Танловга!
Рўза тутмасликка сабаб бўлувчи узрлар
Ҳукмларининг енгиллиги ва буйруқларининг мослашувчанлиги борасида Ислом диннинг катта устунлиги Рўзада ўз аксини топган. Ва шунингдек, Аллоҳ таолонинг рўза оятида:
يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ
“Аллоҳ сизларга енгилликни хоҳлайди ва сизларга қийинчиликни хоҳламайди.” (Бақара сураси 185- оят) - дейишлиги билан Ислом нақадар енгил эканлиги намоён бўлади.
Шунинг учун, рўза тутишлик машаққатли ёки узрли бўлган ҳолларда рўза тутмаслик жоиз бўлади. Бундай ҳолатлар эса 2 турга бўлинади:
1)Рўза тутмасликни мубоҳ қилиб, қазосини вожиб қилувчи ҳолатлар.
2)Рўза тутмасликни мубоҳ қилиб, фидяни вожиб қилувчи ҳолатлар.
1) Рўза тутмасликни мубоҳ қилиб, қазосини вожиб қилувчи ҳолатлар:
-Сафар. Ислом ўз шаҳридан шаръий сафар масофасича узоқда бўлган мусофир кишига рўза тутмасликка рухсат беради.
-Касаллик. Бемор – касаллиги зиёда бўлиб кетишидан қўрқса, рўза тутмаслик жоиз бўлади.
- Ҳомиладор ва эмизикли аёл. Ҳомиладор ёки эмизикли аёл - ўзидан ёки фарзандидан хавфсираса, Ислом бундай муслимага рўза тутмасликка рухсат беради.
- Ҳалок бўлишдан хавфсираш. Агар рўзадорга қаттиқ чанқоқ ва очлик етиб, ўлиб қолишдан хавфсираса, унга ҳам рўза тутмаслик мубоҳ бўлади ва қазоси вожиб бўлади.
2) Рўза тутмасликни мубоҳ қилиб, фидяни вожиб қилувчи ҳолатлар:
- Бундай узр биттагина ҳолос. У ҳам бўлса, тузалмас касаллик ва доимий заифлик сабаб рўза тутишликдан доимо ожиз бўлиш.
Бунга «Шайхул фоний» яъни доим рўза тутишдан ожиз ва тузалишликдан умидини узган бемор кишилар киради. Агар бундай кишилар қишин-ёзин рўза тутишликдан ожиз бўлсалар, бундай ҳолатда рўза тутмайди ва тутмаган ҳар бир кунига фидя тўлайдилар.
«Фиқҳул Ҳанафий фи савбиҳил жадид» китоби асосида тайёрланди.
Тошкент Ислом институти талабаси
Муҳаммад Али Муҳйиддин
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: وَصَفَ لَنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الدَّجَّالَ ثُمَّ قَالَ: «لَعَلَّهُ سَيُدْرِكُهُ مَنْ قَدْ رَآنِي أَوْ سَمِعَ كَلَامِي»، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، كَيْفَ قُلُوبُنَا يَوْمَئِذٍ أَمِثْلَهَا الْيَوْمَ؟ قَالَ: «أَوْ خَيْرٌ». رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ.
Абу Убайда розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Абу Довуд ва Термизий ривоят қилганлар.
Шарҳ: Чунки улар иймони комил зотлардир.
وَلِلتِّرْمِذِيِّ وَمُسْلِمٍ: «تَعْلَمُونَ أَنَّهُ لَنْ يَرَى أَحَدٌ مِنْكُمْ رَبَّهُ حَتَّى يَمُوتَ وَإِنَّ الدَّجَّالَ مَكْتُوبٌ بَيْنَ عَيْنَيْهِ كَافِرٌ يَقْرَؤُهُ مَنْ كَرِهَ عَمَلَهُ».
Термизий ва Муслимнинг ривоятида:
وَلِأَبِي دَاوُدَ: «مَنْ سَمِعَ بِالدَّجَّالِ فَلْيَنْأَ عَنْهُ فَوَاللهِ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَأْتِيهِ وَهُوَ يَحْسِبُ أَنَّهُ مُؤْمِنٌ فَيَتَّبِعُهُ مِمَّا يُبْعَثُ بِهِ مِنَ الشُّبُهَاتِ أَوْ لِمَا يَبْعَثُ بِهِ مِنَ الشُّبُهَاتِ».
Абу Довуднинг ривоятида:
Шарҳ: Дажжолга берилган сеҳр мўъжизаси, баъзи одамларни ўлдириб, бошқаларини тирилтириш каби мўъжизалар одамларни алдаб қўйиши мумкин. Шунинг учун унинг чиққанини эшитган ҳар бир мўмин унга йўлиқмасликка ҳаракат қилмоғи керак.
عَنْ أَبِي الدَّهْمَاءِ وَأَبِي قَتَادَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالُوا: كُنَّا نَمُرُّ عَلَى هِشَامِ بْنِ عَامِرٍ فَنَأْتِي عِمْرَانَ بْنَ حُصَيْنٍ فَقَالَ ذَاتَ يَوْمٍ: إِنَّكُمْ لَتُجَاوِزُونِي إِلَى رِجَالٍ مَا كَانُوا بِأَحْضَرَ لِرَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنِّي وَلَا أَعْلَمَ بِحَدِيثِهِ مِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: «مَا بَيْنَ خَلْقِ آدَمَ إِلَى قِيَامِ السَّاعَةِ أَمْرٌ أَكْبَرُ مِنَ الدَّجَّالِ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
Абу Даҳмо ва Қатода розияллоҳу анҳумолардан ривоят қилинади:
«Ҳишом ибн Омирнинг олдидан ўтиб, сўнг Имрон ибн Ҳусойннинг олдига борардик. Бир куни у шундай деди: «Сизлар менинг олдимдан ўтиб, шундай кишилар олдига борасизларки, улар Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг ҳузурларида мендан кўп бўлишмаган, у зотнинг ҳадисларини мендан яхши билишмайди. Мен Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг «Одамнинг яратилишидан тортиб то Қиёмат қойим бўлгунча Дажжолдан каттароқ фитна йўқ» деганларини эшитганман».
Муслим ривоят қилган.
عَنْ أَبِي بَكْرَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «يَمْكُثُ أَبُو الدَّجَّالِ وَأُمُّهُ ثَلَاثِينَ عَامًا لَا يُولَدُ لَهُمَا وَلَدٌ، ثُمَّ يُولَدُ لَهُمَا غُلَامٌ أَعْوَرُ، أَضَرُّ شَيْءٍ، وَأَقَلُّهُ مَنْفَعَةً، تَنَامُ عَيْنَاهُ، وَلَا يَنَامُ قَلْبُهُ»، ثُمَّ نَعَتَ لَنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَبَوَيْهِ، فَقَالَ: «أَبُوهُ طِوَالٌ ضَرْبُ اللَّحْمِ كَأَنَّ أَنْفَهُ مِنْقَارٌ، وَأُمُّهُ فِرْضَاحِيَّةٌ طَوِيلَةُ الْيَدَيْنِ»، فَقَالَ أَبُو بَكْرَةَ: فَسَمِعْنَا بِمَوْلُودٍ فِي الْيَهُودِ بِالْمَدِينَةِ، فَذَهَبْتُ أَنَا وَالزُّبَيْرُ بْنُ الْعَوَّامِ حَتَّى دَخَلْنَا عَلَى أَبَوَيْهِ، فَإِذَا نَعْتُ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِيهِمَا فَقُلْنَا: هَلْ لَكُمَا وَلَدٌ فَقَالَا: مَكَثْنَا ثَلَاثِينَ عَامًا لَا يُولَدُ لَنَا وَلَدٌ، ثُمَّ وُلِدَ لَنَا غُلَامٌ، أَضَرُّ شَيْءٍ، وَأَقَلُّهُ مَنْفَعَةً، تَنَامُ عَيْنَاهُ، وَلَا يَنَامُ قَلْبُهُ، قَالَ: فَخَرَجْنَا مِنْ عِنْدِهِمَا، فَإِذَا هُوَ مُنْجَدِلٌ فِي الشَّمْسِ فِي قَطِيفَةٍ لَهُ وَلَهُ هَمْهَمَةٌ، فَكَشَفَ عَنْ رَأْسِهِ، فَقَالَ: مَا قُلْتُمَا؟ قُلْنَا: وَهَلْ سَمِعْتَ مَا قُلْنَا؟ قَالَ: نَعَمْ، تَنَامُ عَيْنَايَ، وَلَا يَنَامُ قَلْبِي. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.
Абу Бакра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Кейин Мадинада яҳудийлардан бир бола туғилганини эшитдик. Зубайр ибн Аввом билан у ерга бориб, ота-онасининг олдига кирдик. Қарасак, икковида ҳам Расулуллоҳ алайҳиссалом айтган сифатлар бор. «Болангиз борми?» дедик. «Ўттиз йил фарзанд кўрмай ўтдик, ниҳоят, бир ўғил туғилди. Унинг зарари кўп, манфаати йўқ. Кўзи ухлайдию, қалби ухламайди», дейишди. Уларнинг олдидан чиқсак, уни бир қатийфага ўраб, офтобга ташлаб қўйишган экан. Ундан тушуниб бўлмайдиган овоз чиқмоқда эди. У бошини очди-да, «Нима дедиларинг?» деди. «Биз айтган гапни эшитдингми?» дедик. «Ҳа. Менинг кўзим ухлайди, қалбим ухламайди», деди».
Термизий ривоят қилган.
«Фитналар ва Қиёмат аломатлари» китобидан