21 Январ, 2025, 21 Ражаб, 1446
21 Январ, 2025, 21 Ражаб, 1446
2022/2023 ўқув йили учун Ўзбекистон халқаро ислом академиясига ўқишга қабул қилишнинг давлат буюртмаси параметрлари ва бакалавриатга қабул қилиш жараёнини янада соддалаштиришга қаратилган ўзгартиришлар тўғрисида
МАЪЛУМОТ
Хабарингиз бор, Ўзбекистон халқаро ислом академияси Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 16 апрелдаги “Диний-маърифий соҳа фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони асосида ташкил қилинган. Мазкур Фармоннинг аҳамияти шундаки, 1999 йилдан буён Тошкент ислом университети ва кейинчалик бир муддат Ўзбекистон ислом академияси сифатида фаолият юритган мазкур олий таълим ҳамда илмий-тадқиқот марказига ХАЛҚАРО АКАДЕМИЯ мақоми берилиб, кенг кўламли қўшимча вазифалар юкланди.
Таъкидлаш жоиз, бугунги кунда Ўзбекистон халқаро ислом академияси дунёдаги етакчи олий таълим ва илмий-тадқиқот марказлари орасида ўз нуфузига эга бўлиб бормоқда.
Сўнгги йилларда Ўзбекистон халқаро ислом академияси фаолиятига кўплаб янгиликлар татбиқ этилмоқда. Нуфузли хорижий олий таълим муассасалари, илмий-тадқиқот марказлари ва халқаро ташкилотлар билан ҳамкорлик алоқалари кенгайди. Академия профессор-ўқитувчилари, ёш илмий тадқиқотчиларнинг халқаро конференция, илмий семинарлар ҳамда халқаро грантлардаги иштироки фаоллашди. Хорижлик профессор-ўқитувчилар, талабалар, докторант ва илмий-тадқиқотчиларнинг академия ўқув жараёнига жалб этилиш кўрсаткичи йилдан-йилга ўсиб бормоқда.
Ўзбекистон халқаро ислом академияси Илмий салоҳияти 66 фоизни ташкил этади. Айни пайтда Академияда “Ислом иқтисодиёти ва халқаро муносабатлар”, “Мумтоз шарқ филологияси” ҳамда “Исломшунослик” факультетлари мавжуд бўлиб, уларнинг таркибида 10 та кафедра фаолият юритмоқда. Ўзбекистон халқаро ислом академиясида 1 минг 670 нафар талаба таҳсил олмоқда. Шундан 1 минг 430 нафар талаба бакалавриат, 240 нафари эса магистратура босқичида ўқийди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 15 июндаги “Давлат олий таълим муассасаларига ўқишга қабул қилиш жараёнларини ташкил этиш тўғрисида” ПҚ-279-сон қарори қабул қилинди. Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 15 июндаги “2022/2023 ўқув йили учун давлат олий таълим муассасаларига ўқишга қабул қилишнинг давлат буюртмаси параметрлари тўғрисида” Ф-60-сон Фармойиши қабул қилинди.
Унга мувофиқ, кундузги таълим шакли бўйича жами 14 та таълим йўналиши бўйича 300 та қабул квотаси ажратилди. Жумладан, “Диншунослик” 25 та, “Исломшунослик (қуръоншунослик, ҳадисшунослик, ислом ҳуқуқи, ақида ва тасаввуф, ислом тарихи ва манбашунослиги)” 50 та, “Филология ва тилларни ўқитиш (араб тили)” таълим йўналишлари бўйича 30 та қабул квоталари белгиланди.
Аҳамиятлиси, жорий йилдан илк маротаба “Матншунослик ва адабий манбашунослик (араб тили)”, “Журналистика (халқаро журналистика)”, “Юриспруденция (ислом ҳуқуқи)”, “Компьютер инжиниринги (“Компьютер инжиниринги”, “АТ сервис”, “Ахборот хавфсизлиги”, “Мультимедиа технологиялари)” таълим йўналишларига қабул ўтказилмоқда.
Бундан ташқари, илк маротаба 2022/2023 ўқув йилида Ўзбекистон халқаро ислом академияси бакалавриатининг сиртқи ҳамда кечки таълим шакллари бўйича давлат буюртмаси асосида ўқишга қабул қилиш параметрлари тасдиқнланди. Унга кўра, 9 та таълим йўналишига жами 250 та қабул квотаси ажратилди. “Ислом иқтисодиёти ва молияси”, “Тарих (ислом тарихи ва манбашунослиги)” йўналишлари шулар жумласидандир.
Ёшларни олий таълим билан янада кенгроқ қамраб олиш, олий таълим ташкилотлари ўртасида соғлом рақобатни кучайтириш мақсадида 2022/2023 ўқув йилида Ўзбекистон халқаро ислом академияси бакалавриатининг масофавий таълим шакли бўйича давлат буюртмаси асосида ўқишга қабул қилиш параметрлари тасдиқланди. “Исломшунослик (қуръоншунослик, ҳадисшунослик, ислом ҳуқуқи, ақида ва тасаввуф, ислом тарихи ва манбашунослиги)”, “Ислом иқтисодиёти ва молияси”, “Компьютер инжиниринги (“Компьютер инжиниринги”, “АТ сервис”, “Ахборот хавфсизлиги”, “Мультимедиа технологиялари”)” каби 3 та таълим йўналишига жами 250 та қабул квотаси белгиланди.
Шу билан бирга 2021/2022 ўқув йилида Ўзбекистон халқаро ислом академияси магистратурасининг кундузги таълим шаклининг 12 та мутахассислиги бўйича 140 та қабул квотаси ажратилди. “Журналистика (интернет журналистика)”, “Ташқи иқтисодий фаолият (тармоқлар ва фаолият йўналишлари)”, “Ислом ҳуқуқи” мутахассисликлари мазкур ўқув йилидан эътиборан илк бор Академияда ташкил этилди.
Ўзбекистон Республикаси давлат олий таълим муассасаларига ўқишга қабул қилиш жараёнларини мувофиқлаштириш бўйича Давлат комиссиясининг 2022 йил 4 июлдаги 1 сон мажлис баёнига асосан, камида беш йил иш стажига эга бўлган хотин-қизлар учун 3 та, ногиронлиги бўлган шахслар учун қўшимча икки фоизли давлат гранти асосида турли таълим шакллари бўйича 17 та, “Меҳрибонлик” уйи ва Болалар шаҳарчасининг битирувчилари бўлган чин етимлар, SOS – болалар маҳаллалари ва оилавий болалар уйлари битирувчилари, шунингдек, васийликка, ҳомийликка ёки оилага тарбияга олинган (патронат) етим болалар (йигирма беш ёшга тўлмаган) учун қўшимча бир фоизли давлат гранти асосида 7 та, ҳуқуқбузарлик профилактикаси ва жиноятчиликка қарши курашда муносиб ҳисса қўшган, хизмат ёки илмий фаолиятида юқори натижаларга эришган ички ишлар органларининг амалдаги ходимлари фарзандлари учун қўшимча беш фоизли давлат гранти асосида 5 та, Ўзбекистон Республикаси Қуролли кучлар сафида муддатли ҳарбий хизматни ўтаб, ҳарбий қисм қўмондонлигининг тавсияномаларига эга бўлганлар учун барча таълим шакллари бўйича 39 та ҳамда божхона хизматига салмоқли ҳисса қўшган, иш жараёнида маълум бир натижаларга эришган, божхона органларида хизмат қилаётган ходимларнинг фарзандлари учун 2 та қабул квотаси ажратилган.
Ўзбекистон халқаро ислом академиясининг бошқа олий таълим ташкилотлари билан интеграциясини ривожлантириш, абитуриентлар учун эркин ва адолатли танлов муҳитини яратиш ҳамда қабул жараёнларини соддалаштириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 14 июлдаги “Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг айрим қарорларига Ўзбекистон халқаро ислом академиясининг бакалавриатига ўқишга қабул қилиш жараёнини янада соддалаштиришга қаратилган ўзгартиришлар киритиш тўғрисида”ги 386-сонли қарори қабул қилинди. Қарорга асосан, 2022/2023 ўқув йилидан бошлаб Академияда дастлабки имтиҳонни таълим шаклидан қатъий назар фақат диншунослик ва исломшунослик бакавриат таълим йўналишлари учун татбиқ этилади. Шунингдек, бошқа таълим йўналишлари абитуриентлари учун олий таълим муассасаларига ўқишга кириш имтиҳони бўйича турдош таълим йўналишлари танлови кенгайтирилди.
Айни пайтда Ўзбекистон халқаро ислом академиясида 2022-2023 ўқув йили учун қабул жараёнлари давом этмоқда.
2. Мағрибдаги Сижилмосанинг Бану Мидрор давлати
Бy давлат ҳижрий 140–297 (милодий 757–909) йиллар орасида ҳукм сурган. Бану Мидрор давлатининг одамлари хаворижларнинг сафарийя тоифасидан бўлишган. Улар аббосийлар билан муросасозлик қилишган ва ички ишлари ва шжоратларида ўзларига хон, ўзларига бек бўлиб олганлар. Уларни фотимийлардан бўлган убайдийлар давлати йўқ қилган. Бу воқеа ҳижрий 297 йилда содир бўлган.
Бу давлатнинг энг машҳур ҳокимлари:
1. Ийсо ибн Язид Асвад. Бу шахс давлатга муассис бўлган. Ҳижрий 140–155 (милодий 757–772) йиллар.
2. Абул Қосим Самку. Ҳижрий 155–168 (милодий 772–784) йиллар.
3. Ал-Ясаъ ибн Абул Қосим. Ҳижрий 174–208 (милодий 790–823) йиллар.
4. Маймун ибн Мидрор. Ҳижрий 224–263 (милодий 839–877) йиллар.
3. Ўрта Мағрибдаги рустамийлар давлати
(ҳижрий 160–29; милодий 776–908)
Улар ибозий хаворижлардан бир фирқадир. Бу давлатга Абдурраҳмон ибн Рустам асос солган. У барбарларни тугатгандан сўнг ўз давлатини қурди. Сўнг Тоҳарт номли шаҳарни қуриб, уни ўзига пойтахт қилиб олди. Бу давлатни убайдийлар тоифаси йиқитди ва ҳижрий 296 (милодий 908) йилда ўзига қўшиб олди.
Мазкур давлатнинг кузга куринган хукмдорлари:
1. Абдурраҳмон ибн Рустам. Ҳижрий 160–168 (милодий 776–784) йиллар.
2. Абдулваҳҳоб ибн Абдурраҳмон. Ҳижрий 167–208 (милодий 784–823) йиллар.
3. Афлаҳ ибн Абдулваҳҳоб. Ҳижрий 208–258 (милодий 823–872) йиллар.
4. Абул Якзон Муҳаммад ибн Афлаҳ. Ҳижрий 260–281 (милодий 874–894) йиллар.
4. Марокашдаги идрисийлар давлати
(ҳижрий 172–375; милодий 788–985)
Аббосийлар Фах жангида алавийлар оиласига катта зарар етказганларидан сўнг, ҳижрий 169 (милодий 785) йилда Идрис ибн Абдуллоҳ ибн Ҳасан ибн Ҳасан ибн Алий ибн Абу Толиб ва унинг укаси Яҳёлар қочиб кетишди. Яҳё Дайлам юртларида қўзғалон кўтарди, сўнг ар-Рашид уни йўқ қилди. Лекин Идрис Мағрибнинг энг узоқ юртига қочиб борди. У ерда барбарлар уни қўллаб-қувватлашди. Идрис Марокашда ўзининг амирлигига асос солди, унинг шавкати кучайди. Ундан кейин ўғли Идрис давлатни қўлга олди. У мазкур давлатнинг энг кўзга кўринган ҳукмдори, ҳақиқий асосчиси ҳисобланади. Яҳё ибн Идрис ибн Умарнинг даврида Идрис Фаъс шаҳрини кўрган. Мағриб юртларининг барчасида бу давлатнинг нуфузи ортган.
Идрисийлар давлати тарихдаги биринчи шийъа давлати ҳисобланади. Идрисийларга Ислом тамаддунини Мағрибга олиб келган биринчи шахслар сифатида қаралади. Уларни фотимий-убайдийлар йўқ қилган.
Идрисийлар давлатининг кўзга кўринган ҳукмдорлари:
1. Идрис ибн Абдуллоҳ ибн Ҳасан. Ҳижрий 172–177 (милодий 788–793) йиллар.
2. Идрис ибн Идрис. Ҳижрий 177–213 (милодий 793–828) йиллар.
3. Муҳаммад ибн Идрис ибн Идрис. Ҳижрий 213–221 (милодий 828–836) йиллар.
4. Яҳё ибн Идрис ибн Умар. Ҳижрий 292–310 (милодий 905–922) йиллар.
5. Тунис – Қайрувондаги ағлабийлар давлати
(ҳижрий 184–296; милодий 800–908)
Рашид ибн Иброҳим ибн Ағлаб барбарларга одоб бериш, уларни идрисийларга, Миср ва Шомга қарши ҳужум қилишдан тўсиб туриш учун ҳижрий 184 йилда Африкага волий этиб тайинланди. У ишларни тартибга солди, қўзғалонларни бостирди. Ўзининг ҳукмронлиги учун Қайрувонни марказ қилиб танлади ва ўз минтақасини аббосийлар давлатидан ажратиб, мустақил давлат қилиб олди. Аббосийлар давлати уларни ўз ҳолига ташлаб қўйди. Ушбу давлатнинг нуфузи Тунис ва Ливияга тарқалди.
Ташқи фатҳлар
Зиёдатуллоҳ ибн Иброҳим ўша вақтда ҳижрий 212, милодий 827 йилда Сиқиллия оролини фатҳ қилишга имкон топди.
Мусулмонлар Муовия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳунинг давридан буён Сиқиллияга юришлар қилиб келар, лекин у ерда собит қолмаган эдилар. Фақат ағлабийлар даврида у ерда туриб ҳукм юритиш имконига эга бўлдилар. Сиқиллия оролини фатҳ қилишда Асад ибн Фурот қози ул-қузот (бош қози) ўлароқ иштирок этди. Исломнинг ҳукмронлиги бу оролда ҳижрий 483 (милодий 1090) йилгача давом этди.
Ағлабийлар Ўрта ер денгизидаги оролларга доимий равишда ҳужумлар уюштириб турдилар. Улар ҳижрий 256 (милодий 870) йилда Мальтани фатҳ қилдилар. Шунингдек, Италиянинг жанубий тарафларига ва Францияга ҳам ғазотлар уюштириб, муваффақият қозондилар. Франциянинг соҳилларига эга чиқишди ва Италиянинг бир қанча шаҳарларини – Бриндизи, Наполи, Кальярини, Таранто ва Барини фатҳ қилдилар.
Убайдийлар давлати ҳижрий 296 (милодий 908) йилда ағлабийлар давлатини ҳам тугатди.
Ағлабийлар давлатининг машҳур ҳокимлари:
1. Иброҳим ибн Ағлаб ибн Солим. Ҳижрий 184–196 (милодий 800–811) йиллар.
2. Зиёдатуллоҳ ибн Иброҳим. Ҳижрий 201–223 (милодий 816–838) йиллар.
3. Иброҳим ибн Аҳмад. Ҳижрий 261–289 (милодий 875–902) йиллар.
Кейинги мавзу:
Иккинчи Аббосийлар асри;
Туркларнинг устунлиги;
Занжийлар қўзғалони;
Қарматийлар ҳаракати.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа