O`zbekiston musulmonlari idorasi

Bid’at nima?

25.01.2025 3985 16 min.

BID’AT NIMA?

«Bid’at» so‘zi lug‘atda bir narsani yangitdan paydo qilish ma’nosini anglatadi.

Bid’atning shar’iy istilohi, ya’ni ta’rifiga keladigan bo‘lsak, ulamolar bu masalada bir xil fikrga ittifoq qilmaganlar. Mazkur ta’riflarning hammasini jamlab, tahlil qilgan mutaxassislar ularni ikki asosiy yo‘nalishga taqsimlaydilar.

Birinchi yo‘nalishdagi ulamolarga imom Shofe’iy va u kishining mazhabidagi ulamolardan Izz ibn Abdussalom, Navaviy, Abu Shomalar, molikiylardan Qurofiy va Zarqoniylar, hanafiylardan Ibn Obidin, hanbaliylardan Ibn Javziy va zohiriylardan Ibn Hazmlar kiradilar.

Bu yo‘nalishdagi ulamolar ibodatlarda bo‘lsin, odatlarda bo‘lsin, yaxshi bo‘lsin, yomon bo‘lsin, har qanday bid’atni Qur’on va Sunnatda yo‘q va dinda yangi paydo bo‘lgan narsa, deb ta’riflaydilar.

Mazkur yo‘nalishdagi ta’riflarning ma’nosini o‘zida to‘la aks ettirgan ta’rif Izz ibn Abdussalomning ta’rifi bo‘lib, unda: «Bid’at – Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning davrlarida bo‘lmagan narsadir», deyilgan.

Birinchi yo‘nalishdagi bid’at bir necha turlarga taqsimlanadi:

1. Vojib bid’at. Nahv ilmini o‘rganish bid’atning shu turiga kiradi, chunki bu ilmni bilmay turib, Qur’on va Sunnatni bilib bo‘lmaydi. Ushbu ikki manbani o‘rganish vojibdir. Vojibni bajarishga xizmat qiladigan narsa ham vojib bo‘ladi. Demak, Qur’on va Sunnatni o‘rganish uchun nahvni o‘rganish vojib. Bu narsa Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning davrlarida bo‘lmagan. Nahv ilmini o‘rganish borasida birinchi qadam hazrati Ali roziyallohu anhuning davrlarida qo‘yildi.

2. Harom bid’at. Bunga qadariya, jabriya, murji’a va xavorij mazhablari kiradi. Bular ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning davrlarida bo‘lmagan. Ularning hammasi keyin chiqqan va Islomga qarshi aqiyda va fikrlarni o‘zlariga shior qilib olgan. Bu mazhablarga yurganlar dindan chiqqan hisoblanadi.

3. Mandub bid’at. Madrasalar tashkil qilish va tarovih namoziga o‘xshash narsalar. Bular ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning vaqtlarida bo‘lmagan, keyin yo‘lga qo‘yilgan va foydali bo‘lgani uchun mandub deb baholangan.

4. Makruh bid’at: masjidlarni naqshi nigor bilan bezashga o‘xshash narsalar.

5. Muboh bid’at. Namozdan keyin qo‘l berib ko‘rishish, shuningdek, yeb-ichishda va kiyinishda lazzat va chiroyni ixtiyor qilish kabilar.

Birinchi yo‘nalish tarafdorlari bid’atning mazkur besh qismga taqsimlanishiga dalillar ham keltirganlar.

Birinchi dalil:

Jarir ibn Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar:

«Kim Islomda go‘zal odat paydo qilsa va undan keyin o‘sha odatga amal qilinsa, unga o‘shanga amal qilganlarniig ajriga o‘xshash ajr yozilib turadi, ularning ajridan biror narsa kamaytirilmaydi. Kim Islomda bir yomon odatni paydo qilsa va undan keyin o‘sha odatga amal qilinsa, unga o‘sha amal qilganlar gunohiga o‘xshash gunoh yozilib turadi, ularning gunohlaridan biror narsa kamaytirilmaydi».

Ikkinchi dalil:

Abdurrahmon ibn Abdul Qoriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Umar ibn Xattob roziyallohu anhu bilan Ramazon kechalarining birida masjidga chiqdim. Qarasak, odamlar guruh-guruh bo‘lib olgan, tarqoq hollarida ekanlar. Kimdir o‘zi namoz o‘qimoqda, kimdir namoz o‘qisa, bir necha kishi unga iqtido qilmoqda.

Shunda Umar: «Menimcha, anavilarni bir qori(ning orti)ga jamlasam yaxshi bo‘ladi», dedi. So‘ngra ularni Ubay ibn Ka’bning ortiga jamladi. Keyin boshqa bir kechada men yana u bilan chiqqanimda odamlar qorilarga iqtido qilib namoz o‘qishar edi.

Shunda Umar: «Bu qanday yaxshi bid’at bo‘libdi! Bu vaqtda uxlab yotganlaridan ko‘ra, qoim bo‘lganlari afzal», dedi, ya’ni kechaning oxirida. Odamlar kechaning avvalida qoim bo‘lishar edi».

Buxoriy rivoyat qilgan.

Uchinchi dalil:

Mujohid roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Urva ibn Zubayr bilan birga masjidga kirdik. Qarasak, Abdulloh ibn Umar Oisha roziyallohu anhoning hujrasi oldida o‘tirgan ekan. Odamlar esa masjidda (jamoat bo‘lib), zuho namozi o‘qishmoqda. Biz Ibn Umardan ularning namozi haqida so‘ragan edik, «(Yaxshi) bid’at», dedi».

Muslim, Ahmad va boshqalar rivoyat qilishgan. Ko‘pchilik mazkur ta’rifga oid bid’atni maydalab o‘tirmay, ikkiga taqsimlab qo‘ya qoladilar va: «Bid’at ikki xil bo‘ladi: bid’ati hasana – yaxshi bid’at va bid’ati sayyi’a – yomon bid’at», deyishadi.

Ikkinchi yo‘nalishdagi ulamolar imom Molik, Shotibiy, Turtishiy, hanafiylardan imom Shumunniy va Ayniy, shofe’iylardan Bayhaqiy, Ibn Hajar Asqaloniy va Ibn Hajar Haysamiylar, hanbaliylardan Ibn Rajab va Ibn Taymiyalar bo‘lib, ularning fikricha, bid’atning barchasi – ibodatdagisi ham, odatdagisi ham zalolatdir.

Ikkinchi yo‘nalishdagi ta’riflarning eng mashhuri va jamlovchisi imom Shotibiyning ta’rifidir. U kishi bid’atni ikki xil ta’riflagan:

1. Bid’at – dinda yangi ixtiro qilingan yo‘l bo‘lib, u bilan shariatga o‘xshatish kiritiladi. Uni qilish bilan Allohga ibodat qilishda mubolag‘a qasd qilinadi.

Bu ta’rifda dinning javhariga yangi o‘zgarish kiritish haqida, ibodatlarda shariat ko‘rsatgan yo‘lga o‘xshash yo‘l paydo qilish haqida so‘z borayotgani ochiq-oydin ko‘rinib turibdi.

2. Bid’at – dinda yangi ixtiro qilingan yo‘l bo‘lib, u bilan shariatga o‘xshatish kiritiladi. Uni qilishda shariat yo‘liga yurish qasd qilinadi.

Imom Shotibiyning ikkinchi ta’rifi birinchisidan keng bo‘lib, unda ibodat va odatlardagi yangi ixtiro qilingan narsalar bid’at ekanligi ta’kidlangan.

Imom Shotibiy bid’at masalasida eng ko‘p izlanish olib borgan olimlardan biri hisoblanadi. U kishi bid’atga qarshi turishda eng ashaddiylardan biridir.

Haqli ravishda «Nima uchun imom Shotibiy bid’atni ikki xil ta’rif qilgan?» degan savol paydo bo‘ladi. Bu savolga ulamolarimiz: «Imom Shotibiy bunda boshqalarning bid’at ma’nosini keng yoki tor olganiga e’tibor bergan», deb javob berganlar.

Imom Shotibiyning birinchi – tor ma’nodagi ta’rifida bid’at faqat ibodatlarda bo‘ladi, deganlarning fikri, ikkinchi – keng ma’nodagi ta’rifida esa bid’at ibodatlarda ham, odatlarda ham bo‘ladi, deganlarning fikri o‘z ifodasini topgan.

Imom Shotibiyning o‘zi esa bid’at faqat aqiyda va ibodatlarga xos bo‘ladi, degan fnkrga moyil bo‘lgan.

Ikkinchi yunalishdagi ta’rifda bizga kerak bulgan asosiy ma’no «Bid’at – dinda yangi ixtiro qilingan yo‘l» degan jumladir.

Demak, musulmonlar ichida yangi paydo bo‘lgan narsa bid’at bo‘lishi uchun dinning asosiga – javhariga oid bo‘lishi shart ekan. Unga ham xuddi shariatning asosiy ibodatlari maqomi berilishi kerak ekan. Quyidagi hadislarda xuddi shu ma’no ko‘zda tutilgan:

1. Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kim bizning bu ishimizda undan bo‘lmagan narsani yangitdan paydo qilsa, u marduddir», dedilar».

Buxoriy, Muslim va Abu Dovudlar rivoyat qilishgan.

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning «ishimiz» deganlari dinimiz deganlaridir.

2. Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Albatta, eng sodiq Kalom Allohning Kitobidir, eng yaxshi hidoyat Muhammadning hidoyatidir. Ishlarning eng yomoni yangi paydo bo‘lganlaridir. Har bir yangi chiqqan ish bid’atdir. Har bir bid’at zalolatdir. Barcha zalolat do‘zahdadir», dedilar».

Buxoriy, Muslim va Nasoiylar rivoyat qilishgan.

Binobarin, musulmonlar hayotida yangi paydo bo‘lgan va dinning javhariga daxldor bo‘lmagan narsalar bid’at bo‘lmaydi. Har bir yangi paydo bo‘lgan narsa bid’at bo‘lsa, har bir bid’at zalolat, barcha zalolat do‘zahda bo‘lsa, xolimiz ne kechar edi? Payg‘ambarimiz hayotlik davrlarida Qur’oni Karim kitob shakliga keltirilmagan, madrasalar qurilmagan, turli ilmlar shakllanmagan, kitoblar yozilmagan edi va hokazo. Bularning barchasi keyin paydo bo‘ldi va barcha musulmonlar, jumladan, bid’at ma’nosini tor olgan ulamolar ham bu ishlarni katta quvonch bilan ma’qullaydilar.

Mavlidning hukmi

Yuqorida barcha mazhablarning ko‘zga ko‘ringan ulamolari ishtirokida bid’atning nimaligini bilib olganimizdan keyin mavlidning hukmi haqida ikki og‘iz so‘z aytib o‘tsak, ma’qul bo‘ladi.

Bid’atni ibodatlarda bo‘lsin, odatlarda bo‘lsin, yaxshi bo‘lsin, yomon bo‘lsin, Qur’on va Sunnatda yo‘q, dinda yangi paydo bo‘lgan narsa, deb ta’riflaydigan yo‘nalishdagi ulamolarning gapiga amal qiladigan bo‘lsak, mavlid mandub bid’atlar qatoriga kirishi turgan gap. Boshqacha qilib aytadigan bo‘lsak, mavlid bid’ati hasana (chiroyli bid’at) bo‘ladi.

Ikkinchi yo‘nalishdagi, ya’ni bid’atni ikki xil ta’rif qilgan, ya’ni: «Bid’at dinda yangi ixtiro qilingan yo‘l bo‘lib, u bilan shariatga o‘xshatish kiritiladi. Uni qilishda Allohga ibodat qilishda mubolag‘a qasd qilinadi; Bid’at – dinda yangi ixtiro qilingan yo‘l bo‘lib, u bilan shariatga o‘xshatish kiritiladi. Unda shariat yo‘liga yurish qasd qilinadi», degan ulamolarning gapini oladigan bo‘lsak, mavlid umuman bid’at bo‘lmaydi. Chunki hech kim, hech qachon mavlidni dinning javhariga oid narsa demagan va demaydi ham.

Ikkinchi yo‘nalishdagi ta’rifga binoan, «Mavlid bid’at bo‘lmasa, nima bo‘ladi?» degan haqli savol yuzaga kelishi turgan gap.

Har birimiz dunyoning sobit va o‘zgaruvchan narsalardan iboratligini yaxshi bilamiz. U sobit narsalarning saboti va o‘zgaruvchan narsalarning o‘zgarishi bilan oboddir. O‘zimiz yashab turgan yer kurrasini olib ko‘raylik. Unda katta, ma’lum va mashhur ummonlar, quruqliklar, dengizlar va yuksak tog‘lar bor. Ular sobit turadilar. Ular o‘zgaruvchan bo‘lishi mumkin emas.

Shuningdek, mazkur narsalar bilan birga yana soy va daryolar, kichik daraxtzorlar, yer maydonlari va hokazolar bor. Ular o‘zgarib turadi, chunki hayotning o‘zi shuni taqozo qiladi. Dunyo ularning o‘zgarib turishi bilan oboddir.

Huddi shuningdek, dinda ham sobit narsalar bor. Ular o‘zgaruvchan bo‘lishi mumkin emas. Masalan, aqiyda masalalari. Bugun Allohga yoki iymon keltirish lozim bo‘lgan boshqa narsalarga ishonib turib, keyin uni o‘zgartirib bo‘lmaydi. Shuningdek, dinning rukni hisoblangan, uning asosini tashkil etgan narsalar ham sobit bo‘ladi. Bunday masalalarni Alloh taolo O‘zi batafsil bayon qilib, insonning aralashuviga yo‘l qo‘ymagan.

Hayot o‘zgarishi bilan o‘zgarib turadigan masalalarni esa bo‘sh qo‘yib, musulmonlar ahdlarini ishlatib, ijtihod qilishlariga yo‘l ochib bergan. Fiqh ulamolari asosan huddi shu masalalarda ijtihod qiladilar.

Ulug‘ mujtahidlarimiz Qur’oni Karim va Sunnati Nabaviya asosida, shariat qoidalarini mahkam tutish bilan birga, har zamon va makonga salohiyati bor Islom dinining g‘oyalari, maqsadlari, insonlarning imkonlari va ehtiyojlarini ham hisobga olib ish yuritganlar. Mazkur ta’limotlar asosida quyidagi manbalar asosida ijtihod qilish qoidalarini ishlab chiqqanlar:

1. Qur’oni Karim.

2. Sunnat.

3. Ijmo’.

4. Qiyos.

5. Istihson.

6. Shar’u man qoblana shar’u lana.

7. Masolihul mursala.

8. Urf.

9. Mazhabus-sahobiy.

10. Istis'hob.

Bu manbalarning keyingi sakkiztasi avvalgi ikkitasiga – Qur’on va Sunnatga bog‘lik bo‘lib, shu ikkisidagi ta’limotlar asosida bo‘ladi. Avvalgi to‘rt manba – Qur’on, Sunnat, ijmo’ va qiyos borasida barcha faqihlar ittifoq qilganlar va ularni shu tartibda manba deb olganlar. Qolganlarida ixtilof bor. Ba’zilarini olib, ba’zilarini olmaganlar ham bor.

Albatta, hozir biz mazkur manbalarning tafsilotini o‘rganish maqsadida emasmiz. Shuning uchun o‘zimizga kerak mavzu, ya’ni «Mavlid qaysi manba asosida joriy bo‘lgan?» degan savolga javob axtaramiz.

Ulamolarimiz mavlid masolihulmursala asosida amal qilingan narsadir, deydilar. «Masolihulmursala»ning lug‘atdagi ma’nosi «erkin qo‘yilgan manfaatlar» desak, xato qilmagan bo‘lamiz.

Masolihul mursalaning usuli fiqh ilmidagi istilohiy ma’nosini bilib olish uchun bir oz muqaddima qilishimizga to‘g‘ri keladi.

Islom shariatining barcha ta’limotlari uch hil manfaatni ko‘zlagan bo‘ladi:

1. Zararlarni qaytarish.

Bunga erishish uchun besh zaruriy narsani: din, mol, jon, sha’n va aqlni muhofaza qiladigan ta’limotlar va qonun-qoidalar joriy qilingan.

2. Manfaatni jalb qilish.

Bunga erishish uchun hayotda ehtiyoj tushib turadigan ibodat va muomalot kabi ishlarda odamlardan ortiqcha qiyinchilikni ko‘tarishga qaratilgan ta’limotlar joriy qilingan.

3. Karamli axloqlar va go‘zal ko‘rinishlar taqozosi bo‘yicha yurish.

Bunga erishish uchun tahsiniyot – yaxshilovchi hukmlar joriy qilingan.

Ushbu manfaatlarni shariat e’tiborga olishi yoki olmasligi bo‘yicha uch yo‘nalish bor.

1. E’tiborli manfaatlar.

Shariat bularni e’tiborga olib, ularni saqlash borasida tadbir-choralar ko‘rgan. Misol uchun, besh zaruriy narsani: din, mol, jon, sha’n va aqlni muhofaza qilish uchun ularga tajovuz qiladiganlarga qarshi jazolar belgilangan.

2. E’tiborsiz manfaatlar.

Bularda ba’zi bir manfaat bo‘lishi mumkin. Ammo zarari manfaatidan ko‘p bo‘lgani uchun o‘sha oz manfaati e’tiborga olinmagan. Misol uchun, qimor va hamrda pul topish manfaati bor. Ammo bu ikki narsaning zarari foydasidan ko‘p. Shuning uchun shariatda ularning ozgina foydasidan voz kechilgan.

3. Erkin qo‘yilgan manfaatlar.

Bular haqida shariatda ma’lum bir ko‘rsatma yo‘q. Ularni qiyoslaydigan hujjat va dalil ham yo‘q.

Erkin qo‘yilgan manfaatlar ibodatlarda bo‘lishi mumkin emasligiga hamma ittifoq qilgan. Ammo hanafiy, molikiy va hanbaliy mazhablari ibodatlardan boshqa ishlardagi masolihulmursala – erkin qo‘yilgan manfaatlarni shariatning manbalaridan biri deb qabul qilganlar.

Xulosasini aytadigan bo‘lsak, barcha faqihlar «masolihulmursala»ni e’tiborga oladilar va uni ishlatadilar.

Zotan, shariatning asosiy maqsadi bandalarning ikki dunyodagi saodatini ta’minlashdir. Qur’on va Sunnatdagi barcha hukmlar ayni shu maqsadda joriy qilingan. Bandalarning mayda-chuyda manfaatlari esa tugamaydi. Vaqt o‘tishi bilan yangilanib turishi ham bor. Shuning uchun shariat bular uchun ochiq maydon qoldirib qo‘ygan. Qur’on va Sunnatda zikr qilinmagan masalalarni ulardan olingan qoidalar asosida ummatning ulamolari hal qilib boraveradilar. Ulamolar bunda Islomning foydani jalb qilish, zararni daf qilish qoidasini mahkam tutadilar. Bu jarayon qadimdan davom etib kelmoqda.

«Masolihul mursala» shariat manbalaridan biri bo‘lishi uchun uchta shart qo‘yilgan:

1. Shariat maqsadlariga muvofiq bo‘lishi.

«Masolihulmursala» asosida joriy bo‘layotgan ish shariatning asl qoidalariga va dalillariga xilof bo‘lmasligi shart.

2. Hikmatining oxirigacha aql yetadigan va yo‘nalishi batafsil idrok qilinadigan bo‘lishi.

«Masolihulmursala» tahorat, namoz, ro‘za kabi hikmatini oxirigacha bilib bo‘lmaydigan va yo‘nalishini batafsil idrok qilish imkoni bo‘lmagan ibodatlarda joriy qilinmaydi.

3. Zaruriy narsalarni muhofaza qilishga qaratilgan bo‘lishi.

«Masolihulmursala» din, mol, jon, sha’n va aql kabi zaruriy narsalarni muhofaza qilishga yoki dinda qiyinchilik tug‘dirishi mumkin bo‘lgan narsalarni bartaraf etishga qaratilgan bo‘lishi shart.

Usulul fiqh ulamolari «masolihulmursala» asosida qabul qilingan eng mashhur amallarga Qur’oni Karimni jamlab, kitob holiga keltirish, devonlar tashkil qilish, juma namozida imom minbarga chiqqanda aytiladigan azondan oldin bir azon aytish, hibsxonalar tashkil etish kabi ishlarni misol qilib keltiradilar. Jumladan, mavlid ham keyinchalik «masolihul-mursala» asosida joriy bo‘lgan narsalardan biridir.

Keyingi mavzular:
Katta ulamolar mavlid haqida;
Mavlidchilarga.

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Yangiliklar

Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi”

26.12.2025 4960 20 min.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 26 dekabr kuni Oliy Majlis va O‘zbekiston xalqiga Murojaatnomani taqdim etdi.

– So‘nggi to‘qqiz yilda biz sizlar bilan, el-yurtimiz bilan birgalikda katta taraqqiyot yo‘lini bosib o‘tdik. Iqtisodiyotimiz yangidan shakllandi, bozor munosabatlari, ijtimoiy himoyani kengaytirdik, qonun ustuvorligini mustahkamladik. Eng muhimi, islohotlarimiz samarasini har bir mahalla, har bir xonadon va har bir inson kundalik hayotida his qilmoqda, – dedi davlatimiz rahbari so‘zining avvalida.

Qanchalik og‘ir bo‘lmasin, boshlangan demokratik islohotlar qat’iy davom ettirilgani, xalqimizning qo‘llab-quvvatlashi va yoshlarimizning g‘ayrat-shijoati, hamjihatlik asosi bo‘lgan mahallaning hayotimizdagi o‘rni va ta’siri kuchaytirilgani, odamlarning ongi va dunyoqarashi o‘zgarib, el-yurtimiz yanada jipslashgani, tadbirkor, dehqon va fermerlarning tashabbuskorligi va mardona mehnati, o‘zaro manfaatli hamkorlikka asoslangan do‘stona tashqi siyosat hisobiga 2025 yilda barcha sohalarda ulkan yutuqlarga erishildi.

Bu yil tariximizda birinchi marta yalpi ichki mahsulotimiz 145 milliard dollardan oshdi. Joriy yil eksportimiz 23 foizga oshib, 33,4 milliard dollarga yetkazilishi ta’kidlandi. Eng muhimi, oltin-valyuta zaxiralarimiz ilk bor 60 milliard dollardan oshdi.

Iqtisodiyotimizga jalb qilingan xorijiy investitsiyalar hajmi 43,1 milliard dollarga yetdi. Jami investitsiyalarning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 31,9 foizni tashkil etmoqda. Yetakchi xalqaro reyting agentliklari mamlakatimizning suveren reytingini “BB-”dan “BB” pog‘onasiga ko‘tardi.

Energetika sohasida tub burilish yasalgani hisobiga elektr ishlab chiqarish hajmi 85 milliard kilovatt-soatga yetkazildi.

Bu yil 188 ta mahalladagi 715 ming aholi yashaydigan xonadonlarga birinchi marta toza ichimlik suvi kirib bordi, yana 2 million 300 mingga yaqin aholining suv ta’minoti yaxshilandi.

Joriy yilda 5 million aholi daromadli bo‘lib, ishsizlik darajasi 5,5 foizdan 4,9 foizga tushdi. Qariyb 1,5 million ehtiyojmand aholi kambag‘allikdan chiqdi, ilk bor 1 ming 435 ta mahalla “kambag‘allikdan xoli” hududga aylandi.

Kambag‘al oilalarga mansub 168 ming nafar bola davlat bog‘chalariga imtiyozli asosda qabul qilindi. Bu yildan boshlab 208 ta bog‘chada birinchi marta inklyuziv ta’lim tizimi joriy etildi.

Yurtimizda kambag‘allik darajasi yil boshidagi 8,9 foizdan 5,8 foizga tushdi.

– Bu ishlarni boshlaganimizda aholining uchdan bir qismi kambag‘allik chegarasida yashardi. Kredit, subsidiya, kompensatsiya kabi 100 dan ziyod xizmatlar orqali ijtimoiy himoyaning mutlaqo yangi tizimini yo‘lga qo‘yganimiz va bularni mahalladagi “yettilik”ning o‘ziga berganimiz natijasida 8,5 milliondan ziyod odam kambag‘allikdan chiqdi, ishsizlik 2 karra qisqardi.

Natijada uch yil oldin kambag‘allikni 2026 yil yakuni bilan 2 karra qisqartirish bo‘yicha olgan marramizni shu yilning o‘zida uddaladik, – dedi Prezidentimiz.

Iste’dodli o‘g‘il-qizlarimiz ta’lim, ilm-fan, madaniyat, san’at, sport va boshqa sohalarda erishayotgan katta yutuqlari bilan ham Yangi O‘zbekistonimiz ravnaqiga munosib hissa qo‘shayotgani ta’kidlandi.

Keyingi paytda yurtimiz global masalalar muhokama qilinadigan xalqaro muloqot maydoniga aylanib bormoqda.

Xususan, bu yil Parlamentlararo Ittifoqning 150-yubiley Assambleyasi, YUNЕSKO Bosh konferensiyasining sessiyasi, “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” sammiti va xalqaro Iqlim forumiga mezbonlik qilindi.

Shuningdek, O‘zbekiston, Tojikiston va Qirg‘iziston yetakchilarining mart oyida Xo‘jandda bo‘lib o‘tgan uchrashuvida birinchi marta uch mamlakat davlat chegaralarining tutash nuqtasi to‘g‘risida tarixiy shartnoma imzolandi hamda “Abadiy do‘stlik to‘g‘risidagi deklaratsiya” qabul qilindi.

Mintaqamiz davlat rahbarlarining yaqinda Toshkentdagi Maslahat uchrashuvi chog‘ida integratsiya jarayonlarini yangi sifat bosqichiga ko‘tarish uchun Markaziy Osiyo hamjamiyati strategik formatini tashkil qilish g‘oyasi ilgari surildi. Ozarbayjonni Markaziy Osiyo formatiga to‘la huquqli a’zo sifatida qabul qilish to‘g‘risidagi qaror tarixiy ahamiyatga ega bo‘ldi.

Prezidentimiz ta’kidlaganidek, ushbu qadam Markaziy Osiyo va Janubiy Kavkaz o‘rtasida strategik bog‘liqlik hamda barqarorlikni kuchaytirishi shubhasiz.

Oktyabr oyida Bryusselda O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim imzolandi. Noyabr oyida bo‘lib o‘tgan Markaziy Osiyo va AQSH sammiti ko‘p tomonlama va uzoq muddatli sheriklikni sifat jihatidan mutlaqo yangi bosqichga olib chiqishga xizmat qildi. O‘tgan haftada Tokioda Markaziy Osiyo va Yaponiya yetakchilarining uchrashuvida ta’lim, tibbiyot, raqamli texnologiyalar, infratuzilma va sanoat sohalari bo‘yicha muhim kelishuvlarga erishildi.

Shu haftaning boshida esa Sankt-Peterburgda Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi rahbarlari bilan bo‘lib o‘tgan uchrashuv ham hamkorlikning yangi yo‘nalishlarini belgilab berdi.

– Bularning barchasi xalqaro aloqalarimizni mazmun jihatidan yangi bosqichga olib chiqmoqda. Biz dunyodagi uzoq-yaqin mamlakatlar bilan Sharq va G‘arb, Shimol va Janub bilan hamkorlik ko‘priklarini qurishda davom etamiz, – dedi Prezidentimiz.

Mahalla va yaxshi qo‘shnichilik o‘zaro uyg‘un qadriyatlardir. Ular jamiyatda ijtimoiy kapitalni yanada boyitishga beqiyos hissa qo‘shadi.

Mamlakatimizda o‘tkazilgan ijtimoiy so‘rovlarda ishtirok etganlarning 90 foizi o‘zini mahalla jamoasining bir qismi deb hisoblashi ham shundan dalolat beradi. Mahallaga shu asosda Vatan taqdiriga daxldorlik tuyg‘usining yuqoriligi ushbu institut, avvalo, ijtimoiy birdamlik manbai ekanini ko‘rsatadi.

– Tarix davomida qanday og‘ir sinovlarga duch kelmaylik, biz avvalo birdamlikdan kuch oldik. Mashaqqatli kunlarda odamlarimiz, mahalla ahli yelkadosh bo‘lib qiyinchiliklarni yenggan. Oila – oilaga, qo‘shni – qo‘shniga ko‘mak berib yashagan. Biz mana shunday o‘ta noyob qadriyatimizga doimo sodiq qolishimiz, yosh avlodimizni ayni shu ruhda tarbiyalashimiz kerak.

Bugungi kunda jamiyatimizda turli xil fikr va qarashlar bo‘lishi tabiiy. Bu – demokratiyaning birlamchi talabi.

Ammo millati, tili va dinidan qat’i nazar, 38 millionli el-yurtimizni birlashtiradigan ulug‘ bir g‘oya bor. U ham bo‘lsa, Vatan manfaati, xalqimiz manfaatidir.

Mana shunday buyuk maqsadga erishishda mahalla tizimining o‘rni va ta’siri beqiyos. Chunki mahalla tinch va ahil bo‘lsa, jamiyatimiz tinch va hamjihat bo‘ladi. Mahalla rivojlansa, butun mamlakatimiz yuksaladi, – dedi Prezidentimiz.

Shularning barchasini hisobga olib, Prezidentimiz 2026 yilni yurtimizda “Mahallani rivojlantirish va jamiyatni yuksaltirish yili”, deb e’lon qilishni taklif qildi.

Bu tashabbusni yig‘ilganlar qizg‘in qo‘llab-quvvatladi.

Yangi yil dasturida yurtimizdagi 9 mingdan ziyod mahallani, avvalo, mehr-oqibat, hamjihatlik, adolat va tarbiya maskaniga aylantirish kabi dolzarb masalalar o‘z ifodasini topadi.

– Biz Yangi O‘zbekistonni barpo etishda hal qiluvchi bosqichga qadam qo‘ymoqdamiz. Bu yo‘ldagi ishlarimiz har bir soha va tarmoqda chuqur transformatsiyani talab qiladi.

Maqsadimiz aniq: yaqin yillarda daromadi o‘rtadan yuqori mamlakatlar qatoriga kirish.

Farg‘ona vodiysidan Orolbo‘yigacha, Zarafshon vohasidan Qashqadaryo va Surxondaryogacha, Toshkentdan tortib, Jizzax va Sirdaryogacha – yurtimizning qaysi hududida yashamasin, har bir fuqaromiz bugundan boshlab islohotlar natijasini kundalik hayotida yanada ko‘proq his qilishi kerak.

Shuning uchun kirib kelayotgan 2026 yil davlat boshqaruvi, sud-huquq tizimi, iqtisodiyot tarmoqlari, ta’lim, ilm-fan, tibbiyot, madaniyat, sport, ekologiya tizimini – barcha-barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi, – dedi Prezidentimiz.

Davlatimiz rahbari 2026 yilda amalga oshiriladigan eng muhim ustuvor yo‘nalishlarga alohida to‘xtalib o‘tdi.

Birinchi ustuvor yo‘nalish mahalla infratuzilmasini yanada yaxshilash, ularga Yangi O‘zbekiston qiyofasini olib kirishdan iborat.

Mahalla infratuzilmasini tubdan yaxshilash orqali mamlakatimizni har tomonlama rivojlantirish, uning qiyofasini yanada go‘zal va obod qilish ishlari davom ettiriladi.

Kelgusi yildan mahallani rivojlantirish bo‘yicha kompleks yondashuv joriy etiladi. Urbanizatsiya va shaharlarni barqaror rivojlantirish bo‘yicha yangi islohotlar boshlanadi.

Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha siyosat davom ettirilib, 2026 yilda asosiy soliq stavkalari o‘zgarishsiz qoldiriladi, tadbirkorlik infratuzilmasi loyihalariga 10 trillion so‘mdan ziyod mablag‘ ajratiladi. Kichik va o‘rta biznesni rivojlantirish uchun 140 trillion so‘m resurs beriladi. Shundan 43 trillion so‘mi xotin-qizlar va yoshlar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatlashga yo‘naltiriladi.

Ikkinchi ustuvor yo‘nalish – iqtisodiyotni texnologik va innovatsion o‘sish modeliga o‘tkazish.

Bundan buyon har bir dollar investitsiya, eng avvalo, ilg‘or texnologiyalar transferi, tashqarida bozori aniq, yuqori qo‘shilgan qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarishga, energiya, suv, yer va boshqa tabiiy resurslardan foydalanishda samaradorlikni oshirishga, mahalliy ishchilarni yangi texnologiyalar bilan ishlashga o‘qitish va mehnat unumdorligini oshirishga xizmat qilishi kerakligi ta’kidlandi.

Yangi texnologik bosqichga o‘tish va qo‘shilgan qiymat zanjirini kengaytirish bo‘yicha sanoatni rivojlantirish dasturi boshlanadi. 2026 yilda 52 milliard dollarlik 782 ta yangi sanoat va infratuzilma loyihasiga start beriladi. Kelgusi yilning o‘zida 14 milliard dollarlik 228 ta yangi yirik quvvatlar ishga tushiriladi.

Kelgusi yilda iqtisodiyotda 6,6 foiz o‘sishni ta’minlab, yalpi ichki mahsulotni 167 milliard dollarga yetkazish prognoz qilinmoqda.

Innovatsiya asosida yuqori texnologik mahsulot ishlab chiqarayotgan korxonalar rag‘batlantiriladi. Korxona mutaxassislarining ilmiy-tadqiqot va konstruktorlik ishlanmalaridan olgan daromadi soliqdan ozod qilinadi.

Kelgusi yilda Toshkent shahri, Buxoro, Farg‘ona va Toshkent viloyatida 4 ta data-markaz, 2 ta super kompyuter va 15 ta oliygohda sun’iy intellekt laboratoriyasi faoliyati yo‘lga qo‘yiladi. Bu tibbiyot, transport, qishloq xo‘jaligi, geologiya, bank-moliya, jamoat xavfsizligi kabi muhim sohalarda 100 dan ortiq sun’iy intellekt loyihalarini amalga oshirishga xizmat qiladi.

– Bugun sizlarga yana bir muhim yangilikni aytmoqchiman. Mustaqil O‘zbekiston tarixida ilk bor kosmik sohada sun’iy yo‘ldosh va mamlakatimiz fuqarosi bo‘lgan birinchi o‘zbek kosmonavtini fazoga uchirish bo‘yicha ishlarni boshladik, – dedi Prezidentimiz.

Davlatimiz rahbari uchinchi ustuvor yo‘nalish – ichki bozorda talabni rag‘batlantirish masalasiga to‘xtaldi.

To‘qqiz yilda qulay biznes muhiti yaratilib, tovar va xizmatlar hajmi va turi ko‘paytirilgani, kam daromadli oilalar uchun yiliga kamida 1 milliard dollar arzon kredit berilayotgani, inflyatsiya darajasi “bir xonali” raqamga tushirilgani natijasida aholining xarid qobiliyati 2 karra o‘sdi.

Aholi ehtiyojidan kelib chiqib, iqtisodiyotda eng katta talab yaratadigan uy-joy ipotekasiga 2026 yilda 23 trillion so‘m resurs ajratiladi. Uy-joy sotib olishda boshlang‘ich to‘lov va foiz to‘lovlarining bir qismini qoplash uchun 2 trillion 700 milliard so‘m subsidiya beriladi. Shuningdek, bitta kvartira uchun ajratiladigan imtiyozli ipoteka kreditining miqdori 15 foizga oshiriladi.

Xizmatlarga bo‘lgan talabni rag‘batlantirish uchun 2026 yilda sohaga 85 trillion so‘m kredit, 9 trillion so‘m subsidiya ajratiladi. Xususan, ta’lim xizmatlari uchun budjetdan 7 trillion so‘m beriladi.

Keyingi besh yilda xorijiy turistlar sonini 2 karra oshirish, turizm xizmatlari hajmini esa 20 milliard dollarga yetkazish bo‘yicha katta marra olinmoqda. Shu maqsadda turizm infratuzilmasini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratiladi.

Turistlar oqimi tobora oshayotgani aviatsiya va temir yo‘lda yo‘lovchi tashish quvvatini 2 barobar ko‘paytirishni taqozo etmoqda. Shu bois, 2026 yilda aviaparkdagi havo kemalarining soni 120 taga yetkaziladi.

Ichki temir yo‘llarni rivojlantirish bo‘yicha besh yillik dastur qabul qilinadi. Shaharlarni tezyurar poyezdlar qatnovi bilan bog‘lash uchun 2026 yildan yana 500 kilometr temir yo‘l qurilishi boshlanadi. Avtomobil yo‘llarining sifatini yaxshilash, tranzit salohiyatini yanada oshirish maqsadida besh yillik dastur amalga oshiriladi.

Kasblarni rivojlantirish va yangi mehnat bozori arxitekturasini yaratish kelgusi yil uchun dasturning to‘rtinchi ustuvor yo‘nalishidir.

Hozirgi vaqtda yangi texnologiyalar, raqamlashtirish va sun’iy intellekt ta’sirida dunyoda ish o‘rinlarining soni, shakli va mazmuni keskin o‘zgarmoqda. Yaqin besh yilda mavjud kasblarning 30 foizi to‘liq avtomatlashtiriladi, 50 foizi bo‘yicha esa yangi malakalar talab qilinadi.

– Endilikda mamlakatimiz mehnat bozori mutlaqo yangi arxitektura asosida – kasb, malaka, texnologiya va ta’limni birlashtiradigan yagona mexanizm sifatida ishlashi zarur, – dedi Prezidentimiz.

2026 yildan boshlab har yili kamida 100 tadan texnikum to‘liq ta’mirlanib, texnologik va talab yuqori bo‘lgan kasblarga mos holda jihozlab boriladi. Germaniya, Shveysariya, Buyuk Britaniya, Xitoy, Koreya kabi davlatlarning ilg‘or ta’lim dasturlari joriy qilingan texnikumlar soni 100 taga yetkaziladi.

2026 yilda 7 ta viloyatda, 2027 yilda esa qolgan hududlarda Ilg‘or kasbiy mahorat texnikumi va “Kasblar shaharchasi” faoliyati yo‘lga qo‘yiladi.

Tibbiyot tizimida ham kasbiy ta’limni rivojlantirish uchun Angliyaning “Pirson” kompaniyasi bilan har bir hududdagi bittadan texnikumda xalqaro standart asosida hamshiralar tayyorlash boshlandi. Endi ana shu texnikumlarga Germaniya, Shveysariya, AQSH, Yaponiya kabi davlatlarning ta’lim dasturlari ham joriy etiladi.

Shu asosda xalqaro talablarga javob beradigan, xorijiy tillarni biladigan hamshiralar tarkibi shakllantiriladi.

Beshinchi ustuvor yo‘nalish – ekologik muvozanatni ta’minlash, “yashil” energetika va suv resurslaridan oqilona foydalanish.

Yirik korxonalarga filtr, tozalash inshooti va havoga chiqariladigan zararli moddalar tashlanmalarini monitoring qilish stansiyasi o‘rnatish uchun 100 million dollarlik kredit liniyasi ochiladi.

Shaharlardagi tirbandliklar nafaqat odamlar hayotini qiyinlashtirmoqda, balki ekologiyaga ham jiddiy zarar yetkazayotgani qayd etildi. Shu bois, dunyo tajribasidan kelib chiqib, avtomobillar chiqarayotgan zararli moddalar darajasiga qarab ekologik stikerlar berish tizimi joriy etiladi.

Katta miqdorda zararli moddalar chiqaradigan avtomashinalarning poytaxt va viloyat markazlari hamda shaharlarga kirishi cheklanadi. Bunday transport vositalarini yangisiga almashtirish yoki ularga filtr o‘rnatish uchun davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash choralari ko‘riladi.

Eski mashinasini almashtiraman deganlarga avtokredit foizining bir qismi qoplab beriladi. Filtr o‘rnatib, zararni kamaytirishga tayyor bo‘lgan haydovchilar uchun xarajatlarining bir qismi bo‘yicha subsidiya ajratiladi.

Poytaxtimiz va yirik shaharlarda jamoat transportini rivojlantirish ustuvor vazifa bo‘ladi.

Ekologik avtomobillarni ko‘paytirish bo‘yicha besh yillik dastur amalga oshiriladi. Bunda mahalliy elektromobillarga 12 foizli, xorijiy elektromobillarga esa 16 foizli avtokreditlar ajratiladi.

Elektromobillarni quvvatlash stansiyalarini tashkil qilish uchun tadbirkorlarga 10 foizli imtiyozli kreditlar beriladi, yerlarni auksiondan 2 karra arzon narxda sotib olish imkoniyati yaratiladi.

Elektromobillarni quvvatlash stansiyalarida avtomobillarni zaryadlashda 1 kilovatt-soat elektr energiyasi narxining 300 so‘mdan oshgan qismi davlat budjetidan qoplab beriladi. Elektromobilda taksi xizmati ko‘rsatadigan fuqarolarga ham bir qator imtiyozlar beriladi.

Chang-to‘zonlarning oldini olish uchun Surxondaryoda 10 ming gektarda “yashil makon” va Sirdaryoda 84 kilometrli “yashil devor” barpo etiladi. Qoraqalpog‘iston, Xorazm, Buxoro va Navoiyda jami 250 ming gektar, jumladan, Orolning qurigan tubida 115 ming gektar yerda daraxt va butalar ekiladi. Har bir hududda botanika va dendrologiya bog‘lari hamda 20 tadan soya-salqin sayr ko‘chalari barpo qilinadi.

Umuman, ekologiya sohasiga 2026 yilda 1 trillion 900 milliard so‘m yo‘naltiriladi.

Suvni tejaydigan texnologiyalarni joriy qilish tadbirlariga 2026 yilda jami 3 trillion 300 milliard so‘m yo‘naltiriladi.

Shuningdek, 1 ming 300 kilometr yirik magistral kanallar beton bilan qoplanadi. Bu qo‘shimcha ravishda yiliga 500 million kub metr suvni iqtisod qilish imkonini beradi. Bundan tashqari, joylardagi ochiq drenaj va kollektorlarni yopiq tizimga o‘tkazish bo‘yicha alohida dastur qabul qilinadi. Kanallarni yopiq tizimga o‘tkazish bo‘yicha ham katta loyihalar boshlanadi.

160 million dollarlik katta dastur doirasida Toshkent shahrida 150 kilometr yopiq drenaj tizimi barpo etiladi, 197 kilometr kanal va kollektorlar ta’mirlanadi, 63 kilometr yangi kanallar barpo qilinib, shaharda salqin mikroiqlim yaratiladi.

Oltinchi ustuvor yo‘nalish – zamonaviy davlat boshqaruvi va adolatli sud-huquq tizimi borasidagi islohotlar davom ettiriladi.

Avvalo, 2026 yildan boshlab Elektron hukumat platformasi tubdan yangilanadi.

Endi barcha davlat idoralarining 1 mingdan ziyod davlat xizmatlari, 5 mingdan ortiq funksiya va vazifalari, 240 ta ma’lumot bazasi va axborot tizimi, 100 mingdan ziyod davlat xizmatchisining mahalla, tuman, viloyat, respublika darajasidagi vakolatlari Yagona raqamli platformaga integratsiya qilinadi.

– Eng muhimi, davlat xizmatlarini ko‘rsatishda inson omilisiz, korrupsiya va ortiqcha byurokratiyadan xoli ekotizim yaratamiz. Davlat xizmatlarini proaktiv va jamlanma shaklda ko‘rsatish tizimini rivojlantiramiz, – dedi davlatimiz rahbari.

Bundan buyon davlat xaridlarida tovar, ish va xizmatlarni to‘g‘ridan to‘g‘ri sotib olish mumkin bo‘lgan holatlar faqat qonun bilan belgilanadi.

Konstitutsiyaviy islohotlar doirasida viloyat hokimlari va mahalliy kengashlar raislari lavozimlari bir-biridan ajratilgan edi. Endi bu tizim 2026 yildan 208 ta tuman va shaharda ham yo‘lga qo‘yiladi.

Davlatimiz rahbari islohotlar samaradorligini ta’minlashda fuqarolik jamiyati institutlarining roli muhim ekanini ta’kidladi. Shu bois, ularni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha siyosat kelgusida ham izchil davom ettiriladi. Xususan, fuqarolik jamiyatini rivojlantirish bo‘yicha besh yillik strategiya ishlab chiqiladi.

– Takror aytaman, yurtimizdagi keng ko‘lamli yangilanishlar davrida ochiqlik siyosatidan hech qachon ortga qaytmaymiz. So‘z va matbuot erkinligini ta’minlash ustuvor vazifamiz bo‘lib qoladi, – dedi Prezidentimiz.

Sud-huquq tizimini xalqqa yaqinlashtirishga qaratilgan ishlar izchil davom ettiriladi.

Odil sudlovni amalga oshirishda jamoatchilik ishtiroki va roli oshirib borilishi ta’kidlandi. Endi jinoyat protsessiga ingliz huquqidagi davlatlarda ijobiy natija bergan “Xalq vakillari hay’ati” instituti bosqichma-bosqich joriy etiladi.

Narkojinoyatlarga qarshi kurashish umummilliy harakatga aylantirilib, jamiyatda bu illatga murosasiz muhit yaratiladi.

Ayollar va bolalarga nisbatan zo‘ravonlikning oldini olishda barcha davlat idoralari va keng jamoatchilikni safarbar qilgan holda bunday salbiy holatlarga barham berish bo‘yicha samarali ishlaydigan tizim yaratish topshirildi.

– Korrupsiya – davlat taraqqiyotiga to‘siq bo‘ladigan, adolat va qonun ustuvorligini izdan chiqaradigan, jamiyatda ishonch muhitini zaiflashtiradigan eng jiddiy tahdid. Korrupsiyaga yo‘l qo‘yish esa islohotlarimizga xiyonatdir!

Bu illatga qarshi kurashish bo‘yicha 2026 yilda “favqulodda holat” e’lon qilamiz, – dedi davlatimiz rahbari.

Barcha idoralarda komplayens va korrupsiyaga qarshi ichki nazoratga mas’ul o‘rinbosar lavozimi joriy etiladi. Hisob palatasining vakili faoliyati yo‘lga qo‘yiladi. Davlatning har bir so‘m mablag‘i, resursi bo‘yicha shaxsiy javobgarlik kuchaytiriladi.

Jahonda murakkab geosiyosiy va iqtisodiy muammolar tobora avj olib bormoqda. Bunday murakkab vaziyatda barcha davlatlar bilan teng huquqli va konstruktiv munosabatlarni yanada mustahkamlash, mutanosib ochiq tashqi siyosat olib borishga qaratilgan faoliyat davom ettiriladi. Nufuzli xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar, iqtisodiy institutlar bilan yaqin hamkorlik yangi bosqichga olib chiqiladi.

– Erishilgan ulkan natijalar, yangi ustuvor vazifalar “O‘zbekiston – 2030” strategiyasini qayta ko‘rib chiqishni taqozo etmoqda.

Yurtimizning kelgusi besh yillik taraqqiyotiga daxldor bo‘lgan ushbu hujjat keng jamoatchilik muhokamasidan o‘tkazilib, aholining fikr-mulohazalari asosida takomillashtiriladi, – dedi Prezidentimiz.

Kelgusi yilda ijtimoiy-madaniy hayotimizdagi muhim sanalar keng nishonlanishi ta’kidlandi. Jumladan, Vatanimiz mustaqilligining shonli 35 yilligi katta bayram sifatida o‘tkaziladi. Sohibqiron Amir Temur, Mir Alisher Navoiy bobolarimizning qutlug‘ tavallud ayyomlariga tayyorgarlikni hozirdan boshlash kerakligi qayd etildi.

– Bugun tarixning o‘zi, hayotning o‘zi zimmamizga buyuk bir mas’uliyatni yuklamoqda. Jonajon Vatanimiz bugun yangicha siyosiy-huquqiy, ijtimoiy, ma’naviy munosabatlar asosida yashab, mehnat qilayotgan, mustaqil fikrlaydigan, ozod va erkin insonlar diyoriga aylanmoqda.

Bir bo‘lsak, yagona xalq, yagona millat bo‘lib harakat qilsak, ko‘zlagan ulkan maqsadlarimizga albatta yetamiz! Men bu yo‘lda mard va olijanob xalqimizga ishonaman! O‘zbekistonning beqiyos kuchi va imkoniyatlariga, aziz yoshlarimizning azmu shijoatiga ishonaman! – dedi Prezidentimiz Murojaatnoma yakunida.

https://president.uz/uz/lists/view/8833

O'zbekiston yangiliklari

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Muallif

Oʼzbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati