Ўзбекистон масжидлари туркумидан

Тарихи

Андижон вилояти Булоқбоши туманида жойлашган “Қирғизбой” масжиди тарихий маскан бўлиб, 1904-1912 йилларда қуриб битказилган. Масжиднинг бир асрдан зиёд давом этган фаолияти даврида янги хонақоҳлар қурилиб, саҳни анча кенгайтирилган, қўшимча бинолар қурилган.

Масжидни қурилишида фаол бўлган Қирғизалибой ҳозирги “Ғиштхона” қабристони атрофидаги Қашқар маҳалласида истиқомат қилган. Булоқбоши қишлоғининг бадавлат кишиларидан бўлган Йўлдошбой ҳожининг ўғли бўлган.

1904 йилда Булоқбоши қишлоғида яшовчи фуқаролар, аҳли илмлар ўзаро машварат қилишиб, “Ғиштхона” қабристони ёнида қишлоқ аҳолиси учун масжид қуришга қарор қилишади. Йиғилиш қатнашчилари масжид қурилишига уддабурон, тадбиркор, ишбилармон Қирғизалибойни иш юритувчи, ташкилот раҳбари сифатида сайлайдилар.

Номланиши

Қишлоқ аҳолисининг астойдил ҳаракатлари ва ҳар томонлама кўрсатилган беминнат ёрдамларнинг самараси ўлароқ 1912 йилга келиб янги масжид биноси ишга тушган. Маҳалла аҳолиси билан маслаҳатлашилган ҳолда янги масжид биносига шу масжид қурилишида энг кўп хизмат қилган Қирғизалибойнинг номи берилишини ҳамма бир овоздан маъқуллаган. Янги қуриб битказилган масжид Қирғизалибой шарафига “Қирғизбой” деб номланган.

Мустабид даврида

Бироқ, ҳали унча кўп фаолият юритмаган масжид шўролар даврининг қатағон йилларида бошқа мадраса ва масжидларда ҳам  кузатилгани каби аҳволи аянчли тусга кирган. Минг афсуски, бу даврда кўпгина мадраса ва масжидлар бузиб ташланган ёки қаровсиз аҳволга тушиб қолган эди.

Қишлоқ совети раҳбарлари “Қирғизбой” масжидини бузиб ташлаш мақсадида юқори ташкилотларга масжид намоз ўқиш учун яроқсиз ҳолда, деб ёлғон шикоят хатлари ёзишган. Юқоридан келган вакиллар масжид аҳволини ўрганиб, шикоятлар асоссиз эканлигини исботлаб беришган. Қишлоқ аҳолиси номидан бир гуруҳ аҳли илм домлалар масжидни бузмоқчи бўлган колхоз раҳбарларига масжидни бузмасдан, омборхона сифатида ёки бошқа мақсадларда фойдаланиш мумкинлигини маслаҳат беришган. Шундан кейин “Қирғизбой” масжидининг бир қисми омборхона ва гаражга айлантирилган.

Қайта очилиши

1945 йилларда Мулла Умрзоқ домла бир гуруҳ кишилар билан масжидни очиб беришни сўраб ёзилган талабнома билан Андижон қозиси мулла Нўъмонжон ҳожи ҳузурига боришган. Бу талабномани ҳал қилиш мақсадида мулла Нўъмонжон ҳожи мулла Умрзоқ домла билан Тошкентга бориб, муфтий Эшон Бобохон ҳазратларига халқ номидан ёзилган талабномани топширади. Муфтий ҳазратлари талабномани атрофлича ўрганиб чиқиб, Булоқбоши қишлоғидаги “Қирғизбой” масжидини қайта очишга рухсат берган. Шундай қилиб, 1946 йилда “Қирғизбой” масжиди қайта очилди.

Қўшимча бинолар қурилиши

Намозхонларга қулайлик яратиш мақсадида 1958-1959 йилларда масжид ёнига қўшимча хонақоҳ қурилган. 1979 йилда дарвозахона ҳамда кутубхона биноси қурилиб, ишга туширилган. 2004 йилда эса хонақоҳ олдига қўшимча айвон ва болохоналар қурилган.

Булоқбоши қишлоғида аҳоли зич яшайди. Жума намози кунлари, айниқса, Рамазон ва Қурбон ҳайити байрам кунлари намозхонлар масжид биносига сиғмай, масжидга қўшни уйларда, ҳатто кўчаларда намоз ўқишига тўғри келар эди. Шуни ҳисобга олган ҳолда, масжидга қўшни бўлган икки хонадон эгалари билан маслаҳатлашилиб, уларнинг розилиги билан масжид ҳовлисига қўшиб олинди ҳамда хонадон эгаларига томорқа олиниб, ҳар бир хўжаликка 3-4 хонадан иборат яшаш учун уй-жой ва қўшимча бинолар ҳашар йўли билан қуриб берилган.

Масжид янги биноси қурилиши

Шундан сўнг янги масжид биноси қурилиши учун керакли бўлган барча ҳужжатлар, лойиҳа-смета тайёрланди. Ниҳоят 2013 йил 7 июн куни масжиднинг тарихий биноси сақланиб қолган ҳолда, янги масжид биносининг қурилиши бошланди. Кўпчиликнинг меҳнати билан қурилиш ишлари 2014 йил март ойида якунига етди.

Очилиш маросими

Очилиш маросимида ўша пайтда вилоят бош имом-хатиби бўлган Нуриддин домла Холиқназаров ҳазратлари иштирок этиб, Булоқбоши халқини янги масжид биноси очилиши билан табрикладилар. Ўша йилнинг 24 мартида Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратлари ҳам “Қирғизбой” масжидига ташриф буюриб, туман аҳолисини янги масжиднинг фойдаланишга топширилгани билан табриклаб, дуо қилдилар.

Қўшимча бинолар қурилиши

Шунингдек, 2014 йилнинг куз ойларида янги бинонинг ён томонига ва 2015 йилнинг ёз ойларида янги масжид биносининг олд қисмига 28х20 ўлчамдаги очиқ айвонлар қуриб битказилди. 2021 йилда барча қулайликларга эга, замонавий 70 ўринли таҳоратхона ишга туширилди. Шунингдек, иккита янги дарвоза қурилди ҳамда бурғулаш усули билан артезиан қудуғи қазилиб, сув чиқарилди. 

“Қирғизбой” масжидининг дастлабки қурилган ҳонақоси ҳозирги кунда маданий мерослар рўйхатига киритилган. Масжид ҳозирги кунда бир вақтнинг ўзида 2000 нафар намозхонни ўз ичига сиғдира олади. Масжидда иккита минора бўлиб, ҳар бирининг баландлиги 8 метрни ташкил қилади.

Масжид манзили: Уч кўча МФЙ Пешқадам кўчаси, 10-уй. Локация манзили: 40.624112, 72.505862

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Масжидлар билан ишлаш бўлими

Ҳанафий мазҳабининг буюк мужтаҳиди, мазҳаб тарқалишида беқиёс хизмат қилган Яъкуб ибн Иброҳим Ансорий (Абу Юсуф) роҳимаҳуллоҳ шундай ривоят қиладилар:
“Абу Ҳанифа роҳимаҳуллоҳдан ўн олти йил илм ўргандим. Ҳадис ва фикҳга астойдил эдим. Оиламиз камбағал, отам илм халқасида кун ўтказишимга у қадар рўйхушлик бермасди. Бир куни у менга: “Абу Ҳанифанинг илм билан машғул бўлишига имкони етарли, мол-дунёси кўп. Аммо бизда имкониятлар тор, сен дарсга бормай менга қараш!”,- деди. Мен отамнинг айтганини қилиб, кўп дарсларга боролмай қолдим. Абу Ҳанифа роҳимаҳуллоҳ мени халқада камнамо бўлиб колганимни сезиб, сўраб-суриштирибди.
Имкон топиб бир дарсга борганимда: “Нега бизнинг халқага келмай қўйдинг?!”,- деди. Мен отам шуни истаганини, оилавий қийинчилик туфайли отамга қарашаётганимни айтдим. Дарс тугаб, ҳамма кетаётганда Абу Ҳанифа роҳимаҳуллоҳ мени қолишимни айтди. Ёлғиз ўзим қолгач менга бир ҳамён берди ва: “Буни оилангга ишлат, қачон тугаса менга билдириб қўй, аммо дарсни қолдирма!”, - деди. Қарасам, ҳамёнда юз дирҳам бор экан. Кейин дарсларга қатнашиб турдим, орада яна сўрамасам ҳам юз дирҳам берди. Шу тарзда мендан хабар олиб турди, мен бирор марта пул сўрамадим, аммо у зот гўё сезгандек пулимиз тугаш арафасида ўзи пул берарди. Бу ҳолат мен бой бўлиб кетгунимча давом этди...”

Ибрат: илм ва унинг аҳлига яхшилик қилиш улуғларнинг одатларидандир. Бир боланинг эҳтиёжини қондириб, унинг бутун умматга хизмат қилишига сабабчи бўлиш ҳақиқий раббоний уламоларнинг иши хисобланади. Биз ҳам Абу Ҳанифа роҳимаҳуллохдан ибрат олиб, у зот каби илм ҳомийлари бўлсак, жамият ривожланади, олимлар кўпаяди, ин шаа Аллоҳ.

“Тақво аҳлининг гўзал қиссалари” китобидан.

Бугун, 7 ноябрь куни Фарғона шаҳридаги Политехника институтида Фарғона вилоятида фаолият юритаётган имом-хатиблар иштирокида ҳисобот йиғилиши бўлиб ўтди. Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Ўткирбек Ҳасанбоев, Дин ишлари бўйича қўмита Масжидлар бўлими мудири Муҳиддин Ҳакимов, Диний идора Масжидлар билан ишлаш бўлими мудири Музаффар Камолов ҳамда вилоят бош имом-хатиби Убайдулло домла Абдуллаев қатнашди.

Йиғилишда вилоят имом-хатиблари томонидан жорий йилнинг ўтган даврида амалга оширилган ишлар муҳокама қилинди, келгуси фаолиятни самарали ташкил этиш юзасидан вазифалар белгилаб олинди.

Тадбирда сўзга чиққан мутасадди раҳбарлар бугунги кунда мамлакатимизда барча жабҳаларда бўлаётгани каби диний-маърифий соҳада ҳам кўламли ислоҳотлар амалга оширилаётгани, бу жараёнда имом-хатиблар доимо фаол бўлишлари лозимлигини қайд этишди. Ҳозир дунёдаги вазият ҳар бир кишини огоҳлик ва хушёрликка ундаётгани, илм аҳли эса халқни эзгуликка чорлашда бардавом бўлиши, айниқса, ижтимоий тармоқларда турли ёт ғояларга қарши илмий жавобларни бериб боришлари, ислом динининг асл моҳиятини тарғиб этишлари муҳимлиги таъкидланди. Бу борада ислом динининг асл манбалари Қуръони карим ва Суннати Набавияга бевосита таянган, илмий, асосли равишда шаклланган Ҳанафия мазҳаби ва Мотуридийлик таълимотини мусулмон халқимизга кенг етказиш лозимлиги алоҳида қайд этилди.

Шунингдек, тадбирда имом-хатиблар масжид ва маҳаллаларда ўтказилаётган суҳбатларда аҳоли вакиллари билан юзма-юз мулоқотлар ташкил этишлари, уларни юртимизда бўлаётган ўзгаришлар мазмун-моҳияти ҳақида хабардор қилиш билан бир қаторда, уларнинг дарду ташвишларига кўмаклашиш, фикр-мулоҳазаларини тинглаш ва диний соҳага тегишли муаммоларини жойида ўрганиб, бартараф этишга алоҳида эътибор қаратиш лозимлиги таъкидланди.
Йиғилиш сўнгида имом-хатиблар фаолиятини янада яхшилаш, аҳолимизнинг диний саводхонлигини ошириш бўйича тавсиялар берилди.

Шунингдек, куннинг иккинчи ярмида вилоятда фаолият юритаётган отинойилар иштирокида кун тартибидаги масалалар бўйича йиғилиш ўтказилди.

ЎМИ Масжидлар билан ишлаш бўлими

Бугун, 7 ноябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари ва Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Даврон Махсудов БМТ Болалар жамғармаси – ЮНИСЕФнинг Ўзбекистондаги ваколатхонаси раҳбари Мунир Мамадзода жаноблари билан учрашув ўтказдилар.

Учрашувда Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари юртимизда болаларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш бўйича жуда кўплаб ишлар амалга оширилаётгани, ЮНИСЕФ билан ҳамкорликда диёримизда бола ҳуқуқлари, фаровонлиги, эркинликлари ва қонуний манфаатларини таъминлаш йўлида яқиндан ҳамкорлик қилинаётганини қайд этдилар.

Муфтий ҳазратлари сўзлари давомида Ислом динида ҳам болалар ҳуқуқи масаласига жуда катта эътибор қаратилиши, бу борада Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан амалга оширилаётган ишлар, хусусан, имом-хатиб ва имом ноиблари жойлардаги мулоқотларда болалар таълим тарбияси, одоб-аҳлоқи ҳамда ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш бўйича чиқишлар қилишаётгани, жоме масжидларда ёшлар маънавиятини яхшилаш, илм-маърифатини ошириш, муносиб шарт-шароитлар яратишга оид жума мавъизалари ҳам ўқилаётгани ҳақида сўзлаб бердилар.

Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Давронбек Махсудов сўнгги йилларда Президентимиз ташаббуси билан мамлакатимизда болалар ҳуқуқларини таъминлаш, уларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш борасида салмоқли ишлар амалга оширилаётгани, бунда БМТ Болалар жамғармаси – ЮНИСЕФ билан йўлга қўйилган ҳамкорликнинг аҳамияти жуда катта экани, айниқса, ҳамкорлик дастурларида болалар ва оналар фаровонлигини ошириш, барқарор тараққиёт мақсадлари, хусусан, бола саломатлиги, таълим ва болалар ҳимоясига қаратилган мақсадларга эришиш борасидаги фаолият эътиборга молик эканини таъкидлади.   

Шунингдек, Давронбек Махсудов ўз сўзи давомида ЮНИСЕФ томонидан қўллаб-қувватланган дастурлар болаларга тааллуқли ҳуқуқий ҳужжатлар устида ишлашга, энг муҳтож оилалар ва ногирон болаларга урғу берган ҳолда миллий ҳамкорларнинг салоҳиятини оширишга қаратилгани, мазкур саъй-ҳаракатлар соғлиқни сақлаш, таълим ва болаларни ҳимоя қилиш жабҳаларига йўналтирилгани таҳсинга лойиқлигини таъкидлади.

БМТ Болалар жамғармаси – ЮНИСЕФнинг Ўзбекистондаги ваколатхонаси раҳбари Мунир Мамадзода самимий қабул, хайрли тилак ва мазмунли нутқ учун миннатдорчилик билдирди. Мунир Мамадзода ўз сўзи давомида болалар ҳуқуқларини таъминлаш, манфаатларини ҳимоя қилиш, соғлиғини асраб-авайлаш борасидаги яқин ҳамкорлик алоқалари ўрнатилгани, янгиланаётган Ўзбекистонда бу борадаги хайрли ишларни янада ривожлантиришга имконият ва шароитлар яратилаётгани, ҳамкорликдаги дастурларни амалга оширишда замонавий ахборот технология ва методлардан фойдаланиш зарурлиги, дастурларнинг кенг ёйилиши ва амалга ошишида диний соҳа вакилларининг аҳамияти ниҳоятда катталигини қайд этди.

Самимий мулоқот чоғида Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва ЮНИСЕФнинг Ўзбекистондаги ваколатхонаси ўртасида ҳамкорликка оид Меморандум имзоланди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати