Sayt test holatida ishlamoqda!
03 Iyun, 2025   |   7 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:09
Quyosh
04:51
Peshin
12:26
Asr
17:34
Shom
19:54
Xufton
21:30
Bismillah
03 Iyun, 2025, 7 Zulhijja, 1446

Kak arabskiye i islamskiye rukopisi popali v nemetskiye biblioteki?

15.04.2025   6851   4 min.
Kak arabskiye i islamskiye rukopisi popali v nemetskiye biblioteki?

Tshatelnoye izucheniye usloviy xraneniya 40 000 arabskix i islamskix rukopisey v trex krupneyshix publichnix bibliotekax Germanii viyavilo nekotorie interesnie aspekti mnogogrannix i izmenchivix otnosheniy mejdu Yevropoy, Blijnim Vostokom i Severnoy Afrikoy.
Kak soobshayet IQNA so ssilkoy na veb-sayt "Al-Djazira", arabskiye, turetskiye i persidskiye rukopisi v Yevrope, kak i islamskoye iskusstvo i literatura, popali v nemetskoyazichnie strani v sredniye veka cherez diplomaticheskiye, torgovie i voyennie svyazi.
Nekotorie iz etix rukopisey postupali v sokrovishnitsi imperatorov i znati v kachestve sennix i redkix podarkov, a drugiye bili voyennoy dobichey.

Islamskiye rukopisi i proizvedeniya iskusstva, popavshiye v Yevropu, v osnovnom prinadlejali znati i serkovnim sokrovishnitsam, v to vremya kak kolleksii vostochnix i islamskix rukopisey v Yevrope formirovalis blagodarya tesnim svyazyam s Osmanskoy imperiyey s semnadsatogo po devyatnadsatiy vek. Odnako iz-za politicheskogo razvitiya i sekulyarizatsii politicheskoy sistemi, kotorie vliyali na serkovnie sokrovishnitsi, eti kolleksii chasto bili razroznennimi i ne klassifitsirovannimi.
Tshatelnoye izucheniye usloviy, v kotorix 40 000 arabskix rukopisey popali v tri krupnie obshedostupnie biblioteki Germanii, viyavilo nekotorie interesnie aspekti mnogogrannix i izmenchivix otnosheniy mejdu Yevropoy, Blijnim Vostokom i Severnoy Afrikoy.
Sentr izucheniya rukopisnix kultur v Germanii v sotrudnichestve s Gamburgskim universitetom opublikoval issledovaniye, posvyashennoye proisxojdeniyu arabskix rukopisey i tomu, kak oni popali v nemetskiye biblioteki.
Berlinskaya i Bavarskaya gosudarstvennie biblioteki, a takje Issledovatelskaya biblioteka Goti soderjat krupneyshiye kolleksii vostochnix rukopisey. Tilman Zaydenshtikker, professor islamovedeniya na fakultete vostokovedeniya Universiteta Fridrixa Shillera v Yene, Germaniya, govorit, chto rukopisi popali v eti biblioteki v rezultate peredachi iz bivshix bibliotek Vostochnoy Germanii, a takje iz monastirey i zamkov, v kotorix oni xranilis v posledniye godi Vtoroy mirovoy voyni.
Vo vremya voyni nemetskiye vlasti provodili politiku raspredeleniya kulturnix sennostey v raznix mestax, v tom chisle i v Sovetskom Soyuze, i lish ogranichennoye kolichestvo rukopisey bilo peredano v biblioteki Berlina i Goti.
Vostochnie rukopisi, xranyashiyesya v Issledovatelskoy biblioteke Goti, yavlyayutsya xoroshim primerom togo, chto peredacha rukopisey v Sovetskiy Soyuz ne obyazatelno oznachala ix poteryu. Delo v tom, chto vsya kolleksiya, naschitivayushaya boleye 3000 rukopisey, bila peredana v Sovetskiy Soyuz v 1946 godu i v 1956 godu, cherez tri goda posle smerti Stalina, bila vozvrashena bez kakix-libo povrejdeniy.
Po slovam Zaydenshtikkera, v issledovanii, opublikovannom Gamburgskim universitetom, iz-za posledstviy voyni mnogiye knigi, rukopisi i nekotorie eksponati bili ukradeni.
Krupneyshaya kolleksiya vostochnix rukopisey v Germanii xranitsya v Berlinskoy biblioteke, osnovannoy v 1661 godu Fridrixom Vilgelmom I, korolem Prussii, kotoriy izdal ukaz o priobretenii arabskix, persidskix, turetskix, efiopskix, koptskix, indiyskix i kitayskix rukopisey v kachestve dopolneniya k svoim torgovim i kolonialnim ambitsiyam.
Vtoraya biblioteka naxoditsya v Myunxene, v Bavarii, i v nastoyasheye vremya naschitivayet 4200 islamskix rukopisey.
Kolichestvo vostochnix i islamskix rukopisey vo vtoroy polovine dvadsatogo veka znachitelno uvelichilos blagodarya roli dvux myunxenskix bibliotekarey, odin iz kotorix osobenno interesovalsya ekzemplyarami Korana.
Voyennie trofei
V xode osmansko-yevropeyskix konfliktov nemetskiye biblioteki strannim obrazom priobretali sennie rukopisi. Sredi rukopisey staroy biblioteki Goti yest 74 vostochnie rukopisi, nekotorie iz kotorix soderjat pometki, ukazivayushiye na to, chto oni bili zaxvacheni Germaniyey v kachestve trofeyev.

Eti rukopisi vklyuchayut viderjki iz Korana i Sunni Proroka.
Takim obrazom, na pervom etape peredachi arabskix rukopisey v nemetskiye biblioteki, prejde chem voyni, grabeji i trofei stali osnovnim istochnikom arabskix rukopisey, kolonialnie i ekonomicheskiye interesi igrali vajnuyu rol.

Press-slujba Upravleniya musulman Uzbekistana

Boshqa maqolalar

Kataraktaning davosi

21.05.2025   6040   7 min.
Kataraktaning davosi

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


(Qur’oniy dori)

Savol: Ko‘zga oq tushganda jarrohlik yoki dori tomizishdan boshqa muolajalar ham bormi?

Javob: Ilmiy qo‘llanma va ilmiy nazariyalarda umumiy urinishlar bor. Ular ko‘proq proteinni almashtirishga, xususan, oq tushgan ko‘zni avvalgi holatiga qaytarishga qaratilgan. Gohida kimyoviy yo‘l bilan imkon topiladi. Bu o‘zgartirish juz’iy xolos, mukammal bo‘lmaydi. Ammo kimyoviy yo‘lni ko‘z gavharidagi proteinga qo‘llash mumkin emas.


Savol: Mana shunday nuqsonli yechimlargina mavjud bo‘lgan kasallikka qanday qilib siz Qur’oni karim orqali davo topdingiz?

Javob: Yuqorida aytib o‘tganimdek, ko‘z gavharining tashqi yuzasi parda bilan qoplangan bo‘lib, unda protein bor. O‘sha proteinning tarkibi o‘zgarsa, gavharning holati ham o‘zgarib, oqibatda xiralik kelib chiqadi. Shuning uchun biz o‘sha proteindagi fiziologik o‘zgarishni tiklashning tabiiy uslubini qidirdik. Bunda bizga Yusuf surasidagi quyidagi oyatlar yordam berdi:

«U bulardan yuz o‘girib, «Esizgina Yusuf!» dedi va qayg‘udan ko‘zlariga oq tushdi. U dardini ichiga yutdi (ojiz bo‘lib qoldi)» (84-oyat). Yusuf alayhissalom Robbimizdan kelgan vahiy sababli akalaridan otalari huzuriga ko‘ylagini olib borishni talab qildilar:

«Mana bu ko‘ylagimni olib borib, otamning yuziga tashlangiz, ko‘zi ochilur. So‘ng barchangiz ahlingiz ila huzurimga kelinglar. Karvon (Misrdan) yo‘lga chiqqan vaqtda otalari (Ya’qub alayhissalom o‘z uylarida turib, huziridagi kishilarga): «Meni aqldan ozgan demanglar u, lekin men Yusufning hidini sezmoqdaman», dedi. Ular: «Allohga qasamki, albatta, sen eski adashuvingdasan», dedilar. Xushxabarchi kelib, (ko‘ylakni) uning yuziga tashlagan edi, u yana ko‘radigan bo‘ldi. U: «Men sizlarga: «Allohdan sizlar bilmaydigan narsani bilaman», demaganmidim?» dedi» (Yusuf surasi, 93–96-oyatlar).

Yusuf alayhissalomning ko‘ylaklarida qanday shifo bo‘lishi mumkin edi? Bu haqda o‘ylab-o‘ylab, terdan boshqa narsani topmadik. Shundan so‘ng inson tanasidan ajraladigan terning tarkibiy elementlarini o‘rgandik. An’anaviy jarrohlik yo‘li bilan ko‘zdan chiqarib olingan, xiralashgan gavharni olib, terga botirib ko‘rganimizda uning biroz shaffoflashganini ko‘rdik. So‘ngra savol tug‘ildi: bu holatda terdagi barcha moddalarning shunday ta’siri bormi yoki undagi qaysidir bir moddaningmi? Javob shuki, bu uning tarkibidagi bir moddaning – karbamidning («mochevina») ta’siri ekan. Bu moddani kimyoviy usul bilan ham tayyorlab, laboratoriya sharoitida ko‘zi xiralashgan yoki ko‘ziga oq tushgan hayvonlarda sinab ko‘rildi. Biroq kuzatuvlar davomida kimyoviy yo‘l bilan tayyorlangan o‘sha malham bu kasallikni tuzatmadi, balki ko‘z gavhariga oq tushishiga sabab bo‘ldi. Bu narsa yo‘naltirilgan maxsus chiroq (slit lamp), ultratovush hamda ko‘z gavharidan akslangan ultrabinafsha nur yordamida tekshirib ko‘rildi. Bundan keyin kompyuterdagi fiziologik okulyarda 250 ming dollar to‘lab, yarim soat tajriba o‘tkazilganida uning yorug‘lik akslantirish darajasi 2 foizdan oshmadi. Lekin inson teridan tayyorlangan tomchi quyilganda 15 daqiqada 2 foizdan 60 foizga yorug‘lik darchasi ochildi. 20 daqiqada 90 foizga ziyodalashdi. 30 daqiqada 95 foizga ziyodalashdi. 60 daqiqada 99 foizga ziyodalashdi.


Savol: Bu tomchida nojo‘ya ta’sirlar kuzatildimi?

Javob: Mutlaqo. Ter tanadan ajralib chiqadigan modda bo‘lib, yuqorida aytganimizdek, uning tarkibi karbamidning tarkibi bilan deyarli bir xil. Shuning uchun bu malham konsentratsiyasini o‘n barobarga oshirib, hayvonlarda tajriba o‘tkazish lozim. Bunda malham organizmga og‘iz orqali yoki bevosita yurakning protein pardasiga kiritish orqali singdirildi. Ushbu tajribada ham nojo‘ya ta’sirlar kuzatilmadi, malham jigar, buyrak, miyaga yoki qon tarkibiga umuman ta’sir ko‘rsatmadi.


Savol: Bu tajriba quyonlar ustida o‘tkazilgan ekan. Agar buni insonning fiziologik ko‘zi ustida o‘tkazilsa, nima bo‘ladi?

Javob: Bunday tajriba 250 ta ko‘ngilli ishtirokchi ustida o‘tkazilganida 90 foizdan ko‘proq kishilarning ko‘zidagi oqlik ketib, ko‘rishi avvalgi holiga qaytdi. Klinik tekshiruvlar shuni ko‘rsatdiki, qolgan 10 foiz kishilarning ko‘z gavharida shaffoflik kuzatilgan, biroq ko‘z to‘rida boshqa kasallik bo‘lgani uchun ularning ko‘rishi yaxshilanmagan.


Savol: Ana shu tomchi ko‘zdagi kataraktadan boshqa ko‘z kasalliklariga shifo bo‘la oladimi?

Javob: Ha, ko‘zdagi shox pardaga ham shifo bo‘ladi. Ko‘z zaiflashganda oqlik yuzaga kelishi ana shu shox parda sirtida sodir bo‘ladi. Bu qon quyilgandagi yoki shox parda tarkibidagi proteinining tabiatida o‘zgarish bo‘lgandagi holatdir. Tajribalardan sobit bo‘ldiki, ushbu tomchini ikki hafta davomida har kuni ikki martadan quyib borilsa, ko‘rish xususiyati yaxshilanib, asl holiga qaytadi.


Savol:  Shox pardadagi oqlik avvallari qanday muolaja qilinar edi?

Javob: Avvallari o‘lgan kishining ko‘z shox pardasini ko‘chirib o‘tkazish orqali muolaja qilinar edi. Ilova qilib aytadigan bo‘lsak, bunda ko‘rish quvvati avvalgi holiga qaytmas edi.


Savol: Siz o‘zingizni qanday his qildingiz? Chunki siz butun insoniyatga Qur’on voqeligidan muolaja taqdim qildingiz. Vaholanki, ichimizdagi ba’zi kishilar dunyoviy ishlarga yoki ilmiy bahslarga Qur’onning aloqasi yo‘q deb hisoblashadi.

Javob: Men bu ishim bilan ilmning zakotini ado qildim, deb hisoblayman. Axir molning zakoti chiqarilganidek, ilmning ham zakoti chiqariladi-ku? Axir ilm insonlarning yaxshi kuniga xizmat qilishi kerak! Bundan tashqari, ushbu amaliy tajriba sababli Qur’oni karimning azamatini va ulug‘ligini yana bir bor his etdim. «Qur’onni mo‘minlar uchun shifo va rahmat o‘laroq nozil qilurmiz. U zolimlarga ziyondan boshqani ziyoda qilmas» (Isro surasi, 82-oyat). Shunga binoan, bu ulug‘ Kitobga qaytishni umid qilaman. Agar haqiqiy ma’noda qaytsakkina, avvalgi davrimizni qo‘lga kiritib, butun insoniyatni hidoyatga chorlay olamiz.


Savol: Bu dori bozorlarga chiqarilganida unga «Qur’oniy dori» deb ishora qilinadimi?

Javob: Ha, biz bu dorini ishlab chiqaruvchi shirkatga «Bu Qur’oniy dori», deb yozib qo‘yishni shart qilganmiz. Toki butun olam ana shu Qur’onning rostligini, dunyo va oxiratda odamlarni baxtli qilishda faol ekanini bilsin. Suhbatimiz oxirida yangi bir bahsni, Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) hadisi sharifda vasf qilganlaridek, ko‘z tibbiyotidagi boshqa bir dorini taqdim etmoqchiman. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) «Qo‘ziqorin ham bir ovqat turi bo‘lib, uning suvi ko‘z uchun shifodir», deganlar.

Inshaalloh, Allohning izni bilan mana shu bahs ham kelajakda keng qamrovli ilmlarni ochib beradi.

“Qur’on va Sunnatdagi ilmiy mo‘jizalar” kitobidan