20 Октябр, 2024, 17 Рабиъус сони, 1446
20 Октябр, 2024, 17 Рабиъус сони, 1446
Қуръони карим оятларини тафсир, шарҳлашга эҳтиёж борми? Бинобарин Қуръони каримнинг қатор оятларида Аллоҳ таоло оятларни тушуниш ва фаҳмлаш осон, енгил эканлиги таъкидланган-ку? Бундан гўёки Қуръон оятларини тушунтиришга ҳожат йўқдек кўринади. Бироқ, оятлар диққат билан ўрганилса, Қуръони каримда икки хил ҳодиса ва нарсалар баён этилиши маълум бўлади.
Улардан бири оддий воқеликка тааллуқли бўлиб, олдинги пайғамбарлар, уларнинг халқлари билан боғлиқ тарихий воқеалар, Aллоҳнинг неъматлари, осмон ва ернинг яратилиши, илоҳий қудрат ва ҳикмат, дўзах азоблари ҳақидаги ҳамда бошқа хабарларни ўз ичига олади.
Иккинчиси эса, шариат аҳкомлари, ихтилофли масалаларни ўз ичига олади.
Қуръонда зикр (дарс, ваъз, насиҳат) деб номланган биринчи турдаги мавзуни, шубҳасиз, тушуниш осон, ҳатто саводсиз деҳқон ҳам ундан ўзи манфаат топиши мумкин. Бу ҳақда Қуръони каримда бундай дейилган:
وَلَقَدۡ يَسَّرۡنَا ٱلۡقُرۡءَانَ لِلذِّكۡرِ فَهَلۡ مِن مُّدَّكِرٖ ٢٢
"Биз Қуръонни зикр (эслатма) учун осон қилиб қўйдик. Бас, эслатма олувчи борми?!" (Қамар сураси, 22-оят).
Оятдаги "Зикр учун" сўзи асосий диққатини Қуръондан ўрганишга қаратади ва фақат шу мақсадда осон, деган маънони англатади, лекин ҳеч қандай ҳолатда бу осонлик қонунлар ва таълимотларнинг талқини билан боғлиқ эмас. Aгар бу турдаги нарсалар ва ҳодисаларнинг таъбирини ҳар ким билса эди, Aллоҳ таоло Пайғамбаримизга Китобни ўргатиш ва тушунтириш вазифасини юкламаган бўларди.
Юқорида таъкидланганидек, Қуръон оятларини тушунтириш, шарҳлашда Пайғамбар алайҳиссаломга муҳтож бўлинади. Аллоҳ таоло бу ҳақда бундай марҳамат қилади:
وَتِلۡكَ ٱلۡأَمۡثَٰلُ نَضۡرِبُهَا لِلنَّاسِۖ وَمَا يَعۡقِلُهَآ إِلَّا ٱلۡعَٰلِمُونَ ٤٣
"Ушбу мисолларни Биз одамлар (ибрат олишлари) учун айтурмиз. (Лекин) уларни фақат олимларгина англагайлар" (Анкабут сураси, 43-оят).
Шундай қилиб, биринчи турга оид оятларни тушуниш осонлиги, Қуръондаги амрларнинг қонуний ва амалий хулосаларини аниқлаб берадиган пайғамбарга эҳтиёжни истисно қилмайди.
Муфтий Муҳаммад Тақий Усмоний ҳафизаҳуллоҳнинг
"Ислом шариатида суннатнинг ўрни" китобидан
Таржимон: Даврон НУРМУҲАММАД
1-қисм, 2-қисм, 3-қисм, 4-қисм, 5-қисм, 6-қисм, 7-қисм, 8-қисм, 9-қисм, Давоми бор...
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Тобеинларнинг улуғи, тафсир илми имоми Саид ибн Жубайр раҳматуллоҳи алайҳни золим Ҳажжожнинг олдига олиб кирдилар.
– Исминг нима?
– Саид ибн Жубайр.
– Йўқ, сен Шақий ибн Кусайрсан
– Эй Ҳажжож исмимни онам сендан кўра яхши билади.
– Муҳаммад ҳақида нима дейсан?
– Одам боласининг саййиди, Аллоҳ таолонинг танлаб олган пайғамбари, аввал ўтган ва кейин келадиган башариятнинг энг афзали. Рисолатни етказдилар ва омонатни адо этдилар. Аллоҳ ва Унинг Китобига, мусулмонларнинг барчасига холис бўлдилар.
– Уммавий халифаларнинг қайси бири сенингча энг қудратли?
– Яратганни рози қилувчироғи.
– Қайси бири Холиқни рози қилувчироқ экан?
– Бунинг илми ҳар бир нарсанинг зоҳири ва ботинини билувчи Зотга аёндир.
– Мен ҳақимда фикринг қандай?
– Сен ўз нафсингни ўзинг яхшироқ биласан.
– Мен сенинг фикрингни билмоқчиман.
– Менинг фикрим сени хурсанд қилмайди, хафа қилади
– Эшитаман, қулоғим сенда.
– Сен Аллоҳнинг Китобига хилоф амаллар қилишингни биламан. Ҳайбатли бўлишни истаб баъзи ишларни қиласан, холбуки, у сени ҳалокатга олиб боради ва сени дўзахга итариб юборади.
– Ҳалок бўламанми, дўзахга итариб юборишадими...? Аллоҳга қасамки, сени албатта қатл этаман.
– Агар мени қатл эттирсанг, дунёйимни барбод қиласан, мен эса сенинг охиратингни барбод қиламан.
– Сени қандай қатл эттиришимни истайсан, ўзинг танла!?
– Аллоҳга қасамки, сен мени қандай қатл қилсанг, охиратда Аллоҳ таоло сени ҳам худди шундай қатл қилади Буни ўзинг танла, эй Ҳажжож.
– Сени афв этишимни истайсанми?
– Афв этиш Аллоҳ таоло тарафидан бўлади, сенинг афвингнинг эътибори йўқ.
– Эй Жаллод, қилични келтир!
– Куляпсанми? Нима учун табассум қилаяпсан?
– Аллоҳ таолога қилаётган журъатингни ва Аллоҳнинг сенга ҳалимлигини кўриб ажабланяпман.
– Жаллод, уни қатл эт!
– “Мен Ҳақ йўлга мойил ҳолимда юзимни осмонлар ва Ерни яратган Зотга қаратдим ҳамда мен мушриклардан эмасман” (Анъом сураси, 79-оят).
– Юзини қибладан бошқа жойга буриб қўйинглар!
– “Машриқ ҳам, Мағриб ҳам Аллоҳникидир. Бас, қайси тарафга юзингизни қаратсангиз, ўша томонда Аллоҳнинг «юзи» бордир. Албатта, Аллоҳ кенг қамровли, билувчи Зотдир” (Бақара сураси, 115-оят).
– Юзини ерга қаратинг!
– “Сизларни ундан яратдик, унга қайтарамиз ва яна бир бор ундан чиқариб оламиз” (Тоҳа сураси, 55-оят).
– Аллоҳнинг душманини қатл қилинглар, Қуръон оятлари тилининг учида турадиган бундан кўра кучлироқ кишини кўрмаганман.
– Аллоҳим, мендан сўнг Ҳажжожга бирорта одамни қатл қилишига имкон берма.
– Уни қатл этинглар ва мени ҳузуримдан йўқотинглар!
Саид ибн Жубайр раҳматуллоҳи алайҳнинг ўлимидан сўнг ўн беш кун ўтиб, Ҳажжож қаттиқ бемор бўлди. Унинг касали кундан-кун зўрайди. Озгина ухлар ва бирдан қаттиқ чўчиб уйғонар ва: “Саид ибн Жубайр ёқамдан тортяпти. Уни мендан даф қилинглар” деб бақирар эди.
Аллоҳ таоло Саид ибн Жубайрнинг дуосини қабул этди. Минглаб одамларни қатл эттирган Золим Ҳажжож Саид ибн Жубайрнинг ўлимидан кейин бошқа ҳеч кимни ўлимга ҳукм қилмади.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа