Тождор вирус пандемияси ҳаммамизга қайта сабоқ берди. Озодаликка, шахсий гигиенага, санитария қоидаларига қатъий амал қилиш, ҳар бир кишининг бошқалар билан ўзаро ижтимоий масофани сақлаши, турар жой бинолари, ёрдамчи иморатлар, жумладан, ошхона, тандирхона ва санузелларни тоза-озода сақлаш давр талаби бўлиб қолди.

Инсон ўзини энг бехавотир, эмин-эркин сезадиган маскани унинг уйидир. У ўз уйида бошқанинг назари тушишидан, гаплари эшитилиб қолишидан хавфсирамай, азият чекмай яшаши керак. Акс ҳолда, унинг уйидаги роҳат-фароғати кетади, ҳаловати йўқолади. Донишмандларнинг: «Уйинг сиғдирсин», ‒ деб қилган дуо қилишларида ажиб ҳикмат яширинган. Ҳаттоки, замонавий қонунларда уй-жой дахлсизлиги ҳақида алоҳида моддалар мавжуд. Ахлоқимизда эса бировнинг хонадонига, ҳузурига изнсиз назар солган, рухсат сўрамай кирган киши қаттиқ қораланади ва одамлар бу ёмон ишдан ҳамиша қайтариб келинган.

Маскан ‒ ҳар ким учун муқаддас. “Маскан” сўзи “яшаш, сокинлик топиш жойи” деган маънони англатади. Чунки у “сукун” сўзи билан ўзакдош. Бизда инсоннинг ўз оиласи билан бирга яшайдиган жойи “маскан” дейилади. Инсон ҳаётида хавфу хатардан омонлик топиш, иссиқ-совуқдан пана бўлиш, молу мулкини дахлсиз сақлаш, аҳли аёли билан фароғатда яшаш, ҳаётдаги машаққатлар ва чарчашлардан дам олиб, роҳат топиш учун, қисқа қилиб айтганда, барча нарсалардан сокинлик топиш учун бир масканга муҳтож бўлади. Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ (с. а. в.) кенг маскан мусулмон кишининг саодати омилларидан бири эканини ўз ҳадисларида баён этганлар.
Нофеъ ибн Абдулҳорисдан шундай ривоят қилинади: «Пайғамбар (с. а. в.): «Кенг маскан, солиҳ қўшни ва яхши улов (маркаб) мусулмон кишининг саодатидандир», дедилар».

         Албатта, маскан – турар жой одам боласи умрининг кўп қисмини ўтказадиган ер. Умрнинг энг нозик ва масъулиятли қисми одамнинг шахсий масканида ўтади.

Масканнинг кенг бўлиши яшаш шароитининг қулайлиги маъносидадир. Киши ўз уйида яшаш учун барча шароитларга эга бўлса, саодатли бўлиши турган гап. Умрининг кўп қисми ўтадиган масканда ўзи учун керак бўлган барча қулайликлар мавжуд бўлса, албатта, бу нарса ҳам саодат омилларидан бири бўлади.

Инсон дунё ҳаётида яшар экан, турли ҳолатларга дуч келади. Чарчайди, асабийлашади, дам олгиси келади, ухлайди ва ҳоказолар. Шундай пайтларда унинг ўз уйи ўлан тўшагига айланади. Жамоатчилик жойлари, сафарда, меҳмонхона ёки ижарага турган ерида керакли сокинликни топа олмайди. Ўз уйига эса бемалол кириб боради, ечинади, ором топади, ҳордиқ чиқаради. Шунинг учун ҳам исломда кенг маскан киши саодати омилларидан бирига қиёсланган.
         Масканнинг инсон ҳаётидаги улкан аҳамияти ва зарурати эътиборидан шариат мусулмон инсонларга бу борада ўзига хос одобларни жорий қилган. Мазкур одоблар инсоннинг ўз масканида бахт-саодат, ҳузур-ҳаловат ила яшашини тўла таъминлайди.

Инсон яшайдиган масканда, хусусан, қишлоқ ерларда ариқ ва зовурлар кўп бўлади. Сув ўтган жой ҳаддан ташқари тоза бўлиши керак. Агар агар ариқ ва зовурларга қаралмаса, улар вақти-вақти билан қазиб, тозаланиб турмаса, бунинг устига, ҳар ким сувга ҳар нарса оқизса, ахлат ташласа, ўт-ўланлардан тозаланмаса, айнан ана шу энг тоза нарса амалда энг кўп микроб тарқатадиган ва бактерия тўплайдиган жойга айланиши ҳеч гап эмас. Ҳатто, шаҳарлар ичидан оқиб ўтган ариқлар ҳам баъзан жуда қаровсиз ҳолга тушиб қолишига кўп гувоҳ бўламиз. Қарасангиз, унинг четидаги ўт-ўланларга нималар илакишиб ётмайди, эски ички кийимлар дейсизми, мушук ё итнинг ўлиги дейсизми, полиэтилен идишлар дейсизми... ‒ эҳ-ҳе йўқ нарсанинг ўзи йўқ. Бундай сув иншоотлари атрофида пашша билан чивин, чигиртка ва билан қуцрбақа ҳам кўпайгандан кўпаяди.

Мана бу ҳадисларнинг маъно-мазмунига эътибор берайлик:

Абу Барза Асламийдан (р. а.) ривоят қилинади:

“Эй Аллоҳнинг Расули! Мени жаннатга киритадиган амалга йўллаб қўйинг", дедим. “Одамларнинг йўлидаги озор берувчи нарсани олиб ташла” , – дедилар”.

Абу Ҳурайрадан (р. а.) ривоят қилинади:

“Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир одам йўлда ётган тиканнинг олдидан ўтиб қолди. “Албатта, мана шу тиканни олиб ташлайман, бирорта мусулмон одамга зарар етказмасин”, деди. Шу боис унинг гуноҳлари мағфират қилинади”,– дедилар”.

Абу Заррдан (р. а.) ривоят қилинади: 

“Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Менга умматимнинг амаллари намойиш қилинди – яхшиси ҳам, ёмони ҳам. Умматимнинг энг яхши ишларидан бири йўлда ётган озор берувчи нарсаларни олиб ташлаш эканини кўрдим. Уларнинг энг ёмон ишларидан бири масжидда кўмилмай қолган балғам эканини ҳам кўрдим”, – дедилар.

Озодалик энг олий даражада тарғиб қилинган муқаддас ислом дини ариқ ва зовурларни ҳам тоза тутишни талаб қилади. Динимизда сувга туфлаш қанчалар катта гуноҳ саналади.

Расулуллоҳ (с. а. в.): «Албатта, Аллоҳ хушҳолдир – хушҳолликни яхши кўради, покдир – покликликни севади, саховатлидир – саховатни яхши кўради, сахийдир – сахийликни севади. Бас, ҳовлиларингизни озода тутинг!..” ‒ деганлар. Бу ҳадис бандалардан ҳовли-жойлар, кўча-кўйлар, демакки, ариқ-зовурларни ҳам тоза- озода тутишга чақиради.

Кейинги йилларда Тошкент шаҳрининг ичидан ўтган анҳор ва ариқлар атрофини ободонлаштириш бўйича кўп ишлар қилинди. Йиллар мобайнида айрим фуқаролар ўзбошимчалик билан ана шундай оқар сувлар қирғоқларига ноқонуний иншоотлар қуриб олиб, булардан ўз манфаатлари учун фойдаланиб келишган. Бу масалалар  қонун доирасида ҳал қилинди.

Қуръони каримда ва ҳадиси шарифларда сув ва уни қадрлаш билан боғлиқ кўп-кўп маълумотлар бор. Уларнинг бари биздан ариқ ва зовурларни тоза-озода сақлашимизни талаб қилади.

Абдулғафур Раззоқ Бухорий,

Баҳоуддин Нақшбанд жоме масжиди имом-хатиби

1) Салавот айтишда Аллоҳ таолонинг амрига итоат, бўйсуниш бор.
2) Пайғамбаримиз алайҳиссаломга Аллоҳ таолонинг салавот айтиши билан ўзаро мувофиқлик бор. Икки салавотнинг фарқи бўлса ҳам.
3) Малоикалар билан мувофиқликда салавот айтиш бор.
4) Бир марта салавоти эвазига салавот айтувчига Аллоҳ таолодан ўнта салавот ҳосил бўлади.
5) Банда салавот сабаб ўн даражага кўтарилади.
6) Салавот айтувчига ўнта савоб-ҳасанот ёзилади.
7) Салавот айтувчидан ўнта гуноҳи ўчирилади.
8) Салавот – дуонинг ижобат бўлиши сабабларидан биридир.
9) Салавот айтувчи Пайғамбаримиз Муҳаммад мустафо саллаллоҳу алайҳи васалламнинг шафоатларига мушарраф бўлади.
10) Салавот айтиш – гуноҳлар мағфират қилиниши сабабларидан биридир.
11) Аҳамиятли ишларида салавот айтувчи бандага Аллоҳ таоло кифоя қилади.
12) Салавот айтувчи Қиёмат куни Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламга яқин бўлади.
13) Машаққат вақтида айтилган салавот садақанинг ўрнига ўтади.
14) Ҳожатлари салавот сабабидан раво бўлади.
15) Аллоҳ ва фаришталари салавот айтувчи бандага салавот йўллайдилар.
16) Салавот айтувчи салавот сабабли покланади.
17) Ўлимидан аввал у бандага жаннат хушхабари етади.
18) Қиёмат кунидаги қўрқинч, хавотирлардан нажот топади, қутулади.
19) Бандага унутиб қўйган нарсасини ёдига туширади.
20) Айтган салавотига Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам алик олиб, жавоб қайтарадилар.
21) Салавот айтишда банда ҳожатларини сўраши бор.
22) Салавот айтувчи фақирлик-қашшоқликдан сақланади.
23) Салавот айтувчи банда бахилликдан қутулади.
24) Салавот айтувчи хор-зор бўлиб, хўр бўлиб қолишдан, дуоибад касофатидан омонда бўлади.
25) Салавот айтувчини жаннат йўлига йўлланиши сабабидир.
26) Салавот айтишда Аллоҳ таолодан Унинг Ҳабибига мақтов сўраш бор.
27) Гапирадиган гаплари ва бошқа сўзлари комил бўлади.
28) Сирот кўпригида ёрқин, кўпгина нурга мушарраф бўлади.
29) Салавот айтувчи жафодан, бегоналикдан узоқ бўлади .
30) Салавот айтувчи осмонлар-у ер аҳли ўртасида Аллоҳ таолонинг мақтовига сазовор бўлади.
31) Салавот айтиш билан банда баракот соҳиби бўлади.
32) Салавот айтишда Аллоҳ таолонинг раҳматига ноил бўлади.
33) Салавот айтувчида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламга давомий муҳаббат бўлади.
34) Салавот айтувчи Пайғамбаримиз алайҳиссаломга суюкли бўлади.
35) Салавот – ҳидоятга йўллаб, қалбнинг ҳаёти сабабидир.
36) Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламга салавот айтувчининг исми кўрсатилади.
37) Сирот кўпригида собитқадам бўлади.
38) Салавот айтувчи Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг баъзи ҳақларини адо қилган бўлади.
39) Салавотда Аллоҳ таолони зикр қилиш ва Унга шукр қилиш жамлангандир.
40) Салавот – дуодир!

(Каломуллоҳ – Қуръони Каримнинг ояти карималари ва Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак ҳадиси шарифларидан).

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Хайру саховат, меҳр-оқибат, силаи раҳм мавсуми бўлмиш Рамазон ойини ато қилган Аллоҳ таолога ҳамду саноларимиз бўлсин! Рамазонни чинакам яхшилик ойи сифатида ўтказишда умматга намуна бўлган суюкли пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга салавоту саломларимиз бўлсин!

Бутун ислом умматини, хусусан, азиз халқимизни муборак Рамазон ойи кириб келиши муносабати билан самимий муборакбод этамиз. Аллоҳ таоло бу фазилатли айёмни бутун дунё учун тинчлик-осойишталик, фаровон ҳаёт ва икки дунё саодатига элтувчи ой қилсин!

Аллоҳ таоло Рамазон рўзаси ҳақидаги ояти каримада бундай марҳамат қилади: “Эй иймон келтирганлар! Сизлардан аввалгиларга фарз қилинганидек, сизларга ҳам рўза фарз қилинди. Шоядки тақводор бўлсаларингиз” (Бақара сураси, 183-оят).

Бу ойда ҳар бир мусулмоннинг одобу ахлоқи сайқалланади. Тақвоси зиёда бўлади. Бунинг сабабидан жамиятда яхши кайфият, аҳиллик ва бирдамлик ҳукм суради.

Ҳазрат пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бу муборак ойни ғанимат билишга чорлаб, бундай деганлар: “Сизларга Рамазон ойи келди. У муборак ойдир. Аллоҳ сизларга унинг рўзасини фарз қилди. Унда жаннат эшиклари очилади, дўзах эшиклари ёпилади, шайтонлар кишанланади. Унда минг ойдан яхши кеча бор. Ким унинг яхшилигидан маҳрум бўлса, батаҳқиқ, (барча яхшиликлардан) маҳрум бўлибди”. (Имом Аҳмад ривояти).

Аллоҳ таоло ойлар ичида Рамазонни фазилатли қилди. Бу ойда Қуръон нозил бўлган, рўза тутиш фарз қилинган. Рўза танага ҳам, руҳга ҳам файзу қувват бағишлайди. Ушбу ойда Аллоҳга ҳар қачонгидан-да яқинлашиш, улуғ ажру мукофотларга сазовор бўлиш имконияти кўп.

Бу ойда Ер юзининг турли тарафидаги мусулмонлар муштарак қараш ва эзгу мақсад билан бирлашади. Шубҳасиз, Қуръон хатми, таровеҳ ва ифторликлар мусулмонларни янада жипслаштиради, меҳр-оқибат, дину диёнатни шакллантиради.

Имом Табароний Убода ибн Сомит розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадиси шарифда: “Сизларга барака ойи — Рамазон келди. Унда Аллоҳ сизларни беҳожат қилади, раҳматини нозил қилади, хатоларни ўчиради, дуоларни ижобат қилади”, дея марҳамат қилинади.

Давлатимиз раҳбарининг яқинда эълон қилинган қарорида халқимиз учун эзгулик, бирдамлик, олижаноблик ва шукрона тимсоли бўлган қутлуғ Рамазон ойини муносиб кутиб олиш ва юқори савияда ўтказиш, диний-маърифий, маданий қадриятларимизни асраб-авайлаш ҳамда улуғлаш бўйича қатор вазифалар белгилангани барча юртдошларимизни беҳад хурсанд қилди.

Аллоҳ таолога шукр, янги Ўзбекистонда барча соҳа қатори диний-маърифий жабҳада ҳам салмоқли ишлар қилинди. Айниқса, масжид-мадрасалар кўпаяётгани, Қуръони каримни ўргатиш курслари фаолияти, ҳаж, умра қилувчилар сони ошаётгани ва алломаларга эҳтиром кўрсатилиб, асарлари она тилимизга таржима қилинаётгани барчани мамнун этди. Мир Араб мадрасасининг 500 йиллигига бағишланган анжуман иштирокчилари — таниқли муфтийлар, забардаст уламолар ва олим-профессорлар мамлакатимиздаги тарихий ўзгаришларни юқори баҳолади.

Юртимиз уламоларининг нуфузли исломий ташкилотларга аъзо бўлиши диний-маърифий ислоҳотларнинг мусулмон дунёси томонидан юксак эътироф этилиши бўлди. Буларнинг барчаси мамлакатимизда виждон ва эътиқод эркинлигини таъминлаш, диний-маънавий, илмий-маърифий, умуминсоний қадриятларни эъзозлаш йўлидаги саъй-ҳаракатларнинг ёрқин ифодасидир.

Рамазон ойида меҳр-оқибат янада зиёда бўлади. Шу сабабли халқимиз бу ойнинг баракасидан ҳар бир уй баҳраманд бўлсин, мўминлар қалбига шодлик кирсин деб кўпроқ хайр-саховат қилишга, закот беришга ошиқади.

Айни кунларда ижтимоий ҳимоя соҳасида кенг кўламли ишлар бошланди. Кам таъминланган оилалар, ногиронлиги борлар, етимларга ёрдам бериш, касб-ҳунар ўргатиш, уларни ўқитиш ва ишга жойлаштириш борасида ҳам аниқ ва манзилли чора-тадбирлар кўрилмоқда.  

Биз — уламолар бу йил Рамазон ойини юртимизда меҳр-мурувват, хайру саховат мавсумига айлантиришни ўзимизга шиор қилиб олдик. Токи қутлуғ ойда ҳар бир хонадон, ҳар бир кишининг қалбига хурсандлик кириб борсин. Шунда муродимиз ҳосил, Яратган биздан рози, халқимиз ҳар йили Рамазонни орзиқиб кутадиган бўлади, иншааллоҳ.

Азиз халқимиз, айниқса, саховатли дўсту биродарларимиз бу ойда имкон қадар хайрия ишларини кўпайтирсин, юртимизда эҳтиёжманд киши қолмасин, ҳар бир уйда шодлик, қувонч муҳити ҳукм сурсин.

Бинобарин, инсониятга ксак намуна бўлган ҳазрат пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ойда бошқа ойларга қараганда сахийроқ бўлар эдилар. Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одамларнинг энг сахийи эдилар. Айниқса, Рамазон ойида янада сахий бўлиб кетар эдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам яхшиликда шиддат билан эсаётган шамолдан-да учқур эдилар” (муттафақун алайҳ).

Шундай экан, умид қиламизки, қўли очиқ, саховатпеша юртдошларимиз ногиронлиги бор шахслар, ёлғиз кексалар, боқувчисини йўқотганлар ҳамда кам таъминланган оилаларга меҳр-мурувват қўлини чўзади, беморлар ҳолидан хабар олиб, кўнгилларини кўтаришда пешқадам бўлади.

Бу йил 2 мингдан зиёд масжидда таровеҳ намози адо этилади. Шундан 1 минг 600 тасида Қуръон хатм қилинади. Рамазон ойининг 27 куни давомида масжидларда каломуллоҳнинг саҳифалари бир хил ададда ўқилади.

Аллоҳ насиб этса, барча масжидда Рамазон ойининг йигирма еттинчи кечаси, яъни Қадр кечаси куни Қуръон хатми якунланиб, бир вақтнинг ўзида бир неча миллион юртдошимиз Ҳақ таолога дуо қилади. Мана шундай жамулжам илтижо ижобатидан юртимиз янада равнақ топади, ҳаётимиз фаровон бўлади. Юртимизга илоҳий нур, барака ёғилади, иншааллоҳ.

Ҳадиси шарифда “Рўзадорнинг дуоси мақбулдир” дейилади. Шунинг учун ҳам бу қутлуғ ойда чин қалбдан, астойдил дунё ва охират саодатини сўраб дуо қилишимиз керак. Аллоҳ таолодан ушбу қутлуғ ойда азиз халқимизга мустаҳкам соғлиқ, битмас-туганмас куч-қувват, оилавий бахт-саодат ва фаолиятида улкан зафарлар ёр бўлишини сўраймиз. Яратганнинг Ўзи юртимизни турли бало ва офатлардан омон сақласин. Парвардигори олам юртимиз тинчлигини барқарор, халқимиз ҳаётини бундан-да фаровон, муборак Рамазондаги хайрли ишларни йил бўйи бардавом қилсин.

Нияти пок, мақсади улуғ халқимизнинг, ҳар бир мўмин-мусулмоннинг дуо ва илтижолари рўёбга ошсин! Муборак Рамазон ойи билан барча мўмин-мусулмонларни, азиз халқимизни яна бир бор самимий қутлаймиз.

Барчамизга фазилатли Рамазон ойи муборак бўлсин! Вассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳу.

Шайх Нуриддин ХОЛИҚНАЗАР,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий

Тошкент шахар Чилонзор тумани "Абу Сахий" жоме масжиди
имом-хатиби Зиёуддин домла Мирсодиқов

Ўтган ҳафтада Ўзбекистон мусулмонлари идораси ташаббуси билан Қозоғистон, Қирғизистон, Туркия ва Озарбайжон каби туркий давлатлар Фатво ҳайъатларининг онлайн мажлиси бўлиб ўтди.

Йиғилишда уламолар ва соҳа мутахассислари томонидан Рамазон ойи ҳилолини кузатиш бўйича қилинаётган ишлар, фалакий ҳисоб-китоблар, астрономик маълумотлар атрофлича таҳлил қилинди. Шунингдек, дунёдаги йирик фатво идоралари ва нуфузли астрономия институтлари ахборотлари батафсил кўриб чиқилди.

Туркий давлатлар уламолари фиқҳий қоидаларга таянган ҳолда фалакий ҳисоб-китоб ва астрономик кузатувларни эътиборга олиб, ҳижрий 1445 йил Рамазон ойининг биринчи куни милодий 2024 йил 11 март, душанба кунига тўғри келиши ҳақида якдил фикрга келдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати