Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
24 Ноябр, 2024   |   23 Жумадул аввал, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
05:59
Қуёш
07:22
Пешин
12:15
Аср
15:16
Шом
17:00
Хуфтон
18:18
Bismillah
24 Ноябр, 2024, 23 Жумадул аввал, 1446

Ўзбекистон мусулмонлар идорасининг раиси, муфтий Усмонхон Алимов «Ҳилол-нашр» матбаа-нашриётига ташриф буюрдилар

9.05.2017   13310   22 min.
Ўзбекистон мусулмонлар идорасининг раиси, муфтий Усмонхон Алимов «Ҳилол-нашр» матбаа-нашриётига ташриф буюрдилар

Муборак Рамазон ойи яқинлашган сари Аллоҳ таолонинг мўмин-мусулмон бандаларига раҳмати, лутфу карами тобора кўпайиб бораверади. «Ҳилол-нашр» матбаа-нашриёти ҳамда Ислом.уз порталида ҳам Рамазон туҳфалари мавсуми бошланиб кетди. Қуръон ойи бўлмиш моҳи Рамазон арафасида юртдошларимизга икки гўзал туҳфа армуғон этилди.

 

Бугун «Ҳилол-нашр» матбаа-нашриётида фазилатли шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг севимли шогирди, «Ислом ота» жомеъ масжидининг имом ноиби Ҳасанхон Яҳё Абдулмажиднинг «Хатми Қуръонга марҳабо!» китоби ҳамда «Қуръон тартили» сабоқларини сиз азиз мухлисларга тақдимоти бўлиб ўтди.

Тақдимот маросимига юртимизнинг дин пешволари, уламолар, аҳли Қуръонлар ва бошқа кўплаб азиз меҳмонлар ҳозир бўлишди. Нашриётимизга Ўзбекистон мусулмонлар идорасининг раиси, муфтий Усмонхон Алимов илк бор ташриф буюрдилар. Муфтий ҳазратлари пойтахтимиз бош имом-хатиби Анвар қори Турсунов, Тошкент вилояти бош имом-хатиби Хайрулло қори, «Ислом ота» жомеъ масжиди имом-хатиби Абдулҳаким қори Матқулов ҳамда бошқа кўплаб меҳмонлар билан биргаликда янги қурилган «Ҳилол-нашр» марказий савдо дўкони ҳамда босмахона мажмуаси билан танишиб, бу илм-маърифат масканларига ривожу баракот тилаб, дуолар қилишди.

Шундан сўнг барча меҳмонлар мажлислар залига кўтарилгач, тақдимот маросими бошланди. «Чимир ота» жомеъ масжиди имом ноиби Абдулбосит қори Абдуллажонов меҳмонларни муборакбод этгач, тантанани очиқ деб эълон қилди. Анъанага мувофиқ, маросим Қуръони Карим тиловати билан бошланди.

Дастлабки табрик сўзи Ўзбекистон мусулмонлар идорасининг раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларига берилди. Муфтий ҳазратлари «Ҳилол-нашр» матбаа-нашриётида олиб борилаётган хайрли ишларга баракот тилаб, буларнинг барчаси аввало Аллоҳ таолонинг инояти, юртимиздаги тинчлик-хотиржамликнинг самараси ҳамда юрти учун, халқи, дини учун қайғураётган юртимиз раҳбарининг эзгу ниятли саъй-ҳаракатлари натижаси эканини айтдилар, хайрли дуолар қилиб, жумладан, шундай дедилар:

 

БИСМИЛЛАҲИР РОҲМАНИР РОҲИМ

Роббимиз Аллоҳ таолога беадад ҳамду саноларимиз бўлсин!

Расулимиз Муҳаммад Мустафога дуруду салавотларимиз бўлсин!

Ассалому алайкум, муҳтарам азизлар, мўмин-мусулмон биродарлар! Бугун сиз билан биз ҳаммамиз учун қадрли ва ҳурматли бўлган марҳум устоз, Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳматуллоҳи алайҳ асос солган, айни дамда илм-маърифат зиёсини эл-юртга таратиб келаётган муборак бир масканда, Ҳилол нашр нашрёт-матбаасида жамул-жам бўлиб турибмиз. Бу йиғилишимиз аввало устозни хотирлаш, ушбу шукуҳли дамларда, Рамазони шарифнинг хуш ифори уфуриб келаётган ажойиб соатларда у кишини йўқлаб дуо қилиш ва қолдирган бой илмий меросларини тарғиб қилиш учундир... Қолаверса, Қуръони Каримга доир янги бир асарнинг нашр этилгани тантанаси, эълони учун тўпланиб турибмиз.

Муҳтарам азизлар! Ҳозирда биз юртимиз тинчлиги, осудалиги ва давлатимиз тарафидан халқимиз, хусусан, мўмин-мусулмонлар учун яратиб берилаётагн шароит ва эркинликлар соясида мана шундай гўзал бир мажлисда эмин-эркин йиғилиб ўтирибмизки, бу неъматлар учун Аллоҳ таолога ҳар қанча шукр қилсак, оз.

Бугун юртимизда жуда кўп хайрли ишлар амалга оширилаётганини ҳаммаларингиз кўриб, кузатиб, бунинг тирик гувоҳи бўлиб турибсиз. Муҳтарам Президентимизнинг ташаббуслари билан мамлакатимиз тараққиётнинг янги бир поғонасига кўтарилди. Ҳар жабаҳада улкан ўзгаришлар, ўсишлар барқ урмоқда. Хусусан, дин-диёнат соҳасида ҳам жуда кўп ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Улуғ алломларимизнинг ҳаётларини ўрганишга, меросларини тирилтиришга қаттиқ аҳамият берилиб, жуда ҳам катта-катта режалар тузилиб, лойиҳалар ишланиб, уларни жадаллик билан бажаришга киришилмоқда... Буларнинг барчаси сиз билан бизнинг бахту саодатимиздир.

Юртимиз Аллоҳ назар қилган юрт. Шунинг учун бу муборак заминдан жуда улуғ алломалар етишиб чиққан. Уларнинг охирги вакилларидан бири устоз Шайх ҳазратлари эдилар. Аллоҳ у кишини Ўз раҳматига олсин, жуда катта илмий тикланишни бошлаб бердилар ва ўзларидан улкан маънавий мерос қолдирдилар. Асарлар ёздилар, шогирдлар тарбияладилар. Алҳамду лиллоҳ, «оққан ариқ яна оқади», деганларидек, бугун ҳам ана ўша уламои киромларимизнинг меросхўр шогирдлари, маънавий авлодлари бўлган ёш олимларимиз, тадқиқотчи улмоларимиз юртимиздаги бу юксак руҳият ва имкониятлардан фойдаланиб эл-юртга илм-маърифат зиёсини таратишда давом этмоқдалар, янги-янги марраларни заб этмоқдалар. Ушбу йиғилишимизнинг асосий сабаби ҳам ана шундай ютуқлардан бирининг шодиёнасидир. Яъни ёш тадқиқотчиларимиздан бири, муҳтарам Ҳасанхон қорининг «Хатми Қуръонга марҳабо!» номли рисолаларининг тақдимоти муносабати билан йиғилиб турибмиз.

Бу китоб ҳажми кичик бўлса-да, мазмун-моҳиятига кўра анчагина катта китоб, десак, хато бўлмайди. Қори домла китобни тайёрлаб, бир нусхани олиб, менинг олдимга борди ва унга сўзбоши ёзиб беришимни илтимос қилди. Мен у кишининг бу илмий ҳаракатларидан, рости, жуда ҳам хурсанд бўлдим. Ёшларимизнинг мана шундай илмга ошно бўлишлари бу бизнинг, халқимизнинг бахту саодати албатта. Китобча билан танишиб чиқар эканман, унинг сермазмун ва халқчиллиги эътиборимни тортди. Асарнинг мавзуси ҳам, услуби ҳам ўзига хос.

Аллоҳга шукрлар бўлсинки, ҳозиргача юртимизда Қуръони Каримга доир бир қатор китоблар чоп қилиниб, халқимиз қўлига етиб борди. Аммо ушбу мавзу – хатми Қуръон ҳақида ҳалигача бирор махсус асар йўқ эди. Шу боис, мен бу китобни тездан нашр қилиб, халқимиз, хусусан, қориларимизга тақдим қилиш кераклгини таъкидладим ва китобга тақдим ёзиб, муаллифнинг ҳақларига дуо қилган бўлдим.

Рисола жуда ҳам равон, лўнда тили ва халқчиллиги билан ажралиб туради. Унда жуда кўп қимматли маълумотлар ўрин олган. Айниқса, хатми Қуръон дуосига доир сатрлар ҳеч кимни бефарқ қолдирмаса керак. Ўйлаймизки, бу китоб аввало қориларимиз учун, қолаверса, барча мўмин-мусулмонлар учун ажойиб қўлланма бўлиб хизмат қилади.

Ўтган мустабид тузум даврида диний қадрятларимиз топталиб, ҳар қандай диний амалга ёвқараш ҳукм сурган эди. Оддийгина Рамазон ойидаги хатм учун ҳам юқори ташкилотлардан махсус рухсат олиш керак эди. Шунда ҳам узундан-узун маслаҳатлар билан саноқлигина масжидга рухсат тегарди.

Бу ерда устоз қори акаларимиз ўтиришбди, улар яхши билишади, бир пайтлар бутун мамлакат бўйича биргина «Ҳазрати Имом» масжидида хатм қилишга рухсат берилган пайтлар ҳам бўлган. Ана ўшанда устозларимиз, қори буваларимиз юртимизнинг озодлигини сўраб, Аллоҳга ёлвориб дуолар қилишар эди. Хатми Қуръонларда қилинган ана ўша илтижоларнинг ижобат бўлганини бугун сиз билан биз – мустақил Ўзбекистон мусулмонлари ўз кўзимиз билан кўриб, баҳраланиб турибмиз.

Бугун мамлакатимизда 2038 масжид фаолият олиб бормоқда. Диний идорамизнинг кўмаги ва назорати остида уларнинг аксарида ҳар йили Рамазон ойида қориларимиз Аллоҳнинг сўнги каломи Қуръони Каримни хатм қилмоқдалар, халқимиз бу илоҳий армуғондан баҳраманд бўлмоқда. Бундан бағоят мамнун бўлган мўмин-мусулмонлар хатми Қуръон асносида чин дилдан, кўзларида ёш билан эл-юрт ва раҳбару фуқаролар ҳаққига эзгу дуолар қилиб, юртимизнинг равнақини сўраб Аллоҳ таолога илтижолар қилмоқдалар. Бугунги ютуқларимиз замирида мана шу олий тилакларнинг ҳам ҳиссаси беқиёс, албатта.

Ҳозирда Имом Бухорий номидаги Тошкент Ислом институтининг «Таҳфизул-Қуръон» бўлимида қорилар етишиб чиқмоқда ва юртимиздаги масжидларда ташкил қилинаётган хатми Қуръонларда фаол иштирок этмоқдалар. Бундай қориларни етиштирадиган даргоҳларга яна эҳтиёжимиз бор, иншооллоҳ, бу борада ҳам яхши ниятларимиз, режаларимиз бор. Жумладан, Президентимиз раҳбарлигида Бухордаги «Мир Араб» мадрасасини «Олий мадраса» қилиш лойиҳаси ишланяпти. Унда ҳам Маъҳаддаги каби «Таҳфизул Қуръон» кафедраси бўлиши режалаштириляпти. Бу ҳам яна бир Қуръон даргоҳи бўлади. Аллоҳ насиб қилса, яна кўплаб хайрли ишлар амалга ошади.

Қуръони Карим Аллоҳ таолонинг мўъжиз каломидир, энг улуғ каломдир. Аллоҳ билан банда орасида қанча фарқ бўлса, Аллоҳнинг каломи билан банданинг сўзи ўртасида ҳам ўшанча фарқ бордир. Қуръоннинг ҳар бир сўзи, ҳар бир ҳарфига улкан савоблар ваъда қилинган. Унинг ҳар бир ояти руҳу танга шифодир. Уни ўқиш ва уқиш ҳар бир мусулмонга фарзи айндир. Аллоҳ таоло Намл сурасида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга шундай дейишни буюради:

«Мен мусулмонлардан бўлишга амр этилдим ва Қуръонни тиловат қилишга ҳам» (91–92-оятлар).

Ушбу амри илоҳий Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга ва у зот орқали бутун умматга қаратилгандир. Шу боис, ул зот ўзларига Қуръон нозил бўлиши билан бирга, ҳамиша Қуръон ўқир ва уни хатм қилиб турар эдилар. Ҳар Рамазон ойида ваҳий фариштаси Жаброил алайҳиссалом билан Қуръонни хатм қилганлари саҳиҳ ривоятларда бор. Шунинг учун Рамазон ойи Қуръон ойи деб аталган ва бу ойда Қуръонни хатм қилиш Ислом уммати учун суннат бўлиб қолган. Саҳобаи киромлар, салафи солиҳлар ва улуғ аждодларимиз ҳам ҳамиша Қуръон ўқиб, уни хатм қилиб турганлар, хусусан, муборак Рамазон ойини Қуръон ойи ўлароқ ўтказишга алоҳида эътибор берганлар. Имом Молик, Суфён Саврий ва имом Бухорий каби алломаларимизнинг Рамазон ойи кириши билан бошқа илмий давраларни тўхтатиб, ҳаммасининг ўрнига Қуръон хатм қилишга ўтишлари ҳам барчамиз учун ибрат бўлиши керак.

Бугунги кунда юртимиздаги хатми Қуръонлар кўп жиҳатдан намунали ва гўзал тарзда ўтказилмоқда. Қориларимиз ҳам жуда яхши, тажвидлари ҳам, ҳифзлари ҳам, тараннумлари ҳам ниҳоятда гўзал. Кўп юртларда қорилар ёддан хатмга ўта олмайди, Қуръонга қараб ўқиб беришади. Аммо бизнинг қориларимиз, алҳамду лиллоҳ, бу маънода жуда ҳам дадил. Хатмдаги ташкилотчилик ишлари ҳам бизда анча яхши йўлга қўйилган. Аммо эндиликда бу хусусда ҳам юқори илмий савияга кўтарилишимиз, хатми Қуръонларни янада мукаммал, янада манфаатли шаклда ўтказишимиз лозим. Хусусан, қориларимиз бу маънода ўз устиларида яна ҳам кўпроқ ишлашлари, Қуръони Каримнинг тажвидини, унинг маъноларини, ахлоқу одобини ҳам пухта эгаллашга ҳаракат қилишлари лозим. Хатми Қуръонда иштирок этаётган кишиларимиз ҳам Қуръонга нисбатан одоб билан, ихлос билан муносабатда бўлишда яна янги поғоналарга кўтарилишлари керак. Ушбу «Хатми Қуръонга марҳабо!» китоби айнан мана шу мақсадларга қаратилган. Уни ҳар бир қори, хатмга қатнашмоқчи бўлган ҳар бир намозхон, қўйинки, ҳар бир мусулмон ўқиб, уқиб, ҳаётига татбиқ этиши лозимдир.

Китобда хатми Қуръон қилишнинг тарихидан бошлаб, бугунги кунда Рамазондаги хатми Қуръонларни қандай ўтказиш лозимлигигача сўз борган. Унда муаллиф қориларга алоҳида тавсиялар, жамоатга алоҳида тавсиялар ва ташкилотчиларга яна алоҳида маслаҳатлар тақдим қилган. Шу билан бирга, яқин ўтмишимиз, ўтган асрдаги Қуръон устозларига ҳақида ҳам жуда қимматли маълумотлар киритилган. Хусусан, китоб охиридаги хатми Қуръон дуосини мавзуларга бўлиб берилиши жуда ҳам яхши иш бўлган. Бундай қилишдан мақсад ‒ дуогўй киши жамоатнинг имкониятига қараб ҳар мавзуда керагича дуоларни танлаб ўқисин. Баъзи жойларда айрим кишилар қаердандир ўқиб ё эшитиб олган узундан-узун дуоларни ёдлаб олади-да, кейин ҳеч қаёққа қарамай ўша дуони тўлиқ ўқийверади, вазиятга қараб танлай олмайди. Бу кўпчиликка малол келади, бизга кейин одамлар шикоят қилишади. Дуоларни мана бу китобдаги каби тартибга солиниши эса ана шундай ноқулайликларнинг олдини олишга хизмат қилади...

Китобнинг мавзулари ва тафсилотлари билан мен кўп тўхталмайман, чунки бу ҳақда бошқа домлаларимиз ҳам ўз сўзларини айтсалар керак. Шу боис, шу ерда сўзимга якун ясаб, муаллиф Ҳасанхон қорининг ижодларига барака тилаб қоламан. Аллоҳ бундан кейин ҳам яхши асарларни яратиб, эл-юртга улкан хизматлар қилишларини муваффақ айласин! Мана шундай қуръоний зиёфатларимиз кўпайиб бораверсин!

Шу фурсатдан фойдаланиб, устознинг ишларини давом эттириб турган Исмоилжон домла бошлиқ ушбу «Ҳилол нашр» нашрёти жамоаси, Ҳазратнинг шогирдлари, юртимиздаги барча қориларимиз ва бизнинг сўзларимизни эшитиб турган барча мўмин-мусулмонларни кириб келаётган Рамазон ойи билан муборакбод этаман ва келгуси ишларингизда Аллоҳ таолодан муваффақиятлар тилаб қоламан.

Аллоҳ таоло ўтган қори буваларимиз, Қуръони Каримни бизгача етиб келишида хизмат қилган барча устозларни Ўз раҳматига олсин. Мана бу ерда бир қанча ёши улуғ қори устозлар ўтиришибди, Аллоҳ буларни узоқ йиллар саломат қилсин. Ёш қориларимиз, толиби илмларимизга илми Раббоний, илми ладунийлардан бериб, Қуръони Каримга, эл-юртга яхши хизматлар қилишларини насиб айласин. Ҳозирда Қуръон хизматида турган қори устозларни Аллоҳ саломат қилсин. Уларнинг баракасидан юртимиз янада осуда бўлиб, халқимизнинг ичу таши илоҳий калом нури билан мунаввар бўлиб бораверсин!

Вассалому алайку ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳ!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси,
муфтий Усмонхон Алимов

 

Шундан сўнг меҳмонларга ташаккур айтиш ҳамда Ҳасанхон Яҳёни муборакбод этиш учун сўз Исмоилжон Муҳаммад Юсуфга берилди. Исмоилжон ҳожи ҳамду санодан сўнг тақдимот маросими меҳмонларини бугунги шодиёна билан муборакбод этиб, шундай деди:

Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм!

Муқаддас Каломининг нузулини «Яратган Роббингнинг исми ила ўқи» деган ояти каримадан бошлаб, бандаларини Қуръон ўқишга, илм-маърифат ўрганишга буюрган Роббимиз Аллоҳ табарока ва таолога ҳамду санолар бўлсин!

«Яхшиларингиз – Қуръонни ўрганган ва уни ўргатганларингиздир» деб марҳамат қилган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга дуруду салавотлар бўлсин!

Ассалому алайкум муҳтарам муфтий ҳазратлари!

Ассалому алайкум муҳтарам устозлар, азиз меҳмонлар, аҳли Қуръонлар!

Бугунги тақдимотимизга қадам ранжида қилиб, ташриф буюрган барча азизлар, ассалому алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ!

Хуш келибсиз! Қувончимизга шерик бўлиб, бугунги тақдимотга ҳозир бўлганингиз учун Аллоҳ қадамларингизга ҳасанотлар ёзсин!

 

Устозимиз, падари бузрукворимиз шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф роҳимаҳуллоҳ ҳазратлари бошлаб кетган бир ажойиб, гўзал анъана бор. У зот ҳар йили бошимизга соябон бўлиб кириб келаётган моҳи Рамазонни муносабати билан халқимизга бир қанча туҳфалар тақдим этар эдилар. «Ҳилол-нашр» матбаа-нашриёти ҳамда Ислом.уз портали ҳам бу анъанани давом эттиришга баҳолиқудрат ҳаракат қилмоқда.

Алҳамдулиллаҳ, бугун ана шу ҳаракатларнинг самарасини сиз азизларга, халқимизга тақдим этиш насиб қилиб турибди. Бугун шайх ҳазратларининг севимли шогирдларидан бири – Ҳасанхон Яҳё Абдулмажид сиз азизларга икки гўзал туҳфани ҳадя этяптилар. Бу туҳфаларнинг ҳар бири юртимизда Қуръонга хизмат борасидаги улкан воқеадир. Уларнинг бири – «Хатми Қуръонга марҳабо» деб номланган китоб бўлса, яна бири «Қуръон тартили» сабоқларидир.

Рамазон – Қуръон ойи. Бу ойда Қуръонга муҳаббатимиз, мулоқотимиз ҳар доимгидан кўра кучлироқ, кенгроқ ва шавқлироқ бўлади. Бу ойда барча масжидларимизда таровеҳ намозларида хатми Қуръонлар бўлади. Бугун эътиборингизга тақдим қилинаёган ушбу мўъжаз китобча барчамизни – аҳли Қуръонларни ҳам, қориларимизни ҳам, сомеъларимизни ҳам ушбу Қуръон байрамига тайёрловчи ажойиб қўлланма бўлади, иншааллоҳ. Ушбу китобчадан хатми Қуръоннинг тарихи, аҳкомлари, одоблари, дуолари каби ниҳоятда керакли, дунёю охиратимиз учун манфаатли маълумотларни ўқиб-ўрганамиз. Бу китобчани ўқиб, билимларимизни янгилаб, кўпайтириб олсак, хатми Қуръон ибодатларимиз янада комил, янада завқли, янада холис ва шукуҳли бўлади.

Қори домламизнинг иккинчи туҳфалари ҳам ўзига хос Рамазон туҳфаси бўлиб, нафақат хатми Қуръон учун, балки умуман Қуръони Карим тиловати учун пойдевор, тамал тоши вазифасини ўтайди. Қуръон тартили сабоқларидан кўзланган мақсад – уни тажвид билан ўқишдир, яъни Аллоҳ таоло уни қандай нозил қилган бўлса, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни қандай ўқиган бўлсалар, шундай ўқишни ўрганишдир. Муаллиф юқорида зикр қилинган набавий ҳадисга тўлиқ риоя қилган ҳолда, Қуръонни ўрганиб, энди уни ўргатишни ният қилибдилар, Аллоҳ таоло ажру мукофотларини зиёда қилиб ато этсин, динимизга, Қуръонга қилаётган хизматларини бардавом ва баракотли қилсин, қориларга ваъда қилган мукофотларини ато этсин, тарбия берган, ўқиб-ўргатган ота-оналарига, барча устозларига иззат тожини кийдирсин.

Азизлар, бугунги тақдимот якунида яна бир қувончли хабарни етказмоқчимиз. Барчангизга маълумки, Аллоҳ таоло устозимиз шайх ҳазратларига ўзларининг шоҳ асарлари бўлмиш «Тафсир Ҳилол»нинг ҳамда «Ҳадис ва Ҳаёт» туркумининг катта қисмини ҳарами шарифда – Мадинаи Мунавварада, Маккаи Мукаррамада ёзишни тақдир қилган эди. Бу муборак масканларнинг файзи, баракотининг самарасидан падари бузрукворимизнинг бу ва бошқа барча ёзган асарлари халқимизнинг қалбидан чуқур ўрин олди, севиб ўқилди ва ўқиб келинмоқда. Эндиликда Аллоҳ таоло Ўзининг инояти билан ушбу асарларнинг барчасига ҳарамайни шарифайн – икки ҳарами шарифдаги кутубхоналар ўрин олишни насиб қилиб турибди. Ҳарамайн мактабаси билан келишувга мувофиқ, шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг барча асарлари Мадинаи Мунавварада, Маккаи Мукаррама кутубхоналарига қўйиладиган бўлди. Бундан буён дунёнинг турли чеккаларидан ҳаж ва умра сафари ниятида икки ҳарамга борган ҳожиларимиз устозимизнинг китобларини ўз она тилларида ўқиб, улардаги илм-маърифатдан баҳраманд бўлишлари мумкин бўлди. Куни кеча китоб карвонининг биринчи қисми «Ўзбекистон почтаси» орқали Саудия Арабистонига жўнаб кетди.

Парвардигоримизнинг бу азиз бандасига, буюк алломалар юрти бўлмиш жаннатмакон ватанимизга кўрсатган икромлари барчамизга муборак бўлсин! Падари бузрукворимизнинг хулуси ният билан, кўз нурини тўкиб, риёзат чекиб ёзган китоблари динимизнинг маркази бўлган, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг равзаи саодатлари жойлашган, Каъбаи Муаззама жойлашган муқаддас масканга муносиб кўрилган экан, бу улуғ шараф у зоти муҳтарамга муборак бўлсин, Аллоҳ таоло Ўз мағфиратига олсин, олиму боамалларга ваъда қилган неъматларига буркасин!

Бу қувончимизга шерик бўлиш учун қимматли вақтларини аямай, бугунги тақдимотимизга ҳозир бўлган, устозимизга ҳаётликларида ҳам, вафотларидан кейин ҳам садоқат изҳор қилган сиз азизларга ўз номимдан, оиламиз номидан, «Ҳилол-нашр» матбаа-нашриёти ҳамда Ислом.уз портали ходимларининг номидан самимий миннатдорчилик билдираман.

Аллоҳ таоло хайрли ишларимизни бардавом айласин, меҳр-оқибатимизни мустаҳкам қилсин, юртимизни тинч, халқимизни фаровон қилсин!

Шундан сўнг «Хатми Қуръонга марҳабо» китобини Тошкент вилояти бош имом-хатиби Хайрулло қори тақдим қилиб, ушбу китобнинг қисқача мазмуни, таркиби, фазилатлари ҳамда бошқа гўзал жиҳатлари ҳақида тўлқинланиб сўзлади.

«Қуръон тартили» сабоқларини тақдимот қилиш учун сўзга чиққан Баҳодир қори аввало Қуръони Каримнинг динимизда, мўмин-мусулмонларнинг ҳаётида тутган ўрни, Қуръон ўрганиш ва ўргатишнинг асрлардан буён узилмас силсила бўлиб, давом этиб келаётганини айтиб, бугун тақдим этилаётган сабоқлар ушбу мунаввар занжирнинг муносиб ҳалқаси бўлганини қувончи билан таъкидлади.

Тақдимот сўнгида муаллиф Ҳасанхон Яҳё сўзга чиқиб, тақдим этилаётган ушбу армуғонлар аввало улуғ устозларимиз бошлаган ишларнинг давом экани, динимизга, Қуръонга хизмат йўлидаги камтарона ҳисса эканини айтиб ўтди. Шунингдек, тақдим этилаётган «Хатми Қуръонга марҳабо» китобининг ёзилиш тарихи, унинг устида ишлаш жараёни, унда муҳокама қилинган мавзулар тўғрисида қисқа айтиб ўтиб, «Қуръон тартили» сабоқларини тайёрлаш жараёни, бу сабоқларнинг ўзига хос хусусиятлари, хусусан, бу сабоқлардаги қоидалар диёримизда кенг оммалашган Усмон Мусҳафига асослангани ҳақида алоҳида тўхталиб ўтди.

«Ислом ота» жомеъ масжиди имом-хатиби Абдулҳаким қори Матқулов муаллифни ҳамда «Ҳилол-нашр» нашриёт-матбааси жамоасини халқимизга тақдим этилаётган ушбу китоб ва сабоқлар туркуми билан муборакбод этиб, бугунги хайрли ишларнинг барчаси Ватанимиз тарихидаги энг оғир кунларда ҳам динимизни, Қуръонни қўлда чўғ ушлагандек авайлаб сақлаган, муҳофаза қилиб, омонат ила биз бахтиёр авлодларга етказиш шарафига муяссар бўлган улуғ устозларимиз, аҳли Қуръонларимизнинг, хусусан, барчамизнинг устозимиз фазилатли шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг фидокорона хизматлари самараси эканини айтиб ўтдилар.

Тақдимот якунида муаллиф барча меҳмонларга эсдалик ҳадяларини топширди, мухлисларнинг илтимосига биноан янги китобга дастхатлар ёзиб берди.

Тақдимот маросими динимизга ва муқаддас Қуръонимизга хизмат йўлида, Рамазон арафасида қилинган ушбу гўзал армуғон муносабати билан тайёрланга хатми Қуръон билан якунланди.

Тақдимот маросими ҳақидаги видеолавҳани тез кунда порталимиздан томоша қилишингиз мумкин.

 

 

 





Манба: (Quran.uz) http://telegra.ph/%D2%B2ilol-nashrdan-Ramazon-tu%D2%B3falari-05-09-2

Ўзбекистон янгиликлари
Бошқа мақолалар

Намозда рукуъга борганда ва ундан қайтганда икки қўлни кўтариш

21.11.2024   3942   21 min.
Намозда рукуъга борганда ва ундан қайтганда икки қўлни кўтариш

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Намозда рукуъга бораётганда ва ундан қайтаётганда икки қўлни кўтариш масаласи

Бу масала ҳам кўплаб тортишувларга сабаб бўлгани ҳаммамизга маълум. Авваллари ҳамма Ҳанафий мазҳабига амал қилар ва ҳеч ким намозни бошлаш пайтидаги такбири таҳримадан бошқа пайтда икки қўлини кўтармас эди. Ҳамма номозхонлар тинчгина, қўлдан келганича ўз намозларини адо этиб юрар эдилар.

Кейинчалик эса, аввал айтиб ўтганимиздек, фиқҳий мазҳабларни, уларнинг асосчилари бўлмиш буюк мужтаҳид уламоларимизни инкор қилиб, ўзларича Қуръон ва Суннатга амал қилишни ва бошқалар ҳам уларга эргашиши лозимлигини даъво қилувчиларимиз пайдо бўлдилар. Улар намозда рукуъга кетишдан олдин ва ундан қайтаётганда икки қўлни кўтармаслик Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига хилоф эканлиги ҳақида баҳс юрита бошладилар ва ўз фикрларининг далили сифатида ҳадиси шарифлардан ҳужжатлар келтиришга киришдилар. Ана ўшаларимиз ўзларини, худди бутун Ислом оламининг минг йиллик хатосини топгандек, Ҳанафий мазҳабига эргашиб, хатода юрган юз миллионлаб гумроҳларни Қуръон ва Суннат йўлига солаётган қаҳрамондек ҳис этар эдилар. Бировнинг насиҳатини эшитишни ҳам хоҳламас эдилар. Бунга қўшилмаганларни, қарши чиққанларни Қуръон ва Суннатга қарши чиқишда айблар эдилар. Аммо мазкур иш Қуръон ва Суннатга тўғри келадими, йўқми, ўйлаб ҳам кўрмас эдилар.

Аслида эса, ўша масалани кўтарганларимиз эски ихтилофни қўзғаб, минг уч юз йиллик ярани қайта тирнаб қонатаётган эдилар. Намозда рукуъга кетаётганда ва ундан қайтаётганда қўл кўтариш масаласини бир юз эллигинчи Ҳижрий санада туғилган Имом Шофеъий ва у зотнинг ҳамасрлари Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳматуллоҳи алайҳимлар ҳам кўтарган эдилар. Худди бизнинг шоввозларимиз далил қилиб келтираётган ва яна улар билмаган ҳадис ва ривоятларни ана ўша буюк мужтаҳидларимиз энг аввал келтирган эдилар. Орадаги фарқ шуки, ўтган салафи солиҳларимиз ҳозиргиларга ўхшаб ўз фикрларига қўшилмаганларни Қуръон ва Суннатга қарши чиқишда айбламаган эдилар, балки ўз мухолифларини ҳам Қуръон ва Суннатга ўзига хос ижтиҳод йўли ила амал қилувчи дин қардошлари сифатида эҳтиром қилардилар. Агар бизда бир озгина илм бўлганида, бундай ихтилофлар келиб чиқмас эди. Минг афсуслар бўлсинким, бизда на илм ва на илмсизлигимизни тан олишимиз учун инсоф бор эди.

Келинг, илмсизлигимизга барҳам бериш ва хатони такрорламаслик умидида бу масалани илмий йўл ила яна бир кўриб чиқайлик.

 

Намозда рукуъга борганда ва ундан қайтганда икки қўлни кўтариш керак деганларнинг далиллари ва уларнинг муноқашаси

Бу ҳукмга амал қилишга даъват этганлар рўйхати бошида тўрт машҳур ва маъруф фиқҳий мазҳабларимиздан иккитаси, Шофеъий ва Ҳанбалий мазҳаблари туради. Улар ўзларининг бу ҳукмларига бир неча ҳадиси шарифларни далил қилиб келтирадилар:

Биринчи далил:

Имом Бухорий ва Имом Муслимлар қилган ривоятда Ибн Умар: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон намозни очсалар икки қўлларини елкалари баробар кўтариб туриб такбир айтар эдилар. Кейин қачон рукуъга такбир айтсалар ҳам шунингдек, қачон бошларини рукуъдан кўтарсалар ҳам уларни худди ўшандоқ кўтарар эдилар ва «самиъаллоҳу лиман ҳамидаҳ, Роббанаа ва лакал ҳамд», дер эдилар», деганлар.
Мана шу саҳиҳ ҳадисда намозда рукуъга борганда ва ундан қайтганда қўл кўтариш Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари экани очиқ-ойдин кўриниб турибди, дейдилар Шофеъий ва Ҳанбалийлар.

Иккинчи далил:

Имом Бухорий келтирган ривоятда Нофеъ розияллоҳу анҳу: «Ибн Умар розияллоҳу анҳу рукуъга борганда ва ундан қайтганда икки қўлини кўтармаган одамни кўрса, унга тош отар эди», деган.
Бу ривоят ҳам юқоридаги маънони таъкидлаб келмоқда. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу ўзлари амал қилибгина қолмай, ўзгаларни ҳам мазкур ҳукмга бўйсунишларига ҳаракат этганлари яққол кўриниб турибди, дейдилар Шофеъий ва Ҳанбалийлар.

Ҳанафий уламолар, дарҳақиқат, сизлар келтирган ривоятлар бор ва кучли эканини биз ҳам яхши биламиз, лекин биз ушбу ҳадис ва ривоятларга амал қилишдан олдин бошқа ҳадис ва ривоятларни ҳам чуқурроқ ўрганиб чиқиб, бошқача қарорга келдик, келинг, аввало Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳунинг ҳадисларини муноқаша қилайлик, дейдилар.

Имом ат-Таҳовий, Имом Ибн Абу Шайба ва Имом ал-Байҳақийлар ўз китобларида келтирган ривоятда Мужоҳид розияллоҳу анҳу: «Ибн Умарнинг орқасида намоз ўқиганман. У икки қўлини намоздаги биринчи такбирдан бошқа ҳеч кўтармас эди», деганлар.

Олдинги икки ривоят ва биз келтирган учинчи ривоятни қўшиб ўргансак, рукуъга борганда ва ундан қайтганда икки қўлни кўтариш ҳукми насх бўлгани аён бўлади. Яъни бу ҳукмга маълум муддат амал қилинган-у, сўнгра амалдан қолган.

Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг рукуъга кетишда ва ундан қайтишда қўл кўтарганларини кўрганлар, ўзлари бу ишга амал қилганлар ва бошқаларни ҳам амал қилишга чорлаганлар. Кейинчалик бу амал насх бўлганидан кейин унга амал қилишни тўхтатганлар.

Сиз ҳам, ҳурматли Шофеъий, Ҳанбалий ва ушбу масалада улар билан ҳамфикр бўлганлар, биз ҳам саҳобий ўзи қилган ривоятга зид амал қилса, ривоятини эмас, амалини қабул қилишга иттифоқ қилганмиз. Чунки саҳобийлар насх бўлмаса, ўзлари ривоят қилган ҳукмга хилоф амал қилмайдилар. Хусусан, Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу ҳар бир каттаю кичик нарсада Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга аниқ эргашувчи ягона саҳобий бўлганлар. У киши Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга оид, эргашиш зарур ҳисобланмаган ишларни ҳам ўта аниқлик билан қилиб юрганлари маълум ва машҳур. Шундоқ одам насх собит бўлмаса, ўзлари ривоят қилган ҳадисга хилоф иш тутиб, рукуъга боришда ва ундан қайтишда икки қўлни кўтаришни тарк қилмас эдилар.

Учинчи далил:

Имом Абу Довуд, Имом Термизий, Имом Насаий, Имом Ибн Можа ўз Сунанларида, Имом Бухорий «Рафу ълядайни фиссолати» деган рисолаларида ва Имом Таҳовий «Мушкилул-Осор»да Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳудан келтирган ҳадисда: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон фарз намозга турсалар такбир айтиб, икки қўлларини елкалари баробар кўтарар эдилар. Худди шу ишни қироатларини тамом қилиб рукуъга боришни ирода қилсалар ҳам, рукуъдан бош кўтарсалар ҳам қилар эдилар. У зот намозда ўтирган ҳолларида ҳеч қўлларини кўтармас эдилар. Қачон икки марта сажда қилиб, турмоқчи бўлсалар ҳам икки қўлларини кўтариб, такбир айтар эдилар», дейилган.

Шофеъий ва Ҳанбалий мазҳаби уламоларининг бу далилларига жавоб қуйидагича: Бу ривоят собит эканини яхши биламиз. Лекин Ҳазрати Али розияллоҳу анҳунинг айни ўзларидан бунинг акси содир бўлгани ҳақида ривоят бор. Ана шу ривоятни ҳам этиъборга олиб туриб, (ниҳоий) ҳукм чиқарилса, жуда ҳам яхши бўлар эди.

Имом ат-Таҳовий ва Имом Ибн Абу Шайбалар Осим Ибн Кулайбнинг отасидан қилган ривоятда: «Али розияллоҳу анҳу икки қўлларини намознинг биринчи такбирида кўтарар эди, холос. Кейин кўтармас эди», дейилган.
Имом Абу Бакр Ибн Абу Шайба Абу Исҳоқдан келтирган ривоятда эса: «Абдуллоҳ (Ибн Масъуд) ва Алининг асҳоблари икки қўлларини фақатгина намозни бошида кўтарар эдилар, холос», дейилган.

Бу ҳам рукуъга кетишдан олдин ва ундан кейин икки қўлни кўтаришга маълум муддат амал қилингани ва кейин насх бўлганини кўрсатади. Бўлмаса Ҳазрати Алидек улкан саҳобий ўзлари Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан қилган ривоятга хилоф иш қилмас эдилар. Шу билан бирга Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу ўз шогирдлари бўлмиш кичик саҳобийлар ва тобеъинларни ҳам рукуъга кетганда ва ундан қайтганда, икки қўлни кўтармасликка ўргатган эканлар. Бу ҳам ўз-ўзидан бўлаверадиган нарса эмас.
Шофеъий ва Ҳанбалийлар ўзларига далил қилиб келтирган юқоридаги ҳадисда зикр қилинган «Қачон икки марта сажда қилиб, турмоқчи бўлсалар ҳам икки қўлларини кўтариб такбир айтар эдилар», деган жумла уларнинг зиддига катта ҳужжатдир. Чунки улар саждадан туришда қўл кўтариш керак демайдилар. Ўз-ўзидан «нима учун бир ҳадиснинг маълум бўлагига амал қиласизлар-у, бошқа бўлагига амал қилмайсизлар», деган ҳақли савол пайдо бўлади.

Сажда қилиб бўлиб тураётганда ва бошқа ҳолатларда ҳам икки қўл кўтарилиши ҳақида бошқа ҳадисларда ҳам зикр қилинган. Мана шу нарсанинг ўзи ҳам аввал намозда такбираи эҳромдан бошқа жойларда ҳам қўл кўтариш бўлиб, кейинчалик насх қилинганига далолатдир. Бу ҳақиқатни Ҳанафийлар тўлиқлигича олиб, Шофеъий ва Ҳанбалийлар бир қисмини қабул қилиб, рукуъга кетиш ва ундан қайтишга тегишли жойини қабул қилмаган чиқадилар.

Ҳанафийлар мухолифларнинг ҳар бир далилига худди шу қабилда раддия қиладилар. Биз намуна учун келтирилган мисоллар билан кифояланиб, энди бу масалани қадимда қандоқ муноқаша қилингани ҳақидаги икки ривоятни ўрганиб чиқайлик:

Имом ат-Таҳовий келтирган ривоятда ал-Муғийра розияллоҳу анҳу қуйидагиларни айтадилар: «Иброҳимга, Воилнинг Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қачон намозни бошласалар, рукуъ қилсалар ва рукуъдан бошларини кўтарсалар, икки қўлларини кўтаришларини кўрдим, деган ҳадисига нима дейсиз, дедим». У киши: «Агар Воил у зотнинг ундоқ қилганларини бир марта кўрган бўлса, Абдуллоҳ ундоқ қилмаганларини эллик марта кўрган», деди.

Кўриниб турибдики, рукуъга кетаётиб ва ундан қайтаётиб икки қўл кўтарилади, деганлар Воил Ибн Ҳужр розияллоҳу анҳунинг ҳадисларини далил қилганлар. Буюк тобеъинлардан Иброҳим ан-Нахаъий розияллоҳу анҳуга бу гап айтилганда, у киши Абдуллоҳ Ибн Масъуд розияллоҳу анҳунинг ҳадисларини раддияга келтирганлар ва қайси бир ҳадис қабул қилишга лойиқроқ эканини тасдиқлаш мақсадида уларнинг ровийларининг ҳолларини зикр қилиб ўтганлар. Воил Ибн Ҳужр розияллоҳу анҳу иймонга келганларидан кейин Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида фақатгина бир ҳафта туриб, намоз ўқишни ўрганганлари ва қайтиб кетиб, кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни қайта кўрмаганлари машҳур. Бунинг устига Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам у кишига таълим учун алоҳида муомала қилганлар.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг рукуъга кетишда ва ундан қайтишда икки қўлларини кўтармаганлари ҳақидаги ривоят соҳиби Абдуллоҳ Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу эса, энг биринчи иймонга келган саҳобалардан бўлиб Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан у зотнинг умрларининг охирларигача ажралмаган улкан саҳобийлардан биридирлар. Албатта у киши Воил розияллоҳу анҳуга қараганда кўп нарсани билишлари турган гап.
Иккинчи мисол Имом ал-Ҳорисий ўзларининг «Муснад» номли китобларида Суфён Ибн Уяйна розияллоҳу анҳудан Имом Абу Ҳанифа билан Имом ал-Авзоъий ора-ларида бўлиб ўтган қуйидаги мунозарани келтирадилар:
«Абу Ҳанифа билан ал-Авзоъий Маккадаги буғдой растасида кўришиб қолишди. Шунда ал-Авзоъий Абу Ҳанифага:

- Сизларга нима бўлди, намозда рукуъга борганда ва ундан бош кўтарганда қўлларингизни кўтармайсизлар? деди. Абу Ҳанифа эса:

- Чунки бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан бирор саҳиҳ нарса бўлмади, деди.

- Қандоқ қилиб саҳиҳ нарса бўлмасин? Ахир, менга аз-Зуҳрий Солимдан, у отасидан, у эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилишича, У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам намозни бошлаш чоғларида, рукуъга кетишда ва ундан қайтишда икки қўлларини кўтарар эканлар! деди ал-Авзоъий. Шунда Абу Ҳанифа:

- Бизга Ҳаммод Иброҳимдан, у Алқама ва ал-Асваддан, улар Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намозни бошлашдан бошқада икки қўлларини кўтармас эканлар, деди.

- Мен сенга аз-Зуҳрийдан, Солимдан, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан ҳадис ривоят қилсам, сен менга Ҳаммод Иброҳимдан ҳадис айтди, дейсан-а?! деди ал-Авзоъий. Абу Ҳанифа унинг бу гапига:

- Ҳаммод аз-Зуҳрийдан кўра фақиҳроқ эди. Иброҳим эса Солимдан кўра фақиҳроқ эди. Агар Ибн Умар саҳобийлик фазлига эга бўлса ҳам фиқҳда Алқама ундан кам эмас. Ал-Асваднинг фазли жуда ҳам кўп. Абдуллоҳ ибн Масъуднинг фиқҳда ва қироатда фазли кўп. Унинг саҳобийлик ҳаққи бор. Кичиклигидан Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида бўлган. У Абдуллоҳ ибн Умардан афзал, деб жавоб берди. Шунда ал-Авзоъий жим қолди».

Демак, Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳи ҳам, у кишининг издошлари ҳам шаръий ҳукмларни ҳаводан эмас, Қуръон ва Суннатдан олган эканлар. Бошқалардан кўра чуқурроқ илмий изланишда бўлган эканлар. Ҳатто бошқа мазҳаб мужтаҳидлари мулоҳаза қилмаган нозик томонларни ҳам улар мулоҳаза қилган эканлар.

 

Ҳанафийларнинг далиллари

Ҳанафий мазҳаби уламолари мазкур масала бўйича мухолиф томонларнинг далилларини муноқаша қилиб, уларга раддия берибгина қолмай, ўз ҳукмларини тасдиқлаш учун ҳужжат-далиллар ҳам келтирганлар. Қуйида эътиборингизга улар келтирган далиллардан қисман ҳавола қиламиз:

Биринчи далил:

Имом Муслим Жобир Ибн Самура розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизнинг ҳузуримизга чиқдилар ва: «Нима учун мен сизларни қўлларингизни худди асов отнинг думига ўхшатиб кўтараётганингизни кўрмоқдаман?! Намозда сокинлик ила туринглар!» дедилар», дейилган.

Маълумки, намоз янги фарз бўлган пайтда ҳозирги каби тўлиқ бўлмаган. Баъзи ҳолатларда ҳар хил майда овоз чиқариш ёки ҳаракатлар ҳам бўлиб турган. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ундоқ ишларни қилган одамларга аста-секин тарбия бериб, хатоларини тузатиб борганлар. Бу маънода ҳадис китобларимизда бир қанча ривоятлар келган. Ушбу биз таҳлил қилаётган рукуъга кетишда ва ундан қайтишда қўлни кўтариш масаласи ҳам аввалда бор бўлиб, кейин мансух қилинганлигини мана шу ҳадисдан билиб олсак бўлади. Бу ҳукмнинг мансух бўлгани, амалдан қолганидан бехабар баъзи саҳобийлар аввалгидек рукуъга борганда ва ундан қайтганда қўлларини кўтариб, намоз ўқиётганларини Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳужраларидан кўриб турганлар. Кейин ташқарига чиқиб, уларга ушбу ҳадисда келтирилган гапларни айтганлар.

Иккинчи далил:

Имом Термизий Алқама розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда: «Абдуллоҳ Ибн Масъуд мен сизларга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг намозларини ўқиб берайми, деди-да, намоз ўқиб, биринчи қўл кўтаришдан бошқа қўл кўтармади», дейилган.

Ўз-ўзидан маълумки, бунга ўхшаш кишиларни огоҳлантириб қўйиб, қилинган ишлар ўта аниқлик билан адо этилади. Абдуллоҳ Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ким эканликлари эса ҳаммамизга маълум. У киши Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам билан У зотнинг пайғамбарлик даврларида ҳар доим бирга юрган, улкан илм соҳиби ва кўплаб ҳадисларни ривоят қилган саҳобийлар.

Худди шу маънодаги ҳадисни Имом Насаий ҳам ривоят қилганлар.

Учинчи далил:

Имом ат-Таҳовий ал-Асвад розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда: «Умар Ибн Хаттобнинг биринчи такбирда икки қўлини кўтариб, кейин кўтармаслигини кўрдим», дейилган.

Тўртинчи далил:

Имом Ибн Абу Шайба ал-Асвад розияллоҳу анҳудан келтирган ривоятда: «Умар ибн Хаттобнинг орқасида намоз ўқидим. У ўз намозида бошланишдагидан бошқа ҳеч қўлини кўтармади. Аш-Шаъбий, Иброҳим ва Абу Исҳоқларни ҳам намозни бошлашдагидан бошқа қўл кўтарганларини кўрмадим», дейилган.

Бешинчи далил:

Имом ал-Байҳақий Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам, Абу Бакр ва Умарларнинг орқаларида намоз ўқидим. Улар намозни бошлашдаги қўл кўтаришдан бошқа қўл кўтармас эдилар», дейилган.

Олтинчи далил:

Имом ат-Таҳовий Абу Бакр Ибн Айёш розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда: «Ҳеч бир фақиҳни ҳеч қачон биринчи такбирдан бошқа жойда қўлини кўтарганини кўрмадим», дейилган.

Еттинчи далил:

Намоз ҳамманинг кўз ўнгида, ҳар куни беш марта адо этиладиган, эътиборли ва улкан ибодат. Айниқса, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳар бир намозларини йиллар давомида кўпчилик ўта диққат билан кузатиб, ўрганиб келган. Ана шундоқ нарсага тегишли, рукуъга борганда ва ундан қайтганда қўл кўтариладими-йўқми, деган масалада ҳар хил гап айтилишининг ўзи бу иш ҳақида шубҳа туғдиради. Бу эса, Ҳанафийларнинг иши тўғри эканини кўрсатади.

Саккизинчи далил:

Ҳанафийлар рукуъга борганда ва ундан қайтганда қўл кўтариш ҳақида келган ривоятлар кўплиги, саҳиҳлиги, баъзи гапларга қараганда саҳобаи киромларнинг элликталаридан ривоят қилинганлигини яхши биладилар. Аммо, шундоқ бўлса ҳам, насх ворид бўлиши мумкинлигини таъкидлайдилар. Чунки насх ривоятнинг кучли ва кучсизлигига ёки кўп ва озлигига қараб бўлмаслиги ҳаммага маълум. Ҳадис ҳар қанча кучли бўлса ҳам оятнинг кучига ета олмайди. Шундоқ бўлса ҳам Қуръони Каримнинг баъзи оятлари мансух бўлгани маълум ва машҳур.

Тўққизинчи далил:

Ушбу муноқаша қилинаётган қўл кўтариш ҳақидаги масалада бир ақлий далил келтириш учун Ҳанафий мазҳаби уламолари вақтинча насх ҳақидаги даъволаридан кечадилар. Айтайлик, насх ворид бўлмади, дейдилар улар. Ундоқ пайтда умумий қоидага биноан бир ҳукм ҳақидаги ҳадислар қарама-қарши бўлиб қолса, саҳобалар нимага амал қилган бўлсалар, ўша олинади. Агар саҳобаларнинг амаллари ҳам қарама-қарши бўлиб қолса, қиёсга қайтилади. Ушбу масалада ҳам қиёсга қайтиладиган бўлса, аслида намозда сукунат, ортиқча ҳаракат қилмаслик таъкидланади. Намознинг ичида қўл кўтаришлик ортиқча ҳаракатдир. Такбири таҳримадаги қўл кўтариш намоз ичидаги эмас, унинг бошланишидаги кўтаришдир.

Шу ерга келганда, муҳтарам ўқувчидан далиллар келтиришга якун ясаш учун изн сўраймиз. Агар қолган далилларни ҳам келтирадиган бўлсак, гап чўзилиб кетади. Ўзи шундоқ ҳам чўзилиб кетган гапни яна ҳам чўзиб юрмай, хулосага ўтиб қўяқолганимиз маъқулдир.

 

Хулоса

Кўриб турибмизки, барча фиқҳий масалалар, жумладан, омийн масаласи, рукуъга борганда ва ундан қайтганда қўл кўтариш каби масалаларда Ҳанафий мазҳабидагилар ҳадисга амал қилмайдилар, деган даъво, мутлақо ёлғон ва ботил даъводир. Аксинча, Ҳанафийлар ҳадисларни бош-қалардан кўра чуқурроқ ва аниқроқ ўрганиб, амал қилишларини ўзимиз илмий равишда ўрганиб чиқдик. Шу билан бирга Ҳанафийлар бошқа мазҳаб атбоъларига ўхшаб, ўзга мазҳабдагиларнинг фикрларини ҳам ҳурмат қилиб келганлар.

Ҳозирги давримизда ҳам Шофеъий ва Ҳанбалийлар қўл кўтариб, Ҳанафий ва Моликийлар қўл кўтармай тинчгина намозларини ўқиб келишар эди. Ичимиздан бир неча оятни чала ёд олган ва уч-тўрт ҳадиснинг таржимасини ўрганиб олганларимиз чиқиб, мазҳаббоши мужтаҳидларимизга тош ота бошлашди. Мусулмонлар оммаси ўз ибо-датларини адо қилишда Қуръон ва Суннатга амал қилмас-ликда айбланди. Динга эндигина қайтаётган халқ оммаси ўртасида уламолар ичида қолиши лозим бўлган масалалар олиб чиқилиб турли ихтилофларга йўл очилди. Оқибатда мусулмонларга кўпгина кулфатлар етди.

Азиз дин қардошлар! Ўтган саҳифаларда ҳозирда ихтилофларга сабаб бўлаётган масалалардан иккитасини кўриб чиқдик. Аслида бундай масалалар анчагина бўлиб қолди. Янгилари ҳам пайдо бўлмоқда. Бу ҳолат яна ҳам авж олиб боравериши мумкин. Чунки ичимиздан, мазҳаб ихтилофга сабаб бўлади, шунинг учун уни қўйиб Қуръон ва Суннатга амал қиламиз, деган даъво билан чиқаётганлар, аслида, Ҳанафий мазҳабини рад этиб, бошқа мазҳабга эргашмоқдалар. Улар баъзи масалаларни фақат ўша мазҳабда айтилгани ҳақ, ундан бошқаси ботил, деб ўйламоқдалар. Шунинг учун ҳам мусулмонлар оммасини бидъатга берилганликда, Қуръон ва Суннатга амал қилмасликда ва бошқа нарсаларда айбламоқдалар. Бу фикримизнинг тасдиғи учун биргина мисол келтирайлик.

 

Кейинги мавзулар:

Таҳоратда бўйинга масҳ тортиш;
Фиқҳий мазҳабларнинг ҳақлиги тўғрисидаги замонавий ҳужжат ва фатволар;
Тўққизинчи қарор
.