Sayt test holatida ishlamoqda!
19 Mart, 2025   |   19 Ramazon, 1446

Toshkent shahri
Tong
05:10
Quyosh
06:28
Peshin
12:36
Asr
16:46
Shom
18:37
Xufton
19:50
Bismillah
19 Mart, 2025, 19 Ramazon, 1446

Ilm-ma'rifat beshigi

16.10.2020   2484   6 min.
Ilm-ma'rifat beshigi
Markaziy Osiyo – ilm-ma'rifat o'chog'i. U dunyo tsivilizatsiyasiga hissa qo'shgan buyuk allomalar beshigi hamdir. 

Bu zaminda azaldan komil inson tarbiyasiga ustuvor ahamiyat qaratilgan. Bunga ushbu zaminda tug'ilib voyaga etgan buyuk allomalar ijodiyu jahongir sarkardalarning bunyodkorlik faoliyati yorqin misol. 

O'zbekiston xalqaro islom akademiyasida IRCICA–Islom tarixi, san'ati va madaniyatini tadqiq qilish xalqaro markazi hamda “Islom tarixi va manbashunosligi –IRCICA” kafedrasi hamkorligida “Markaziy Osiyo xalqlari madaniyati, diniy an'ana va urf-odatlari” mavzusida o'tgan respublika ilmiy-amaliy onlayn konferentsiyada shu haqda so'z bordi. 

Konferentsiyada Islom tarixi, san'ati va madaniyatini tadqiq etish xalqaro markazi mutasaddilari, tarixchilar, san'atshunoslar, sharqshunoslar, turli davlat va jamoat tashkilotlari, hamkor muassasalar rahbarlari, ilmiy-tadqiqotchilar, o'qituvchi va talaba-yoshlari ishtirok etdi.
 


Anjumanda O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi diniy-ma'rifiy faoliyatni muvofiqlashtirish bo'yicha birinchi prorektori, professor Shuhrat Yovqochev, “Islom tarixi va manbashunosligi–IRCICA” kafedrasi mudiri, tarix fanlari doktori Ne'matullo Muhamedov va boshqalar Prezidentimiz rahnamoligida mamlakatimizda muqaddas dinimizning asl tinchlik, bag'rikenglik, insonparvarlik mohiyatini targ'ib qilish, uni turli xurujlardan asrash, ilmiy-madaniy merosni o'rganish va targ'ib qilish, jaholatga qarshi ma'rifat bilan kurashish tamoyili asosida keng qamrovli ishlar olib borilayotganini ta'kidladi.O'tgan qisqa vaqt ichida Imom Buxoriy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, O'zbekistondagi Islom tsivilizatsiyasi markazi, O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi tashkil etilgani mazkur sohaga ko'rsatilayotgan e'tibor natijasidir. 

IRCICA – Islom tarixi, san'ati va madaniyatini tadqiq etish xalqaro markazi bosh direktori, O'zbekiston xalqaro islom akademiyasining “Faxriy doktori” Halit Eren Markaziy Osiyo xalqlarining jahon tamadduniga qo'shgan hissasi o'ziga xos ekanini ta'kidladi. 

– Islom dinining Markaziy Osiyoga kirib kelishi natijasida mintaqada san'at, madaniyat va ilm-fan yanada rivojlandi, – deydi Halit Eren. – Mintaqa turli xil e'tiqod va madaniy o'ziga xos xalqlarni qabul qildi va ko'p madaniyatli hayot tajribasiga ega bo'lib kelmoqda. Markaziy Osiyoda kamolga etgan allomalar bugungi zamonaviy fanlar – arxitektura, ilohiyot, astronomiya, tibbiyot, falsafa, geometriya, geografiya, huquqshunoslik, tasavvuf fanlari rivojiga katta hissa qo'shdi. 

Darhaqiqat, o'sha davrda hududda ko'plab kutubxonalar, rasadxonalar qurildi. Hususan, Yusuf Hos Hojibning Markaziy Osiyo xalqlari uchun beqiyos ahamiyatga ega, adolatli boshqaruv haqidagi “Qutadg'u bilig” kitobi yozildi. Al-Farg'oniyning astronomiyaga oid kitobi ko'p yillar mobaynida Yevropa ta'lim muassasalarida asosiy manba bo'lib xizmat qildi. Forobiy Aristoteldan so'ng “Ikkinchi muallim” sifatida e'tirof etildi. Ibn Sino tibbiyot ilmini, al-Horazmiy algebra fanini yangi bosqichga olib chiqdi. Forobiy, Amir Temur, Mirzo Ulug'bek, Alisher Navoiy kabi siymolar jahonga tanildi. 

Quvonarlisi, bugun ham mazkur jarayon davom etmoqda. IRCICA – Islom tarixi, san'ati va madaniyatini tadqiq etish xalqaro markazi barqaror rivojlanib boryapti. 

Konferentsiya turli mavzularda ma'ruzalar tinglandi. Shuningdek, O'zbekistondagi islom tsivilizatsiyasi markazi direktori Shoazim Minovarov “Islom tsivilizatsiyasi markazi muzeyi ekspozitsiyasining tarkibiy tuzilishi” mavzusida ma'ruza qildi. 

– Prezidentimizning 2017 yil 23 iyundagi qaroriga muvofiq, mamlakatimiz asrlar davomida jahon tsivilizatsiyasining ajralmas qismi, islom madaniyati markazlaridan biri bo'lib kelganini aks ettiradigan ilmiy-tarixiy kontseptsiya ishlab chiqildi, – deydi Shoazim Minovarov. – Markaz uchun Toshkent shahrida mahobatli inshoot qurilishi boshlangan bo'lib, shaklan va mazmunan tengi yo'q mazkur majmuada yurtimizda va chet ellarda saqlanayotgan qadimiy qo'lyozma, tarixiy dalil va hujjatlar, arxeologik topilmalar, osor-atiqalar, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosida namoyish etiladigan “Islom san'ati muzeyi”, ulkan fondga ega kutubxona, yirik ilmiy tadqiqotlar markazi, eng zamonaviy usullarda restavratsiya qilish, tiklash va ko'paytirish bo'limlari, nashriyot hamda zamonaviy konferentsiya zali tashkil etish rejalashtirilgan. 

Konferentsiyada Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori Shovosil Ziyodov “Markaziy Osiyo madaniyati tarixiga oid manbalarda kutubxonalar haqida ma'lumotlar” mavzusida batafsil ma'lumot berdi. 

– O'rta asrlarda mintaqa shaharlarida ko'plab kutubxonalar faoliyat ko'rsatgan, – deydi Sh. Ziyodov. – Kutubxonalar asos e'tibori bilan uch xil – saroy, masjid va madrasalar hamda sulolaviy-xususiy kutubxonalarga ajratilgan. Ushbu ziyo dargohlarida kitoblar uyga berilgan yoki kutubxonaning o'zida foydalanilgan. Kitoblarni boshqa shaharga olib chiqish yoki sotish qat'iyan man qilingan. Kutubxonalarda saqlanayotgan Abu Rayhon Beruniy, Ibn Sino kabi ko'plab allomalarning qo'lyozma asarlari mintaqa xalqlarining ilm olishi, madaniyati shakllanishiga katta ta'sir ko'rsatgan. 

Markaziy Osiyo mintaqasi jahon tsivilizatsiyasi markazlaridan biri sanaladi. Mintaqa xalqlari tarixi, madaniyati, diniy an'ana va urf-odatlari, alloma va olimlar hayot yo'llarini o'rganish, ularning merosini tadqiq etish dolzarb masalaga aylangan. 

Konferentsiyada Markaziy Osiyo xalqlari tarixi va madaniyati hamda yozma yodgorliklari va ilmiy merosiga oid mavzular ham muhokama qilindi. 

Qizg'in munozara, savol-javoblar ostida o'tgan onlayn-anjuman yig'ilganlarda katta taassurot qoldirdi. Hamkor tashkilotlar bilan ilmiy-amaliy aloqalarni yanada davom ettirishga kelishib olindi. 

O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi
matbuot xizmati
Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida

14.03.2025   15245   4 min.
Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori

Buyuk vatandoshimiz, islomiy ilmlar rivojiga ulkan hissa qo‘shgan benazir alloma, kalom ilmining sultoni Imom Abu Mansur  Moturidiyning (keyingi o‘rinlarda – Imom Moturidiy) ibratli hayot yo‘li va boy ilmiy-ma’naviy merosini har tomonlama chuqur o‘rganishni rag‘batlantirish, moturidiylik ta’limotiga xos bag‘rikenglik va mo‘tadillik tamoyillarini xalqimiz va jahon jamoatchiligi o‘rtasida keng targ‘ib etish, yoshlarni Vatanga muhabbat, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat ruhida tarbiyalash maqsadida qaror qilaman:

1. Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, O‘zbekiston musulmonlari idorasi, Samarqand viloyati hokimligi, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazining 2025 yilda Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risidagi taklifi ma’qullansin.

2. Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligiga bag‘ishlangan tadbirlarga tayyorgarlik ko‘rish va ularni o‘tkazish bo‘yicha tashkiliy qo‘mita (keyingi o‘rinlarda – Tashkiliy qo‘mita) tarkibi ilovaga muvofiq tasdiqlansin.

3. Tashkiliy qo‘mita (A.Aripov) ikki hafta muddatda Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini allomaning islom olamidagi obro‘-e’tibori va nufuziga munosib tarzda yuqori saviyada nishonlash bo‘yicha quyidagilarni nazarda tutadigan chora-tadbirlar dasturini tasdiqlasin:

(a) 2025 yil aprel oyida Samarqand shahrida “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy anjuman o‘tkazish;

(b) xorijlik tadqiqotchilar o‘rtasida moturidiylik ta’limoti bo‘yicha ilmiy tanlov o‘tkazish, g‘oliblar ishtirokida O‘zbekistonda madaniy-ma’rifiy uchrashuv va seminar-treninglar tashkil etish;

(v) Imom Moturidiyning “Ta’vilot al-Qur’on” va “Kitob at-tavhid” asarlari va moturidiylik ta’limotiga oid manbalarning o‘zbek va xorijiy tillardagi ilmiy-izohli akademik tarjimalarini nashr etish;

(g) Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligiga bag‘ishlangan esdalik suvenirlarini muomalaga chiqarish hamda pochta markalari, taqvimlar, buyuk mutafakkirning hayoti va ilmiy merosini yoritib beradigan boshqa ko‘rgazmali axborot vositalari turkumini yaratish;

(d) Imom Moturidiyning serqirra hayot yo‘li va ilmiy merosining bugungi kundagi ahamiyatini ochib beradigan badiiy-publitsistik film yaratish;

(ye) Samarqand viloyatida Imom Moturidiy va moturidiylik ta’limoti yo‘nalishida faoliyat olib borgan allomalarning hayoti, ilmiy va ijodiy merosiga bag‘ishlangan asarlarning nodir qo‘lyozma va nashr nusxalari hamda kitoblari ko‘rgazmasini tashkil etish;

(j) Samarqand shahridagi Abu Mansur Moturidiy majmuasini qayta ta’mirlash va obodonlashtirish.

4. Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi:

(a) Din ishlari bo‘yicha qo‘mita bilan birgalikda 2025 yil may va oktyabr oylarida Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universitetida Oliy ta’lim muassasalarini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan “Moturidiylik ta’limoti va hozirgi zamon” mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasini hamda ilmiy maqolalar tanlovini o‘tkazsin;

(b) moturidiylik ta’limotiga mansub allomalarning ilmiy merosi va noyob qo‘lyozma asarlarni o‘rganish bo‘yicha Ilm-fanni moliyalashtirish va innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladigan ilmiy-tadqiqot ishlariga davlat buyurtmasini belgilangan tartibda shakllantirib borsin.

5. O‘zbekiston musulmonlari idorasiga imom-xatiblar hamda diniy ta’lim muassasalari talabalari o‘rtasida “Moturidiylik ta’limoti bilimdoni” tanlovini o‘tkazish va g‘oliblarni munosib taqdirlash tavsiya etilsin.

6.Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahri hokimliklari Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi, Yoshlar ishlari agentligi, O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi bilan birgalikda 2025 yil davomida joylarda Imom Moturidiyning ilmiy merosiga bag‘ishlangan davra suhbatlarini tashkil etsin.

7. Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi Madaniy meros agentligi bilan birgalikda:

(a) xorijiy mamlakatlarda saqlanayotgan Imom Moturidiy va  moturidiylik ta’limotiga mansub allomalarning hayoti va ilmiy merosiga oid noyob qo‘lyozma asarlar va boshqa madaniy boyliklarni aniqlash, ularning nusxalarini O‘zbekistonga olib kelish va tadqiq qilishni tizimli ravishda tashkil etsin;

(b) Imom Moturidiyning hayoti va ilmiy faoliyatiga bag‘ishlangan yuqori sifatli mediamahsulotlar hamda audiovizual asarlar yaratish, ularni mahalliy va xorijiy ommaviy axborot vositalarida e’lon qilish, internet tarmog‘i va ijtimoiy tarmoqlarda keng targ‘ib qilish choralarini ko‘rsin.

8. O‘zbekiston Milliy axborot agentligi, O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi, “Dunyo” axborot agentligi va O‘zbekiston milliy media assotsiatsiyasiga Imom Moturidiy tavalludining 1155  yilligini nishonlash bilan bog‘liq tadbirlarni keng yoritib borish tavsiya etilsin.

9. Mazkur qarorning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri A.N. Aripov hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining maslahatchisi R.Q. Davletov zimmasiga yuklansin.

 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti

Sh. Mirziyoyev

manba: https://president.uz/uz/lists/view/7946

O'zbekiston yangiliklari