
23 mart kuni musulmonlarning muqaddas Ramazon oyi boshlanadi. Tong otishidan quyosh botishigacha bo'lgan ro'za yashash manziliga qarab 12 dan 18 soatgacha davom etadi. Islom arkonlariga ko'ra, ro'zador kishi kunduzi ovqatlanish, ichish, chekish va jinsiy yaqinlikdan saqlanishi lozim.
Nega Ramazon har yili har xil kunda boshlanadi?
Har yili Ramazon avvalgiga qaraganda 10-12 kun oldin boshlanadi. Chunki Islom taqvimi hijriy qamariy taqvimga asoslangan va oylar 29 yoki 30 kundan iborat. Bu yil Makkada ro'zaning birinchi kuni 23 mart, payshanba kuni bo'ladi.
Qamariy yil quyosh yilidan 11 kunga qisqa bo'lgani uchun Ramazon oyi 2030 yilda ikki marta, avvaliga 5 yanvarda, keyin esa 25 dekabrda boshlanadi.

Keyingi safar Ramazon 33 yildan keyin, 2056 yilda 23 martda boshlanadi.
Dunyo bo'ylab ro'za tutish vaqtlari
Ro'za tutish soatlarining miqdori butun dunyo bo'ylab farq qiladi.
Chili yoki Yangi Zelandiya kabi dunyoning eng janubiy mamlakatlarida yashovchi musulmonlar bu yil o'rtacha 12 soat, Islandiya yoki Grenlandiya kabi shimoliy mamlakatlarda yashovchilar esa 17 soatdan ortiq ro'za tutishadi.

Shimoliy yarimsharda yashovchi musulmonlar uchun bu yil ro'za tutish soatlari biroz qisqaradi va 2031 yilgacha, ya'ni Ramazon eng qisqa kunni qamrab olgunga qadar kamayib boradi. Ekvatordan janubda yashovchi musulmonlar uchun esa buning aksi bo'ladi.
20 apreldan 22 avgustgacha quyosh botmaydigan Norvegiyaning Longyir kabi shimoliy shaharlarda Makka, Saudiya Arabistoni yoki eng yaqin musulmon mamlakati vaqti bo'yicha ro'za tutiladi.
Quyida dunyo shaharlarida ro'za tutish soatlarining o'rtacha miqdori keltirilgan. Haqiqiy miqdori hisoblash usullariga qarab o'zgarib turadi.

Qaysi shaharlarda ro'za tutish vaqti eng uzun?
– Nuuk, Grenlandiya: 17 soat
– Reykyavik, Islandiya: 17 soat
– Helsinki, Finlyandiya: 17 soat
– Stokholm, Shvetsiya: 17 soat
– Glazgo, Shotlandiya: 17 soat
– Amsterdam, Niderlandiya: 16 soat
– Varshava, Polsha: 16 soat
– London, Buyuk Britaniya: 16 soat
– Ostona, Qozog'iston: 16 soat
– Bryussel, Bel'giya: 16 soat
– Parij, Frantsiya: 15 soat
– Tsyurix, Shveytsariya: 15 soat
– Buxarest, Ruminiya: 15 soat
- Ottava, Kanada: 15 soat
– Sofiya, Bolgariya: 15 soat
– Rim, Italiya: 15 soat
– Madrid, Ispaniya: 15 soat
– Sarayevo, Bosniya va Gertsegovina: 15 soat
– Lissabon, Portugaliya: 14 soat
– Afina, Gretsiya: 14 soat
– Pekin, Hitoy: 14 soat
– Vashington, AQSh: 14 soat
– Pxenyan, Shimoliy Koreya: 14 soat
– Anqara, Turkiya: 14 soat
– Rabot, Marokash: 14 soat
– Tokio, Yaponiya: 14 soat
– Islomobod, Pokiston: 14 soat
– Kobul, Afg'oniston: 14 soat
– Tehron, Eron: 14 soat
– Bag'dod, Iroq: 14 soat
– Bayrut, Livan: 14 soat
– Damashq, Suriya: 14 soat
– Qohira, Misr: 14 soat
– Quddus: 14 soat
– Kuvayt, Kuvayt: 14 soat
– G'azo, Falastin: 14 soat
– Dehli, Hindiston: 14 soat
– Honkong: 14 soat
– Dakka, Bangladesh: 14 soat
– Maskat, Ummon: 14 soat
– Ar-Riyoz, Saudiya Arabistoni: 14 soat
– Doha, Qatar: 14 soat
– Dubay, BAA: 14 soat
– Adan, Yaman: 14 soat
– Addis-Abeba, Efiopiya: 13 soat
– Dakar, Senegal: 13 soat
– Abuja, Nigeriya: 13 soat
– Kolombo, Shri-Lanka: 13 soat
– Bangkok, Tailand: 13 soat
– Hartum, Sudan: 13 soat
– Kuala-Lumpur, Malayziya: 13 soat
– Singapur: 13 soat
– Nayrobi, Keniya: 13 soat
– Luanda, Angola: 13 soat
– Jakarta, Indoneziya: 13 soat
– Brazilia, Braziliya: 13 soat
– Harare, Zimbabve: 13 soat
– Yohannesburg, Janubiy Afrika: 13 soat

– Buenos-Ayres, Argentina: 12 soat
– Syudad del Este, Paragvay: 12 soat
– Keyptaun, Janubiy Afrika: 12 soat
– Montevideo, Urugvay: 12 soat
– Kanberra, Avstraliya: 12 soat
– Puerto Mont, Chili: 12 soat
– Krayscherch, Yangi Zelandiya: 12 soat
Inson yer yuzidagi eng go‘zal yaratiq hisoblanadi. Zero, Alloh taolo Qur’oni karimda bunday degan: “Batahqiq, Biz insonni eng yaxshi suratda yaratdik” (Tiyn surasi, 4-oyat).
Shunday ekan, nega zamon taraqqiy etgani sayin insonlar bir-birini yetarlicha qadrlamay qo‘ymoqda. Bari inson uchun xizmat qilishga yaratilgan boylik, tilla-temir va boshqa matohlar ba’zan insondan ko‘ra ko‘proq avaylab-asralmoqda. Bir chinni idishni avaylaganchalik bir ko‘ngilni avaylamaydigan nasllar paydo bo‘lyapti...
Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari qalamiga mansub “Inson qadri” asarini o‘qir ekanman, shular haqida o‘yladim. Ushbu asar aziz va mukarram qilingan insonning qadr-qimmati bilan bog‘liq muammolar muolajasiga xizmat qiladi. Unda odamiylik fazilatlariga rioya qilish, inson sha’nini yuksaltirish, unga munosib ehtirom ko‘rsatish, yomon xulq va fitnalardan uzoq yurish yo‘l-yo‘riqlari ko‘rsatiladi.
Zero, bugun axborot to‘qnashuvi avj olgan, yer yuzining turli nuqtalari bir zumda aloqa bog‘lay oladigan bir paytda insoniyat nizo va mojarolar girdobida qolmoqda. Shunday ekan, hozirgi taraqqiyot davrida odamiylik mezonlariga rioya etish, o‘zaro ahillik muhiti yaratib, saodatli hayot kechirish yo‘lida ushbu asar ham bir mayoq vazifasini o‘taydi, inshoalloh.
“Inson qadri” kitobi har bir vatandoshimizga muborak va manfaatli bo‘lsin!
Akbarshoh Rasulov