24 Ноябр, 2025, 3 Жумадул сони, 1447
24 Ноябр, 2025, 3 Жумадул сони, 1447
Бутун дунёни ташвишга солаётган коронавирус инфекцияси 160 дан ортиқ мамлакатда тарқалгани, касалланганлар сони 190 минг нафарга етгани, 7,5 минг ўлим ҳолати қайд этилгани ҳар бир кишини янада ҳушёр бўлишга, унинг олдини олиш тадбирини кўришга ундайди.
Мана шундай юқумли хасталикларни тез орада инсоният бошидан аритиш борасида Қуръони карим, ҳадиси шарифлар ва мўътабар манбаларда дуою тазаррулар ўқиш баён этилган.
Шу боис, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ташаббуси билан бир қатор хайрия ишларни бошлаб юборилди. Жумладан, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳрида жонлиқлар сўйилиб, гўштлари кам таъминланган оилалар, ёрдамга муҳтож кишилар, дуоси мустажоб инсонларга ва меҳрибонлик уйларига хайрия қилиш ишлари бошланди.
Имом-хатиблар ва имом ноиблари томонидан 20 март куни “Нажот сўраш” намозини адо этиб, ибодатлардан сўнг “Солатун ножия”, “Солатун нория”, “Ҳасбуналлоҳу ва ниъмал вакил” каби дуолар, илтижолар қилинади.
“Солатун ножия (тунажжино)” дуоси
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ صَلاَةً تُنَجِّينَا بِهَا مِنْ جَمِيعِ الأَهْوَالِ وَالآفَاتِ وَتَقْضِي لَنَا بِهَا جَمِيعَ الْحَاجَاتِ وَتْطَهِّرُنَا بِهَا مِنْ جَمِيعِ السَّيِّئاتِ وَتَرْفَعُنَا بِهَا عِنْدَكَ أَعْلَى الدَّرَجَاتِ وَتُبَلِّغُنَا بِهَا أَقْصَى الْغَايَاتِ مِنْ جَمِيعِ الْخَيْرَاتِ فِي الْحَيَاةِ وَبَعْدَ الْمَمَاتِ
“Аллоҳумма солли ала саййидина Муҳаммадин солатан тунажжина биҳа мин жамиъил-аҳваали вал аафаати ва тақзий ланаа биҳа жамийъал ҳажаати ва тутоҳҳируна биҳа мин жамийъис-саййиаати ва тарфауна биҳа иъндака аълад-дарожаати ва тубаллиғунаа биҳа ақсол-ғояти мин жамийъил-хойроти фил ҳаяти ва баъдал мамаати.”
Ушбу дуони ўқиш орқали Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга кўп саловот айтиш илтижоларнинг ижобат бўлиши, мушкулларнинг кушойиш этилишига сабаб экани ҳақида ривоятлар келган. Ҳазрат Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу: “Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот айтмас экансан, қилган дуойинг ер ва осмон ўртасида тўхтаб туради, ундан бирор нарса кўтарилмайди”, деганлар (Имом Термизий ривояти).
Машҳур олим Зайниддин Ироқий: “Ушбу ривоят гарчи Умар разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган бўлса-да, одатда бу каби хабарлар кишининг фикридан келиб чиқиб айтилмаслиги жиҳатидан марфуъ – Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам айтганлари ҳукмидадир”, деган.
Ҳиббон ибн Мунқиз розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда бундай дейилади: «Бир киши “Эй Аллоҳнинг расули, дуойимни учдан бирини сизга салавот айтиш учун ажратайинми?” деди. У зот: “Агар хоҳласанг, майли”, дедилар. “Учдан иккисини ажратсамчи?” деди. “Майли”, дедилар. “Ҳаммасини ажратсамчи?” деди. “Унда дунё ва охиратингдаги ғам-ташвишингга Аллоҳ кифоя қилади”, дедилар» (Имом Табароний ривояти).
“Солатун нория” дуоси
اَللّٰهُمَّ صَلِّ صَلَاةً كَامِلَةً وَسَلِّمْ سَلَامًا تَامًّا عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ الَّذِى تَنْحَلُّ بِهِ الْعُقَدُ، وَتَنْفَرِجُ بِهِ الْكُرَبُ، وَتُقْضٰى بِهِ الْحَوَآئِجُ، وَتُنَالُ بِهِ الرَّغَائِبُ، وَحُسْنُ الْخَوَاتِمِ، وَيُسْتَسْقَى الْغَمَامُ بِوَجْهِهِ الْكَرِيْمِ، وَعَلٰى اٰلِهِ وَ صَحْبِهِ فِي كُلِّ لَمْحَةٍ وَنَفَسٍ بِعَدَدِ كُلِّ مَعْلُوْمٍ لَّكَ
“Аллоҳумма солли солатан каамилатан ва саллим саламан таамман аъла саййидина Муҳаммадинил-лазий танҳаллу биҳил уқад ва танфарижу биҳил кураб, ва туқзо биҳил ҳавааиж, ва тунаалу биҳир-рағооиб ва ҳуснул-ҳаватим. Ва юстасқол ғамам би-важҳиҳил-карим ва ала аалиҳи ва соҳбиҳи фи кулли ламҳатин ва нафасин би-аъдади кулли маълуммил-лак”.
“Солатун нория” дуоси тариқат пешвоси Шайх Аҳмад Рифоий қуддиса сирруҳудан нақл қилинган бўлиб, у зотнинг тавсиялари асосида баъзи ихлосмандлар томонидан ҳозирга қадар ўқиб келинади. Айниқса, бу дуо 4444 марта ўқилиши натижасида Аллоҳ таолонинг инояти ила ҳожатларнинг бароридан келиши, дуолар ижобат бўлиши кўпчилик томонидан эътироф этилган.
Шунингдек, замонамиз алломаси, фақиҳи, Шайх Муҳаммад Тақий Усмоний ҳафизаҳуллоҳ бундай пайтларда 3 мартадан “Фотиҳа”, “Ихлос” суралари ва حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ – “Ҳасбуналлоҳу ва ниъмал вакил” дуоларини ўқишни тавсия этдилар.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги диний таълим муассасаларининг устоз ва талабалари ўз уйларида Қуръони каримни 70 марта хатм қилишга киришдилар. Шу билан бирга, Имом Бухорийнинг “Ал-Жоме Ас-Саҳиҳ” асарини ҳам ўқишяпти. Имом Термизий ривоят қилган ҳадиси шарифда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ таоло: «Кимни Қуръон ва Менинг зикрим Мендан (нарсаларни) сўрашдан тўсган бўлса, унга сўровчиларга берган нарсамдан афзалини берурман», деб марҳамат қилган» дедилар (Имом Термизий ривояти).
Қуръони карим хатм қилиб бўлингач, Имом Бухорийнинг “Ал-жоме ас-саҳиҳ” асари ўқиб тугатилгач энг табаррук уламолар иштирокида хатми Қуръонлар, салавотлар ижобатини сўраб, якуний дуолар қилинади. Худди шу тарзда республикамизнинг барча вилоятларида ҳам шундай хайрли ишлар ва дуою тазаррулар адо этилади.
Бу иш ҳам қуйидаги ҳадиси муборакка ҳамоҳангдир. Ҳазрати Пайғамбар алайҳиссалом «Бир қавм жамланса, баъзиси дуо қилса ва қолганлари “омин”, деса, албатта, Аллоҳ таоло уларни ижобат қилади», деганлар (Имом Табароний ривояти).
Саудия Арабистонидаги ҳамкор ширкатлар вакиллари ҳам Маккаи мукаррамадаги Ҳарами шариф – Байтуллоҳ ва Мадинаи мунавварадаги Масжид ан-Набий каби илтижолар шаксиз қабул бўладиган муборак масканларда дуо-тазарруда бўлишлари кўпчилигимизни мамнун этади.
Ўз навбатида, халқимизни мана шундай синовли дамларда жипс бўлиб, оила даврасида, фарзанду аржумандлар бирла зикр, истиғфор ва балони даф бўлиши учун дуою тазарруда бўлишларини айни муддаодир.
Буюк ва Ҳаким Зот Аллоҳ таолодан ушбу синовлардан муваффақиятли ўтишимизда ёрдам ва раҳмат сўраймиз. Аллоҳим барчаларимизни ушбу касалликдан ўз паноҳида асрасин, берморларга комил шифо берсин!
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: لَا تَشْرَبُوا وَاحِدًا كَشُرْبِ الْبَعِيرِ وَلَكِنِ اشْرَبُوا مَثْنَى وَثُلَاثَ وَسَمُّوا إِذَا أَنْتُمْ شَرِبْتُمْ وَاحْمَدُوا إِذَا أَنْتُمْ رَفَعْتُمْ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Туянинг ичишига ўхшаб, бир мартада ичманглар. Икки марта, уч мартада ичинглар. Қачон ичсангиз, тасмия айтинг. Қачон ичиб бўлсангиз, ҳамд айтинг», дедилар».
Термизий ривоят қилган.
Ичимлик ичадиган одам шошилмай, яхшилаб ўтириб олиб, олдин «Бисмиллаҳ»ни айтиб, туяга ўхшаб, оғзининг борича тўлдириб олмай, оз-оздан, бўлиб-бўлиб ичиши керак экан. Ичиб бўлгандан кейин эса Аллоҳ таолога шукр айтиши лозим экан.
وَعَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ شَرِبَ لَبَنًا فَمَضْمَضَ مِنْهُ وَقَالَ: إِنَّ لَهُ دَسَمًا. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
Яна ўша кишидан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам сут ичдилар ва оғизларини ундан чайқадилар ҳамда:
«Унинг ёғи бор», дедилар».
Бухорий ривоят қилган.
Ёғли нарса оғизда туриб қолса, зарар етказади. Демак, сут ва сутга ўхшаш ёғли нарсаларни ичгандан кейин оғизни яхшилаб чайқаш лозим экан.
عَنْ أَبِي سَعِيدٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: نَهَى النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنِ اخْتِنَاثِ الْأَسْقِيَةِ. رَوَاهُ الْأَرْبَعَةُ.
Абу Саъийд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам мешларнинг оғзидан ичишдан қайтардилар».
Тўртовлари ривоят қилганлар.
Ичимлик ичмоқчи бўлган одам ичимлик сақланадиган идишдан бошқа идишга – қадаҳга (пиёлага) қуйиб олиб, ичмоғи лозим. Ҳар ким умумий идишга оғзини қўйиб ичаверса, табиатга ҳам, одобга ҳам, тиббий кўрсатмаларга ҳам тўғри келмайди.
عَنْ جَابِرٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: دَخَلَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَرَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ عَلَى رَجُلٍ مِنَ الْأَنْصَارِ وَهُوَ يُحَوِّلُ الْمَاءَ فِي حَائِطِهِ فَقَالَ: إِنْ كَانَ عِنْدَكَ مَاءٌ بَاتَ هَذِهِ اللَّيْلَةَ فِي شَنٍّ وَإِلَّا كَرَعْنَا قَالَ: بَلَى عِنْدِي مَاءٌ بَاتَ فِي شَنٍّ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالْبُخَارِيُّ. وَزَادَ: فَانْطَلَقَ إِلَى الْعَرِيشِ فَسَكَبَ مَاءً فِي قَدَحٍ وَحَلَبَ عَلَيْهِ مِنْ دَاجِنٍ لَهُ فَشَرِبَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثُمَّ أَعَادَ فَشَرِبَ صَاحِبُهُ.
Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларидан бир киши билан бир ансорийлардан бир кишининг олдига кирдилар. У боғига сув тараётган экан. Бас, у зот:
«Агар сенда бу кеча мешкобда қолган сув бўлса (келтир), бўлмаса, (идишсиз) оғзимиз билан ичамиз», дедилар.
«Ҳа, менда бу кеча мешкобда қолган сув бор», деди у».
Абу Довуд ва Бухорий ривоят қилган ва:
«(У) капасига бориб, қадаҳга сув қуйди. Устига қўйини соғди. Бас, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ичдилар. Сўнгра у такрорлади. У зотнинг соҳиблари ичдилар»ни зиёда қилган.
Ушбу ҳадиси шарифдан олинадиган фойдалар:
1. Мезбондан сув сўраш одоби.
2. Сув сақланадиган идишда сув бўлса, ўшандан тановул қилиш афзаллиги.
3. Сув сақланадиган идишда сув бўлмаса, оқаётган сувдан оғиз билан ичиш мумкинлиги.
4. Сувни сув сақланадиган идишдан қадаҳга қуйиб ичиш.
5. Сувга сут қўшиб ичиш жоизлиги.
6. Аввал фазл аҳлига ичимлик тутиб, кейин бошқаларга тутиш.
عَنْ أَنَسٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ: أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أُتِيَ بِلَبَنٍ قَدْ شِيبَ بِمَاءٍ وَعَنْ يَمِينِهِ أَعْرَابِيٌّ وَعَنْ شِمَالِهِ أَبُو بَكْرٍ فَشَرِبَ ثُمَّ أَعْطَى الْأَعْرَابِيَّ وَقَالَ: الْأَيْمَنُ الْأَيْمَنُ. رَوَاهُ الْأَرْبَعَةُ.
Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга сув аралаштирилган сут келтирилди. У зотнинг ўнг томонларида бир аъробий, чап томонларида Абу Бакр бор эди. Бас, у зот ўзлари ичиб, сўнгра аъробийга бердилар ва:
«Ўнг тарафдан, ўнг тарафдан», дедилар».
Тўртовлари ривоят қилганлар.
Ушбу ҳадиси шарифдан олинадиган фойдалар:
1. Сутга сув аралаштириб ичиш мумкинлиги.
Албатта, бу ичувчига билдирилган ҳолда ва ушбу ривоятдагига ўхшаган ўтиришларда бўлса. Аммо ҳийла тариқасида сутга сув аралаштириб сотиш ҳаромдир.
2. Кўпчилик ўтирганда ичимликни аввало энг афзал, муҳтарам шахсга тутиш лозимлиги.
3. Ундан кейин ўша муҳтарам шахснинг ўнг томонидаги кишига навбат келиши.
4. Сўнгра ўнг томондан давом этиб кетавериши.
عَنْ أَبِي قَتَادَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: سَاقِي الْقَوْمِ آخِرُهُمْ شُرْبًا. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ وَصَحَّحَهُ. وَاللهُ أَعْلَمُ.
Абу Қатода розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Қавмнинг соқийси ичишда уларнинг охиргисидир», дедилар».
Абу Довуд ва Термизий ривоят қилганлар. Термизий саҳиҳ, деган. Аллоҳ билгувчироқдир.
Одоб бўйича, бир қавмга соқийлик қилиб, сув ва бошқа чанқовбосди ичимликлар тарқатиб турган кишининг ўзи охирида ичади. Олдин меҳмонларнинг хизматини қилиб, савобни тугал олиб, сўнгра бемалол ўзи ичса бўлаверади. Таом улашиш билан машғул бўладиган дастурхончи ҳам шундай қилади.
Уламо аҳли ичимликларни ичиш одоби ва унга боғлиқ барча далил ва ҳужжатларни синчиклаб ўрганиб чиққанларидан кейин жумладан, қуйидаги мулоҳазаларни айтганлар:
1. Ҳаромлигига далил қоим бўлмаган барча ичимликларни ичиш жоиздир.
2. Инсоннинг ўзи ёки баъзи аъзоси ҳалок бўлишининг олдини олиш ва вожиб амалларни адо этиш учун зарур бўлган ичимликни ичиш вожибдир.
3. Ҳожатини қондирадиган ва чанқоғини қондирадиган даражада ичиш мандубдир.
4. Ҳожатидан зиёда ичиш гоҳида макруҳ, гоҳида ҳаром бўлади.
5. Ичимлик ичишдан олдин «Бисмиллаҳ» айтилади.
6. Ўнг қўл билан ичилади.
7. Уч марта бўлиб-бўлиб нафас олиб, ичилади.
8. Идишнинг ичига нафас урилмайди.
9. Ўтирган ҳолда ичилади.
10. Сув симириб ичилади.
11. Ўта тўйиб кетадиган даражада ичилмайди.
12. Сувидишнинг оғзидан ичилмайди.
13. Идишнинг учган жойидан ҳам ичилмайди.
14. Ичимликни ичиб бўлгандан кейин ҳамд айтилади.
15. Сувни ичиб бўлган одам бошқа кишига бермоқчи бўлса, ўнг тарафидаги одамга узатади.
16. Тилла ва кумуш идишларда таом еб, ичимлик ичиб бўлмайди.
“Ҳадис ва ҳаёт” китоби 16-жуз
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 