Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Dekabr, 2025   |    ,

Toshkent shahri
Tong
06:18
Quyosh
07:44
Peshin
12:25
Asr
15:15
Shom
17:00
Xufton
18:19
Bismillah
18 Dekabr, 2025, ,

E'tiqod durdonalari: SIDDIQA VA ZAHRO ROZIYaLLOHU ANHUMO FAZILATLARI

28.02.2022   6273   9 min.
E'tiqod durdonalari: SIDDIQA VA ZAHRO ROZIYaLLOHU ANHUMO FAZILATLARI

39- وَلِلصِّدِّيقَةِ الرُّجْحَانُ فَاعْلَمْ    عَلَى الزَّهْرَاءِ فِي بَعْضِ الْخِلاَلِ

 

Ma'nolar tarjimasi:

Siddiqa (roziyallohu anho)ning Zahro (roziyallohu anho)dan ba'zi fazilatlarda ustunligi borligini bilib qo'ygin.

 

Nazmiy bayoni:

Siddiqada Zahrodan ustun taraf bor,

Ba'zi xislatlarda, qilsang e'tibor.

 

Lug'atlar izohi:

لِ – “shibhi mulk” (mulk ko'rinishidagi) ma'nosida kelgan jor harfi.

الصِّدِّيقَةِ – jor majrur xabari muqaddam.

الرُّجْحَانُ – xabaridan oldin kelgan mubtado.

فَاعْلَمْ – amr fe'li. Taqdiriy اَنْتَ foili.

عَلَى – “isti'lo” (ustun bo'lish) ma'nosidagi jor harfi.

الزَّهْرَاءِ – jor majrur  الرُّجْحَانُ ga mutaalliq. 

فِي  – majoziy zarfiyat ma'nosida kelgan jor harfi.

بَعْضِ – bu jor majrur ham الرُّجْحَانُ ga mutaalliq. 

الْخِلاَلِ – bu kalima خَلَّة ning ko'plik shakli bo'lib, “o'ziga xos ijobiy xususiyatlar” ma'nosini anglatadi. خَلَّةٌ va خَصْلَةٌ o'rtasida umum va xoslikda farq bor:

خِصَالٌ – خَصْلَةٌ – o'ziga xos xususiyatlar. Ijobiy xususiyatlarga ham, salbiy xususiyatlarga ham qo'llanadi.

خِلاَلٌ – خَلَّةٌ – o'ziga xos xususiyatlar. Faqat ijobiy xususiyatlarga qo'llanadi. Shuning uchun Nozim rahmatullohi alayh خِلاَلِ ni ishlatgan.   

 

Matn sharhi:

Siddiqa Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning jufti halollari Abu Bakr siddiq roziyallohu anhuning qizlari Oisha roziyallohu anhodir. Zahro esa Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qizlari Fotima roziyallohu anhodir. Ushbu baytda chahoryorlarning qolgan barcha insonlardan afzal ekanlarining isboti bor. Ya'ni Oisha roziyallohu anho ba'zi xislatlarda Fotima roziyallohu anhodan afzal bo'ladigan bo'lsa, to'rtalalari bilittifoq Oisha roziyallohu anhodan afzaldir. Ushbu muhtarama zotlarning ikkalalari haqlarida ham afzalliklariga dalolat qiladigan hadislar kelgan. Quyidagi hadisi sharifda Fotima roziyallohu anhoning jannatiy ayollarning sayyidasi ekani ochiq-oydin bayon qilingan:  

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ أَقْبَلَتْ فَاطِمَةُ تَمْشِي كَأَنَّ مِشْيَتَهَا مَشْيُ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرْحَبًا بِابْنَتِي ثُمَّ أَجْلَسَهَا عَنْ يَمِينِهِ أَوْ عَنْ شِمَالِهِ ثُمَّ أَسَرَّ إِلَيْهَا حَدِيثًا فَبَكَتْ فَقُلْتُ لَهَا لِمَ تَبْكِينَ ثُمَّ أَسَرَّ إِلَيْهَا حَدِيثًا فَضَحِكَتْ فَقُلْتُ مَا رَأَيْتُ كَالْيَوْمِ فَرَحًا أَقْرَبَ مِنْ حُزْنٍ فَسَأَلْتُهَا عَمَّا قَالَ فَقَالَتْ مَا كُنْتُ لِاُفْشِيَ سِرَّ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى قُبِضَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَسَأَلْتُهَا فَقَالَتْ أَسَرَّ إِلَيَّ إِنَّ جِبْرِيلَ كَانَ يُعَارِضُنِي الْقُرْآنَ كُلَّ سَنَةٍ مَرَّةً وَإِنَّهُ عَارَضَنِي الْعَامَ مَرَّتَيْنِ وَلاَ أُرَاهُ إِلاَّ حَضَرَ أَجَلِي وَإِنَّكِ أَوَّلُ أَهْلِ بَيْتِي لَحَاقًا بِي فَبَكَيْتُ فَقَالَ أَمَا تَرْضَيْنَ أَنْ تَكُونِي سَيِّدَةَ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ أَوْ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ فَضَحِكْتُ لِذَلِكَ.  رَوَاهُ الْبُخَارِىُّ

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: “Fotima yurib kela boshladi. Uning yurishi xuddi Nabiy sollallohu alayhi vasallamnikidek edi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Marhabo xush kelibsan qizim”, – dedilar. So'ngra uni o'ng tomonlariga yo chap tomonlariga o'tirg'izdilar. So'ngra unga bir so'zni shivirlab aytdilar. U yig'lab yubordi. Men unga: "Nega yig'layapsiz", – dedim. So'ngra unga bir so'zni shivirlab aytgan edilar, u kuldi. Shunda men: “Bugungi kundagi kabi xursandlikning xafalikka yaqinligini ko'rmaganman”, –dedim va undan u zotning nima deganlarini so'radim. U: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sirlarini fosh qiluvchi emasman”, – dedi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam vafot etdilar, so'ngra men undan so'radim. U shunday dedi: “U zot shivirlab: “Jabroil Qur'onni menga har yili bir marta o'qib berardi, bu yil ikki marta o'qib berdi, buni men ajalim kelgani deb bilyapman, uydagilarimdan birinchi bo'lib orqamdan etib boradigani sensan”, – dedilar, men yig'lab yubordim. U zot: “Jannat ahli ayollarining sayyidasi bo'lishga rozi bo'lmaysanmi? yoki mo'minlar ayollarining sayyidasi bo'lishga rozi bo'lmaysanmi?”,  – dedilar, men o'shanga kuldim”.   Buxoriy rivoyat qilgan.    

Ushbu hadisda Fotima roziyallohu anhoning jannat ahli ayollarining yoki mo'minlarning ayollarining sayyidasi bo'lishi bayon qilingan bo'lsa, quyidagi hadisda Oisha roziyallohu anhoning boshqa barcha ayollardan afzal ekaniga ishora qilingan:      

عَنْ أَبِي مُوسَى الْأَشْعَرِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَضْلُ عَائِشَةَ عَلَى النِّسَاءِ كَفَضْلِ الثَّرِيدِ عَلَى سَائِرِ الطَّعَامِ كَمُلَ مِنْ الرِّجَالِ كَثِيرٌ وَلَمْ يَكْمُلْ مِنْ النِّسَاءِ إِلَّا مَرْيَمُ بِنْتُ عِمْرَانَ وَآسِيَةُ امْرَأَةُ فِرْعَوْنَ.  رَوَاهُ الْبُخَارِىُّ

Abu Muso Ash'ariy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Oishaning ayollardan afzalligi "sariyd"ning boshqa taomlardan afzalligi kabidir. Erkaklardan ko'pchiligi kamolga etgan ayollardan esa faqat Imron qizi Maryam va Fir'avnning ayoli Osiyolargina kamolga etgan”, – dedilar”.  Buxoriy rivoyat qilgan.

Ushbu hadisda Oisha roziyallohu anho boshqa ayollardan “sariyd”ning boshqa taomlardan afzalligi kabidir, deyilgan. “Sariyd” deb ataladigan taom esa hozirgi kunda bizlardagi “qozon kabob”ga o'xshagan non bilan go'shtdan iborat taom bo'lgan. Nonga qo'shib eyiladigan narsalarning eng ulug'i go'sht ekani esa boshqa bir hadisda kelgan:    

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ بُرَيْدَةَ، عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ سَيِّدُ إِدَامِ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ اللَّحْمُ وَسَيِّدُ رَيْحَانِ أَهْلِ الْجَنَّةِ الْفَاغِيَةُ.  رَوَاهُ الْبَيْهَقِىُّ

Abdulloh ibn Burayda roziyallohu anhumo otasidan rivoyat qiladi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Dunyoyu oxiratda nonga qo'shib eyiladigan narsalarning ulug'i go'shtdir, jannat ahli rayhonining ulug'i xinadir”, – dedilar”.  Bayhaqiy rivoyat qilgan.

Oisha roziyallohu anhoning boshqa ayollardan afzalligi "sariyd"ning boshqa taomlardan afzalligi kabidir, degan so'zdan u zotning dunyoyu oxiratdagi eng afzal ayol ekani ma'nosi kelib chiqadi.

Oisha Siddiqa roziyallohu anhoning ba'zi xislatlarda Fotima Zahro roziyallohu anhodan afzal deb hisoblanishiga Mulla Ali Qori ikkita dalilni iqtibos qilib keltirgan: 

  1. Oisha roziyallohu anho rivoyatlari va bilimlari ko'pligi jihatidan afzaldir;
  2. Oisha roziyallohu anho oxiratda Nabiy sollallohu alayhi vasallam bilan birga bo'ladi, Fotima roziyallohu anho esa Ali roziyallohu anhu bilan bo'ladi, ana shu jihatidan afzaldir.

So'ngra so'zlarida davom etib: “Ammo bu so'z imom Molikdan naql qilingan: “Fotima Nabiy sollallohu alayhi vasallamning bir bo'laklaridir, u zotning bir bo'laklaridan hech kimni afzal sanamayman”, – degan so'zlariga zid emas. Chunki imom Molik rahmatullohi alayh aytgan jihatdan qaralsa, hech kim u zotning gapiga qarshi chiqmaydi, – degan.

Mazhabboshimiz Imom A'zam rahmatullohi alayh “Vasiyat” kitobida shunday yozgan: “Oisha roziyallohu anho Hadijai kubrodan so'ng olamdagi barcha ayollarning sayyidasi va mo'minlarning onalaridir”.  

 

KYeYINGI MAVZU:

YaZID IBN MUOVIYa HAQIDAGI BAHSLAR

Kutubxona
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Shayx Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy rahimahulloh

15.12.2025   4366   10 min.
Shayx Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy rahimahulloh

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Milodiy XV asrning yarmiga qadar yer yuzida insonlarni hidoyatga boshlovchi, ularga ilm o‘rgatib, ruhiy tarbiya beruvchi, ichki olamiga go‘zal naqshlar soluvchi, hidoyat mayoqlari bo‘lgan ulamolar, tariqat va tasavvuf murshidlari ko‘p edi. Lekin vaqt o‘tishi bilan ular birin-ketin boqiy dunyoga rihlat qildilar. Ularning vafotlaridan so‘ng insonlarni nur yuzli zotlarni ko‘rmaslik qo‘rquvi chulg‘ab oldi.

Alloh taoloning va’dasi – haq, bunga aslo shak-shubha yo‘q. Buyuk Robbimiz hech qachon habibi Muhammad sollallohu alayhi va sallamning ummatini yordamsiz qoldirmaydi. Darhaqiqat, shunday bo‘ldi ham. Musulmon olami G‘arbiy Panjobdagi Jhang shahridan ufqqa hidoyat mayog‘i bo‘lib ko‘tarilgan oyni ko‘rdi. Uning nuri juda tezlik bilan butun ufqni yoritdi. Qaqrab yotgan dillar rahmat bulutining yomg‘iridan qonib-qonib icha boshladi. Qo‘rquv va noumidlik o‘rnini ishonch va umid egalladi. U ulug‘ zot ulamolar va solihlar suyuklisi, shariat va tariqat piri hazrat Mavlono Pir Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy Mujaddidiy edi.


Tavallud topishlari va yoshlik yillari

Hazrat 1953 yil 1 aprelda Hindistonning Panjob viloyati Jhang shahrida tug‘ilgan. Otasining ismi Alloh Deyeta hofizi Qur’on bo‘lib, Alloh roziligi uchun Qur’ondan dars berardi. Har kuni tahajjuddan keyin Qur’oni karimdan 3-4 pora tilovat qilish odati bor edi. Hazratning volidasi ham obida, soliha, taqvodor ayol edi. U zot onalarini bunlay xotirlaydi: “Men uch yoshimgacha onam bilan birga uxlardim. Kechalari uyg‘onib qolsam, volidam oldimda bo‘lmas edi. Har gal onamni joynamoz ustida tahajjud namozini o‘qiyotganini ko‘rardim. Onam namozini tugatishini ancha kutardim. Namozdan so‘ng yig‘lab uzoq duo qilardi. Onamning tahajjud namozida yig‘laganidek birovning bunchalik ko‘p yig‘laganini ko‘rmaganman. Ba’zan mening ismimni tilga olib, duo qilardi, bundan juda xursand bo‘lib uxlar qolar edim.


Boshlang‘ich ta’lim va tarbiya

Hazratning ta’lim va tarbiyasida u zotning akasi Malik Ahmad Alining hissasi katta bo‘lgan. U kishi qattiqqo‘l va mehribon edi. Hamisha ukalarini yomon xulqli bolalar bilan do‘stlashish va suhbatlashishdan uzoq qilgan.

Mavlono Zulfiqor Ahmad maktab va kollej darslaridan tashqari, Qur’oni karimni to‘liq yod olib, Qur’on hofizi bo‘ldi. Fors va arab tilidagi asarlarni, sarf-nahv (arab tili grammatikasi)ni, ayniqsa, hadisi sharifga doir bir qancha kitoblarni qunt bilan o‘qidi.


Ilohiy muhabbat otashi

Bu davrga kelib hazrat “G‘unyatut tolibiyn”, “Kashful mahjub” va shu kabi kitoblarni o‘qib, juda qattiq ta’sirlanadi. Qalbida muhabbat uchqunlari alanga ola boshlaydi.

Hazratga Shayxul Hadis Mavlono Zakariyo rahmatullohi alayhning “Fazoili zikr” nomli kitobida kelgan bir voqea juda qattiq ta’sir qiladi. Ushbu hikoyada Sirri Saqatiy rahmatullohi alayh aytadi: “Men Jurjoniy hazratlarini quruq talqonni chaynamasdan tanovul qilayotganini ko‘rdim. Shunda men “Axir, bu quvvat bo‘maydi. Non yesangiz-chi”, dedim. Shunda u zot: “Nonni chaynash va talqon yeyish uchun sarflanadigan vaqtni hisoblab chiqib, juda ko‘p vaqt isrof bo‘lishini bildim. Bu vaqtda yetmish marta “Subhanalloh” deb zikr qilish mumkin. Shu bois, yetmish yildan beri non yemayman”, deb javob beradi.

Bu voqea hazratning hassos tabiatiga shu darajada ta’sir etadiki, u zot ertayu kech, har holatda “Subhanalloh” zikrini tilidan tushirmaydi. Buning natijasida hazrat o‘ziga kamgaplik, oz yeyish, kam uxlashni odat qildi. Hazrat ikki yarim yil “Subhanalloh” zikrini tilidan qo‘ymadi. Ikki yil davomida har kun hojat namozini o‘qib Allohdan: “Yo Ilohiy, biror-bir komil piri murshidga uchrashtirgin, uning suhbatini menga nasib etgin”, deb duolar qildi.


Ilohiy rahmat jilvasi

Alloh taolo hech qachon xolis duoni rad qilmagan, qilmaydi ham. 18 yoshida hazrat bilan bog‘liq ajoyib voqea yuz berdi. Mavlono Zulfiqor Ahmad masjidda e’tikofda edi, tahajjud namozidan so‘ng zikrlardan forig‘ bo‘lgach, tong otishiga chamasi bir soatcha vaqt qolganda, joynamoz ustida uxlab qoladi va tushida hazrat Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhuni ko‘radi. U zot barmoqlarini hazratning qalbga qo‘yib, “Alloh…”, “Alloh…” “Alloh…”, deydilar. Hazrat uyg‘onib ketadi, butun badani esa titrar edi.


Ustoz tutishlari

Bu voqeadan so‘ng hazrat namoz, zikr, tilovatlarida ajib bir lazzat tuya boshlaydi. Qalbi qattiqroq, lekin yoqimli tarzda ura boshlaydi. Hatto bir necha kun ko‘kslarini bog‘lab yuradi. Oxiri universitetdagi do‘stlari Janob Muhammad Aminga bo‘lib o‘tgan voqeani aytib beradi. U kishi Lohurga borib, Shayx Vajihuddindan maslahat oladi. Unga piri komil Abdulloh rahmatullohi alayhga xat yozishni tavsiya qilishadi. Xatga bir necha kundan keyin bunday mazmundagi javob keladi: “Ma’lum bo‘lgan narsa shuki, sizning qalbingiz ravshan bo‘libdi. Darhol bir ustozdan ta’lim oling, Alloh taolo siz bilan yuz minglab insonlarni hidoyatga boshlaydi. Agar ustoz tutmasangiz, la’natlangan shayton sizni fitnaga solishi mumkin”.

Bu xatni o‘qigach, hazrat Zulfiqor Ahmad o‘sha davrning mashhur naqshbandiya tariqatining Shayxi Mavlono Sayyid Zavvor Husayn Shoh rahmatullohi alayhning huzuriga borib, u zotni ustoz tutib, ta’lim oladi. Ustozlari vafotidan so‘ng, o‘sha davr naqshbandiya tariqatining yetuk murshidi hazrat Xoja G‘ulom Habibdan ta’lim olishni davom ettiradi.

1983 yil ustozidan xalfalik maqomini oladi va naqshbandiya tariqati asosida insonlarga ta’lim bera boshlaydi. Natijada naqshbandiya tariqatining yetuk shayxlaridan biriga aylanadi.

Albatta, avliyolarning karomatlari haqdir. Bundan bir necha yil oldin Xoja Mavlono Abdulloh: “Alloh sizni sababchi qilib yuz minglab insonlarni hidoyatga boshlaydi”, degan edi. Hozirgi kunda Shayx Mavlono Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy hazratning shogirdlari va izdoshlari million nafardan oshib ketdi.

Hazrat zamonamiz muammolarini naqshbandiya tariqatining ta’limotiga ko‘ra, mohirona va zamonaviy misollar bilan tushuntirib beradi. Shayx hazratning nutq va ma’ruzalari diltortar bo‘lib, ruhiy tarbiyani isloh qilishga qaratilgan. Hazratning ma’ruza va suhbatlarini insonlar ko‘zda yosh bilan tinglab, gunohlariga chin ko‘ngildan tavba qilishadi. Eng muhimi, hayotda sunnatga amal qilishni odat tusiga kiritishadi.

Shayx Zulfiqor Ahmad hazratning asarlari kitobxonlar orasida qo‘lma-qo‘l, sevib mutolaa qilinadi. U zot diniy va dunyoviy ilmlarni puxta egallagani, bir necha xorijiy tillarda bemalol ma’ruza qilishi tufayli XXI asrda naqshbandiya tariqati ta’limotlarini nafaqat Osiyo, balki Yevropa va AQSHda ham keng targ‘ib qilmoqda. Hazrat yetmishdan ortiq mamlakatlarga, xususan, bir necha marta O‘zbekistonga ham tashrif buyurgan. U zot safarlarini xotirlab “Lohur se to xake Samarqandu Buxoro” (Lohurdan Samarqand va Buxoro tuproqlarigacha) nomli kitob yozgan.

Shayx Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy hazrat Xoja Muhammad Abdulmolik Siddiyqiyning Qur’on hofizi bo‘lgan kichik qizlariga uylangan. Ulardan ikki o‘g‘il: Mavlono Pir Habibulloh Naqshbandiy va Mavlono Sayfulloh Naqshbandiy dunyoga kelgan.

Ta’lim olgan joylari

– 1967 yil – o‘rta maktab

– 1971 yil – Panjobda o‘rta maxsus ta’lim (kollej)

– 1976 yil – Lohurda elektr muhandisligi ixtisosligi

– 1990 yil – Shvetsiyada o‘z sohasi bo‘yicha malaka oshirgan

Diniy ta’lim yo‘li

– Otasidan Qur’onni to‘liq yod olgan.

– Jomiya Rehmaniya Jahaniya Mandi universitetida hadis fanidan to‘liq hadis davrasida bilim oldi.

– Jomia Qasim ul-ulum Multan universitetida ham hadis fanidan to‘liq hadis davrasida ishtirok etdi.

– 1971 yil Naqshbandiya tariqati va tasavvuf ta’limotidan Shayx Mavlono Sayyid Zavvor Husayn Shoh rahmatullohi alayhdan saboq oladi.

– 1983 yil Naqshbandiya tariqati va tasavvufdan hazrat Xoja G‘ulom Habib rahmatullohi alayhdan ta’lim oladi.


Yozgan kitoblari

“Ilohiy ishq”, “Ishqi Rasul”, “Habibimiz hayotlari”, “Suluk darajalari”, “Suluk maqomotlari”, “Naqshbandiya tariqatining zikrlari”, “Naqshbandiya shayxlari silsilasi”, “Dil davosi”, “Qalb xotirjamligi”, “Foydali ilm”, “Namunali ayol”, “Gunohlardan qanday saqlanamiz?”, “Erkak kamolotida ayolning o‘rni”, “Noumid bo‘lmang”, “Imonning ahamiyati”, “Qalbni poklash usullari”, Mag‘firat qilinish shartlari”, “Ayollar uchun islohiy tarbiyalar”, “Turmushning namunali ko‘rinishi”, “Muslima ayollar uchun yo‘riqnoma”, “Tasavvuf va suluk”, “Odobli nasibalidir”, “O‘limga tayyorlanish”, “Lahurdan Buxoro va Samarqand tuproqlarigacha”, “Islomning ayollarga mehribonligi”.

Xulosa o‘rnida shunday deyish mumkin, insoniyat taraqqiyoti tarixida shunday shaxslar bo‘lganki, ularning faoliyati mahalliy, madaniy hudud chegarasidan tashqariga chiqibgina qolmay, balki davrlar chegarasini yorib o‘tib, g‘oyalar rivojlanishida umumjahon jarayonining bir qismiga ham aylangan. Ularning asarlari barcha nodir hodisalar singari avval o‘tganlar tajribalarni eng qimmatli tomonlarini o‘zida gavdalantiradi, jamiyat ilmiy fikri hamda ma’naviy madaniyatning keyingi ko‘p asrlarda sodir bo‘ladigan olg‘a harakatini belgilab beradi. Mana shunday buyuk siymo bu so‘zsiz shayx Zulfiqor Ahmad Naqshbandiydir.

Nodir Odinayev  

Maqolalar