(2022 йил 29 ноябрь)

Тошкент ислом институтида “Аҳолини фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишга тайёрлаш ва ёнғин хавфсизлигини таъминлаш” мавзусида Фавқулодда вазиятлар вазирлигининг ёнғин хавфсизлиги ва авария-қутқарув хизмати ходимлари томонидан амалий машғулотлар бўлиб ўтди.
Тадбирда Ўзбекистон мусулмонлари идораси, “Шамсуддинхон Бобохонов” нашриёт-матбаа ижодий уйи, ТИИ профессор-ўқитувчилари, ходимлари ва талабалари иштирок этдилар.
Фавқулодда вазиятлар жабрланган одамларнинг сонига, кўламига ва етказилган моддий зарарнинг миқдорига қараб локал, маҳаллий, республика миқёсида ҳамда трансчегаравий бўлиши мумкин.
Табиий ҳамда техноген хусусиятли фавқулодда вазиятлар қуйидагилардир: муайян ҳудудда одамлар қурбон бўлишига, одамларнинг соғлиғига ёки атроф табиий муҳитга зарар етишига, жиддий моддий талафотларга ҳамда одамларнинг ҳаёт фаолияти шароитлари бузилишига олиб келиши мумкин бўлган ёки олиб келган авария, ҳалокат, хавфли табиий ҳодиса, табиий офат ёхуд бошқа офат натижасида, карантинли ва инсон учун хавфли бўлган бошқа юқумли касалликлар тарқалиши натижасида юзага келган вазиятлар.
Фавқулодда вазиятлар рўй берганда ўтказиладиган ҳамда одамларнинг ҳаётини асраб қолишга ва соғлиғини сақлашга, атроф табиий муҳитга етказиладиган зарар ва моддий талафотлар миқдорларини камайтиришга, шунингдек фавқулодда вазиятлар зоналарининг кенгайишига йўл қўймасликка ҳамда хавфли омиллар таъсирини тугатишга қаратилган қутқарув ишлари ва кечиктириб бўлмайдиган ишлар мажмуи, фавқулодда вазиятларни бартараф этиш деб аталади.
Фавқулодда вазият манбаи юзага келганлиги оқибатида одамлар қурбон бўлиши, уларнинг соғлиғига ёки атроф табиий муҳитга зарар етиши хавфи мавжуд бўлган ва (ёки) унинг таъсирида жиддий моддий талафотлар кўрилган, шунингдек одамларнинг ҳаёт фаолияти шароитлари бузилган ҳудуд фавқулодда вазият зонаси ҳисобланади.
Фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш деганда, олдиндан ўтказиладиган ҳамда фавқулодда вазиятлар рўй бериши хавфини имкон қадар камайтиришга, бундай вазиятлар рўй берган тақдирда эса одамларнинг ҳаётини асраб қолишга ва соғлиғини сақлашга, атроф табиий муҳитга етказиладиган зарар ва моддий талафотлар миқдорларини камайтиришга қаратилган тадбирлар мажмуи тушунилади.
Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда Вазиятлар Вазирлиги Махсус вазифалар буйича Республика қутқарув маркази Қидирув-қутқарув отряд командири катта лейтенант Пардаев Бобурмирзо фавқулодда вазиятларда қўлланиладиган техникалар ва асбоб-ускуналари тўғрисида маълумот берди. Амалий машғулот сифатида аврия-қутқарув мутахассислари 4 қаватли талабалар турар жойидан “фалокат ҳолатидаги шахс”ни қутқариб, пастга олиб тушдилар.

Билим юрти матбуот хизмати

Шу йил 30 ноябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасида мусулмон дунёсида таниқли муҳаддис олим, Шайх Муҳаммад Аввоманинг фарзанди доктор Муҳйиддин Аввома қаламига мансуб “Ўзбекистонга саёҳат” китоби кенг жамоатчилик иштирокида тақдимот маросими бўлиб ўтди.

Сўнгги йилларда муҳтарам Президентимиз ташаббуслари билан мамлакатимизда зиёрат туризмини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилаётгани натижасида юртимизга келаётган сайёҳлар сони кундан-кунга ортиб бормоқда. Мана шундайлар орасида Ислом оламида ўзининг муносиб ўрнига эга бўлган фазилатли алломаларнинг ҳам борлиги катта ифтихор бағишлайди. Маълумки, 2018 йилда Шайх Муҳаммад Аввома ҳазратлари бошчилигидаги меҳмонлар диёримизга ташрифда қиблагоҳига ҳамроҳлик қилган Муҳйиддин ибн Муҳаммад Аввома сафар давомида олган таассуротларини жамлаб, “Ўзбекистонга саёҳат” номли асарини ёзди.

Тадбир Қуръони карим тиловати ва хайрли дуолар ила бошланди.

Тақдимотда сўзга чиққан Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла Ишматбеков муаллиф ушбу китобда сафар давомидаги таассуротлари, зиёрат давомида туйган ҳислари, юртимиз тарихига оид муҳим маълумотлар, хусусан, диёримизга Ислом динининг кириб келиши, шонли тарихимиз, маданиятимиз, ўтмишда ўтган халқимизнинг гўзал хулқ-атворлари ҳақида ҳам сўз юритганини алоҳида қайд этди. Шунингдек, у ушбу китобда зиёрат давомида ташриф буюрган ҳар бир олимнинг таржимаи ҳоллари ҳам келтирилгани юртимиз, алломаларимиз довруғини янада бутундунёга таратишга хизмат қилиши каби манфаатли ва муҳим жиҳатларига алоҳида тўхталди.

“Ҳилол нашр” нашриёти ва islom.uz портали раҳбари Исмоил Муҳаммад Содиқ Шайх Муҳаммад Аввома ҳазратларининг юртимизга ташрифи жараёнлари, фарзандлари доктор Муҳйиддин Аввома қаламига мансуб “Ўзбекистонга саёҳат” китобининг ёзилиш тарихи ҳақида сўзлади.

Доктор Муҳйиддин Аввома мазкур асарни ёзишга бўлган асосий омиллар, унинг таркибий қисмлари, келтирилган замин алломаларининг ҳаётлари ва фаолиятлари, юрт уламолари қатор мамлакатларга илмий сафар қилганлари, дунё кезган бўлсаларда ўз она юртларига қайтиб, ўзлари улғайган ватан тупроғига дафн этилганлари каби ибратли воқеаларни кенг изоҳлаб берди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази уламоси Муҳаммад Айюбхон домла Ҳомидов ушбу китобнинг аҳамияти, ўлкамизнинг зиёрат туризми салоҳиятини бутун дунёга кенг намойиш этишдаги ўрни ва уни ўзбек тилига таржима қилиш орқали диёр уламоларининг ҳали кўпчиликка маълум бўлмаган ноёб қирраларини кашф этиш мумкинлигини алоҳида қайд этди.

Сўзга чиққан нотиқлар кейинги йилларда давлатимиз раҳбари ташаббуслари билан мамлакатимизда зиёрат туризмини жадаллаштириш, мавжуд улкан туризм салоҳиятидан янада тўлиқ ва самарали фойдаланиш бўйича кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилаётгани, чиндан ҳам, ўлкамизда зиёрат туризмни ривожлантириш учун дунёнинг ҳеч бир чеккасида учрамайдиган жуда кўп ноёб маданий мерослар, осори атиқалар, алломаларимиз қўним топган мақбара ва зиёратгоҳлар мавжуд экани, буларнинг барчаси Ўзбекистон қадимдан илм-маърифат маркази, бу диёр бутун дунёга олимларни етиштириб берган замин бўлганини кўрсатишини изоҳлади. “Ўзбекистонга саёҳат” номли асари мана шундай жиҳатларни ўз ичига қамраб олганини билдирдилар.

Тақдимот доирасида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратларининг ташаббуслари билан ташкил этилган muslim.uz интернет порталининг янги медиа марказининг очилиш маросими ҳам бўлиб ўтди.

Китоб тақдимотида таниқли уламолар, тажрибали ва фаол имом-хатиблар ва муддарислар, талаба-ёшлар, ОАВ ходим ва кенг жамоатчилик вакиллари иштирок этди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Инсонларнинг ҳақ-ҳуқуқларини ҳимоя қиладиган, золимдан мазлумнинг ҳақини олиб берадиган, улар ўртасида адолат қилиб, сиёсатини ўтказадиган бир раҳбар бўлмаса, жамоатда тартибсизлик, низолар келиб чиқиши табиий. Чунки инсонларнинг фикри бир жойдан чиқмаслиги ҳақиқат. Инсонларнинг фикрларини тинглаб, ягона тизим асосида бошқарувчи раҳбар бўлмаса, фитна-фасод кўпайиб, улар фирқаларга бўлиниб кетишади. Натижада ҳақ-ҳуқуқлар поймол қилинади, кучлилар заифларни хўрлайди, бутун бир жа- мият инқирозга юз тутади. 

Пайгғамбаримиз (соллаллоху алайҳи ва саллам) умматларини Аллоҳ азобидан қўрқишга-тақвога чақирганларидан сўнг уларни ўзларидан бўлган иш эгаларига итоат қилишга буюрдилар. Раҳбарнинг буйруғи шариатга зид бўлмаса, унга итоат қилиш вожибдир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қи­лади:

“Эй имон келтирганлар! Аллоҳга итоат этингиз, Пайғамбарга ва ўзларингиздан (бўлмиш) бошлиқларга итоат этингиз!” (Нисо, 59).

Аллоҳ таоло аввало Ўзига, сўнгра Пайгамбар (соллаллоҳу алайхи ва саллам)га, ундан сўнг ишбошиларга итоатли бўлишга буюряпти. Оятдаги “улул-амр” калимаси “ишбоши”, “буйрук; эгаси” деган маъноларни англатади.

Имом Молик, Ибн Аббос, Захдок, Мужоҳид ва Атоларнинг айтишича, “улул-амр”дан мурод Куръон ва илм аҳдлари, яъни фақиҳлар ва дин уламолари бўлса, иккинчи фикрга кў­ра амир, бошлиқ ва волийлардир.

Мусулмонлар ичидан сайланган (ёки тайинланган) бош­лиқ ва раҳбарларга итоат қилиб, уларнинг амрини бажариш вожибдир. Бунта ҳадислардан бир қатор далиллар келтирилади. Жумладан, Имом Нававий (рахматуллоҳи алайҳ) ушбу оятдаги “улул-амр”дан мурод “Аллоҳ таоло уларга итоатни вожиб қилган раҳбарлар ва бошлиқлардир”, деганлар. Ҳофиз ибн Касир (рахматуллоҳи алайҳ) эса ушбу оят умумийдир, яъни барча бошлиқларга итоат қилиш вожиблиги тўғрисидадир, деганлар.

Агар улар гуноҳ ишга буюришмаса, раҳбарларга бўйсуниш Аллоҳга итоат килишдир. Ибн Умар (розияллоҳу анҳу) дан ривоят килинади: Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар:

“Мусулмон киши (бошлиғи буюрганида) яхши кўрган ё ёмон к)фган нарсада буладими, гунох; иш булмаса, буйсуниши лозим. Агар бошлиқ шариат ман қилган ишга буюрса, унга бўйсунилмайди”.

Уламолар: “Инсон ёқтирадими, йўқми, қийин ҳолатдами ёки енгиллик ҳолатида, нафсига оғир келадими-йўқми, раҳбарга итоат қилиши вожибдир”, дейишган.

Бошқа бир ҳадисда: “Ким менга итоат этса, Аллоҳга итоат қилибди. Ким менга осийлик қилса (бўйсунмаса), Аллоҳга осийлик этибди. Ким амиримга итоат қилса, ҳақиқатан менга итоат этибди. Ким амиримга осийлик қилса, ҳақиқатан менга осийлик этибди”, деганлар.

Итоатли бўлишнинг бир қанча ҳикматлари бор: жамият тинчлиги ва унда тартиб-қоидалар ўрнатилиши, фитна ва бузғунчиликларнинг олди олиниши ва хоказо...

Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар:

“Агар сизларга боши майиздек (қора) ҳабаш қул бошлиқ қилинса ҳам, унга қулоқ солинглар ва итоат қилинглар”.

Убода ибн Сомит (розияллоҳу анҳу) айтади: “Расулуллох (соллаллоху алайхи ва саллам) бизни чақирдилар, у зотга байъат (ваъда) қилдик. Жумладан, яхши ёки ёмон кўрган ишларимизда, танглик ё фаровон бўлган пайтларимизда ҳам бошлиқларга қулоқ солиш, итоатли бўлиш ва улар билан низолашмасликни ваъда қилдик. “Фақат уларда Аллоҳ далил-ҳужжатини билдирган очиқ куфр содир булганини кўрсангиз, итоат қилмангиз”, дедилар.

Имом Муслим Авф ибн Молик (розияллоху анху)дан ри­воят қилади: Расулуллох (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар: “Бошлиқларингизнинг яхшироғи сизлар яхши кўрган ва сизларни ҳам яхши кўриб, ҳақингизга дуо қиладигани ҳамда сизлар ҳам ҳаққига дуо қиладиганларингиздир. Раҳбарларингизнинг ёмонроғи сизлар ёмон кўрган ва сизларни ҳам ёмон кўрадигани ҳамда сизлар уларни лаънатлайдиган ва улар ҳам сизларни лаънатлайдиганларидир”. Саҳобалар: “Ё Расулуллоҳ уларга қилич билан қарши турмайликми?’’ деб сўрашди. Шунда Расулуллох (соллаллоҳу алайхи ва саллам): “Ибодатда қоим бўлишаётган экан, ундай қилманг. Агар уларда ёқтирмаган бирон нарсани кўрсангиз, ўшанигина ёмон кўринг. Лекин итоатли бўлинг!” дедилар.

Демак, фосиқ бўлишса ҳам, бошлиқларга Аллоҳга гуноҳ бўлмайдиган ўринда итоат қилиш лозим. Ушбу ақида Аҳли сунна вал жамоани бошқа ёт оқимлардан ажратиб туради. Ёт бидъатчи тоифалар эса бошлиқлари зулм ё гуноҳ иш қилишса, уларга қарши қурол кўтаришни жоиз, деб билади.

Имом Таҳовий (раҳматуллоҳи алайҳ) “Ақидатут Таҳовия” китобида: “Раҳбарларимиз ва ишбошиларимизга қарши чиқмаймиз. Агар улар зулм қилсаларда, дуойибад қилмаймиз. Мабодо гуноҳ ишга буюришмаса, уларга бўйсунишни вожиб деб биламиз ва ҳақларига яхшилик ва офият сўраб, дуо қи- ламиз”, деб ёзган.

 “Сохта салафийларнинг саёз сабоқлари” китобидан

Жаҳонгирхон Аброров – Ўзбекистон мусулмонлари идораси Самарқанд вилояти вакиллиги матбуот хизмат ходими