12 Июл, 2025, 17 Муҳаррам, 1447
12 Июл, 2025, 17 Муҳаррам, 1447
«Бир киши ўзидан хабардор бўлмаса, илмни, уламони, яхши кишиларни, яхши нарсаларни, яхши ишларнинг қадрини, қимматини билмас. Ўз айбини билуб, иқрор қилуб тузатмакға саъй ва кўшиш қилган киши чин баҳодир ва паҳлавон кишидур. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Мезон тарозусига қўйиладурган амалларнинг ичида яхши хулқдан оғирроғи йўқдур. Мўмин банда яхши хулқи сабабли кечаси ухламасдан, кундузлари рўза тутиб ибодат қилган кишилар даражасига етар”, демишлар».
Абдулла АВЛОНИЙ
Фарзанд тарбияси бугун ҳар бир ота-она учун, ўқитувчилар учун жуда оғриқли масала. Чунки уларнинг одоб-ахлоқи, дарсларни ўзлаштириши қониқарли эмас. Юнусобод туманидаги 117-ўрта мактаб ўқитувчиси Сумбула АЛМАНОВА бунинг сабаблари ҳақида ўз фикр-мулоҳазаларини билдирди:
– Бугун юртимиздаги ҳар бир мактабнинг ўзига хос муҳити бор. Таълим жараёнлари ҳам, болаларнинг юриш-туриши, ўзлаштиришлари ҳам турлича. Ўқувчиларнинг хулқида кўзга ташланаётган умумий иллатлар жамиятимиз олдида турган катта муаммодир. Зеро, биргина беадаб ўқувчи бутун синф муҳитига таъсир қилади.
Эрталаб яхши кайфиятда дарсга келасиз. Биринчи соатдан одобсиз ўқувчи сизни беҳурмат қилса, қолган дарсларни қандай ўтиш мумкин?! Синфда шунақа болалардан бир нечаси бўлса-чи? Дарс тарбиявий соатга айланиб кетмайдими? Афсус, бугун кўплаб ўқитувчилар иш кунини шу тарзда бошламоқда.
Баъзи ўқувчилар дарсларга мутлақо эътиборсиз. Мактабга фақат давомат учун келади. Дарсларни ўзлаштирмаслиги оддий ҳолга айланган. Айрим юқори синф ўқувчилари ҳижжалаб ўқиб турса, бу менга фожиа бўлиб кўринади. Аксар ўқувчиларнинг фикру зикри қўл телефонида. Камсонли ўқувчиларгина қаноатли. Қолганларида доимий норозилик кайфияти устун бўлади.
Яна бир жуда оғриқли нуқта – бу ўқувчиларнинг ибо-ҳаё масаласи. Шундай муаммога йўлиққан ўқувчига ахлоқдан сўз очсангиз, сизга “ақл” ўргатади.
Афсуски, кейинги пайтда ота-оналарнинг мактаб ишига аралашиши кўп учрайди. Фарзанди яхши ўқимаса, дарсларга қизиқмаса ҳам, ўқитувчиларни айбдор қилишади. Боласи ножўя иш қилса-да, ёнини олади. Шундай қилиб, ўқитувчи ва ўқувчи ўртасида жарлик пайдо бўлмоқда. Аслида устоз ва ота-онанинг мақсади бир бўлиши лозим!
Бу муаммоларнинг ечими, дарднинг давоси тарбия ишидир. Бола ота-она, бобо-бувилар қўлида улғаяди. Ҳозир-чи? Тан олиш керак, кўпчиликнинг фарзандлари телевизору телефон билан кун ўтказмоқда. Ота-оналар эса бунга бефарқ. Ҳолбуки, болалар, аввало, оилада тўғри тарбияланиши лозим, Таълим масканлари ота-онага ёрдамчи бўлади, холос. Таълим дарсликларида тарбияга оид ўқув дастурларимиз бор. Лекин унинг пойдевори оилада бўлиши керак. Ўқитувчига ортиқча масъулиятни юкламаслик керак. Чунки фарзанд учун биринчи галда ота-она масъул. Шунинг учун ота-оналар фарзандини ўқишга қизиқтириши, уни тинглаши, дарсларни ўзлаштиришига ёрдам бериши зарур. Шундагина ундан бирор яхшилик кутиш мумкин. Ўқувчи дарсни ўз вақтида ўзлаштира олмаса, орқада қолиб кетади. Бора-бора дарсга умуман қизиқмай қолади.
Демак, ота-оналар фарзандларининг тарбиясини яхшилаши, дарсларни қандай ўзлаштираётгани билан ҳар куни қизиқиши, ҳеч бўлмаганда смартфонларда нималар кўраётгани, қанча вақтини унга сарфлаётганини назорат қилиши лозим. Ўқувчиларнинг китобга бўлган меҳрини ошириш, мутолаа маданиятини шакллантириш олдимизда турган бирдек муҳим вазифадир.
Бобур МУҲАММАД ёзиб олди.
"Ҳидоят" журналининг 2-сонидан.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
عَنْ أَبِي مُوسَى t قَالَ: صَلَّيْنَا الْمَغْرِبَ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، ثُمَّ قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، فَخَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا زِلْتُمْ هَاهُنَا، قُلْنَا: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللهِ، قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، قَالَ: أَحْسَنْتُمْ أَوْ أَصَبْتُمْ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَكَانَ كَثِيرًا مَا يَفْعَلُهُ فَقَالَ: النُّجُومُ أَمَنَةٌ لِلسَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ أُتِيَ السَّمَاءَ مَا تُوعَدُ، وَأَنَا أَمَنَةٌ لِأَصْحَابِي فَإِذَا ذَهَبْتُ أُتِيَ أَصْحَابِي مَا يُوعَدُونَ، وَأَصْحَابِي أَمَنَةٌ لِأُمَّتِي فَإِذَا ذَهَبَتْ أَصْحَابِي أُتِيَ أُمَّتِي مَا يُوعَدُونَ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
Абу Мусо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан Шом намозини ўқидик. Сўнгра «Хуфтонни ўқигунимизча ўтириб турайлик», дедик. Бас, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам олдимизга чиқдилар ва:
«Ҳали ҳам шу ердамисизлар?» дедилар.
«Ҳа, ё Аллоҳнинг Расули. Хуфтонни ўқигунимизча ўтириб турайлик, дедик», деб жавоб бердик.
«Яхши қилибсизлар» ёки «Тўғри қилибсизлар», дедилар у зот. Сўнгра бошларини осмонга кўтардилар. Кўпинча шундай қилар эдилар. Кейин у зот:
«Юлдузлар осмон учун омонликдир. Қачон юлдузлар кетса, осмонга унга таҳдид қилинган нарса келади. Мен саҳобаларим учун омонликдирман. Қачон мен кетсам, саҳобаларимга уларга таҳдид қилинган нарса келади. Саҳобаларим умматим учун омонликдирлар. Қачон саҳобаларим кетсалар, умматимга уларга таҳдид қилинган нарса келадир», дедилар».
Муслим ривоят қилган.
Ушбу ҳадиси шарифда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг масжидларида бўладиган суҳбатлардан бирининг мазмуни ҳақида сўз кетмоқда. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг масжидлари ўша пайтдаги Ислом жамиятининг қалби – юраги эканлиги ҳаммага маълум. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шахслари мусулмонларга ўрнак бўлганидек, у зотнинг масжидлари ҳам ўзга масжидларга ўрнакдир. Ислом жамиятида ҳар бир масжид ўз қавмидан ташкил топган кичик жамиятнинг тинимсиз уриб турган юраги бўлиши керак.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам мазкур суҳбатда саҳобаи киромларга ажойиб ўхшатиш ила ўзларининг фазлларини баён қилиб бермоқдалар:
«Юлдузлар осмон учун омонликдир».
Юлдузлар осмонда турсалар, осмон омон бўлади. Улар осмоннинг омонлик ишончларидир.
«Қачон юлдузлар кетса, осмонга унга таҳдид қилинган нарса келади».
Осмонга таҳдид қилинган нарса унинг низомининг бузилиши ва қиёмат қоим бўлишидир.
«Мен саҳобаларим учун омонликдирман».
Осмон юлдузлар билан омон турганидек, саҳобаи киромлар ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам билан тинч-омон яшар эканлар.
«Қачон мен кетсам, саҳобаларимга уларга таҳдид қилинган нарса келади».
Саҳобаи киромларга таҳдид қилинган нарса уларнинг ораларида хилоф ва келишмовчиликлар келиб чиқишидир.
«Саҳобаларим умматим учун омонликдирлар».
Осмон юдузлар билан, саҳобаи киромлар Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам билан тинч-омон яшаганларидек, Ислом уммати ҳам саҳобаи киромлар билан тинч яшар эканлар.
«Қачон саҳобаларим кетсалар, умматимга уларга таҳдид қилинган нарса келадир».
Ислом умматига таҳдид қилинган нарса ҳавои нафсга эргашиш ва молу дунёга ўч бўлиш каби нуқсонларга мубтало бўлишдир.
Ушбу ҳадиси шарифдан саҳобаи киромларнинг фазллари қанчалик улуғ эканлигини билиб олишимиз керак. Ана шундай улуғ фазл эгалари бўлган зотларни ҳурматлаш ва улардан ўрнак олиш мусулмон умматининг бурчидир.
«Ҳадис ва ҳаёт» китобининг 21-жузидан олинди
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 