Musulmonlar Quraysh karvoniga ega chiqish uchun Madinadan tashqariga chiqishdi. Chunki Makkalik mushriklar ularning bor-budini tortib olgan edi. Qurayshning kattalari ularning molini musodara qilgan edi. Ammo Abu Sufyon musulmonlardan karvonni olib qochib uzoqroq joyga tushdi va Makkadan yordam kuchi so'rab kishi jo'natdi. Qo'shin keldi.
Musulmonlar o'zlari o'ylamagan jang oldida turishar edi. Jang boshlanishidan oldin Sa'd ibn Muoz roziyollohu anhu kuchlar nisbatiga boqib mushriklarning ko'pligini aniqladi. Ular juda qattiq tayyorgarlik bilan jangga kelishgan edi. Musulmonlar esa oz bo'lib ular faqat karvonni maqsad qilishgan edi. Sa'd roziyollohu anhu Rasululloh sallollohu alayhi va sallamga biror zarar etishidan qo'rqib dedi:
– Ey Allohning Rasuli! Sizga bir chayla qurib beramiz. U erda ulovingizni hozirlab qo'yamiz. Agar dushmanga yo'liqqanimizda Alloh bizga nusrat bersa bu biz sevgan ish bo'ladi. Agar boshqacha ish bo'lsa ulovga o'tirib ortimizdagi musulmonlarga etib olasiz. Ortimizda sizni bizdan ham ko'proq sevadigan kishilar turishibdi. Ular sizning bu urushga kirishishingizni bilishganlarida Madinada qolishmas edilar.
Rasululloh sallollohu alayhi va sallam Sa'd roziyollohu anhuning haqqiga duoyi xayrlar qildilar. So'ngra Rasululloh sallollohu alayhi va sallamga chayla qurib berishdi. Jang boshlandi. Rasululloh sallollohu alayhi va sallam ham tushib musulmonlarga yordam berdilar. Alloh musulmonlarga nusrat berdi.
Sa'd roziyollohu anhuning rejasi Rasululloh sallollohu alayhi va sallamni urushga qatnashtirmaslik edi. U zotni qo'shin ortida chaylada turishlarini istagan edi. Oldilarida yugurik ot hozir edi. Agar musulmonlar mag'lub bo'lishsa Madinaga qaytishlari lozim edi. Chunki islomning taqdiri u zot sallollohu alayhi va sallamga bog'liq edi.
Sa'd roziyollohu anhu Madinada qolgan musulmonlarni Rasululloh sallolohu alayhi va sallamga: “Ko'rdingizmi, ular siz bilan chiqishmadi. Siz bilan biz chiqdik. Biz sizni ulardan ko'ra ko'proq sevamiz!”, demadi. Balki, oppoq qalb bilan, chiroyli gumon bilan Madinada qolganlar Rasululloh sallollohu alayhi va sallamni bu erdagilardan ko'proq yaxshi ko'rishlarini, ular Rasulullohning faqatgina karvonni olish uchun kelgan deb o'ylab ortda qolishganini, Quraysh bilan urush bo'lishidan bexabar ekanliklarini aytdi.
Biz ortda turib bir-birimizni muhofaza qilganmizmi? Huzurimizda bo'lmaganlarning fazilatlarini gapirganmizmi? Yoki fursatni g'animat bilib o'zgalarni yomonlab, o'zimizni ko'targanmizmi?
Ota-onangni shifokorga olib borsang qolgan aka-ukalaringni malomat qilma. Ajringni zoye qilma. Ota –onangga: “Sizlarga faqat men qarayapman. Boshqa aka-ukalarim qarashmayapti” , dema. Balki, “ularning ishlari bor ekan, sharoitlari xizmat qilishga yo'l bermayapti. Agar imkonlari bo'lganida ular ham xizmat qilgan bo'lishar edi. Ular sizni mendan ham ko'proq yaxshi ko'rishadi”, degin.
Agar faqirlarga yordam bersang “faqat biz yordam beramiz. Boshqalar yordam berishmaydi”, dema. Balki “falonchilarning ham sadaqa berishga imkonlari boru, ammo sharoitlari hozir shunaqa bo'lib qolgan. Yo'qsa ular bizdan ko'ra saxiyroqdirlar”, degin.
Biz bir yaxshi ish qilsak va so'ngra o'sha ishimiz kabi ishlarni qilmaganlarni gapirsak, yomonlasak va g'iybat qilsak, tanqid qilsak go'yo uni qilmagandek bo'lamiz.
Yaxshiliklarimizni zoye qilamiz.
Sheroziy rohimahulloh aytadi:
“Bir kecha otam bilan tahajjudga turdim. Atrofimizda kishilar uxlab yotishar edi. Otam namoz o'qidilar. Men ham o'qidim. So'ngra otamga: “Bular ham turib ikki rakaat namoz o'qisalar bo'lmaydimi?!”, dedim. Shunda otam: “Ey o'g'lim! Ularni gapirganingdan ko'ra uxlaganing sen uchun yaxshiroq edi!”, dedilar.
Abdulqodir Polvonov
Bugun 2025 yil 13-noyabr sanasida Mir Arab oliy madrasasi anjumanlar zalida «Globallashuv davrida sof aqida va tasavvuf masalalari» mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya bo‘lib o‘tdi.
Tadbirni Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisining I-o‘rinbosari Davronbek Maqsudov kirish so‘zi bilan ochib berdi. Shundan so‘ng O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinborasi Muhammadolim domla Muhammadsiddiqov yurtimizda diniy sohadagi islohotlar, yangi ochilgan ilmiy-tadqiqot markazlari, oliy diniy ta’lim muassasalari haqida so‘z yuritdi.
Anjumanda so‘zga chiqqan O‘MI Buxoro viloyati vakili, Mir Arab oliy madrasasi rektori ustoz Jobir domla Elov konferensiya ishiga omad tilab, tashrif buyurgan ma’ruzachilarga o‘z minnatdorligini bildirdi.
Shu bilan bir qatorda anjumanda xalqaro darajadagi ilmiy konferensiyani keng yoritish maqsadida televideniya xodimlari ham taklif etildi.
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 2 sho‘bada olib borildi. Qo‘yida sho‘balar mavzular hamda o‘z ma’ruzasi bilan qatnashgan ma’ruzachi va ishtirokchilar bilan tanishtirib o‘tamiz:
Ishtirokchilar:
Davron Maqsudov - Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisining 1- o‘rinbosari;
Muhammadolim Muhammadsiddiqov - O‘zbekiston musulmonlari idoras1 raisi o‘rinbosari, siyosiy fanlar doktori,professor;
Azizbek Qalandarov - Viloyat hokimining jamoat va diniy tashkilotlar bilan aloqalar bo‘yicha o‘rinbosari;
Jobir Elov - O‘zbekiston musulmonlari idorasi Buxoro viloyati vakili, Mir Arab oliy madrasasi rektori.
I-Sho‘ba. Globallashuv davrida sofaqida: muammolar va yechimlar.
Abdulatif Alloqulov - Imom Moturudiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, Moturudiylik ta’limoti tadqiqotlari bo‘limi boshlig‘i(PhD), dots.nt - "Moturudiylik ta’limotida tafviz va ta’vil metodologiyasi";
Dr. Ahmed Saad Ibrahim Abdulrahman Osman - Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi ilmiy xodimi "Tasavvuf va kalom ilmi o‘rtasidagi ma’rifiy uyg‘unlik";
Ahmad Rajab Ahmad Adaviy - Mir Arab oliy madrasasi o‘qituvchisi - Hadis sharif olimlari va ularning boshiga kelgan e’tiqodiy sinovlar: "Imom Nasaiy va u kishining "Xosais Ali" va "Musnadi Ali" kitoblari talqinida";
Ahmad Muhammad Ali Misriy - Mir Arab oliy madrasasi o‘qituvchisi - "Ekstremizm va terrorizmga qarshi diniy ta’limning ta’siri";
II-Sho‘ba. Globallashuv davrida tasavvuf: ma’naviy meros va zamonaviylik.
Oygul Sharipova - Jo‘ybori Kalon ayol-qizlar o‘rta maxsus islom ta’lim muassasasi rahbari, falsafa fanlari doktori (DsC) professor. "Tasavvuf ta’limoti - ijtimoiy barqarorlik omili";
Haydar Yuldashxodjayev – Yangi asr universiteti kafedra mudiri, dots.nt, tarix fanlari nomzodi. "Musoxon Dahbidiyning Xojagon- Naqshbandiya ta’limoti rivojida tutgan o‘rni";
Gulchehra Navro‘zova - Buxoro davlat texnika universiteti ijtimoiy fanlar va jismoniy madaniyat kafedrasi professori, falsafa fanlari doktori "Naqshbandiya ta’limotining insonparvarlik mohiyati";
Dr. Ayman Usmon Abdul’alim Muhammad Shariiy – Buxoro davlat universiteti Islom tarixi va manbashunosligi, falsafa kafedrasi o‘qituvchisi "Globallashuv davrida arab tili va arab tiliga kirib kelgan so‘zlarning ta’siri";
Husen Djurayev - Buxoro davlat universiteti "Islom tarixi va manbashunosligi, falsafa" kafedrasi dots.nti, tarix fanlari bo‘yicha falsafa doktori - "Xattotlik san’ati va qo‘lyozma manbalarining insoniyat madaniyatiga ta’siri".
Moderator:
To‘xtasinov Ro‘zimuhammad – Mir Arab oliy madrasasi katta o‘qituvchisi, Islomshunoslik fanlari bo‘yicha falsafa doktori(PhD).
Anjuman so‘ngida barcha ma’ruzachilarga esdalik sovg‘alari hamda sertifatlar topshirildi hamda Oliy madrasa rektori ustoz Jobir domla Elov tomonidan barcha tashrif buyurganlarga va tashkilotchilarga minnatdorlik bildirildi.





















O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Buxoro viloyati vakilligi Matbuot xizmati