O'zbekiston Oliy Majlisi Senati Raisining birinchi o'rinbosari Sodiq Safoyev Smitson Osiyo san'ati milliy muzeyi Frir va Sakler san'at galereyalari direktorining katta o'rinbosari Masume Farhod bilan videokonferentsaloqa shaklida muloqot qildi, deb xabar bermoqda «Dunyo» AA muxbiri.
O'zbekistonning AQShdagi elchixonasi ma'lumotiga ko'ra, Masume Farhod O'zbekiston Prezidentining Frir va Sakler san'at galereyalariga tashrifini samimiyat bilan esga oldi va mazkur tashrif muzey tarixidagi muhim voqea bo'lganini ta'kidladi.
«O'zbekiston Prezidentiga o'z kollektsiyalarimizni taqdim etish biz uchun katta sharaf bo'ldi va menda davlat rahbari tomonidan ikat tarixiy ildizlari va Markaziy Osiyoning qadimiy asoori-atiqalariga berilgan ahamiyat katta taassurot qoldirdi», - dedi u.
Frir va Sakler galereyalari 1846 yil tashkil etilgan Smitson institutining tarkibiy qismi hisoblanadi. Institut Amerika Qo'shma Shtatlaridagi 20 ga yaqin muzey va majmuani birlashtirgan dunyodagi eng yirik tadqiqot va ta'lim muassasalaridan biridir.
Masume Farhod Markaziy Osiyo mamlakatlari, shu jumladan, O'zbekiston bilan samarali hamkorlikni davom ettirishdan manfaatdorligini izhor qildi. Uning so'zlariga ko'ra, Amerika tomoni o'zbek xalqining boy madaniyati va bebaho madaniy merosini keng jamoatchilik orasida targ'ib qilish bo'yicha yaqin hamkorlikka intilmoqda.
Uchrashuvda 2021 yil Vashingtonda boburiylar sulolasi va ularning jahon tsivilizatsiyasi rivojidagi roliga bag'ishlangan ko'rgazmani tashkil etish bo'yicha kelishuvga erishildi. Masume Farhod O'zbekistonning ushbu tadbirda faol ishtirok etish, shu jumladan ko'rgazma tarkibini mamlakatimizdan etkazib beriladigan eksponatlar va ilmiy asarlar bilan to'ldirishga tayyorligini mamnuniyat bilan olqishladi.
Ko'rgazma doirasida boburiylar sulolasi (1526-1857 yillar), «Boburnoma» kitobi, Boburning san'at rivoji va rag'batlantirishidagi o'rni, o'sha davr rasmlari, Frir va Sakler galereyalari to'plamlaridagi qo'lyozmalar, shuningdek, hukmdorlarga tegishli tarixiy hujjatlar va ular yaratgan bog'lar me'morchiligiga asosiy e'tibor qaratilishi rejalashtirilmoqda.
Tadbir doirasida, shuningdek, O'zbekiston tarixi, madaniyati va zamonaviy taraqqiyotiga bag'ishlangan alohida taqdimot tashkil etish ko'zda tutilgan. O'zbek xalqining buyuk mutafakkirlari ilmiy merosini chuqur o'rganish, bag'rikeng islom dinini qo'llab-quvvatlash, shuningdek, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar va o'zgarishlarning mohiyati va ahamiyatini ochib berish ham maqsad qilingan.
Masume Farhod bo'lajak ko'rgazmaning muhimligini ta'kidlab, «mamlakat tarixini bilish uning zamonaviy taraqqiyotini yanada chuqurroq anglashga yordam beradi», - deb qayd etdi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Bu mavzuda salaflarimizdan kelgan bir qancha ta’sirli rivoyatlar bor. Quyida ularning ayrimlarini keltiraman:
1. Shaqiq Balxiy rahimahulloh aytadi:
"Men xushu’ni Isroil ibn Yunusdan o‘rgandim. Biz uning atrofida edik, u o‘ng tomonida kim bor, chap tomonida kim borligini bilmasdi — oxirat haqida tafakkur qilardi".
2. Yusuf ibn Asbat rahimahulloh aytadi:
"Sufyon ibn Uyayna rahimahulloh menga xufton namozidan so‘ng: "Tahorat idishini (obdasta) bergin", dedi. Unga berdim. U o‘ng qo‘li bilan olib, chap qo‘lini o‘ng qo‘lining ustiga qo‘ydi va tafakkurga cho‘mdi. Men uxlab qoldim, so‘ng saharda turdim — qarasam, idish hali ham qo‘lida. "Tong otdi", dedim. U esa bunday dedi: "Sen idishni bergan paytingdan buyon shu holda oxirat haqida tafakkur qildim".
3. Abdulloh ibn Muborak rahimahullohdan rivoyat:
U Suhayl ibn Adiyni sukunatda, tafakkurda ko‘rib:
"Qaysi nuqtaga yetding?" deb so‘radi.
U: "Sirot ko‘prigidaman", deb javob berdi.
4. Muhammad ibn Vase’ rahimahullohdan rivoyat:
Basralik bir kishi Abu Zarr vafotidan keyin uning xotini Ummu Zarrga borib, uning ibodatini so‘radi. U bunday dedi: "Abu Zarr kun bo‘yi uyning bir chetida tafakkur qilib o‘tirardi".
5. Ummu Dardo (Abu Dardoning xotini) aytadi:
"Abu Dardo roziyallohu anhuning eng afzal ibodati — tafakkur va ibrat olish edi".
6. Sirriy Saqatiy rahimahulloh aytadi:
"Har kuni burnimga qarayman — yuzim qorayganmi, deb. Tanish joyda o‘lishni yoqtirmayman — yer meni qabul qilmay qo‘ysa, sharmanda bo‘lishdan qo‘rqaman".
7. Abu Shurayh rahimahulloh haqida:
Bir kuni u yurib ketayotgan edi, to‘xtab, ko‘ylagini boshiga tashlab, yig‘lashga tushdi.
Uni ko‘rib: "Nima uchun yig‘layapsan?" deb so‘rashdi.
U bunday javob berdi: "O‘tgan umrimni, kam amalimni, yaqinlashgan ajalimni tafakkur qildim".
8. Umar ibn Xattob roziyallohu anhu bir kuni yig‘ladi. Sababini so‘rashdi. U bunday dedi: "Dunyo va uning shahvatlari haqida o‘yladim. Ular tugamay turib, achchiq alam bilan almashadi. Agar buning o‘zida ibrat bo‘lmasa ham, aqlli kishi uchun unda pand nasihat bor. Endi o‘z holingizga qarang, ahli oilangiz, yaxshi ko‘rgan kishilaringiz bilan bugun jam bo‘lib turibsiz, ertagachi? Ertaga esa, albatta ulardan ajralish bor".
9. Dovud Toiy rahimahullohning holati:
U to‘lin oy kechasi uyning tomiga chiqdi. Osmonga qarab Osmon va yerning yaratilishi haqida tafakkurga cho‘mdi va yig‘lay boshladi. Shunchalik qattiq ta’sirlandiki, tomdan qo‘shnisining hovlisiga yiqilib tushganini sezmay qoldi. Qo‘shni uni o‘g‘ri deb o‘ylab, qilichiga yopishdi. Ammo kelib qarasa — Dovud ekan. "Qanday qilib tomdan tushib ketding?" - deb so‘radi. Dovud: "Qanday yiqilganimni sezganim yo‘q", deb javob berdi.
10. Sufyon Savriy rahimahulloh haqida:
U do‘stlari bilan o‘tirgan edi, chiroq o‘chib qoldi. Hamma yoqni zulmat qopladi. Keyin chiroqni yoqishdi. Qarasalar, Sufyonning ko‘zlaridan oqayotgan yoshi yuzi yuvyapti. Undan: "Senga nima bo‘ldi, nega yig‘layapsan?" deb so‘rashdi.
U: "Shu onda qabr zulmatini esladim…", deb javob berdi.
Xulosa:
Salafi solihlar har bir holatda tafakkur qilganlar — taom yeganda, yurganda, yotganda, hatto suv idishini ushlab turgan paytda ham oxiratni eslab yig‘lardilar. Ular uchun tafakkur — ibodatning qalbi edi.
Homidjon qori ISHMATBЕKOV