Ramazon oyini ajr va foydalarga erishadigan mavsum qilgan Zot Alloh taologa hamdlar, najot va hidoyat elchisi bo‘lgan payg‘ambarimizga salavot va salomlar bo‘lsin.
Bu oyni g‘animat bilib, solih amallar bilan kechirishga yordam beradigan bir necha ishlarni maslahat beramiz:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimki Ramazon ro‘zasini (uning farzligiga) iymon bilan, unga beriladigan savobni umid qilib tutsa, o‘tgan gunohlari kechiriladi» deganlar (Imom Buhoriy, Imom Muslim rivoyati).
Bu hadisdagi «Savobni umid qilgan holida»ning ma’nosi - «Allohdangina savob umid qilib, riyo va sum’adan holi, mol-dunyo maqsadida bo‘lmagan holda» demakdir.
Ramazon qelishidan ilgari vafot etgan insonlar haqida o‘ylab ko‘ring. Ularning amallari to‘xtadi, sahifalari yopildi. Endi ular oz bo‘lsada hasanot yoki xayrli ish qila olmaydilar. Siz esa, Alloh umringizni uzaytirib, bu ulug‘ oyga yetib keldingizmi, endi savob va ajrlarni jamlashga harakat qiling. Bu Alloh bizlarga bergani uchun hamdu sano aytish kerak bo‘lgan va shukr qilishlik vojib bo‘lgan ulkan ne’matdir.
Agar siz Ramazon kunduzlarini uyqu, kechalarini bedorlik va o‘yin-kulgu bilan o‘tkazadigan bo‘lsangiz u holda, ro‘zadorlik va ibodatlarda qoim bo‘lganlik savobidan mahrum bo‘lasiz va bu oydan qo‘llaringiz bo‘sh holda chiqasiz. Bu oy sanoqli kunlar va fazilatli kechalardir. Ertaga lazzat va ne’matlarga eltuvchi bo‘lgan toat-ibodatlar sari intiling. Bu oy kirib kelsa, g‘aflatda yurishdan saqlaning. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: «Ramazonga kirib, undan gunohlari mag‘firat qilinmasdan chiqqan qishining burni yerga ishqalansin» deganlar (Termiziy va Hokimlar rivoyati).
Ramazon-Qur’on oyi. Salaflar Ramazon kirishi bilan Qur’on tilovatiga qattiq berilishar, uni boshqa barcha ibodatlardan ko‘ra birinchi o‘ringa qo‘yar edilar. Rivoyat qilinishicha, ularning ba’zilari bu oyda har kuni Qur’onni hatm qilib, o‘qib chiqar edilar. Siz ham bu oyda tilovat qoidalariga imkon qadar rioya qilib, tadabbur, tartil va hushu’ bilan Qur’on tilovatiga bel bog‘lang.
Ramazonda sadaqa qilish boshqa oylardan ko‘ra fazilati va savobi ko‘proqdir. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ramazon kirsa juda ham ko‘p sadaqalar qilar, yanada saxiy, muruvvatli bo‘lib ketar edilar. Bu oyda sadaqalar qilishga, o‘zingizda bor narsalardan boshqalarga infoq-ehson qilishga qattiq intiling.
Oxirgi o‘n kunlikda ibodatlardagi tirishqoqligingiz o‘tgan kunlardan ko‘ra kuchliroq bo‘lishiga harakat qiling. "Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oxirgi o‘n qunlik boshlansa, o‘zlari kechalari ibodatlar bilan bedor bo‘lar va ahli-oilalarini ham shunga targ‘ib qilib uyg‘otar edilar" (Muttafaqun alayhi).
Qadr kechasini Ramazonning oxirgi toq kunlardan qidiring. U tunlarni namozda qoimlik, Qur’on tilovati, zikr, duo kabi ibodatlar ila o‘tkazing. Chunki u kechada qilingan ibodatning savobi, qadr qechasi bo‘lmagan ming oyda qilingan ibodatning savobidan ko‘proqdir.
Alloh taolo xarom qilgan narsalarga qarashdan ko‘zni saqlash - ko‘pchilik amal qilmaydigan ibodatdir. Nima uchun bu ulqan ibodatni tiriltirib, amalga oshirishga harakat qilmaysiz?
Barcha holatlaringizda Allohni eslovchi zokir bo‘ling. Allohni zikr etuvchilar shak-shubhasiz dunyoyu oxiratda najot topadilar.
Duo ibodatdir. Bu bandaning Robbisiga barcha holatlarida doimo muhtojligi va faqirligiga dalildir. Alloh taolo ushbu oyatda duoni ibodat deb nomlagan: «(Ey insonlar), Parvardigorlaringiz: «Menga duo-iltijo qilinglar! Men sizlarga (qilgan duo-iltijolaringizni) mustajob qilurman. Albatta menga ibodat qilishdan kibr-havo qilgan kimsalar yaqinda bo‘yinlarini eggan hollarida jahannnamga kirurlar», dedi» (G‘ofir, 60) Siz ham duo ibodatidan g‘ofil qolmang.
Ko‘p yeyish va ichishdan o‘zingizni tiying. Chunki u dangasalik, erinchoqlik va bo‘shashishga olib keladi.
Alloh taolo barchalarimizni bunday ulug‘ kunlarni g‘animat bilib, har bir lahzasini behuda narsalar bilan o‘tkazmaslikni nasib qilsin!
Haytmurat YERЕJЕPOV,
Imom Buxoriy nomidagi
Toshkent islom instituti 2-bosqich talabasi.
Do‘stona va samimiy ruhda o‘tgan uchrashuvda Markaz rahbari O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan yurtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi haqida jumladan, Markaz doirasida amalga oshirilayotgan tadbirlar, barcha ilmiy va tashkiliy ishlar haqida ma’lumot berdi.
– O‘zbekiston Islom ilmi, fiqh va hadis sohasida yuksak merosga ega. Bu zaminda mashhur ulamolar, buyuk faqihlar, muhaddislar, mutafakkirlar va san’atshunoslar yetishib chiqqan, – dedi Islom uyushmasi bosh kotibi. – Ushbu merosning Islom olamidagi ahamiyati va dolzarbligini ko‘rsatishda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi muhim o‘rin tutadi. Bu yurtning taniqli va mashhur allomalari tufayli Islom sivilizatsiyasining asl mohiyati xususan, insonparvarlik va bag‘rikenglik qadriyatlari bugungi kunga qadar saqlanib qolgan. Mazkur megaloyiha bu boy merosni jahon hamjamiyatiga tanitishda asosiy ahamiyatga ega. Biz Butunjahon Islom uyushmasi nomidan ushbu sa’y-harakatlarni to‘liq qo‘llab-quvvatlaymiz. O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlar uchun namuna bo‘ladi. Markaz bilan hamkorlik qilishdan benihoyat mamnunmiz! – deya ta’kidladi Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa.
Uchrashuv davomida Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlar xususan, Islom sivilizatsiyasi markazining barcha tadbirlari, rejalashtirilgan turli anjumanlarga qiziqish bildirib, bu borada olib borilayotgan ishlarni yuksak baholadi va mamnuniyat bilan e’tirof etdi. Islom sivilizatsiyasi markazining ochilish marosimi qanchalik ahamiyatli ekanligiga esa alohida to‘xtaldi. Shu o‘rinda Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida so‘zlagan nutqidan quyidagi iqtiboslarni keltirdi: “Biz butun jahon jamoatchiligiga islom dinining asl insonparvarlik mohiyatini yetkazishni eng muhim vazifa, deb hisoblaymiz. Biz muqaddas dinimizni azaliy qadriyatlarimiz mujassamining ifodasi sifatida behad qadrlaymiz. Islom dini bizni ezgulik va tinchlikka, asl insoniy fazilatlarni asrab-avaylashga da’vat etadi. Islom sivilizatsiyasi markazining faoliyati ham shu maqsadga xizmat qiladi”. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Prezidenti tomonidan BMT minbaridan turib ilgari surilgan mazkur ulkan tashabbus Butunjahon Islom uyushmasi nomidan qo‘llab-quvvatlashini ta’kidlab o‘tdi.
Islom sivilizatsiyasi markazi rahbari O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Markaz tarkibida Arab-islom xattotlik maktabini ochish yo‘lga qo‘yilganini ma’lum qildi. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa ushbu loyihani to‘la-to‘kis qo‘llab-quvvatladi:
– Yangi O‘zbekiston loyihasi bo‘lmish bu xattotlik maktabi orqali Qur’oni karimning har bir surasini maxsus arab xatida, bezaklar bilan boyitilgan tarzda qo‘lda ko‘chirish maqsadga muvofiq, – deya taklif qildi Bosh kotib, – O‘zbekistondagi bo‘lajak Arab-islom xattotlik maktabi faoliyatini yo‘lga qo‘yishda, shuningdek, jahon miqyosida mashhur bo‘lgan katta tajribaga ega xattotlarni ushbu markazga jalb etish, xattotlarning ish faoliyati samarali bo‘lishi uchun ularni rag‘batlantirish va umuman maktab faoliyatini rivojlantirishda astoydil hamkorlik qilishga tayyormiz.
Delegatsiya a’zolari Makka shahrida joylashgan Hiro madaniyat dahasi, Vahiy muzeyi, “Burj as-sa’a” minorasida joylashgan shu nomdagi muzey, Ka’ba kisvasi uchun qirol Abdulaziz majmuasi va Madina shahridagi “Bo‘ston” muzeyi, Payg‘ambarimiz (s.a.v) siyratlari va Islom sivilizatsiyasi muzeyi, Jidda shahridagi Islom san’ati muzeyi va kutubxonasiga tashrif buyurdi va hamkorlik bo‘yicha muzokaralar olib bordi.
Bundan tashqari, Islom sivilizatsiyasi markazi delegatsiyasi a’zolari muzey va kutubxonalarga qilgan tashriflari jarayonida Payg‘ambarimizning faoliyat va turmush tarzlarini ifodalovchi videolavhalar O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markaziga taqdim etilishi masalasini ham ko‘rib chiqishdi.
Shuningdek, uchrashuvda O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Samarqandda yangidan bunyod etilayotgan Imom Buxoriy majmuasi ziyoratchilari uchun qulay shart-sharoitlar yaratish masalasida ham fikr almashildi. Bu borada Saudiya Arabistoni tajribasidan foydalanish maqsadida Butunjahon Islom uyushmasi Tadbirlar va konferensiyalar bo‘limi boshlig‘i Shokir Saloh al-Advaniy bilan muloqot o‘tkazildi. Muloqot davomida Islom uyushmasi vakili bu masalada Saudiya Arabistonining yetakchi tashkilotlaridan biri “Ilm” kompaniyasi ko‘mak berishini bildirdi. Keyingi muhokamalar videokonferensiya shaklida davom ettirilishiga kelishib olindi.