Умра ибодатини мукаммал адо қилиш учун киши ўзини ҳар томонлама тайёрлайди. Барча амаллар ниятга боғлиқ бўлгани учун, ибодатда ягона мақсад Аллоҳ таолонинг розилигини исташ бўлиши керак.
Агар дунё ноз – неъматларига эришмоқчи, “ҳожи” ёки “умрага борган” номларини қозонмоқчи, “ҳўжа кўрсин” ёки асосий мақсади ўзга юртларни сайр қилиб, бир йўла умрани адо этиб келмоқчи бўлса, умра ибодати қабул бўлмайди. Аллоҳ таоло буюради:
“Ҳаж ва умрани Аллоҳ учун мукаммал адо этинг!”. Бақара сураси, 196.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан нақл қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Умра кейинги умрагача қилган гуноҳларига каффоратдир...”. Саҳиҳи Бухорий, 1773.
Ато розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: “Ибн Аббос розияллоҳу анҳу айтдилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ансорий аёлга: “....Рамазон ойи келса у ойда умра қилгин, чунки рамазон ойидаги умра ҳаж қилган билан баробар савобга эгадир”-дедилар. Термизий ривояти.
Мазҳабимиз хулосасига кўра умра суннати муаккададир. У буюк зиёратдир! Зеро, мусулмон киши бунда бутун қалби, руҳи ва бадани ила Аллоҳ таоло учун энг суюкли бўлган жойни зиёрат қилади. Бу омонлик диёрида кўнгиллар хотиржам бўлади, кўзлар эса уни кўришликка ошиқ бўлади. Бу диёр мусулмонлар қалбидан улкан ўрин эгаллаган Макка ва Мадинадир.
Ҳаммамизга маълумки, умра қилишни қасд қилган ҳар бир мусулмон улуғ ибодатни тўла-тўкис адо этишни истайди. Ўз-ўзидан биз учун бу нафақат ибодат, балки узоқ масофали сафар ҳамдир. Шу сабабли, умра қилишни қасд қилган ҳар бир киши умра қонун – қоидалари билан бир қаторда сафар қоидалари ва одобларини яхшилаб ўрганиши лозимдир. Улар қуйидагилардир:
“Аставдиъукумулллоҳал-лазий ла тазиъу вадаъиуҳу (маъноси: “Сизларни Унга топширилган омонатлар зойе бўлмайдиган Зот Аллоҳга омонат топширдим”)”. Ибни Можа ривояти;
Ибни умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сафарга чиқиб туяларига ўрнашсалар Аллоҳга ҳамд (Алҳамдулиллаҳ), тасбеҳ (Субҳаналлоҳ) ва уч маротаба такбир (Аллоҳу акбар)ни айтиб шундай дердилар: “Субҳаналлазий саххоро лана ҳаза ва ма кунна лаҳу муқринийн. Ва инна ила Роббина мунқолибун. Аллоҳумма инна насъалука фий сафарина ҳаза ал-бирро ват-тақва ва минал амали ма тарзо. Аллҳумма ҳаввин сафарона ҳаза ватви анна буъдаҳу. Аллоҳумма антас-соҳибу фис-сафари вал холифату фил аҳли. Аллоҳумма инний аъузу бика мин ваъсаис-сафар ва каабатил манзор ва суил мунқолаб фил аҳли вал мали вал валад” (маъноси: “Бизларга бу (улов)ни бўйсундириб қўйган зотга тасбеҳ айтамиз. Бизлар ўзимиз бунга қодир эмас эдик. Албатта, бизлар (барчамиз) Раббимиз (ҳузури)га қайтувчидирмиз. Ё, Аллоҳ! Биз Сендан ушбу сафаримизда яхшилик, тақво ва Ўзинг рози бўладиган амални сўраймиз. Ё, Аллоҳ! Ушбу сафаримизни енгиллаштир ва узоғини яқин қил. Ё, Аллоҳ! Сен сафарда ҳамроҳ ва аҳли-оилага кафилдирсан. Ё, Аллоҳ! Мен Сендан сафар қийинчиликлари, ғамга солувчи манзара ҳамда аҳли-оила, мол ва фарзандга ёмон ҳолда қайтишдан паноҳ тилайман”).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сафардан қайтганларида эса: “Айибуна таибуна абидуна лироббина ҳамидуна” (маъноси: “Ё, Аллоҳ! Қайтишимизни тавба қилувчи, ибодат қилувчи ва ҳамд айтувчи ҳолда қилгин”), жумласини қўшиб қўярдилар. Муслим ривояти.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон уловга минмоқчи бўлсалар оёқларини узангига қўйишлари билан: “Бисмиллоҳ”, – дер эканлар. Эгарга ўрнашиб олганларидан кейин: “Алҳамду лиллаҳи ала кулли ҳал. Субҳаналлазий саххоро лана ҳаза, вама кунна лаҳу муқринийн. Ва инна ила Роббина ламунқолибун”, – деб қўяр эканлар. Уловга миниладиган ҳайвонлардан ташқари замонавий йўл воситалари ҳам киради.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Учта дуо борки, шаксиз мустажобдир. Мазлумнинг, мусофирнинг ва ота-онанинг фарзандига қилган дуоси”. Термизий ривояти.
Абдуллоҳ ибн Зубайр розияллоҳу анҳу айтдилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар:“Менинг ушбу масжидимда ўқилган намоз ундан бошқа масжидларда ўқилган мингта намоздан афзалдир. Фақатгина масжидул ҳаром бундан мустаснодир. Масжидул ҳаромда ўқилган намоз менинг масжидимда ўқилган юзта намоздан афзалдир”. Имом Аҳмад ривояти.
Аллоҳ таоло умра зиёратига отланган ватандошларимизнинг сафарларини бехатар, ибодатларини ўз дагоҳида қабул қилсин!
Жаҳонгир Убайдуллоҳ,
Т
Сўнгги йилларда Ўзбекистонда жадал ислоҳотлар жараёнлари кузатилмоқда. Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида мамлакат нафақат иқтисодий, балки сиёсий, ижтимоий ва маданий соҳаларда ҳам туб ўзгаришларни бошидан кечирмоқда. Бу ўзгаришлар нафақат халқимиз учун, балки халқаро миқёсда ҳам эътироф этилаётгани бежиз эмас. Шу сабабдан ҳам Ўзбекистоннинг хорижий давлатлар ва халқаро ташкилотлардаги мавқеи янада ортиб бормоқда.
Давлатимиз узоқни кўзлаган сиёсати билан минтақамиз ва жаҳондаги сиёсий жараёнларнинг фаол иштирокчисига айланди. Хабарингиз бор, Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Нью Йорк шаҳрида бўлиб ўтган БМТ Бош Ассамблеясининг 80-сессияси ялпи мажлисида нутқ сўзлади. Глобал ҳамда минтақавий масалалар, шунингдек, мамлакатимизда олиб борилаётган кенг қамровли ислоҳотлар ҳақида ҳам тўхталиб ўтди.
Давлатимиз раҳбари Марказий Осиёда барқарорлик ва ҳамкорликни таъминлаш борасидаги натижаларга алоҳида эътибор қаратди ва “8 йил аввал биз ушбу юксак минбардан туриб, Марказий Осиёни тинчлик ва ҳамкорлик маконига айлантириш қароримизни эълон қилган эдик. Бугун эса фахр билан айтиш мумкинки, бу мақсадга эришдик. Эндиликда ёпиқ чегаралар ва ҳал этилмаган низолар даври ортда қолди”, деди. Зотан, одамларнинг асли бир. Бир ота ва бир онанинг фарзандларидир. Аллоҳ таоло уларни турли халқлар ва қабилаларга ажратиб қўйган. Бунинг сабаби эса ўзаро танишиш, маърифат ҳосил қилишдир. “Ҳужурот” сурасида бундай марҳамат қилинади: “Эй инсонлар, биз сизларни бир эркак ва бир аёлдан яратдик ва сизларни ўзаро бир-бирингизни танишингиз учун xалқлар ва қабилалар қилдик. Албатта, Аллоҳнинг ҳузурида энг ҳурматлингиз тақводорингиздир” (“Ҳужурот” сураси, 13-оят).
Муҳтарам Президентимиз иқлим ўзгариши ва сув ресурслари танқислигини инсоният учун энг жиддий таҳдид сифатида қайд этди. Оролбўйида амалга оширилаётган ишлар ҳақида гапириб, “Сувни тежаш бўйича Бутунжаҳон форуми”ни ўтказиш ташаббуси, шунингдек, “Жаҳон ёшларининг тинчлик ҳаракати”ни таъсис этиш ва унинг қароргоҳини Ўзбекистонда жойлаштириш таклифини билдирди.
Ўзбекистон раҳбарининг БМТ доирасида илгари сурган таклиф ва ташаббуслари халқаро миқёсда тинчлик ва хавфсизликни сақлаш, инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, барқарор тараққиётга эришиш мақсадларига улкан амалий ҳисса бўлиб қўшилаётгани дунёнинг нуфузли экспертлари томонидан алоҳида эътироф этилмоқда.
Диққат билан қарасак, давлатимиз раҳбари халқ фаровонлиги, юрт ободлиги йўлида тинимсиз меҳнат қилаётганини кўрамиз. Бу ҳаракатлар ички ва ташқи сиёсатда бирдай давом этмоқда. Мақсад – Ватанимиз шуҳратини янада юксакларга кўтариш, хавсизлигини таъминлаш, ҳар бир фуқаронинг манфаат ва ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, фаровон ҳаёт тарзини таъминлаш. Бу каби улуғ фазилатлар муқаддас динимизда мадҳ этилади. Зеро, Аллоҳ таоло инсонларни ер юзини обод қилишга чақирган. Унда фасод ва бузғунчилик қилиш, вайронгарчилик қилишдан қайтарган: “Аллоҳ берган ризқдан еб-ичинглар, ер юзида бузғунчилик жиноятларини қилманглар” (Бақара сураси, 60-оят). Бошқа бир оятда бундай дейилади: “У сизларни ердан пайдо этиб, сизларни уни обод этувчи қилди” (Ҳуд сураси, 61-оят).
Имом Мотуридий бобомизнинг: “Элу юрт билан ҳамнафас бўлиб яшагин, токи халқ ҳамиша сен билан бирга бўлгай”, деган ҳаётий ҳикмати Юртбошимиз сингари ҳар бир фуқаро, ҳар қайси раҳбарнинг онги, қалби ва ҳаракатида муҳрланса, юрт тинч, халқ фаровон бўлади. Инсонга наф етказиш эса икки дунё саодатига сабаб бўлади.
Зайниддин домла Эшонқулов,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари