O'tgan yilning sentyabr oyida Jizzax viloyatidagi “Qalb nuri” markazi “COVID-19” pandemiyasi davrida migrantlar hamda ularning oilalariga huquqiy, psixologik, migratsiya va bandlik masalalarida axborot, maslahat berishga qaratilgan “Biz yoningizdamiz” ijtimoiy loyihasi bilan Yevropa ittifoqining 20 ming evro miqdoridagi grantiga sazovor bo'lgandi. Loyiha doirasida o'zbek migrantlari, ularning oilalariga huquqiy, psixologik hamda migratsiya va bandlik masalalari bo'yicha axborot, maslahat beruvchi telegram bot hamda kanal (https://t.me/mehnatmigrantlari) ishga tushirildi.
“Loyihaning o'ziga xosligi shundaki, o'zbek tilida yuritiladigan telegram bot yordamida nafaqat Jizzax viloyati, balki mamlakatimizning barcha hududlari qamrab olinadi. Chunki ayni paytda O'zbekistonning 20 million aholisi internetdan foydalanmoqda. Ularning 19 millioni telegram messenjerdan foydalanadi. Bu deyarli barcha maqsadli auditoriyani qamrab olish imkonini beradi. Foydalanuvchi bot orqali o'ziga noma'lum aloqa ma'lumotlarini yuborishi va tez yordam olish uchun joylashuvini bosishi mumkin. Bundan tashqari, mavzu bo'yicha yangiliklar va foydali ma'lumotlarni nashr etish va foydalanuvchilar o'rtasida muhokama qilish uchun telegram-kanali ishga tushirilishi rejalashtirilgan”, – deydi loyiha rahbari, “Qalb nuri” markazi direktori Nodira Alimova.
Loyiha doirasida 2020 yilning 1 oktyabridan “Mehnat migrantlari/Biz yoningizdamiz” telegram-kanali ham ishga tushirilgan.
Telegram bot esa 2020 yilning dekabr oyida ishga tushirildi. Mazkur bot orqali migrantlar va ularning oilalari hamda aholininig turli qatlamlari pandemiya davrida koronavirus haqida, unga qarshi kurashdagi ijtimoiy axborotlar to'g'risida, shuningdek, foydalanuvchilarning psixolog, yurist maslahatlari va bandlikka oid zarur ma'lumotlar bilan ta'minlanishlariga erishilmoqda.
Bundan tashqari, respublika miqyosida jabrlangan fuqarolarni reabilitatsiya va adaptatsiya qilish markazlarining “Ishonch telefonlari”, O'zbekiston Respublikasining xorijdagi elchixonalari telefonlari, sog'liqni saqlash, bandlik va mehnat munosabatlari tashkilotlarining telefon manzillari ham kiritilgan.
“Telegram-kanal orqali migrantlarga yordam berilishiga to'g'risi, ishonmagandim, – deydi Rossiya Federatsiyasida oilasi bilan og'ir ahvolga tushib qolganda beg'araz yordam bilan uyiga olib kelingan hamyurtimiz D.R. – Oilada kenja farzandman. Shu bois, ota-onam ra'yimga hech qachon qarshi chiqishmagan. 2015 yili uydagilarimning qarshiligiga qaramasdan, Rossiyaga ishga ketishga qaror qildim.
Sankt-Peterburgda, maktabda yaxshi o'qiganim, rus tilini o'zlashtirganim menga qo'l keldi. Tezda daromadli ish ham topdim. Dastlab avtomashina ehtiyot qismlarini yig'ish zavodida, keyinchalik televizor yig'ish korxonasida ishladim. Ota-onamning roziligi bilan 2019 yilda oila qurdim. Turmush o'rtog'im homilador bo'lib, baxtli kunlarimiz boshlangan bir vaqtda butun dunyoni tashvishga solgan koronavirus kasalligi tarqaldi va joylarda karantin e'lon qilindi. Shu tufayli biz ishlab turgan korxonada ham ish shtatlari qisqardi. Bunday paytda, eng avvalo, chetdan kelib ishlayotgan biz, muhojirlar ishdan bo'shatildik.
Bu orada turmush o'rtog'im homilador emasmi, sog'lig'i zaiflashdi. Uyga qaytaylik desak, yo'llar yopiq. Men esa tayinli ish topolmaganimdan har kuni yollanib, bir martalik ish qilishga majbur bo'lib qoldim. Avgust oyiga kelib farzandimiz tug'ildi. Endi bir tashvishim ikki barobarga ortdi. Farzandimga tug'ilganlik to'g'risida Rossiya Federatsiyasidan ma'lumotnoma oldik, ammo tug'ilganlik to'g'risidagi guvohnomasi yo'q edi. Ana-mana deguncha, kuz kelib, kunlar sovib ketdi. Bu orada xotinim va farzandim betoblanib, shifoxonaga tushib qolishdi. Men nima qilishni, kimdan yordam so'rashni bilmay qoldim.
O'zbekistonda karantin choralari yumshatilib, yo'llar ochildi, biroq biz farzandimning hujjati yo'qligi sababli uyga qaytolmasdik, o'zim ketay desam, oilamni tashlab ketolmadim. Hullas, boshi berk ko'chaga kirib qoldim. Yashash, eb-ichishimiz ham tobora og'irlasha boshladi. Bir kuni telegram-kanallar orqali ish izlayotib, “Biz yoningizdamiz” loyihasi amalga oshirilayotgani, telegram-kanali va bot yaratilgani, unda o'zbek mehnat migrantlariga yordam berilishi haqidagi e'longa ko'zim tushdi. Avvaliga ishonmadim, keyin yordam so'rab ko'ray, mendan nima ketdi, dedim-da telegram-kanalning izohlar qoldirish joyiga hamda kanalni yuritayotgan loyiha ijrochilaridan biri, jurnalist Nargis Qosimovaning shaxsiy sahifasiga ahvolimni yozib yubordim.
Oradan ikki kun o'tar-o'tmay, menga O'zbekiston Respublikasi Tashqi mehnat migratsiyasi agentligining Rossiyadagi vakolatxonasidan qo'ng'iroq qilishdi. To'g'risi, men bunga ishonishni ham, ishonmaslikni ham bilmay qoldim. Bizdan talab qilingan barcha hujjatlarimizni yubordik. Men bilan bog'langan xodimlar shirinso'z bo'lib, uzog'i bilan ikki hafta kutishimizni, hammasi yaxshi bo'lishini aytishdi. Keyin bildimki, Nargis opa ahvolim haqida O'zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi huzuridagi Tashqi mehnat migratsiyasi agentligining axborot xizmati rahbari Ortiqxo'ja Norovga xabar beribdi. O'z navbatida O.Norov zaruriy choralar ko'rilishi uchun murojaatni yo'naltirgan ekan.
Oradan aytilgan ikki hafta o'tib, bizga samolyot chiptalari, o'g'limga hujjat va boshqa safar xarajatlarining barchasi Halqaro migratsiya tashkiloti bilan birgalikda hal qilinganini aytishdi. Men o'zimda yo'q xursand edim. Uyda keksayib, sog'ligi yomonlashib qolgan ota-onamning xursandchiligini aytmaysizmi?!
Bizni sog'-salomat Vatanga olib kelishdi va uyimizgacha kuzatib qo'yishdi. Bizga ko'rsatilgan bunday beg'araz yordam uchun bu xayrli ishni boshida turgan barcha tashkilotlarga, mehrli insonlarga, xususan, “Biz yoningizdamiz” loyihasi ijrochilariga shaxsan o'zim va oila a'zolarim nomidan minnatdorlik bildiraman. Migrantlarga yordam beradigan telegram bot va kanali haqiqatan bor ekan va yordam berarkan. Bunday ijtimoiy loyihalar, tashabbuskor insonlar ko'payaversin”.
Aytish mumkinki, milliy va xalqaro qonunchilikka oid axborot, ma'lumot va yangiliklar, o'zbek migrantlariga yordam beruvchi tashkilotlar to'g'risida aynan ona tilida yuritiladigan “Biz yoningizdamiz” telegram bot va kanali nafaqat dunyoning turli joylarida bo'lgan o'zbek migrantlari va ularning oilalari uchun, balki tashqi mehnat migratsiyasi masalalari bilan qiziquvchi barcha fuqarolar uchun hamisha yonlarida bo'lgan eng qulay dastyor, ishonchli hamroh va foydali maslahatchi bo'lib xizmat qilmoqda.
Avvalambor, biz bu mavzuda gap boshlar ekanmiz, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi” mavzusidagi ma’ruzasida aytgan: “Mamlakatimizda yoshlarning ma’naviy qiyofasini mustaqillik mafkurasi, uning insoniy tamoyillari asosida shakllantirishga bosh vazifa sifatida qaralayotgani bejiz emas. Yoshlar jamiyatda sodir bo‘ladigan har qanday voqeliklarga o‘zgacha, ruhiy his kechinmalar doirasida munosabat bildiradilar. Qiyinchiliklar vujudga kelganda esa ehtiroslarga beriladilar. Shuning uchun bizning oldimizda turgan muhim masala — yoshlarni to‘g‘ri yo‘lga boshlashdir” - deya ta’kidlagan ushbu nutqlariga e’tiborimizni qaratishimiz o‘rinlidir.
Demak, mafkuraviy tahdid tushunchasi nimaligi haqida bir mulohaza: mafkuraviy tahdid - ijtimoiy-siyosiy harakat, oqim yoki siyosiy kuch o‘z manfaatini ifodalovchi mafkurasini qo‘rqituv, zo‘rlik yo‘li bilan boshqalarga singdirishdir. Mafkuraviy tahdid jamiyat, davlat yoki xalq taqdiriga xavf soluvchi, oqibati fojeali oqibatlarga olib kelishi mumkin bo‘lgan xatar hisoblanadi. Ha, bu kabi tahdidlarning ayrim ko‘rinishlari bugun mintaqamizdagi tinchlik va barqarorlik uchun katta xavf xatar sifatida namoyon bo‘lib turibdi.
Mafkuraviy tahdid o‘z mohiyatidan kelib chiqib, eng avvalo, inson ongiga, tafakkuri va xulq-atvoriga xavf-xatar solmoqda. Inson ongi va qalbini vayronkor va buzg‘unchi g‘oyalar bilan izdan chiqarishga harakat qilish mafkuraviy tahdidning eng asosiy belgilaridan hisoblanadi. Mafkuraviy tahdidning o‘ta xavfli jihati shundan iboratki, u, birinchi navbatda, jamiyatning ma’naviy sohasini barbod etishga yo‘naltirilgan bo‘ladi. Chunki, aynan ma’naviy soha har qanday jamiyatning mavjudligini, uning yashovchanligini ta’minlaydigan asosiy o‘zagi hisoblanadi. Bugun mafkuraviy tahdidlarning turli xil usul va vositalari ishlab chiqilmoqda. Jumladan: ommaviy axborot vositalaridagi turli xildagi milliy mintalitetimizga to‘g‘ri kelmaydigan kino va multfilimlar, ko‘rsatuv va kliplar qo‘yish bilan xalqimizning ongini sekin astalik bilan buzishga qaratilgan harakatlar shular jumlasidandir.
Bugungi kunda bizlar mafkuraviy tahdidlarga qarshi kurashishligimizda nimalarga alohida e’tibor qaratishligimiz kerak:
Shu va shunga o‘xshagan bir qancha usullar bilan ma’naviy-ma’rifiy ishlarni keng qamrovli, izchil tartibda olib borishimiz lozim. Bu kabi ma’naviyat va ma’rifat ishlarini hayotga tatbiq etish jarayonida nafaqat ta’lim-tarbiya soha vakillari, balki, barcha boshqaruv tizimida o‘tirgan mutasaddilar ham masalaga nihoyatda yuksak mas’uliyat bilan yondashishlari lozim.
Ha, men yuqorida tarbiya qismiga aloxila to‘xtalib o‘tdim. Chunki biz kelajak avlodlarimizni bugun go‘zal tarbiya bilan tarbiyalay olsak, ertangi kunimizdan xavotir olmasak ham bo‘ladi. Agarda loqayd, poraxo‘r, ertasi bilan qiziqmaydigan, faqatgina buguni bilan yashaydigan, mustaqil fikri bo‘lmagan, o‘zgalar nima desa, ularning fikriga ko‘ra ish qilib ketaveradigan manqurt kimsalar ko‘paysa, ertamizni o‘zgalar qo‘liga berib qo‘yamiz. Biz bunga butkul qarshimiz, aslo bunga rozi bo‘lolmaymiz. Shuning uchun ham biz barchamiz bu yo‘lda birlashishimiz kerak bo‘ladi.
Rahmonqul Aliqulov,
Mir Arab oliy madrasasi o‘qituvchisi