Ўзбекистон мусулмонлари идораси вакили – Тошкент вилояти «Абу Бакр Сиддиқ» масжиди имом-хатиби Нурали Мавлановнинг Россия ҳудудларига амалий сафари доирасида Санкт-Петербург ва Ленинград вилоятида яшаётган ҳамда таълим олаётган ватандошлар билан учрашувлари ташкил этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.
Тадбирлар давомида Нурали домла сўнги йилларда юртимизда янги давлат ва жамият қуриш бўйича амалга оширилаётган тарихий ишлар, диний соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар, хусусан фуқароларнинг ўз диний амалларини эмин-эркин бажаришлари учун яратилаётган шароитлар, қурилаётган масжидлар, таълим даргоҳлари ҳақида сўзлаб берди.
Тадбирда Санкт-Петербург ва Ленинград вилоятидаги ватандош ташкилотлар раҳбар ва фаоллари сўзга чиқиб, ушбу учрашувни ташкил этган Бош консулликка миннатдорлик билдирдилар ва мамлакатимиз томонидан хориждаги ватандошларга қаратилаётган катта эътиборни эътироф этдилар.
Талабалар билан учрашувда эса Ўзбекистон Конституциясига ўзгартиришлар киритиш ва янгиланаётган Конституция бўйича бўлажак умумхалқ референдуми ва хорижда истиқомат қилиб келаётган юртдошларимизнинг овоз бериши учун ташкил этилган участкалар тўғрисида маълумот берилди.
Учрашув якунида талабаларга ўқишдан ташқари бўш вақтларида Бош консулхонага ташриф буюрган ҳолда, дипломатик ваколатхона иш фаолияти билан танишишлари ва бевосита фуқаролар билан ишлаш бўйича ўз билим ҳамда малакаларини оширишлари мумкинлиги маълум қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Биз мўминлар шундай саодатли умматмизки, Аллоҳ таоло Ўзининг раҳматини кенг қилиб, мағфират эшикларини биз учун очиб қўйган. Бунга қуйидаги оят далолат қилади. Аллоҳ таоло Ўз суюкли Пайғамбарига шундай амр қилган:

“Менинг ўз нафсларига зулм қилган бандаларимга: “Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлманглар! Албатта Аллоҳ (Ўзи хоҳлаган бандаларининг) барча гуноҳларини мағфират қилади”, деб айтинг” (Зумар, 53).

Ушбу оят маъносига кўра, банда билмай туриб бирон гуноҳ иш қилиб қўйиб, кетидан чин дилдан истиғфор айтса ва ўша ишни қайта қилмасликка қатъий қарор қилса, гарчи унинг гуноҳлари денгиз кўпигича бўлса ҳам, Аллоҳ таоло у банданинг гуноҳларини Ўз раҳмати ила кечириб юборади. Зеро, Аллоҳнинг раҳмати кенгдир.

Ибн Аббос розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Ўз нафсларига зулм қилган бандаларимга... айтинг ояти Макка мушриклари ҳақида нозил бўлган” (Ибн Жарир ва Ибн Абу Ҳотим  ривояти).

Ато ибн Ясор айтади: “Бу уч оят – “ўз нафсларига зулм қилган бандаларимга... айтинг”дан “ўзларингиз сезмаган ҳолингизда”гача (Зумар, 55) – Мадинада Ваҳший ва унинг дўстлари ҳақида нозил бўлган” (Ибн Жарир ривояти).

Абу Саиддан ривоят қилинади: “Ваҳший мусулмон бўлганида Аллоҳ таоло “улар Аллоҳ билан бирга бошқа илоҳга дуо-илтижо қилмайдилар ва Аллоҳ (ўлдиришни ҳаром қилган) бирон жонни ноҳақ ўлдирмайдилар” оятини нозил қилди. Шунда Ваҳший ва унинг ҳамроҳлари: “Биз олдин бу гуноҳларнинг ҳаммасини қилганмиз-ку?!” дейишди. Шунда Аллоҳ таоло “ўз нафсларига зулм қилган бандаларимга... айтинг” оятини нозил қилди” (Ибн Абу Ҳотим  ва Ибн Мардавайҳ ривоят қилган).

Савбон розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Дунё ва ундаги бор нарсадан кўра менга ушбу оят – ўз нафсларига зулм қилган бандаларимга... айтинг – ояти афзалдир”, деганларида, бир киши: “Эй Расулуллоҳ, қайси бир инсон ширк келтирса ҳам (Аллоҳ унинг гуноҳларини кечириб юбораверадими?)” деб сўради. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам индамадилар ва кейин: “Йўқ, фақат ширк келтирган(ларнинг гуноҳи кечирилмайди)”, деб уч марта айтдилар” (Аҳмад, Ибн Жарир, Байҳақий, Ибн Абу Ҳотим, Ибн Мардавайҳ ривояти).

Албатта, Аллоҳнинг раҳмат-мағфиратига сазовор бўлиш ўткинчи дунё ашёларига эришишдан кўра яхшироқ. Аммо бунинг учун ширк деб аталмиш иллатдан саломат бўлиб, мўмин ҳолида яшаш ва мўмин ҳолида Аллоҳнинг даргоҳига бориш керак.

Абдуллоҳ ибн Масъуд розийаллоҳу анҳу шундай деган: “Ушбу оят Қуръони каримдаги энг умидбахш оятлардан биридир”.

Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам кулишиб ўтирган бир гуруҳ саҳобалар олдига чиқиб, “нафсим қўлида бўлган Зотга қасамки, сизлар мен билган нарсаларни билганингизда, кам кулиб, кўп йиғлар эдингиз”, дедилар ва кетдилар. Шунда қавм йиғлай бошлади. Аллоҳ у зотга ваҳий қилиб, “эй Муҳаммад, бандаларимни ноумид қилма!” деди. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам ортларига қайтиб бордилар ва: “Хурсанд бўлинглар, яқин бўлинглар ва тўғри бўлинглар!” дедилар” (Бухорий “Ал-адабул-муфрад”да ривоят қилган).

Ибн Масъуд розийаллоҳу анҳу одамларга ваъз-насиҳат қилаётган кишини кўриб, унга: “Эй одамларга ваъз айтувчи, сен бандаларни Аллоҳнинг раҳматидан ҳеч қачон ноумид қилма”, деб “ўз нафсларига зулм қилган бандаларимга... айтинг” оятини тиловат қилди. (Байҳақий, Табароний, Ибн Жарир, Ибн Абу Ҳотим , Ибн Абу Шайба, Абд ибн Ҳумайд, Ибн Абу Дунё ривояти).

Али ибн Абу Толиб розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Одамларни Аллоҳ таолонинг раҳматидан ноумид қилмаган, уларнинг маъсиятга ботишларига рухсат бериб қўймаган, уларни Аллоҳнинг азобидан омонда қилиб қўймаган, бошқа нарсадан таъма қилиб Қуръонни ташлаб қўймаган фақиҳ ҳақиқий фақиҳдир. Зеро, илм йўқ ибодатда яхшилик йўқ, тушуниш бўлмаган илм илм эмас, тадаббур бўлмаган қироат қироат эмас” (Ибн Зурайс ва Абулқассом ибн Башир ривояти).

Зайд ибн Аслам розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, ўтган умматларда бир киши жуда кўп ибодат қиларди, ҳатто ўзига оғир ҳам қилиб қўярди. Аммо ваъз-насиҳат қилса, одамларни Аллоҳ таоло раҳматидан ноумид қиларди. У вафот этди ва: “Эй Парвардигор, мен учун Сенинг ҳузурингда нима бор?” деди. У Зот: “Жаҳаннам”, деди. Шунда банда: “Шунча қилган ибодатим ва ҳаракатларим қаерда қолди?!” деди. Шунда унга: “Сен одамларни Менинг раҳматимдан ноумид қилардинг. Бугун Мен ҳам сени раҳматимдан ноумид қилман!” дейилди” (Абдураззоқ ва Ибн Мунзир ривояти).

Абу Айюб Ансорий розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Агар сизлар гуноҳ қилмасангиз, Аллоҳ гуноҳ қиладиган бир қавмни яратади ва уларни мағфират қилади”, деб айтганларини эшитганман” (Муслим ва Ибн Абу Шайба ривояти).

Анас ибн Молик розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Жоним қўлида бўлган Зотга қасамки, агар сизлар еру осмонни тўлдириб юборадиган даражада (кўп) гуноҳ қилсаларингиз, кейин Аллоҳга истиғфор айтсангиз, У Зот (гуноҳларингизни) албатта кечиради. Муҳаммаднинг жони қўлида бўлган Зотга қасамки, агар сизлар гуноҳ қилмасангиз, Аллоҳ гуноҳ қилувчи (бошқа) қавмни келтиради. Сўнг улар истиғфор айтадилар ва Аллоҳ улар(нинг гуноҳлари)ни кечириб юборади”, дедилар” (Аҳмад, Абу Яъло ва Зиё Мақдисий ривояти).

Ушбу ҳадиси шарифдан, авваламбор, Аллоҳнинг мағфирати улуғлиги ва У Зот бандаларига меҳрибон экани, иккинчидан, хато-гуноҳ ишларни қилиш инсон табиатига хослиги, шунингдек, киши бир хатога бехосдан йўл қўйганида дарров ўзини ўнглаб, хатоси учун пушаймон бўлиши ва Аллоҳга кўп истиғфор айтиши лозимлигини билиб оламиз.

Агар киши бирон маъсият ишни қилиб қўйгач, афсус-надомат чекса, Аллоҳ ана ўша бандани яхши кўради, гуноҳини тан олмай, кибр-ҳаво қилган кимсалардан эса ғазабланади. Ушбу маънодаги ҳадисни Али ибн Абу Толиб розийаллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилган:

“Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло бирон гуноҳни бехосдан содир этиб, сўнгра муттасил тавба қилувчи бандасини яхши кўради” (Аҳмад, Абу Яъло ва Байҳақий ривояти).

Демак, бизлар биринчи навбатда, Аллоҳ таолога осий бўлмасликка ҳаракат қилишимиз, агар ногаҳон шундай ҳолат юз берган тақдирда дарров Улуғ ва Меҳрибон Парвардигоримизга илтижо қилиб, хатоларимизга пушаймон бўлишимиз лозим экан. Шунда ҳам гуноҳлардан фориғ бўламиз, ҳам Аллоҳнинг розилигига эришамиз.

Одилхон қори Юнусхон ўғли

Ўзбекистон ва Туркияни бир-бирига яқин тил, уйқаш анъана ва тутумлар, ягона дин, азалий дўстлик ва уйғун маданий алоқалар боғлаб туради. Ўзбеклар ва турклар икки халқ бўлса-да, аслида, бу икки миллатнинг муштарак жиҳатари кўп: аждодлари бир, маданияти бир-биридан улги олган. Энг муҳими, Туркия Ўзбекистон мустақиллигини биринчи бўлиб тан олган давлат.

Сўнгги йилларда Ўзбекистон билан Туркия ўртасидаги муносабатлар ҳар жиҳатдан юксак даражага кўтарилиб, икки мамлакат манфаатларига бирдай хизмат қилмоқда. Айниқса, туризм, маданий, маънавий-маърифий диний соҳадаги ҳамкорликлар ҳавас қилгудек даражага етди.

Туркия Республикаси аҳолисининг деярли 95 фоизини ислом динига эътиқод қилувчилар ташкил этгани боис бу ерда ислом динига нисбатан ҳурмат юқоридир.

Яқинда юртимизнинг бир гуруҳ уламолари Туркия Республикасига ташриф буюрди. Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Жалолиддин Ҳамроқулов бошчилигидаги гуруҳ аъзолари билан дастлаб Ўзбекистоннинг Туркиядаги бош консуллигида учрашув ўтказилди.

Сафар жуда тиғиз, айни пайтда гўзал таассуроталрга бой кечмоқда. Хусусан:

14 апрель. Ўзбекистоннинг Туркиядаги бош консуллиги мутасаддилари билан ҳамкорликда Туркиядаги ўзбек ватандошлар жамоаси билан ифторлик уюштирилди. Тадбир доирасида ватандошлар билан самимий суҳбат бўлиб ўтди. Суҳбат асносида ватандошлар Ўзбекистонда бўлаётган ислоҳотлардан яхши хабардор эканликларини мамнуният билан изҳор этдилар.

15 апрель. Туркия сафарида бўлиб турган гуруҳ Истанбул шаҳрида фаолият олиб бораётган “Ўзбек хотин-қизларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамияти” билан суҳбат уюштиришди. Суҳбат асносида ватандош аёлларни қизиқтирган саволларга атрофлича жавоблар қайтарилди. Тадбирда ўндан зиёд аёл иштирок этиши.

* * *

Туркияга ишлаш, таълим олиш учун борган аёллар ҳам эътибордан четда қолмади. Улар билан ҳам учрашувлар уюштирилиб, мусофирчиликда юрган юртдошларимизнинг дарду ташвишлари тингланди, зарур тавси, маслаҳат ва йўл-йўриқлар берилди.

Шу билан бирга, уламолар Арнавут мавзесида меҳнат қилаётган ва таҳсил олаётган талабалар билан ифторлик дастурхонида учрашиб, улар билан суҳбат уюштиришди. Тадбирда 20 дан ортиқ ватандош иштирок этди.

* * *

Ўзбекистонлик имом-хатиблар Истанбул шаҳридаги Шайх Муҳаммад Содиқ номидаги таълим тарбия академиясига ҳам ташриф буюриб, талабалар билан учрашув ўтказдилар. Учрашувда Жалолиддин домла Ҳамроқулов илм олишнинг фазилатлари ва одоби, ватанга садоқат, устозларга ҳурмат тўғрисида суҳбат қилиб бердилар. Суҳбат савол-жавобларга бой ва файзли ўтди.

Тадбирда 150 нафар талаба ва устозлар иштирок этди.

* * *

Туркиянинг Бурса шаҳрида Бурса вилояти муфтийси Ёвуз Салим ва депутат Осман Местен билан самимий урашув ўтказилди. Тадбирда Тошкент вилояти бош имом-хатиби Жасурбек домла Раупов, Фарғона вилоти бош имом-хатиби ўринбосари Алишер домла Наимов, Бухоро вилоти бош имом-хатиби ўринбосари Отабек домла Авезов, Самарқанд вилояти бош имом-хатиби ўринбосари Хайруллоҳ домла Сатторов иштирок этди.

Меҳмонларни Бурса шаҳри ҳокимлиги ва муфтияти мутасаддилари илиқ кутиб олишди.

Османгази тумани ҳоким ўринбосари томонидан Бурса шаҳрида таълим олаётган юзга яқин ўзбекистонлик талабаларига ифторлик дастурхони ёзилди.

* * *

Уламолар Бурса шаҳридаги “Амир Султон Бухорий” жоме масжиди имом-хатиби, доктор Мустафа Баки Эфе билан учрашув ўтказдилар. Масжидга йиғилган 500 дан ортиқ намозхонларга Ўзбекистонда туризм салоҳияти, мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар ҳақида маълумотлар берилди. Хусусан, зиёрат туризми доирасида Туркия фуқаролари республикамиздаги табаррук қадамжоларга таклиф этилди.

Намозхонлар бухорийлар юртидан келган меҳмонларга юксак эҳтиром кўрсатиб, уларнинг дуо қилишлариин сўрадилар. Тошкент вилояти бош имом-хатиби Жасурбек домла Раупов жамоатнинг ҳаққига хайрли дуолар қилдилар.

* * *

Бурса шаҳрида таълим олаётган ўзбекистонлик талабалар билан Тошкент вилояти бош имом-хатиби Жасурбек домла Раупов, Бухоро вилояти бош имом-хатиби ўринбосари Отабек домла Авезов, Самарқанд вилояти бош имом-хатиби ўринбосари Хайрулло домла Сатторов, Фарғона вилояти бош имом-хатиби ўринбосари Алишер домла Наимов суҳбат уюштирди. Талабаларнинг саволларига атрофлича жавоблар қайтарилди.

Тадбирда юзга яқин ёш қатнашди.

Мусофир диёрдаги юртдошларимиз билан кўришиш, суҳбатлашиш, уларнинг дардларини тинглаш, саволларига жавоб беришнинг савоби улуғ.
Тошкент шаҳар бош имом-хатиби Абдуқаҳҳор домла Юнусов Жанубий Корея Республикасининг Сеул шаҳридаги Чеонгжу Ислом марказида 200 нафар юртдошимиз билан учрашиб, уларга "Бемазҳамлик – залолат", "Рамазон ва Қадр кечаси фазилатлари" ҳақида гўзал мавъизалар қилиб бердилар.
Шу билан бирга, юртдошларимизнинг саволларига атрофлича жавоб қайтардилар.
Абдуқаҳҳор домланинг Корея Республикасига сафарлари давом этмоқда.

MuslimShoshuz 

Фақат фарз ва жума намозларига вақтида азон айтиш суннатдир. Агар азон вақтидан олдин айтилган бўлса, қайта айтилади.

Уни шошилмасдан, дона-дона қилиб, қиблага қараган ҳолда, икки бармоғини қулоқларининг ичига киритиб олиб айтади. Оҳангга солиб, чўзиб юбормайди. Таржий' қилмайди. «Ҳайя 'ала»ларни айтаётганда юзини ўнгга ва чапга буради. Агар эшитилмай қоладиган бўлса, мезанада айланади.

Иқома ҳам азонга ўхшайди. Лекин уни тезроқ айтади ва икки марта «қод қоматис солаҳ»ни қўшимча қилади.

Бомдоднинг азонида «фалаҳ»дан кейин «Ас-солату хойрум минан навм»ни қўшимча қилади. Иккисида ҳам гапирилмайди.

Тасвийб қилинса яхши.

Иккисининг орасида бир оз ўтирилади. Фақат шом бундан мустасно.

Битта қазо намозга азон ҳам, иқома ҳам айтади. Шунингдек, кўп қазо намозларнинг аввалгисига ва қолганларидан ҳар бирига иккисини айтади ёки ёлғиз иқоманинг ўзини айтади.

Бетаҳорат кишининг иқома айтиши макруҳдир, азони эмас. Иқомани қайта айтилмайди.

Иккиси жунубга макруҳдир. Аёл кишининг, мажнуннинг ва мастнинг азони макруҳ бўлгани каби. Иқома қайтарилмайди, азон қайтарилади.

Сафарда ва масжид жамоатида иккисини тарк қилиш макруҳдир. Шаҳардаги уйида макруҳ эмас.

Имом «Ҳайя 'алас-солаҳ» айтилганда туради ва «Қод қоматис-солаҳ»да бошлайди.

Намозга бевосита боғлиқ бўлган азон ва иқомаларга оид ҳукмларни яхшилаб ўрганиш ҳамманинг бурчидир. Шунинг учун юқорида келган матнни батафсил шарҳлаш орқали бу масалани ўрганишга ҳаракат қиламиз.

Фақат фарз ва жума намозларига вақтида азон айтиш суннатдир.

Азон эркак кишилар учун суннати муаккададир

«Кифоя» китобининг биринчи жузи асосида тайёрланди

Муҳаммадхонов Саидикром

"ҲИДОЯ" Ўрта Махсус Ислом
билим юрти 52-гуруҳ талабаси