolaversa, ko‘pchilik turli masalalarda bir-biridan yordam so‘raydi. Lekin yordam beruvchi ko‘proq qay hollarda yordam berishi matlub va qaysi kishilarga yordam bersa, ko‘proq savob oladi?

Ushbu hadisda shunday savolga javob berilmoqda:

«Ado etishni iroda qilgan mukotabga».

Mukotab – xojasi bilan ma’lum bir vaqtda ma’lum miqdor pulni berib, ozod bo‘lishga ahdnoma tuzgan qul ekanligini «Hadis va Hayot» silsilasining o‘n ikkinchi juzida, «Qul ozod qilish» bobida o‘rgangan edik. Bu qanchalar ulug‘ va savobli ish ekanligini ta’kidlab o‘tirmasak ham bo‘ladi.

Birovga sidqidildan yordam bermoqchi bo‘lgan odam avvalo ana shunday, ozod bo‘lishni chin qalbdan xohlayotgan, buning uchun jonu dili bilan urinayotgan qulga yordam qilishi joiz va yaxshi ekanligini Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam o‘zlarining ushbu hadisi shariflarida alohida ta’kidlab o‘tganlar.

«Iffatni iroda qilgan turmush quruvchiga».

«O‘z iffatimni saqlayin, jinsiy maylimni pok yo‘l – nikoh yo‘li bilan qondirayin», deb urinayotgan kishiga yordam berish ham xuddi qullikdan ozod bo‘lishga harakat qilayotgan odamga yoki keyin bayoni keladigan, jihodga chiqishga harakat qilayotgan odamga yordam berishdek zarur va savobli ishdir.

Nikohli bo‘lib, iffatini saqlashga harakat etayotgan, ammo erisha olmayotgan kishiga yordam qo‘lini cho‘zish har bir mo‘min-musulmonning muqaddas burchidir. Bunday odamga kimdir so‘zi bilan, kimdir xizmati bilan, kimdir molu dunyosi bilan yordam bermog‘i kerak. Bu ish juda ham ulug‘ savobga molik bo‘lib, musulmonlar qadimdan bu borada boshqa xalqlardan ajralib turganlar. Ular oila qurishga urinmaganlarni oila qurishga undaganlar, oila qurish niyatidagilarga qo‘llaridan kelgan yordamlarini ayamaganlar.

Bu ishlarni xuddi mana shu hadisga amal qilib, ado etganlar. Hozirgi musulmonlar ham bu borada o‘z ixlos va g‘ayratlarini ko‘rsatishlari kerak.

Ba’zi yurtlarda bu ish musulmonlarning shaxsiy harakati tariqasida amalga oshirilayotgan bo‘lsa, boshqalarida oila quruvchilarga yordam jamiyatlari tuzilgan. Nima qilib bo‘lsa ham, bu ishni xayrli sanab, jonlantirgan afzal. Ana shunda ajru savobga erishiladi.

«Hadis va hayot» kitobi asosida tayyorlandi

Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Muazzam kunlar og‘ushidamiz

05.06.2025   14073   4 min.
Muazzam kunlar og‘ushidamiz

Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.


Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.


Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.


Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan  ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.


Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!


Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.


Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.


Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni,  yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.


Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.


Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.


Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.

Xolmurod MAMAJONOV,

Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi

O'zbekiston yangiliklari