Халқимизнинг жуда кўп ибратли удум ва одатлари бор. Шулардан бири белбоғ билан боғлиқ қадрият. Халқимиз ўғил фарзандининг белига ҳали бола ёшидан белбоғ боғлайди. Эл орасида “эркак кишининг белида белбоғи бўлсин”, деган гап ҳам юради. Бу эса эркак бу ҳаётда эл-юрт корига камарбаста, оила равнақи, фарзандлар тарбияси учун масъул эканининг ифодаси. У Оллоҳ томонидан ерда халифа этиб тайинланган зот ва унга эл-юрт равнақи, оила фаравонлигини таъминлаш, фарзандлар тарбиясига собит туриш вазифаси юкланган. Белига белбоғ боғлаши шундан.

Полвонлар белини боғлаб кураш майдонига тушганига ҳаммамиз гувоҳмиз. Демакки, белбоғда бир ҳикмат, маъно ва моҳият мавжуд. У инсоннинг танасидаги куч, ғайрат ва шижоатни муайян бир мақсадга йўналтиришга хизмат қилади. Унинг урфимизга кириб келишида табиатдан олинган андоза алоҳида ўрин тутган десам, муболаға бўлмас. Фикр қилинг, одам боласи сой ва дарёларнинг белига банд ташлаб, саҳроларга сув олиб чиқди: қуш учса қаноти, одам юрса оёғи куядиган чўлларга обиҳаёт улашди. Ёки оддий бир қамишни олиб кўринг: белини боғлаб ундан бўйро тўқидилар, тўшама бўлиб кўпнинг корига ярай бошлади.

“Бел боғлаш” сўз бирикмасининг тилимизда қўлланишига ҳам эътибор қаратайлик. У қарор, аҳд, азм, жазм қилиш, лафзида туриш сингари маъноларни ифодалайди. Бу эса мана шу сўзнинг таркибида бурч ва онт маънолари ҳам мавжуд эканини билдиради.

Янгиланаётган Ўзбекистон сиёсати бугун барчамиздан халқ орасига кириб, унинг дарду ташвишларидан хабардор бўлиш вазифасини қўяяпти. Раҳбарлар жойларда бўлиб, оддий одамларнинг муаммоларига қулоқ тутяпти. Кўп масалалар ечимини топяпти, аммо шундай дарду ҳасратлар борки, уларни эшитиб оғир ўйга толасан киши.

Куни кеча бир муштипар аёл ва унинг болалари билан мулоқотда бўлдик. Беш нафар боласи билан ўн беш йилдирки хорижга кетган эрини кутиб яшаркан. Шу йиллар мобайнида у ҳаётнинг залворли юкини ожизгина елкасига олишга мажбур бўлганидан, юзларини ажин босиб, кафти қадоққа айланибди. Беш боланинг оғзи бор: ейман, дейди. Орзу-ҳаваси бор, тенгдошлари қатори кийинишни истайди. Мактаби, мақсади, қолаверса иссиқ жоннинг иситмаси – барисининг харажати бор. Шу пайтгача у ана шу залворни зиммасида тутиб келаётган экан. Болалари катта бўлиб, ташвиши ҳам тош боса бошлагани сабаб ёрдам сўраб келбди. Ҳокимиятга, тегишли мутасадди ташкилот вакилларига ва саховапеша инсонларга раҳмат, ёрдам беришди. Аммо.

Ҳа, худди юзидаги ажинлар каби, қалбида қат-қат бўлиб ётган армонлари-чи, аридими?.. Камина ана шу ҳақда сўзлашга қарор қилдим.

Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг “Нисо” сураси 34-оятида: “Эркаклар хотинлар устидан (оила бошлиғи сифатида доимий) қоим турувчилардир. Сабаб, Аллоҳ эркакларни айрим жиҳатларда аёллардан ортиқ қилгани, эркаклар ўз оиласига ўз мол-мулкларидан сарф қилиб туришга бурчли эканликларидандир” деб марҳамат қилади.

Минг афсуски айрим эракларимиз ана шу бурчларини унутиб қўймоқдалар. Хотин, бола-чақасини тақдирнинг измига ташлаб, ўзларининг тинчини кўзлаб, хорижга йўл олаётганлар ҳам учраб турибди. Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи вассаллам ҳадисларининг бирида: “Киши ўз қарамоғидагиларини нафақасиз ташлаб қўйиши унинг қаттиқ гуноҳкорлигига кифоя қилади”, деб марҳамат қилганлар.

Оиламни ораста, рўзғоримни бут, болаларимни бировдан кам қилмайман, деб белни маҳкам боғлаб хорижга кетган Бек! Сиз-чи, ортга қайтишингиз учун нима халақит қиляпти? Сувга тушган тошдек, тубанликнинг тубига тушиб кетганингизга изоҳингиз борми?

Хотинингиз, андишали аёл экан. Мулоқот чоғи сизни бирор марта сенсираб тилга олмади. “Бегим”, деди, тилидан бол томиб, гарчи ботқоқларга булғаб кетган бўлсангиз ҳам. Кўз ёшларини кўрсатмасликка ҳаракат қилди. Аммо, ёш деганча бор-да, бир томчиси барибир ёшлик қилиб пастга думалади...

Бир шўрликка шу қадар жабр...

Болаларингизда нима гуноҳки, уларни тирик етим қилиб қўйибсиз, Бек! Мабодо, бузғунчи ғоялар таъсирига тушиб, ғаразли кишиларнинг этагини тутиб жанггоҳларга улоққан бўлсангиз яна ҳам тезроқ бу йўлдан қайтинг, дейман!

Мўъжазгина оиласига бир мирилик нафи тегмаган текинхўрдан, дунё қандай манфаат топиши мумкин?! Агар исломнинг равнақи учун ўз ўрнингизни ўша ёқдан ахтарган бўлсангиз, адашибсиз: на ислом ва на асл мусулмон қавми бунинг каби жонбозликларга муҳтож эмас. Аксинча, диним деган одам унинг аввало аҳкомларини, ўзи учун фарз бўлган амалларини адо этади. Уларнинг мағзини юқорида оят ва ҳадислар мисолида айтиб ўтдик. Донога бир ишора кифоя, англаган бўлсангиз айни муддао.

Агар, белингизда ҳали ҳам белбоғингиз бўлса албатта...

Зайниддин Эшонқулов,

Самарқанд вилояти бош имом-хатиби

Манба: https://uza.uz

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар кенгаши Олий ҳайъатининг махсус Қарори билан Олий ва Ўрта махсус ислом билим юртлари муаллимлари ойлик маошлари ва стипендиялари
20 сентябрдан бошлаб қарийб икки баробар ошириладиган бўлди.
Ҳайъат, шунингдек пандемия шароитида мураккаб молиявий вазиятга тушиб қолган масжидлар ходимларига ҳам молиявий кўмак кўрсатиш тўғрисида тегишли қарор чиқарди.
Дарҳақиқат, аҳли илмга кўмак табаррук динимиз аҳкомларидан бири ва олижаноб халқимизнинг азалий одатидир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Зиёуддин домла Мирсодиқов
"Бўтабува" жоме масжиди имом-хатиби

 Самарқанд вилояти бош имом-хатиби Зайниддин Эшонқулов

Хотира

Кўринмас ёв – коронавирус бутун дунё аҳолисининг сабрини синовдан ўтказди. Бу вабо жаҳон халқларига жуда катта талафотлар етказди, башариятнинг силласини, тинка-мадорини қуритди. Моддий зарарлар қопланар, молиявий харажатларнинг ўрни тўлар, бироқ... Бироқ маънавий йўқотишлар-чи?..

2020 йил худди шу бугун, яъни 16 сентябрь куни таниқли уламо, кучли воиз, дин йўлида қайғурган олим, Тошкент вилоятининг собиқ бош имом-хатиби Хайруллоҳ домла Турматов коронавирус инфекциясини юқтириш оқибатида боқий дунёга риҳлат қилган эди.

Хайруллоҳ домланинг ва бошқа илм аҳллари, улаомларимиз, имом домлаларимизнинг вафотларини эшитиб, хаёлимга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Албатта, Аллоҳ таоло илмни бандалари (қалбидан) бир тортишда суғуриб олмайди. Лекин унга уламоларни вафот эттириш ила барҳам беради...” (Имом Муслим ривояти), деган муборак ҳадислари келди.

Хайруллоҳ домла Турматов 1976 йил 16 август куни Тошкент вилояти Ангрен шаҳрида таваллуд топган эди. У 1994–2003 йилларда Тошкент вилояти Оҳангарон тумани “Чет Сув” жоме масжиди имом-хатиби ҳамда Тошкент вилояти, Оҳангарон тумани, 20-сонли умумтаълим мактаби ўқитувчиси; 1998–2003 йилларда Тошкент вилояти педагогика институти талабаси; 2000–2001 йилларда Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти талабаси; 2003–2014 йилларда Тошкент вилояти Ангрен шаҳри “Қорабоғ” жоме масжиди имом-хатиби ҳамда Ангрен шаҳар бош имом-хатиби; 2014–2020 йилларда Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Тошкент вилоят вакили ҳамда Зангиота тумани “Зангиота” жоме масжиди имом-хатиби лавозимида ишлаган.

Хайруллоҳ домла Тошкент вилоятига бош имом-хатиб бўлганларида кўплаб масжидлар обод бўлди, кўплари қайта қурилди, таъмирланди. Бу ишлар эса, ҳақиқатан, вилоятимиз мўмин-мусулмонларини чексиз хушнуд этди.

Домла 2014–2020 йиллар мобайнида Тошкент вилояти бош имом-хатиби сифатида жуда кўп савобли ишларни қилишга улгурди. Вилоятимиздаги 57 та масжидни қайта қуриш ва реконструкция қилишга бош-қош бўлди. Ҳомийларни жалб қилган ҳолда кўплаб талабаларнинг ўқув-шартнома пулларини тўлашга кўмаклашди.

Биргина умрининг сўнгги уч ойида домла иккита масжид: Олмалиқ шаҳридаги “Ҳилол” ва Юқори Чирчиқ туманидаги “Муъоз ибн Жабал” жомеларини очиб бергани ҳам у кишининг доимо савоб ишларнинг пешида юрганларига далилдир.

Хайруллоҳ домланинг маърузалари, мавъизаларини кўпчилик намозхонлар, мўмин-мусулмонлар интиқлик билан кутишар эди. Чунки у кишининг гапларида маъно бор, сўзларида куюнчаклик яққол сезилар эди. Мисол учун, “Ҳидоят” журналининг 2020 йил 4-сонида домланинг суҳбати чоп этилди. Унда айтилган сўзлар ҳар бир мусулмонни янада уйғоқ ва тиришқоқ бўлишга чорлайди:

«Яқинда Исломободдаги илмий тадқиқот маркази профессори Доктор Фаррух Салим ҳайратли маълумотларни тақдим қилди. Сайёрамизда мусулмонларнинг умумий сони 1 476 250 000 кишидан ортиқроқ экан. Демак, дунёдаги беш кишидан бири мусулмон. Энди ўзимизга савол бериб кўрайлик. Нима учун биз мусулмонлар тараққиётдан орқада қолиб, ўзаро ихтилофга киришиб кетдик?

Менинг фикримча, муаммонинг илдизи таълимда. Ислом Ҳамкорлик Ташкилотига 57 та давлат аъзо. Улар ҳудудида умумий 500 та университет бор. Ҳар уч миллион мусулмонга битта университет тўғри келади. Қизиғи, дунёнинг 500 та энг кучли университети рўйхатида мусулмон давлатларининг бирорта университети йўқ. Аҳолисининг асосий қисми мусулмонлардан иборат бўлган давлатларда ҳар бир миллион мусулмонга 230 нафар олим тўғри келади. Бу кўрсаткич АҚШда 4000, Японияда 5000 ни ташкил этади.

Мамлакатда илм-фан қанчалик ривожланганини ушбу мамлакатдан экспорт қилинадиган юқори технология воситалари сонидан билиб олса бўлади. Масалан, Покистон давлатининг бир йиллик экспорт маҳсулотларининг фақатгина 1 фоизи юқори технологияларга тўғри келади. Саудия Арабистони, Марокаш, Кувайт, Жазоирда вазият янада ачинарли. Ушбу мамлакатлар экспортининг фақатгина 0,3 фоизигина юқори технологияларга тўғри келади. Сингапурда ушбу кўрсаткич 58 фоиз. Ислом Ҳамкорлик Ташкилотининг 57 аъзосининг бир йиллик умумий ялпи ички маҳсулоти 3 трлн. долларга бормас экан. Биз 57 давлат бир бўлиб биргина Германиянинг ялпи ички маҳсулотини ишлаб чиқара олмас эканмиз...»

Хайруллоҳ домла ана шундай жонкуяр, фидойи, дин ғамини еювчи, нуктадон олим, ташаббускор раҳбар эди. У кишининг ўрнини ҳеч ким боса олмайди. Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ айтганидек, олим вафот этса, қиёматгача ўрни тўлмайдиган бўшлиқ пайдо бўлади.

Аллоҳ таоло у кишининг раҳмати ва мағфиратига буркасин. Маконини Фирдавс жаннатларидан қилсин. Омин!

Жасурбек домла РАУПОВ,

Тошкент вилояти бош имом-хатиби