muslim.uz
Ҳуқуқий қадрият (видео)
Наманган шаҳар бош имом хатиби
Мусохон Аббасиддинов
Икки дунё саодатига эриштирувчи илм
Шайх Жалолиддин Суютий раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Мен шайх Шамсиддин ибн Қамоҳани ўзининг Абул Аббосий Мустағфирийдан (ҳадис) жамланмаси устида топдим, шунда у (менга бир ҳадисни қандай ўрганганини) ҳикоя қилиб: “Мен имом Абу Ҳомидил Мисрийдан илм излаш орзусида, Мисрга боришга қарор қилдим. У зот билан кўришганда Холид ибн Валиддан ривоят бўлган ҳадисни сўзлаб беришини сўрадим. У зот мени бир йил рўза тутишга буюрди. Бир йил рўза тутиб, сўнгра ўша мақсад илинжида яна у кишининг ҳузурларига қайтдим. Шунда у зот менга ўз шайхидан то Холид ибн Валидгача бўлган санад ила у ҳадисни айтиб берди”, деди. Ушбу ҳадис қуйидагича эди. Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу айтадилар:
— Бир киши Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб у кишига:
— Мен сиздан дунё ва охират ҳақидаги баъзи нарсаларни сўрамоқчиман,-деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Сенга маълум бўлмаган нарсалар ҳақида сўра.—дедилар.
— Эй Аллоҳнинг Пайғамбари соллаллоҳу алайҳи васаллам, мен одамларнинг олимроғи бўлишни хоҳлайман?!
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳга тақво қил, одамларнинг олимроғи бўласан!—дедилар.
— У: Инсонларнинг мол-дунёси кўпи бўлишни яхши кўраман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Қаноатли бўл, инсонларнинг энг бойи бўласан! — дедилар.
— У: Мен инсонларнинг афзалроғи бўлишни ёқтираман?! — деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Инсонларнинг яхшиси — уларга фойдаси тегадиган кишидир, инсонларга манфаат етказувчи бўлгин!—дедилар.
— У: Инсонларнинг одилроғи бўлишни яхши кўраман?!- деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ўзинга яхши кўрган нарсани, бошқа одамлар учун ҳам яхши кўр, инсонларнинг одилроғи бўласан!—дедилар.
— У: Мен Аллоҳга инсонларнинг хосроғи бўлишни хоҳлайман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳ зикрини кўпайтир, Аллоҳ таолога бандаларнинг хосроғи бўласан!—дедилар.
— У: Эҳсон қилувчилардан бўлишни яхши кўраман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳга Уни кўриб тургандек, агар ундай қилолмасанг, У сени кўриб тургандек ибодат қил.—дедилар.
— У: Иймоним комил бўлишини ёқтираман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Хулқингни гўзал қил, иймонинг комил бўлади!—дедилар.
— У: Тоат қилувчилардан бўлишни яхши кўраман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳнинг фарзларини адо қилгин, тоат қилувчилардан бўласан!—дедилар.
— У: Қиёмат куни нурли ҳолда ҳашр қилинишимни яхши кўраман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ҳеч кимга зулм қилма! Қиёматда нурли ҳолда ҳашр қилинасан!—дедилар.
— У: Роббим таборака ва таоло менга раҳм қилишини яхши кўраман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ўзинга ва Аллоҳнинг яратганларига раҳм қил, Аллоҳ сенга раҳм қилади!—дедилар.
— У: Гуноҳларим оз бўлишини хоҳлайман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳга истиғфор айт, гуноҳларинг камаяди!—дедилар.
— У: Одамларнинг карамлироғи бўлишни ҳоҳлайман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳ ҳақида унинг халқига шикоят қилма, инсонларнинг карамлироғи ва улуғроғи бўласан!—дедилар.
— У: Ризқимни кенг бўлишини хоҳлайман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Доимо таҳоратли бўлгин! Ризқинг кенгайтирилади!—дедилар.
— У: Аллоҳ ва Унинг расулига суюкли бўлишини хоҳлайман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳ ва Унинг расули яхши кўрган нарсаларни яхши кўр, Аллоҳ ва Унинг Пайғамбари ғазаб қилган нарсага сен ҳам ғазаб қил!—дедилар.
— У: Аллоҳнинг норозилигидан омонда бўлишни хоҳлайман?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ҳеч кимга ғазаб қилма, Аллоҳнинг ғазаби ва норозилигидан омонда бўласан!—дедилар.
— У: Аллоҳ айбларимни яширишини истардим?!—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Биродарларинг айбини яширсанг, Аллоҳ сенинг айбларингни яширади!—дедилар.
— У: Менинг хатоларимни ўчириб юборадиган нарса нима?—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳдан қўрқиб тўкилган кўз ёши, хузуъва касалликлар!—дедилар.
— У: Аллоҳнинг наздида яхшиликнинг қайси бири афзалроқ?—деди.
— У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ҳусни хулқ , тавозеъ, балоларга сабр қилиш ва қадарга рози бўлиш!—дедилар.
— У: Аллоҳнинг наздида қайси гуноҳ улкан?—деди.
— У зот: Ёмон хулқ ва бахил бўлиш!—дедилар.
— У: Роҳманнинг ғазабини сўндирадиган амал нима?—деди.
— У зот: Махфий садақалар қилиш ва силаи раҳм!—дедилар.
— У: Жаҳаннамни ўтини нима ўчиради?—деди.
— У зот: Рўза!—дедилар.
Манбалар асосида
Хўжаобод туман “Етти чинор” жоме масжиди имом ноиби
Муҳаммадкуддус Абдулманнон тайёрлади
Миссионерлар ва уларнинг мақсадлари
Миссионер сўзи лотин тилидаги “missio “ сўзидан олинган бўлиб, “юбориш”, “вазифа топшириш”, миссионерлар эса “вазифани бажарувчи” деган маъноларни англатади. Жумладан, ҳар йили қайта нашр этиладиган “ world Book” (жаҳон китоби) энциклопедиясида “Миссионерлар бирор диний гуруҳ томонидан бошқаларни ўз динига тарғиб қилиш ва киритиш учун юборилган инсон”, -деган фикр қайд этилган. Демак, миссионерлик - бир динга эътиқод қилувчи халқлар орасида бошқа бир динни тарғиб қилишни англатади. Миссионерлик билан бир қаторда прозелетизм ҳам тўғридан-тўғри бирон бир динга ишонган фуқарони ўз динидан воз кечишга ва ўзга динни қабул қилишга қаратилган ҳаракатларни англатади. У ўз моҳиятига кўра миссионерликнинг таркибий қисми ҳисобланади.
Ўлкамиз мустақил бўлган кундан бошлаб чет эллардан турли хил диний оқим вакилларининг юртимизга ёпирилиб келиши кузатила бошланди. Айниқса, динни ўзига ниқоб қилиб олган “Ваҳҳобийлик”, “Акромий”, “Ҳизбут таҳрир” каби оқимларнинг ва миссионерларнинг ҳамласида катта хавф яшириниб ётибди. Улар мамлакатимиз фуқароларини ўз тузоқларига илинтириб , онгини заҳарлашга ҳаракат этмоқдалар.
Миссионерларнинг бу ишлардан кўзлаган мақсадлари нима? Уларнинг режаси азалдан мусулмон бўлиб келган, яъни мафкураси, урф-одати, бутун бошли маънавий тарихи бир хил бўлган, аслида мамлакатимизнинг куч-қудратини ташкил қиладиган бирдамликни, халқимизнинг юрагини парчалаш, заифлаштириш, пароканда қилиш ва турли – туман сиёсий ва иқтисодий босимлар билан ўз ҳолимизча яшашга йўл қўймасликдир. Миссионерлик фаолияти мафкурамиз учун ёт унсургина бўлиб қолмай, балки маънавиятимиз ривожи учун ҳам жиддий тўсиқдир.
Маълумки, христианликнинг айрим йўналишларида "Миссионерлик ҳар бир диндор учун шарт", – деб ҳисобланади. Исо Масиҳнинг ўзига 12 ҳаворийни танлаб олиши ва уларни Исроилнинг қишлоқлари бўйлаб даъват қилиш учун юборгани ҳақида Марқдан ривоят қилинган "Инжил"да келтирилган қуйидаги сўзлар бундай қарашлар учун асос қилиб олинади:
"... 15. Исо шогирдларига деди: “Бутун жаҳон бўйлаб юринглар ва ҳамма тирик жонга Инжил Хушхабарини тарғиб қилинглар”.
Ҳатто Қуддус черковининг асосан хўжалик ишлари билан шуғулланадиган, энг қуйи – диакон (юнонча – Шакопоз-хизматчи) лавозимини эгаллаган ходимлари ҳам ўзларининг маъмурий ишларидан ажралиб, моҳир "хушхабарчи"ларга айландилар. Улардан энг машҳури “Даъватчиларнинг отаси” номини олган диакон Филиппдир. Айнан у Самария ўлкасида фаолият юритган, унинг пойтахти Себаста шаҳрида жуда кўплаб кишиларни христианликка киритиб, оммавий чўқинтирган.
Шундай бўлса-да, диакон Филипп ва унга ўхшаган кўпгина хушхабарчилар, Исо Масиҳ таълимоти яҳудийларгагина тааллуқли, деган ёндашувдан келиб чиқиб, асосан яҳудийлар орасида тарғибот ишларини олиб борганлар.
Бироқ кейинроқ илк христиан "даъватчилари" аста-секин Ўрта денгиз бўйлаб Аппенин ярим оролига ҳам кириб боришади. Рим империясида уларга салбий муносабат билдирилса-да, улар империянинг марказий ҳудудлари ва пойтахтига кўчиб келишда давом этаверишган.
IV асрга келиб "даъватчилар" хатти-ҳаракатлари натижасида христиан дини Рим империясида давлат динига айланди. Христиан "даъватчилари" аста-секин Оврўпанинг шимолий ҳудудларига ҳам кириб бордилар ва христианлик Рим империясининг улкан ҳудуди бўйлаб эски динлар устидан ғалаба қозонди.
Хулоса ўрнида шуни айтиш мумкинки, юқоридаги каби қарашлар турли тушунчалар мазмунини атайлаб чалкаштириб, тарихий воқеликни бузиб талқин қилиш натижасидир. Чунки христианлик энди пайдо бўлган бир шароитда фаолият олиб борган "даъватчилар" (гарчанд уларга нисбатан ҳам "миссионер" сўзини қўллаш кенг тарқалган бўлса-да) билан бугунги "миссионерлар" орасида кескин фарқ борлигини ва уларни асло бир қаторга қўйиб бўлмаслигини унутмаслик лозим. Зеро, ўз даврида христианликнинг фаол тарафдорлари томонидан "даъватчилик" ишларининг олиб борилиши, ўз таълимотларини тарқатишга ҳаракат қилишлари табиий бир ҳол эди. Бугун дунёнинг диний манзараси ўзининг аниқ шаклу шамойилига, турли халқлар асрлар давомида шаклланган диний-миллий қадриятларига эга бўлган бир даврда илк "даъватчилик"дан фарқли равишда миссионерлик миллат, жамиятни диний асосда бўлиб юборишга қаратилган бузғунчиликнинг бир кўринишига айланиб қолганини алоҳида таъкидлаш зарур. Миссионерларнинг аҳолисининг 90 фоиздан ортиғини исломга эътиқод қиладиган Ўзбекистонда фаолият олиб боришга интилаётгани ҳам бундай бузғунчиликка ёрқин мисол бўла олади.
Демак, миссионерларнинг зарбаларидан чекинмаслик , уларга бефарқ қарамаслик, ватан равнақи ва ислом дини учун буюк хизматлар кўрсатган аждодларимизга муносиб фарзанд бўлишимиз зарур бўлади.
Фахриддин Боҳодиров
“Янгиравот” жоме масжиди имом хатиби
Қомусимиз – равнақимиз!
Янги Ўзбекистон диний эътиқодлар ҳамда маданий-маънавий омилларнинг умумий силсиласига кирувчи, тенг ҳуқуқли қадрият сифатида тан олинди ва тўла эркинлик берилди. Диний ташкилотларга қонун доирасида очиқ ва дахлсиз фаолият кўрсатиш имконияти яратилди. Ўзбекистон аҳолисининг асосий қисми ислом динига, бошқа миллат вакиллари эса ўзларининг дин ва мазҳабларига эмин-эркин эътиқод қилмоқда. Диний эмин-эркинлик ҳақида сўз юритар эканмиз ҳозирда юртимизда 15 дан ортиқ диний конфессия вакиллари бағрикенглик тамойили асосида яшамоқдалар. Улар ватан мустақиллигини мустаҳкамлаш, сиёсий, ижтимоий, иқтисодий барқарорликни таъминлаш йўлида ҳамжиҳат фаолият юритмоқдалар.
Ер куррасида фахрли ўринни олган суверен демократик Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси қабул қилинган куни мамлакатимиз узра кириб келмоқда. Бу муқаддас анъанавий кун она диёримизда байрам сифатида кенг нишонланиши халқимизнинг асл муддаосидир. Қомусимизда халқимиз руҳига мос келадиган диёнат, меҳр-оқибат, ор-номус, адлу инсоф, имон-эътиқод, бепул умумий таълим олиш давлат томонидан кафолатланганлиги, иффат, ҳаё, шахсий ҳуқуқ ва эркинликлар, сиёсий ҳуқуқлар, иқтисодий ва ижтимоий ҳуқуқлар, инсон ҳуқуқлари ва эркинликларининг кафолатлари, фуқароларнинг бурчлари каби энг эзгу ижтимоий мавзуларнинг мужассам бўлгани сабабли у мамлакатимиз равнақига ўз хиссасини қўшмоқда.
Айтишимиз мумкинки, кўп миллатли Ўзбекистонимизда турли диний эътиқодлар вакиллари ўртасидаги ҳамжиҳатликни ҳуқуқий мустаҳкамлаб қўйилган. Бу қуйидаги: “Ўзбекистон Республикасида барча фуқаролар бир хил ҳуқуқ ва эркинликларга эга бўлиб, жинси, ирқи, миллати, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ва ижтимоий мавқеидан қатъи назар қонун олдида тенгдирлар”. (18-модда) дейилган жумлаларда ўз ифодасини топган. Эътибор берсак, мазкур моддада диний эътиқод ҳамда миллий ҳаётга, фуқароларнинг миллий ҳис-туйғуларига дахлдор муҳим аҳамиятга эга қатор тамойиллар белгилаб қўйилганига ишонч ҳосил қиламиз.
Дарҳақиқат, жаннатмакон юртимизда, сўнгги йилларда аҳолининг диний қадриятларга эътиборининг ортиши тарихий-анъанавий маданиятни тиклашда муҳим омиллардан бирига айланган. Юртимизда олиб борилаётган маънавий-маърифий, миллий ва диний ислоҳотлар ҳақида сўз юритар эканмиз, ислом динига, унинг қадриятларига бўлган муносабат нечоғли ривожланиб бораётганига яна бир бор гувоҳ бўламиз.
Яхши биламизки, мустақиллик йилларида юртимизда ислом дини равнақи ва тараққиёти йўлида кенг имкониятлар очилди. Эътиқод эркинлиги, шу кунларда қабул қилинганлигини кенг нишонланиш арафасида турган Асосий бош Қомусимизда кафолатланиб қўйилган. Бу Конституциямизнинг “Ҳамма учун виждон эркинлиги кафолатланади. Ҳар бир инсон хоҳлаган динига эътиқод қилиш ҳуқуқига эга. Диний қарашларни мажбуран сингдиришга йўл қўйилмайди” (31-модда).деган иборалар билан ўз аксини топган.
Мамнуният билан айта оламиз, халқимизни барчаси учун хизмат қилиш Қонунимизда белгилаб берилган. Унда айнан меҳр-шафқат кўриниши қуйидаги 45-моддада ўз ифодасини топган: “Вояга етмаганлар, меҳнатга лаёқатсизлар ва ёлғиз кексаларнинг ҳуқуқлари давлат ҳимоясидадир”. Бундай инсонпарварлик рамзи бўлмиш меҳр-мурувватни муқаддас динимиз, миллийлигимизнинг ҳаёт бахш таълимоти, аввало, инсонни энг азизу мукаррам зот сифатида эъзозлайди. Одамлар дин ва эътиқодда бир-бирларидан фарқлансаларда, асосий қонунимизнинг тамойили билан фуқаролар тенг ҳуқуқли, уларнинг ўзаро меҳр-шафқатли, ҳамда дўстлик ва ҳамжиҳатлик ришталарини мустаҳкамлашда барча баробардирлар.
Биламизки, асосий Қонунимизда жинси, миллати, дини, ирқи, ёши, эътиқоди, ижтимоий келиб чиқиши ва бошқаларга кўра инсон ҳуқуқларини муайян даражада камситадиган бирорта ҳам модданинг йўқлигидан, ўйлаймизки, аждодларимиздан мерос бўлиб келаётган миллий қадриятларимиз ва бебаҳо анъаналаримизнинг беқиёс ўрни бор. Минг йилликлар давомида аждодлардан авлодларга, ота-оналардан фарзандларга, ворисларга ўтиб келаётган ва дунёнинг ҳеч бир бурчагида такрорланмайдиган ажойиб муносабатларнинг, инсоний фазилатларнинг асосий Қонунимиздан ўрин эгаллагани таҳсинга сазовор. Шунга кўра азалдан аждодлардан мерос бўлиб келаётган ота-она ва фарзандлар муносабати инсоний фазилатлар сифатида оила ва никоҳга ката эътибор қаратиб келинган. Насл-насабни сақлаш, жамиятнинг маънавий ҳолатини яхшилашнинг асосий омили оила дея эътироф этилган. Бу эса Конституциянинг 63-моддасида: “Оила жамиятнинг асосий бўғини дирҳамда жамият ва давлат муҳофазасида бўлиш ҳуқуқига эга” деб оилага алоҳида тўхталиб ўтилган.
Бир сўз билан айтганда Юртимизда кафолатлаб қўйилган дину-диёнат эркинлиги, инсоний ғамхўрликларни, ижтимоий-иқтисодий ривожланишни, тинчлик-осойишталикни илоҳий марҳамат ва улуғ неъмат деб қабул қилиб, улар учун шукроналар келтиришимиз айни мусулмончилик бурчимиздир. Зеро, бу билан Аллоҳнинг “Шукр этсаларингиз, албатта зиёда этаман” деган чақириғига мувофиқ бўламиз.
Абдулҳай ТУРСУНОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг
Наманган вилоят вакили
2022 йилдаги Ислом олами ёшлар пойтахти — Қозон шаҳри
Татаристон Республикаси пойтахти Қозон шаҳри 2022 йил учун ислом оламининг ёшлар пойтахти мақомини олишга эришди. Қозон шаҳри Фес (Марокаш), Истанбул (Туркия) ва Доха (Қатар) шаҳарлари устидан ғалаба қозонди. Ўтган йиллар давомида Истанбул ва Доха шаҳарлари аллақачон Ислом ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ) давлатларининг ёшлар пойтахти унвонини олишга муваффақ бўлган эди.
- Россия Ислом ҳамкорлик ташкилоти аъзоси саналмайди, лекин шундай бўлсада унинг таркибидаги Қозон исломда минг йиллик анъаналарга эга бўлган шаҳар, бу ерда Россия халқлари тинч ва тотувликда яшайди, ушбу шаҳарда сизда ўрганадиган нарса мавжуд бўлиб, Қозон шаҳри ривожланиши динамикаси, бу бизнинг танловимизни олдиндан белгилаб берди, – дейди ИҲТ Ёшлар форуми раҳбари Тоҳа Айхан. — Бундан ташқари, Қозон цивилизация бешиги бўлиб, у ерда кўплаб конфессия ва миллатлар ўзаро боғланган, тинчлик тимсоли. Шунинг учун ҳам Татаристон пойтахти Ислом оламининг ёшлар пойтахти мақомини олишга эришди.
Тоҳо Айхан таъкидлаганидек, ИҲТнинг ёшлар пойтахти мақоми Қозонга турли даражадаги – мусиқий, фолклор, илмий-техникавий, конфессиялараро, адабий, туристик халқаро ёшлар форумларини ўтказиш ҳуқуқини беради. Олдиндан режалаштирилган тадбирлар орасида Ислом ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ) Ёшлар глобал саммити, сунъий интеллектни ривожлантириш бўйича илмий-амалий конференция, ИҲТ мамлакатлари ёш дипломатлари форуми, Қозон саммитининг ёшлар бўлими (Россия — Ислом оламининг бир қисми - РГ саммити), шунингдек, Қозон ёшлар секцияси Халқаро ислом фильмлари фестивали ўтказилиши шулар жумласидандир.
“Қозон шаҳрининг ислом оламининг ёшлар пойтахти сифатида расман тан олиниши ИҲТ учун 20 миллиондан ортиқ мусулмонлар истиқомат қилаётган Россиянинг роли муҳимлигидан далолат беради”, - деди Россия Ташқи ишлар вазирлиги қошидаги Ёш дипломатлар кенгаши раиси Константин Колпаков. — Зеро, ИҲТ билан муносабатларимиз олтинчи йилдирки изчил ривожланиб бормоқда. Биз, масалан, Қозон, Москва ва Сочи объектларида турли давлатларнинг ёш дипломатларини тўплаётганимиз ҳам ўзаро ҳамкорлик ва ўзаро таъсир кучайиб бораётганини англатади.
“Российская газета”нинг ёзишича, Қозон 2022 йил февраль ойида ИҲТ Глобал ёшлар саммитини ўтказишга мезбонлик қилади.
ЎМИ Халқаро алоқалар бўлими