Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
28 Декабр, 2024   |   27 Жумадул сони, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:23
Қуёш
07:48
Пешин
12:30
Аср
15:20
Шом
17:04
Хуфтон
18:24
Bismillah
28 Декабр, 2024, 27 Жумадул сони, 1446

Муҳаммад (с.а.в) нинг 201 исм ва сифатлари

21.04.2017   46422   12 min.
Муҳаммад (с.а.в) нинг 201 исм ва сифатлари

1. محمد Муҳаммад – мақталган.
2. أحمدАҳмад – Аллоҳга ҳамд айтувчи.
3. حامدҲамид – Аллоҳга ҳамд айтувчи.
4. محمودМаҳмуд – мақталган.
5. أحيدАҳяд – фазилатлар бобида ягона.
6. وحيد Ваҳийд – етим.
7. واحدВоҳид – ахлоқ- одобда ягона.
8. حاشرҲошир – ўз умматларини қиёмат куни маҳшаргоҳга еғувчи.
9. عاقبОқиб – пайғамбарларнинг охиргиси.
10. طهТоҳо – бу сўзнинг маъноси Аллоҳгагина маълум.
11. يسЁсин – бу сўзнинг маъноси ҳам Аллоҳгагина маълум.
12. طاهرТоҳир – тоза, пок.
13. مطهرМутаҳҳар – покланган.
14. طيبТаййиб – пок, хуштабиат.
15. سيدСаййид – Хожа.
16. رسولРасул – элчи, пайғамбар.
17. نبيНабий – пайғамбар.
18. رحمة Раҳмат – марҳаматли.
19. بشرى Бушро – хушхабар берувчи.
20. غوث Ғовс – ёрдам берувчи.
21. غيث Ғойс – яхшиликларнинг тушишига сабабчи.
22. غياث Ғиёс – ундан ёрдам сўраладиган.
23. نعمة الله Неъматуллоҳ – Аллоҳнинг неъмати.
24. هدية الله Ҳадийятуллоҳ – Аллоҳнинг ҳадийяси.
25. عروة وثقى Уърватул вусқо – Мустаҳкам тутқич.
26. صراط الله Сиротуллооҳ – Аллоҳнинг кескир қиличи.
27. صراط مستقيم Сиротуммустақим – тўғри йўлда юрувчи.
28. ذكرالله Зикруллоҳ – Аллоҳни зикр қилувчи.
29. سيف الله Сайфуллоҳ – Аллоҳнинг қиличи.
30. رسول الرحمةРасулур-роҳма- раҳмат пайғамбари.
31. قيمҚаййим – тўғри йўлдан борувчи.
32. جامعЖомиъ – барча яхши фазилатларни ўзида мужассам этувчи.
33. مقتفيМуқтафий – эргашувчи (ҳақ йўлга).
34. مقفيМуқаффий – эргаштирувчи (ўзига).
35. رسوا الملاحمРасулул – малоҳим – жангу жаҳон пайғамбари.
36. رسول الراحةРасулур – роҳа – роҳат пайғамбари.
37. كاملКомил – етук.
38. إكليلИклил – тож.
39. مدثرМуддассир – қўрқувдан матоҳга ўраниб олган.
40. مزملМуззаммил – муддассир.
41. عبد اللهАбдуллоҳ – Аллоҳнинг бандаси.
42. حبيب اللهҲабибуллоҳ – Аллоҳнинг суюклиси.
43. صفي اللهСафийюллоҳ – Аллоҳнинг танлагани.
44. نجي اللهНажийюллоҳ – Аллоҳнинг сирдош дўсти.
45. كليم اللهКалимуллоҳ – Аллоҳ билан сўзлашувчи.
46. خاتم الأنبياءХотамул – анбиё – набийлар охири, уларнинг хотимаси.
47. خاتم الرسلХотамур – русул - Расуллар хотимаси.
48. مقييМуқйий – динни тургизгувчи (ривожлантиргувчи).
49. منجيМунжий – халоскор.
50. محي Муҳйи– Гунохларни кетказувчи
51. مذكرМузаккир – эслатувчи (Аллоҳни ва охиратни).
52. ناصرНосир – ёрдам этувчи.
53. منصورМансур – ёрдам берилган, душманлари устидан зафар топган.
54. نبي الرحمةНабийюр – роҳма – раҳмат пайғамбари.
55. نبي التوبةНабийют – тавба – тавбага тарғиб этувчи пайғамбар.
56. حريص عليكمҲарисун алайкум – (саодатга етишишингизга) ташна, умматларига меҳрибон.
57. معلومМаълум – ҳаммага маълум.
58. شهيرШаҳир – ҳаммага машҳур.
59. شاهدШоҳид – гувоҳ.
60. شهيدШаҳид – гувоҳ.
61. مشهودМашҳуд – гувоҳлик берилган.
62. بشيرБашир – хушхабар берувчи.
63. مبشرМубашшир – хушхабар берувчи.
64. نذيرНазир – азоблардан огоҳлантиргувчи.
65. منذرМунзир – охират азобларидан огоҳлантиргувчи.
66. نورНур – нур.
67. سراجСирож – чироқ, қуёш.
68. مصباحМисбоҳ – чироқ.
69. هديҲудо – ҳидоят қилгувчи.
70. مهدي Маҳдий – ҳидоят қилинган.
71. منير Мунир – нур таратувчи.
72. داعي Доъий – динга даъват қилувчи.
73. مدعو Мадъув – меҳмон.
74. مجيب Мужиб – умматларини нидосига жавоб берувчи.
75. مجاب Мужаб – дуоси ижобат бўлган.
76. خفي Хофий – порлаган.
77. عفو Аъфув – ўта кечирувчи.
78. ولي Валий – Аллоҳнинг дўсти.
79. قوي Қовий – душманлари устидан қудратли.
80. أمين Амин – ишончли.
81. مأمون Маьмун – омонатдор.
82. كريم Карим – карамли, сахий.
83. مكرم Мукарром –юксак эҳтиромли.
84. مكين Макин – қувватли, Ҳақ йўлида собит.
85. متين Матин – мартабаси олий.
86. مبين Мубин – аниқ, равшан.
87. مؤمل Муаммил –интизор бўлинган, муштоқ бўлинган.
88. وصول Васул – унга ваҳий келган.
89. ذو قوة Зу қувваҳ – иродали.
90. ذو حرمة Зу ҳурмаҳ – меҳр-оқибатли.
91. ذو مكانة Зу маканаҳ – ўз ўрнига эга.
92. ذو عز Зу Иъзз – улуғвор.
93. ذو فضل Зу фазл– фазилатлар ила сифатланган.
94. مطاع Мутоъ – итоат қилинган, бўйин сунилган.
95. مطيع Мутиъ – Аллоҳга итоаткор.
96. قدم صدق Қодаму сидқ – собит қадам.
97. مختارМухтор – танлаб олинган.
98. اجيرАжир – динга хизмат қилгувчи.
99. جبارЖаббор – айбларни ёпгувчи.
100. ابو القاسمАбул – Қосим – Қосимнинг отаси.
101. ابو الطاهرАбул – Тоҳир – Тоҳирнинг отаси.
102. ابو الطيبАбут – Таййиб – Таййибнинг отаси.
103. ابو ابراهيمАбу Иброҳим – Иброҳимнинг отаси.
104. مشفعМушаффаъ – шафоат ҳуқуқи берилган.
105. شفيعШафиъ – шафоат этувчи (қиёмат куни гуноҳкор умматларнинг кечирилишини Аллоҳдан сўровчи).
106. صالحСолиҳ – яхши ишларни қилувчи, Аллоҳнинг буйруқларини адо этувчи.
107. مصلحМуслиҳ – ислоҳ этувчи, тузатувчи (ўртани).
108. مهيمنМуҳаймин – умматлари ишини кузатиб турувчи.
109. صادقСодиқ – ростгўй.
110. مصدقМусаддиқ – тасдиқ этувчи.
111. صديقСиддиқ – ростгўй.
112. سيد المرسلينСаййидул – мурсалин – пайғамбарлар ҳожаси.
113. امام المتقينИмомул – муттақин – тақводорлар пешвоси.
114. قائد الغرالمحجلينҚоидул – ғуррил – муҳажжалин – қиёмат куни сажда қилган аъзоларидан нурлар чиқиб турувчи ибодатли умматларини жаннатга элтувчи.
115. خليل الرحمان Халилур – Раҳмон – Раҳмоннинг дўсти.
116. برБарр – хайрли, солиҳ амаллар қилувчи.
117. مبرМабарр – ҳамма яхшиликлар манбаи.
118. وجيهВажиҳ – гўзал юзли.
119. نصيحНасиҳ – насиҳатгўй.
120. ناصحНосиҳ – насиҳатчи.
121. وكيلВакил – вакил, ишонч эгаси, кафил.
122. متوكلМутаваккил – таваккал этувчи.
123. كفيلКафил – кафил, кафолатига олувчи.
124. شفيقШафиқ – шафқатли, меҳрибон.
125. مقيم السنةМуқимус – сунна – суннатни тикловчи.
126. مقدسМуқаддас – улуғланувчи, гуноҳлардан пок.
127. روح القدسРуҳул – Қудус – муқаддас руҳ.
128. روح الحقРуҳул –Ҳақ – ҳаққоний руҳ.
129. روح القسطРуҳул – Қист – адолатли руҳ.
130. كافيКофий – кифоя қилувчи (диний эҳтиёжларга).
131. مقتفيМуктафий – кифояланувчи (Аллоҳнинг амрлари билан).
132. بالغБолиғ – олий даражаларга етган.
133. مبلغМубаллиғ – Аллоҳ томонидан келган барча диний аҳкомларни умматларига тўла етказувчи.
134. شافيШофий – шифокор (қалб касалликларига ва маънавий иллатларга нисбатан).
135. واصلВосил – етишувчи (Аллоҳнинг розилиги ва дийдорига).
136. موصولМавсул – етишилувчи (яъни он ҳазратнинг шафоатларига ва дийдорларига умматлари етишурлар, иншооллоҳ).
137. سابقСобиқ – барча фазилат ва шарафда олдинда борувчи.
138. سائقСоиқ – умматларини бу дунёда иймон ва амал сари, охиратда эса, дўзахдан жаннат сари ҳайдовчи.
139. هاديҲодий – тўғри йўдга бошловчи.
140. مهديМуҳдий – ҳадия, эҳсон соҳиби.
141. حزب الله Ҳизбуллоҳ – Аллоҳнинг тарафдори.
142. النجم الثاقب Нажмуссоқиб – нур сочиб турувчи юлдуз.
143. مصطفى Мустафо – танлаб олинган.
144. مجتبى Мужтабо – мужтабо.
145. منتقى Мунтақо – танлаб олинган.
146. أمي Уммий – таълим олмаган.
147. مقدم Муқаддам – биринчи яратилган нур.
148. عزيز Азиз – азиз.
149. فاضل Фозил – фазилатли.
150. مفضل Муфаззал – афзал қилиб юборилган.
151. فاتح Фотиҳ – фатҳ қилувчи.
152. مفتاح الرحمة Мифтаҳур роҳмаҳ – раҳмат калити.
153. علم الإيمان Аъламул иймон – иймоннинг байроғи, белгиси, рукни.
154. علم اليقين Аъламул яқин – ишончли байроғ, белги, рукн.
155. دليل الخيرات Далилул хойрот – яхшиликларга йўлловчи.
156. مصحح الحسنات Мусоҳҳиҳул ҳасанот – яхшиликларни мукаммал қилиб тўғирловчи.
157. مقيل العثرات Муқилул аъсарот – чатрларни айтиб тўғирловчи.
158. صفوح عن الزلات Софуҳун аъниз заллат – кқмчиликларни кечирувчи, мурувватли.
159. صاحب الشفاعة Соҳибуш шафаъ – шафоат соҳиби.
160. صاحب المقام Соҳибул мақом – мақом соҳиби.
161. صاحب القدم Соҳибул қадам – мустаҳкам қадам соҳиби.
162. مخصوص بالعز Махсус бил иъзз – азизлик учун танлаб олинган.
163. مخصوص بالمجد Махсус бил мажд – улуғлик учун танлаб олинган.
164. مخصوص بالشرف Махсус биш шараф – шараф танлаб олинган.
165. صاحب الوسيلة Соҳибул василаҳ – васила соҳиби.
166. صاحب السيف Соҳибус сайф – қилич соҳиби.
167. صاحب الفضيلة Соҳибул фазилаҳ – фазилат соҳиби.
168. صاحب الإزار Соҳибул иьзор – изор соҳиби.
169. صاحب الحجة Соҳибул ҳужжаҳ – ҳужжат соҳиби.
170. صاحب السلطان Соҳибус султон – охири замон уматининг султони.
171. صاحب الرداء Соҳибур ридо – ридо соҳиби.
172. صاحب التاج Соҳибут тож – тож соҳиби.
173. صاحب الدرجة الرفيعة Соҳибуд даражатир рофиаъ – олий мартаба соҳиби.
174. صاحب المغفر Соҳибул миғфар – ҳимоя қилувчига эга.
175. صاحب اللواء Соҳибул ливо – Байроқ соҳиби.
176. صاحب المعراج Соҳибул Меърож – меърож соҳиби.
177. صاحب القضيب Соҳибул қозиб – шоҳ, новда, хипчин, калтак, таёқ соҳиби.
178. صاحب البراق Соҳибул Буроқ – буроқ соҳиби.
179. صاحب الخاتم Соҳибул хотам – узук соҳиби.
180. صاحب العلامة Соҳибул аъламаҳ – белги соҳиби.
181. صاحب البرهان Соҳибул бурҳан – далилга эга.
182. صاحب البيان Соҳибул баён – баёнга эга.
183. فصيح اللسان Фасиҳул лисан – фасоҳатли.
184. مطهر الجنان Мутоҳҳирул жанан – қалбларни покловчи.
185. رؤوف Роууф – шафқатли, раҳмдил.
186. رحيم Роҳим – ўзига хос меҳрибон.
187. أذن خير Узуну хойр – яхшиликларга қулоқ тутувчи.
188. صحيح الإسلام Соҳиҳул ислам – исломни турли айб ва шаклардан халос қилувчи.
189. سيد الكونين Саййидул кавнайн – икки олам саййиди.
190. عين النعيم Аъйнун наъим – бахт-саодат булоғи.
191. عين الغر Аъйнул ғур – улуғворлик, гўзаллик булоғи.
192. سعد الله Саъдуллоҳ – Аллоҳнинг баракаси.
193. سعد الخلق Саъдул холқ – махлуқотнинг баракаси.
194. خطيب الأمم Хотибул умам – умматлар хатиби.
195. علم الهدى Аъламул ҳуда – ҳидоят байроғи.
196. كاشف الكرب Кашифул куроб – ғам-қайғуларни кетгазувчи.
197. رافع الترب Рофиъут туроб – Рофиъут туроб.
198. عز العرب Иъззул араб – арабларнинг ( ва ажамларнинг) азизи.
199. صاحب الفرج Соҳибул фараж – ғам-андуҳларни кетгазувчи.
200. مفتاح Мифтоҳ – (барча яхшиликнинг) калити.
201. مفتاح الجنة Мифтоҳул жаннаҳ – жаннатнинг калити.

Тожиддинов Абдуссомад Абдулбосит ўғли

Сийрат ва ислом тарихи
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Сафар соати

27.12.2024   2032   6 min.
Сафар соати

Баъзи уламолар инсоннинг ҳаёт билан видолашув дамларини “сафар чоғи”, “сафар соати” дейишади. Хусусан, машҳур олим Оиз Қарний “Саҳобалар ҳаётидан хотиралар” китобида Амр ибн Ос розияллоҳу анҳунинг “сафар соати” ҳақида сўз юритиб, бу вақтнинг ростгўйлик, руҳнинг пок­ланиши, ошкоралик ва шаффофлик онлари эканини таъкидлайди. 
 

Бу вақтда ўлим тўшагида ётган инсондан дунё безакларига интилиш, иғво, мунофиқлик, сохтакорлик каби иллатлар чекинар ва у ўзининг ҳақиқати билан ёлғиз қолади. Ҳатто Фиръавн ҳам жон бериш онида ичидаги махфий ҳақиқатни ошкор қилиб, бундай деган:

لا إِلَهَ إِلا الَّذِي آَمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ

“Иймон келтирдимки, Исроил авлоди иймон келтирган Зотдан ўзга илоҳ йўқдир. Мен ҳам мусулмонларданман” (Юнус сураси, ٩٠-оят).


Машҳур саҳобий Амр ибн Ос розиялло­ҳу анҳу ўлим тўшагида ётаркан, юзини деворга буриб олганди. Атрофида ўтирган дўстлари ва ўғли Абдуллоҳ Амр ибн Осга Мисрни фатҳ этиб, Исломнинг ёйилиши­га катта ҳисса қўшганини, Аллоҳнинг раҳматидан умидвор бўлишини эслатар, у зот бўлса, ўзини қандай оқибат кута­ётганини билмагани боис қўрқувдан йиғларди.


Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу сўнгги лаҳзаларини бошдан кечирар экан, яшаб ўтган ҳаётини хотирлаб, бундай хулосага келади: “Менинг умрим уч босқичда ўтди. Исломдан олдин жаҳолат босқичида яшадим. Ўша пайтда энг ёмон кўрганим Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам эдилар. Ҳар қанча ҳийла-найранг ишлатиб бўлса ҳам, у зотни ўлдиришга тайёр эдим. Исломни қабул қилгач, Мадинага ҳижрат қилдим. Бу ҳаётимдаги иккинчи босқич, яъни куфрдан Исломга ўтиш босқичи эди...”


Амр ибн Ос Маккадан Мадинага Холид ибн Валид билан бирга ҳижрат қилганди. Улар Мадинага яқинлашаркан, Амр ибн Ос Холид ибн Валидга: “Ё олдинда юр ёки орқада қол. Менинг гуноҳларим кўп. Расулуллоҳга улар ҳақида айтмоқчиман. У зот билан ёлғиз қолишни истайман”, деди. Шундан сўнг Холид ибн Валид олдинга ўтиб кетди. Амр ибн Ос ро­зияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг олдиларига ке­либ: “Қўлингизни беринг, байъат қи­ламан”, деди.


Расулуллоҳ Амр ибн Осга байъат учун қўлларини чўзганларида, у пайғамбаримизнинг муборак қўлларини маҳкам ушлаб олди. Набий алайҳиссалом: “Сенга нима бўлди, эй Амр?” деб сўрадилар. Амр ибн Ос: “Мен шарт қўймоқчиман, эй Аллоҳнинг Расули”, деди. У зот: “Нимани шарт қўясан?” дедилар. Амр ибн Ос: “Раббим ўтган гуноҳларимни мағфират қилишини шарт қилиб қўяман”, деди. Амр ибн Ос жоҳилият даврида Исломга қарши жангларда қатнашган ва кўпгина гуноҳ ишларга қўл урганди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Эй Амр, билмайсанми? Ислом ўзидан олдинги нарсаларни йўқ қилади (гуноҳларни кечиради)”, дедилар.


Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу айтади: «Қўлимни Расулуллоҳ соллаллоҳу алай­ҳи ва салламнинг қўлларига қўйиб, байъат қилдим. Шундан сўнг муҳаббат ва итоаткорлик ила у зотга ҳамроҳ бўлдим. У зот мен учун инсонларнинг энг севимлиси эдилар. Исломдан аввалги нафратим муҳаббатга айланди. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва салламга бўлган ҳурматим сабабидан у зотга тик қарай олмаганман. Агар мендан у зотни тасвирлаб беришимни сўрасангиз, бу ишни уддалай олмайман. Чунки у зотга бўлган муҳаббатим, эҳтиромим ва ҳаёим сабабли Расулуллоҳнинг юзларига қарай олмаганман. Ана шу муҳаббат туфайли қайтадан дунёга келгандек бўлдим... Кошкийди, ўша ҳолатимда вафот топган бўлсам. Чунки мазкур ҳолат дин учун кураш, илм, тавба ва ҳидоят каби ҳис-туйғуларни ўзида жамлаганди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг вафотларидан сўнг ўзгариб қолдим. Бу ҳаётимнинг учинчи босқичи эди. Бу босқичда дунё мен билан ошкора ўйин қилди. Сиффин ва Жамал каби фитнали ҳодисалар содир бўлди. Аллоҳга қасам, жаннатга кираманми ёки дўзахгами, билмайман!.. Ҳозир биргина калима бор, холос. Уни Аллоҳнинг ҳузурида ўзим учун ҳужжат қиламан. Бу: “Ла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу ла шарийка лаҳ. Лаҳул-мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъала кулли шайъин қодир” калимасидир».


Шундан сўнг Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу кафтини маҳкам сиқди ва руҳи танасидан чиқиб кетди. Унинг ўғли Абдуллоҳ ибн Амр айтади: “Отамни ювгани олиб кирдик. Ғассоллар унинг бармоқларини ювиш учун очмоқчи бўлдилар, лекин улар маҳкам сиқилганди. Сўнг уни кафанлаш учун бармоқларини очдик, лекин улар яна ёпилиб қолди. Уни қабрга қўйганимизда ҳам қўллари маҳкам сиқилганди”...


Ушбу воқеа замирида барчамиз учун улкан сабоқ бор. Амр ибн Ос розияллоҳу анҳунинг нақадар самимийлиги, тавҳид калимасини дили ва тилида маҳкам тутиб, Раббисига юзланганига ҳавасдамиз, албатта.


Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу умрини уч босқичга бўлди. Бизнинг “сафар соати”миз қандай кечаркин? Ҳаётимиз неча босқичдан иборат бўлади? Умримиз қандай кечяпти? Раббимиз биз ожиз бандаларига бу борада ҳам Ўз “таклиф”ини тақдим этган. Оли Имрон сураси ٨-оятида бундай дуо бор:

رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ

“Роббанаа лаа тузиғ қулуубанаа баъда из ҳадайтанаа ваҳаб ланаа мил-ладунка роҳмаҳ. Иннака антал Ваҳҳааб”.

“Эй Раббимиз, бизни ҳидоят йўлига солганингдан кейин дилларимизни (тўғри йўлдан) оғдирма ва бизга ҳу­зурингдан раҳмат ато эт! Албатта, Сен Ваҳҳоб (барча неъматларни текин ато этувчи)дирсан”. 


Меҳрибон Зот барчамизни ушбу дуо-оят ҳақиқати билан ризқлантирсин! 

Мавжуда НУРИДДИНОВА
 тайёрлади.

Мақолалар