Anqara universiteti professori, moturidiyshunos olim So‘nmez Kutl (Turkiya) "Dunyo" AA uchun intervyusida O‘zbekiston Prezidentining 2025 yil 14 martdagi "Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida"gi qarori haqidagi fikrlarini bildirdi:
– Bugun juda ham quvonchli xabar eshitdim. O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev "Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida" qaror qabul qilgani, shu munosabat bilan ko‘plab ilmiy-madaniy tadbirlar, jumladan, "Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti" mavzusida xalqaro anjuman o‘tkazilishi meni bag‘oyat mamnun qildi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev xanafiy-moturidiy ta’limoti atrofida birlashgan turkiy davlatlar yetakchilari orasida Imom Moturidiy va moturidiylik ta’limotiga eng katta e’tibor qaratib kelayotgan davlat rahbari sifatida alohida ajralib turibdi. Buning uchun men mamlakatingiz rahbariga samimiy minnatdorlik bildiraman.
Imom Moturidiy Alloh taolo tomonidan insoniyatga berilgan eng ulug‘ in’om, bebaho tuhfadir. Zotan, u bag‘rikenglik va mo‘tadillikka asoslangan qarashlari, ma’rifiy g‘oyalari bilan nafaqat islom sivilizatsiyasiga, balki umumbashariy tamaddunga bebaho hissa qo‘shgan buyuk allomadir. Uning tafakkuri markazida inson erki, aql va ilm turadi.
Alloh taolo insonni eng go‘zal suratda yaratgan. Inson hurmat va ehtiromga loyiq mavjudotdir. Barcha insonlar Odam Atoning farzandlari bo‘lgani sababli, insoniylik jihatidan o‘zaro birodar hisoblanadilar. Ular orasidagi musulmonlar dinda ham birodardirlar. Insonlarning o‘zaro ustunligi axloqiy fazilatlar, ta’lim-tarbiya bilangina o‘lchanadi.
Prezident Shavkat Mirziyoyevning Imom Moturidiy tavalludini keng nishonlash haqidagi qarori allomalarga yuksak ehtirom ifodasi o‘laroq yosh avlodni mutaassib oqimlar ta’siriga tushib qolishining oldini olishga ham xizmat qiladi. Zero, X asrda mo‘tadil ta’limotni insoniyatga targ‘ib qilgan Imom Moturidiyni xotirlash orqali bugun jamiyatda har qachongidan ham ko‘proq ehtiyoj sezilayotgan tinchlik, bag‘rikenglik, mo‘tadillik madaniyatini ta’minlash sari muhim qadam qo‘yiladi.
Umrining katta qismini Imom Moturidiy hayoti va ilmiy merosini o‘rganishga bag‘ishlagan bir inson sifatida men bu borada har qanday vazifaga hissa qo‘shishni sharaf, deb bilaman.
"Dunyo" AA
Bir g‘amgin kishi donishmandning huzuriga kelib: “Ayting-chi, meni qiynayotgan bu g‘am–tashvishlardan qutilishning biror chorasi bormi? deya dardini doston qildi. Shunda donishmand: “Avval mening ikki savolimga javob ber”, dedi. Birinchidan: “Sen dunyoga kelgan vaqtingda seni qiynayotgan shu muammolar bor edimi?”. Haligi kishi: “Yo‘q”, deb javob berdi.
“Dunyodan ketar vaqtingda shu g‘am-tashvishlarni o‘zing bilan olib ketasanmi?” deb ikkinchi savolni so‘radi donishmand. U yana: “Yo‘q”, dedi.
“Sen bilan kelmagan va sen bilan ketmaydigan, narsa uchun nimaga g‘am chekasan?! Dunyo ishlarida sabrli bo‘l! Nazaringni yerga emas, samoga qarat! Shunda muroding hosil bo‘ladi.
Tabassum qil! Rizqing o‘lchab qo‘yilgan. Taqdiring belgilangan. Dunyo ishlari g‘am chekishga arzimaydi. Chunki u mudom Tirik va Abadiy Zotning iznidadir”, deya nasihat qildi donishmand.
Ulamolarimiz: “Mo‘min ikki holatning orasida yashaydi. Biri yengillik, ikkinchisi qiyinchilik. Agar bilsa, ularning har ikkisi ham “ne’mat”dir. Chunki yengillikda shukr qilish ajru mukofotlarga sabab bo‘ladi: «Alloh shukr qiluvchilarni, albatta, mukofotlagay» (Oli Imron surasi, 144-oyat).
Qiyinchilikda esa sabr qilish imkoni bor. Alloh taolo sabr qiluvchilarga dunyoyu oxirat mukofotlarini beradi: «Albatta, sabr qiluvchilarga (oxiratda) mukofotlari behisob berilur» (Zumar surasi, 10-oyat).
Agar baxtli hayot kechirishni istasang, hamma narsani taftish qilaverma. Chunki qimmatbaho toshlar bilan shug‘ullanuvchilar olmosni hadeb tahlil qilavergach, uning asli ko‘mir ekanini aniqladilar.