29 Май, 2025, 2 Зулҳижжа, 1446
29 Май, 2025, 2 Зулҳижжа, 1446
Аср намозига азон айтилса, саҳобалар масжидда жамланишини кутиб турарди ва асрдан олдин тўрт ракъат нафл намоз ўқишга тарғиб қилиб:
« رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً صَلَّى قَبْلَ الْعَصْرِ أَرْبَعًا »
«Асрдан олдин тўрт ракъат намоз ўқиган кишини Аллоҳ раҳм қилсин (яъни раҳматига олсин)», – дер эдилар[1].
Одамлар йиғилгач, масжидга чиқар ва уларга намозни ўқиб берардилар. Асрни аввалги вақтида ўқир эдилар. Қироатни пешиндаги қироатнинг ярмича қилардилар. Намоздан фориғ бўлгач, айтадиган сўзлари бўлса айтар, бўлмаса саҳобалар тарқалиб кетишарди.
Бир куни асрни ўқиб бўлгач, саҳобаларга қараб: «Билмадим, бир нарсани сизларга айтсаммикин ёки айтмасаммикин? Ўйланиб турибман», – дедилар. Саҳобалар: «Эй Аллоҳнинг расули, агар яхши нарса бўлса айтинг. Агар ундай бўлмаса, Аллоҳ ва Расули билувчидир», – дейишди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَتَطَهَّرُ فَيُتِمُّ الطُّهُورَ الَّذِى كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِ فَيُصَلِّى هَذِهِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسَ إِلاَّ كَانَتْ كَفَّارَاتٍ لِمَا بَيْنَهَا»
«Бир мусулмон киши таҳорат олиб, Аллоҳ фарз қилган таҳоратни мукаммал қилса ва мана шу беш вақт намозни адо этса, бу иши ўша намозлар орасидаги хато ва гуноҳларини ўчиради», – дедилар»[2].
Яна бир куни асрни ўқиб бўлгач, саҳобаларга юзланиб:
«Қай бирингиз таҳорат олса ва уни мукаммал қилса, сўнг: «Ашҳаду ан лаа илаҳа иллаллоҳ ва анна Муҳаммадан абдуллоҳи ва русувлуҳу», – деса унга жаннатнинг саккиз эшиги очилади ва у хоҳлаган эшигидан киради», – дедилар[3].
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг асрдан кейинги маърузалари Пешиндан кейин қилинадиган маърузага қараганда анчагина қисқа бўларди. Чунки саҳобалар асрда ишларини тугатиш ва бошқа ҳожатларини ниҳоясига етказиш учун кетишга шошилишарди.
Ҳеч қачон қавмни малоллантирадиган даражада узундан узоқ маъруза қилмасдилар. Тингловчиларнинг ҳолати ва шавқига қараб маъруза қилардилар. Асрни ўқиб бўлгач, маърузалари доимий эмасди.
Асрни ўқигач, ҳар бир онамизнинг уйларига кириб, улар билан бироз суҳбатлашар, бағрларига босиб кўнгилларини сўрардилар. Ҳар бир онамизни уйларига кириб чиққач, охирида навбати келган онамизнинг уйларида қолардилар.
Кўпинча оналаримизнинг ҳаммалари навбати келган онамизнинг уйларида йиғилишиб ўтиришар, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам улар билан суҳбатлашардилар.
Бир куни оналаримиз Оиша онамизнинг уйларида йиғилишди. Зайнаб онамиз ҳам Оиша розияллоҳу анҳонинг уйларига келдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уйга киргач, қўлларини Зайнаб онамизга узатдилар. Оиша онамизнинг жаҳллари чиқиб: «Бу Зайнабку!» – дедилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам қўлларини тортиб олдилар. Зайнаб онамиз билан Оиша онамиз тортишиб қолдилар ҳатто овозлари кўтарилиб кетди. Намозга қомат айтилди. Абу Бакр розияллоҳу анҳу ўтиб кета туриб, оналаримизнинг овозлари кўтарилганини эшитдилар ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга: «Эй Аллоҳнинг расули, намозга чиқасизми? Буларнинг оғзига тупроқ сепинг», – дедилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидга чиқдилар. Оиша онамиз: «Ҳозир Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам намозни ўқиб бўладилар ва отам келиб менинг додимни беради», – дедилар. Намоз тугагач, Абу Бакр розияллоҳу анҳу келиб, Оиша онамизни қаттиқ урушдилар ва: «Шундай ҳам қиласанми?!» – деб койидилар[4].
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хонадонларида оилавий суҳбатдан ташқари илмий суҳбатлар ҳам бўларди. Оналаримиз томонларидан бериладиган саволларга Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам жавоб бериб дин ишларини ўргатардилар.
Бир куни Оиша онамиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам даъват йўлида чеккан азиятларининг энг шиддатлисини билмоқчи бўлиб: «Бошингизга Уҳуд кунидан ҳам оғирроқ кун келганми?» – деб сўрадилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Менга қавмингдан етадигани етди. Улардан менга етган нарсаларнинг энг қаттиғи Ақоба куни бўлган. Ўшанда Ибн Абдуялил ибн Абдукулолга мени (ҳимоясига) олишни таклиф этган эдим. Бироқ у мен истаган нарсани қабул қилмади. Ташвишли ҳолда бошим оққан томонга қараб юриб кетдим. Қарнус-саъолибга[5] келгандагина ўзимга келиб, бошимни кўтардим. Қарасам, бир булут менга соя солиб турибди. Назар солсам, унда Жаброил бор экан. У менга нидо қилиб: «Аллоҳ қавмингнинг сенга айтган гапини, сенга нима жавоб қайтарганини эшитди. У Зот улар ҳақида истаган нарсангни буюришинг учун ҳузурингга тоғ фариштасини юборди», – деди. Шунда тоғ фариштаси менга нидо қилиб, салом берди. Сўнгра: «Эй Муҳаммад! Нимани истасанг, шу. Агар уларнинг устига «икки Ахшаб»ни[6] тўнтариб ташлашимни истасанг (шундай қиламан)», – деди.
Шунда мен: «Йўқ! Аллоҳ уларнинг пуштикамаридан ёлғиз Аллоҳга ибодат қиладиган, У Зотга ҳеч нарсани шерик қилмайдиган кишиларни чиқаришини умид қиламан», – деганман»[7].
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам оналаримизнинг дунёвий ҳожатларини қондириш билан бирга уларни охиратга ҳам тайёргарлик кўришга тарғиб қилардилар.
Бир куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Оиша онамизга:
« لَيْسَ أَحَدٌ يُحَاسَبُ إِلَّا هَلَكَ »
«Ҳисоб‑китоб қилинадиган ҳар бир киши ҳалок бўлмай қолмайди[8]», – дедилар. Оиша онамиз аниқлик киритиш мақсадида: «Эй Аллоҳнинг Расули, Аллоҳ мени фидойингиз қилсин! Ахир Аллоҳ азза ва жалла:
فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ، فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا [الانشقاق: 7-8 [
«Аммо кимнинг китоби ўнгидан берилса, у албатта, енгилгина ҳисоб‑китоб қилинади», – демайдими?» – деб сўрадилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ана ўша намоён этиш бўлиб, (амаллари) уларга намоён этилади[9]. Бироқ кимнинг ҳисоб‑китоби муноқаша қилинса, ҳалок бўлади», – дедилар»[10].
Яна бир куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ҳафса онамизга: «Бадр[11] ва Ҳудайбия[12]да иштирок этган бирор киши дўзахга кирмаслигидан умид қиламан», – дедилар. Ҳафса онамиз: «Эй Аллоҳнинг расули, ахир Аллоҳ: «Сизлардан ҳар бирингиз унга (жаҳаннамга) тушувчидирсиз. (Бу) Раббингиз (иродасига биноан) вожиб бўлган ҳукмдир», – демаганми?» – деб сўрадилар. У зот: «Аллоҳ таолонинг: «Сўнгра тақводор бўлганларни (ундан) қутқарурмиз ва золим кимсаларни тиз чўккан ҳолларида (жаҳаннамда) қолдирурмиз», – деганини эшитмаганмисан», – дедилар[13].
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мен уммат ғами билан овораман», – деб оилаларини унутмаган эдилар. Улар билан ҳам дунё, ҳам охират борасида суҳбатлашар, ҳазиллашиб кўнглини кўтарар, уй юмушларида ёрдам бериб, оилавий чиройли ҳаётни ҳам кечирардилар.
Баъзида аср намозидан кейин саҳобалар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзлари билан бирга иштирок этишларини ёқтиришадиган ишларга у зотни чақиришар ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг чақириғига жавоб бериб, таклиф қилинган жойга борардилар.
Бир куни аср намозини ўқиб бўлишгач, Бани Салама қабиласидан бир киши келиб: «Эй Аллоҳнинг расули, биз жонлиқ сўйишни хоҳладик. Сиз ҳам ўша ерда биз билан бўлишингизни истардик», – деди. У зот: «Хўп», – деб саҳобалар билан йўлга тушдилар. Айтилган жойга етиб келишса, ҳали жонлиқ сўйилмаган экан. Жонлиқни сўйиб, гўшти майдаланди ва ундан овқат пиширилди. Қуёш ботмасидан олдин Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ва саҳобалар ўша таомдан тановул қилишди[14].
Шу ўринда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам аҳли оилаларига нафақани қаердан тўлаганлари ҳақида бироз тўхталиб кейин шом намози вақти ҳақида суҳбатлашамиз.
[1] Имом Термизий ривояти
[2] Имом Муслим ривояти
[3] «Саҳиҳ Ибн Хузайма», «Муснад Аҳмад», «Саҳиҳ Муслим» ва «Муснад Рувёний» китобларига қаралсин.
[4] «Муснад Аҳмад», «Саҳиҳ Муслим», «Муснад Абу Яъло» китобларига қаралсин.
[5] Қарнус-саъолиб – Макка-Тоиф йўлидаги Маккага яқин жой.
[6] Икки Ахшаб – Маккаи Мукаррамадаги икки катта тоғ. Улардан бирининг номи Абу Қубайс бўлиб, Каъбанинг шарқ томонида, иккинчиси – Қуъайқоъ тоғи эса унинг ғарбида жойлашган. Уларнинг баландлиги 420 ва 230 метрни ташкил қилади.
[7] Имом Бухорий ривояти.
[8] «Ҳалок бўлиш» деганда азобга қолиш назарда тутилган, зотан, охират азоби ҳақиқий ҳалокатдир.
[9] Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам оятдаги «енгилгина ҳисоб‑китоб қилинади», деган жумлани «Ана ўша намоён этиш бўлиб, уларга намоён этилади», деб тафсир қилмоқдалар, яъни солиҳларга қилган амаллари – яхшиликларию ёмонликлари бир кўрсатилади-ю, аммо уларнинг устида савол‑жавоб, ҳисоб‑китоб қилинмайди. Бу уларнинг нажот топишларининг башорати бўлади.
[10] Имом Бухорий ривояти.
[11] Бадр – Ислом динининг ҳимояси учун кофирларга қарши жанг қилинган илк уруш
[12] Ҳудайбия – бу Макка яқинидаги жойнинг номи бўлиб, унда саҳобалар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга динни ҳимоя қилиш, Аллоҳ ва Унниг расулига итоат қилишган аҳднома беришган.
[13] «Муснад Аҳмад», «Саҳиҳ Муслим», «Сунан Ибн Можа» ва «Саҳиҳ Ибн Ҳиббон» китобларига қаралсин.
[14] «Саҳиҳ ибн Ҳиббон», «Саҳиҳ Муслим» «Муснад Абу Авона», «Сунан Дорақутний» ва «Мустахраж Абу Нуъайм» китобларига қаралсин.
Абдулазиз Усмон
manba: siyrat.uz
Аллоҳ таолонинг инсон зотига кўрсатган чексиз марҳаматларидан бири шубҳасиз сув неъматидир. Заминдаги бирор тирик жон сувдан беҳожат бўлолмайди. Ушбу ҳаётдаги барча нарса сув билан тирикдир. Лекин Яратувчи бу улуғ неъматини махсус бир сув билан хослади. Унга фазл ва баракот ато этди. Мусулмонлар курраи заминнинг турли нуқталаридан ушбу хос неъматдан баҳраманд бўлиш учун келадилар. У ҳам бўлса замзам сувидир. Хўш, замзам суви ўзи нима ва унинг қандай мўъжизакор хусусиятлари бор?
Замзам суви
Замзам суви бу - замзам қудуғидан чиқадиган сувдир. Бу қудуқ Маккаи мукаррамадаги Ҳарам ҳудудида жойлашган. Бу сув барча мусулмонлар наздида муқаддас сув ҳисобланади. Зеро, Аллоҳ таоло уни ўзига хос мў'жизавий хусусиятлар билан бошқа сувлардан афзал қилган. Дини Ислом таълимотларига кўра, замзам булоғини Аллоҳ таоло Исмоил алайҳиссалом ва унинг онаси учун чиқариб берган.
Замзам қудуғи Маккий Ҳарам ҳудуди ўз ичига олган муҳим тарихий унсурлардан бири ҳисобланади. У ер сатҳидаги энг машҳур булоқ бўлиб, мусулмонлар қалбида ўзига хос руҳий ўрни бор. Айниқса, ҳожилар ва умра зиёратчилари учун бу сувнинг аҳамияти катта. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: "Ер юзидаги энг яхши сув замзам сувидир. У тўйимли таом ва касалликдан шифодир" (Табароний ривояти, ал-Мўъжам ал-Кабир, саҳиҳ ҳадис).
Жобир разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда эса бундай марҳамат қилинади: "Замзам суви нима ниятда ичилган бўлса, ўша ниятнинг рўёбга чиқишига сабаб бўлади" (Имом Аҳмад, ибн Можа ва бошқалар ривояти).
Замзам сувининг номлари
Замзам сувининг кўп номлари бўлиб, қуйида уларнинг баъзиларини зикр қиламиз:
1. "Замзам" ва "Зумазим". Бу сўз "замма-язимму-зумуман" феълидан олинган бўлиб, бирор идишга сув лим-лим тўлиб ёнларидан оқиб тушганда ишлатилади. Замзам булоғининг суви кўп ва баракали бўлганлиги учун шундай номланган. Бошқа бир ривоятда келишича, замзам булоғи отилиб чиққан пайтда Ҳожар онамиз унга қараб "зам-зам!" яъни "кўпай ва зиёда бўл!", деган эканлар. Яна бир қавлга кўра эса замзамнинг бундай номланиши Жаброил алайиссаломнинг замзамасидан яъни, фариштанинг мазкур булоқ устида чиқарган товуши ва каломи туфайлидир. Бошқа бир фикрга кўра, мазкур булоқ илк маротаба отилиб чиққан вақтда ўзидан махсус товуш чиқариб шарқираб турган, шу сабабли замзам деб номланган. Зеро, замзама сўзи шовқин бермоқ, муттасил товуш чиқармоқ маъносини англатади. Замзама сўзининг яна бир маъноси бирор нарсанинг ёйилиб кетган четларини тўплаш, тарқалиб кетмаслиги учун жамлаш маъносини англатади.
2. "Барака" ва "Муборака". Барака сўзи ўсиш, зиёда бўлиш, кўп яхшилик ва саодат маъноларини англатади. Зеро, уларнинг бари замзамда мавжуддир.
3. "Барра". Бу сўз яхшилик, эзгулик ва вафо маъноларини англатувчи "биррун" сўзидан олинган. Чунки Аллоҳ таоло бу сув билан Исмоил алайҳиссаломга яхшилик қилган. Яна бир қавлда эса айтиладики, чунки у аброрлар, яъни яхшилар учун оқиб чиққан, фожирлардан эса тийилган.
4. "Бушро". Бушро сўзи луғатда яхшилик ва хурсандчилик хабари, мужда маъносини англатади. Замзамнинг бундай ном билан аталишига сабаб ўзи ва ўғлининг ҳаётини сақлаб қолиш учун жон ҳолатда сув қидираётган пайтда Ҳожар онамиз учун хушхабар бўлганлигидандир. Зеро, Ҳожар онамиз Сафо ва Марво орасида сув излаб умидлари узилай деган пайтда Аллоҳ таоло томонидан инъом қилинган замзамни кўриб қолгач, бениҳоя хурсанд бўлиб кетадилар ва "менга хушхабар бўлсин, ахир бу сув-ку!", деб юборадилар.
5. "Мактума" (яширилган). Журҳум қабиласидан сўнг замзам булоғи ерга кўмилиб, беркилиб кетганлиги учун шундай аталган эди. Сўнгра Абдул Муттолиб уни қайта очган.
6. "Ҳарамийя". Замзам қудуғи Аллоҳ таолонинг Ҳарами ичкарисида бўлганлиги туфайли унга "Ҳарамийя", яъни Ҳарам булоғи деган ном берилди.
7. "Ракзату Жибрийл" (Жаброилнинг қанот қоқиши), "ҳазмату Жибрийл" (Жаброил пайдо қилган қуйилик, чуқирча), "ватъату Жибрийл" (Жаброилнинг оёқ босиши). Замзам сувининг бундай номлар билан номланишига сабаб унинг Жаброил фаришта ўз қаноти билан ерга уриши ёхуд оёғи билан ерга тепиши натижасида пайдо бўлиб, ердан отилиб чиққанлигидир.
8. "Солима" (соғлом ва саломатли сув). Замзамнинг бу исм билан номланишига сабаб унда саломатлик ва офият борлигидандир.
9. "Сиқоятул ҳож" (Ҳожиларга сув бериш). Замзам суви ҳожиларни сув билан таъминлайди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳожиларни замзам суви билан таъминлаш ишини Аббос розияллоҳу анҳу ва оиласига топширдилар.
10. "Саййида". Чунки замзам суви бошқа барча сувларнинг саййиди, энг афзали, энг шарафлиси ва энг қадри баланди ҳисобланади.
11. "Шаббўатул 'иёл" (камбағалларни тўйдирувчи) шунингдек, "шабъа" (тўқлик, тўйимлилик). Жоҳилият даврида замзам булоғи шу ном билан ҳам номланарди. Сабаби, у чанқаганни чанқоғини қондирарди, камбағалларнинг қорнини тўйдирарди.
12. "Шаробул аброр" (яхшиларнинг шароби). Сабаби ҳамма яхшилар ва солиҳ кишилар замзам сувидан ичишга ҳарис бўладилар.
13. "Шифау суқмин" (касалликлар шифоси). Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай марҳамат қилдилар: "Замзам ер юзидаги энг яхши сувдир. Унда очиққанлар учун таом, касалликлар учун шифо бордир" (Табароний {11167, 11/98}, Ҳайсамий {3/286}, Ибн Ҳиббон саҳиҳ деганлар). Унда Аллоҳ таолонинг изни билан барча касалликларга даво бордир. Ким шифо ниятида ичса, Аллоҳнинг иродаси билан, албатта, тузалиб кетади.
14. "София" (соф). Замзам барча зарарли нарсалардан пок ва соф бўлган сувдир.
15. "Тоҳира" (пок). Замзам барча айбу нуқсонлардан пок, ичувчи киши учун фойдали сувдир. Бундан ташқари, замзам ҳурмати баландлиги учун ифлос нарсаларга истеъмол қилинмайди.
16. "Тоййиба" (хуш, ширин, мазали). Замзам сувининг бу ном билан номланиши сабаб, ичган киши лаззатланади, уни ҳамма яхши кўради.
17. "Зоҳира" (зоҳир, очиқ-ойдин). Замзам сувининг манфаати доим зоҳир бўлиб, кўриниб туради.
18. "Офият". Замзам суви уни ичган инсон учун офият ва шифодир. Аллоҳ таоло мутахассис табиблар ҳам даволай олмаган қанча-қанча касалликлардан замзам туфайли шифо берган.
19. "Ғиёс" (ёрдам, қутулиш). Чунки у Ҳожар онамиз ва у кишининг фарзанди Исмоил алайҳиссалом учун ёрдам, қаттиқ қийинчиликдан сўнг қутулиш манбаи эди.
20. "Кофия" (кифоя қилувчи). Замзам суви уни ичаётган кишининг барча ҳожатларига кифоя қилувчидир.
21. "Ла тунзофу вала тузамму" (йўқ бўлмайди ва камаймайди). Замзам сувидан қанча кўп ичилмасин камаймайди ҳам, тугаб ҳам қолмайди.
22. "Маъсарату Аббос" (Аббоснинг улуғ мероси). Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳожиларга замзам сувини ичиришдек шарафли вазифани Аббос розияллоҳу анҳу ва унинг оиласи учун ажратиб берадилар. Бу эса Аббос розияллоҳу анҳу ва унинг оиласи учун улуғликда тенгсиз бўлган мерос эди.
23. "Муъниса" (дўст, дилдош). Замзам сувидан ичган мўмин унга ўрганиб, ўзида унга нисбатан доимий майл ҳис қилади ва уни яхши кўриб қолади. Мудом замзам сувидан ичгиси келаверади.
24. "Маймуна" (баракали). Замзам суви ҳар тамонлама баракалидир.
25. "Нофиъа" (фойдали). Замзам суви санаб тугатиб бўлмайдиган манфаатларга эга эканлиги туфайли шундай номланган.
Замзам сувининг фойдалари
Замзам суви ўзининг маънавий фойдаларидан ташқари саломатлик учун кўплаб фойдали хусусиятларга эгадир. Уларнинг баъзиларини қуйида зикр қиламиз:
1. Эрта қаришнинг олдини олади.
2. Жисмнинг ҳимоя тизимини (иммунитет) кучайтиради.
3. Овқат ҳазм қилишга ёрдам беради.
4. Саратонга қарши самарали воситалардан бири ҳисобланади.
5. Жисм учун фойдали бўлган озуқа моддаларини қонга сўрилиш жараёнини кучайтиради.
6. Жисмга куч-қувват бахш этади. Айниқса, ҳожилар ҳаж мавсимида бундай куч-қувват ва энергия манбаига муҳтож бўладилар.
7. Кўплаб касалликлардан тузалишга ёрдам беради. Жумладан, кўриш қобилиятининг пасайиши, қизамиқ, юрак-қон томир касалликлари, қон босими, қон айланиши касалликлари ва бошқа бир қатор хасталиклардан тузалишда самарали ёрдам беради.
8. Шунингдек, замзам суви қандли диабет касалига чалинганлар, буйрак хасталари учун ҳам шифодир. Шу билан бирга суяк ва бўғин касалликлари, ошқозон-ичак касалликлари, ҳазмдаги муаммолар, йўғон ичак муаммолари, қабзият ва яна бир қанча касалликларни даволашда самарали восита ҳисобланади.
Замзам сувини бошқа сувларга аралаштириш ҳақида
Агар замзам сувидан бошқа оддий сувларга аралаштирилса мазкур оддий сув унга қўшилган аралашма миқдорича баракот ва фазилат касб этади. Қанча кўп аралаштирилса, шунчалик баракоти ортади. Камроқ аралаштирилган бўлса ҳам мазкур сув замзам қўшилмаган сувдан афзалроқ ва баракотлироқ бўлади. Зеро, замзам аралаштирилган сувдан ичган кимса замзам сувининг маълум миқдорини ичган ҳисобланади. Шу туфайли, унинг файзидан бонасиб бўлади.
Имом Косоний (раҳимаҳуллоҳ) айтадилар: "Агар бир кимса замзам сувидан иборат бўлган бирор сувни ичмайман деб қасам ичган бўлса ва ўша (замзамдан иборат бўлган) сувга бошқа сувлардан жуда кўп миқдорда қуйилиб, натижада замзам суви ўзига қуйилган кўп миқдордаги сувга аралашиб, бошқа сув унинг устидан ғолиб келса ва шундан сўнг, мазкур сувдан ичса, қасамини бузган ҳисобланади" ("Бадоиъу-с-санои'": 3/63;).
Юқоридаги матнда айтилмоқчи бўлаётган нарса шуки, замзам сувини ичмайман деб қасам ичган киши ўзига жуда кўп оддий сув аралаштирилиши натижасида оддий сувга аралашиб кетган замзам сувидан ичса, қасамига риоя қилмаган ва замзамдан ичиб қўйган ҳисобланар экан. Бу эса оддий сувга аралаштирилган замзам буткул йўқолиб кетмаслигини англатади. Балки, у аралашган сувига баракот киргазади.
Шу маънода, замзам аралаштирилган сувга "замзам" дейилса ҳам у ҳукман замзам мақомида бўлади. Унда замзамнинг баракоти ва фазилати мавжуд бўлади. Оддий сувлардан ортиқ бўлади. Унга ҳар қанча кўп сув қуйилса ҳам барибир, ичида замзам мавжуд бўлади. Аммо фазилатда мусаффо замзамчалик бўлмайди.
Саҳобаи киромлар нафақат замзам, балки Набий алайҳиссалом таҳорат қилган сувлардан ҳам табаррукланганлар. Узоқдан келган кишилар уйларига қайтишда У зотнинг (алайҳиссалом) таҳоратдан қолган сувларини ўзлари билан олиб кетиб, уни кўп миқдордаги сувларга қўшиб кўпайтирганликлари ривоят қилинади.
Бу ҳам бўлса, табаррук нарса бошқа оддий (тоҳир ва пок) нарсага аралаштирилганда, аралаштирилган оддий нарса ҳам баракот ва фазилат касб этишига далолат қилади.
Ривоят қилинишича, Набий алайҳиссалом Макканинг ҳокимига одам юбориб, ундан Мадинага замзам сувидан жўнатишни талаб қилар эканлар. Бундан мақсад, Мадиналиклар ҳам замзамдан юқорида айтилганидек, оддий сувларга аралаштириб, кўпайтириш орқали баҳраманд бўлишлари учун экан.
Абдуллоҳ Камолов
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа