O`zbekiston musulmonlari idorasi

ASR NAMOZI

17.08.2020 6125 10 min.

Asr namoziga azon aytilsa, sahobalar masjidda jamlanishini kutib turardi va asrdan oldin to‘rt rak’at nafl namoz o‘qishga targ‘ib qilib:

« رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً صَلَّى قَبْلَ الْعَصْرِ أَرْبَعًا »

«Asrdan oldin to‘rt rak’at namoz o‘qigan kishini Alloh rahm qilsin (ya’ni rahmatiga olsin)», – der edilar[1].

Odamlar yig‘ilgach, masjidga chiqar va ularga namozni o‘qib berardilar. Asrni avvalgi vaqtida o‘qir edilar. Qiroatni peshindagi qiroatning yarmicha qilardilar. Namozdan forig‘ bo‘lgach, aytadigan so‘zlari bo‘lsa aytar, bo‘lmasa sahobalar tarqalib ketishardi.

Bir kuni asrni o‘qib bo‘lgach, sahobalarga qarab: «Bilmadim, bir narsani sizlarga aytsammikin yoki aytmasammikin? O‘ylanib turibman», – dedilar. Sahobalar: «Ey Allohning rasuli, agar yaxshi narsa bo‘lsa ayting. Agar unday bo‘lmasa, Alloh va Rasuli biluvchidir», – deyishdi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam:

«مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَتَطَهَّرُ فَيُتِمُّ الطُّهُورَ الَّذِى كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِ فَيُصَلِّى هَذِهِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسَ إِلاَّ كَانَتْ كَفَّارَاتٍ لِمَا بَيْنَهَا»

«Bir musulmon kishi tahorat olib, Alloh farz qilgan tahoratni mukammal qilsa va mana shu besh vaqt namozni ado etsa, bu ishi o‘sha namozlar orasidagi xato va gunohlarini o‘chiradi», – dedilar»[2].

Yana bir kuni asrni o‘qib bo‘lgach, sahobalarga yuzlanib:

«Qay biringiz tahorat olsa va uni mukammal qilsa, so‘ng: «Ashhadu an laa ilaha illalloh va anna Muhammadan abdullohi va rusuvluhu», – desa unga jannatning sakkiz eshigi ochiladi va u xohlagan eshigidan kiradi», – dedilar[3].

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning asrdan keyingi ma’ruzalari Peshindan keyin qilinadigan ma’ruzaga qaraganda anchagina qisqa bo‘lardi. Chunki sahobalar asrda ishlarini tugatish va boshqa hojatlarini nihoyasiga yetkazish uchun ketishga shoshilishardi.

Hech qachon qavmni malollantiradigan darajada uzundan uzoq ma’ruza qilmasdilar. Tinglovchilarning holati va shavqiga qarab ma’ruza qilardilar. Asrni o‘qib bo‘lgach, ma’ruzalari doimiy emasdi.

Asrni o‘qigach, har bir onamizning uylariga kirib, ular bilan biroz suhbatlashar, bag‘rlariga bosib ko‘ngillarini so‘rardilar. Har bir onamizni uylariga kirib chiqqach, oxirida navbati kelgan onamizning uylarida qolardilar.

Ko‘pincha onalarimizning hammalari navbati kelgan onamizning uylarida yig‘ilishib o‘tirishar, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ular bilan suhbatlashardilar.

Bir kuni onalarimiz Oisha onamizning uylarida yig‘ilishdi. Zaynab onamiz ham Oisha roziyallohu anhoning uylariga keldilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uyga kirgach, qo‘llarini Zaynab onamizga uzatdilar. Oisha onamizning jahllari chiqib: «Bu Zaynabku!» – dedilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam qo‘llarini tortib oldilar. Zaynab onamiz bilan Oisha onamiz tortishib qoldilar hatto ovozlari ko‘tarilib ketdi. Namozga qomat aytildi. Abu Bakr roziyallohu anhu o‘tib keta turib, onalarimizning ovozlari ko‘tarilganini eshitdilar va Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga: «Ey Allohning rasuli, namozga chiqasizmi? Bularning og‘ziga tuproq seping», – dedilar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam masjidga chiqdilar. Oisha onamiz: «Hozir Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam namozni o‘qib bo‘ladilar va otam kelib mening dodimni beradi», – dedilar. Namoz tugagach, Abu Bakr roziyallohu anhu kelib, Oisha onamizni qattiq urushdilar va: «Shunday ham qilasanmi?!» – deb koyidilar[4].

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning xonadonlarida oilaviy suhbatdan tashqari ilmiy suhbatlar ham bo‘lardi. Onalarimiz tomonlaridan beriladigan savollarga Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam javob berib din ishlarini o‘rgatardilar.

Bir kuni Oisha onamiz Rasululloh sollallohu alayhi vasallam da’vat yo‘lida chekkan aziyatlarining eng shiddatlisini bilmoqchi bo‘lib: «Boshingizga Uhud kunidan ham og‘irroq kun kelganmi?» – deb so‘radilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar: «Menga qavmingdan yetadigani yetdi. Ulardan menga yetgan narsalarning eng qattig‘i Aqoba kuni bo‘lgan. O‘shanda Ibn Abduyalil ibn Abdukulolga meni (himoyasiga) olishni taklif etgan edim. Biroq u men istagan narsani qabul qilmadi. Tashvishli holda boshim oqqan tomonga qarab yurib ketdim. Qarnus-sa’olibga[5] kelgandagina o‘zimga kelib, boshimni ko‘tardim. Qarasam, bir bulut menga soya solib turibdi. Nazar solsam, unda Jabroil bor ekan. U menga nido qilib: «Alloh qavmingning senga aytgan gapini, senga nima javob qaytarganini eshitdi. U Zot ular haqida istagan narsangni buyurishing uchun huzuringga tog‘ farishtasini yubordi», – dedi. Shunda tog‘ farishtasi menga nido qilib, salom berdi. So‘ngra: «Ey Muhammad! Nimani istasang, shu. Agar ularning ustiga «ikki Axshab»ni[6] to‘ntarib tashlashimni istasang (shunday qilaman)», – dedi.

Shunda men: «Yo‘q! Alloh ularning pushtikamaridan yolg‘iz Allohga ibodat qiladigan, U Zotga hech narsani sherik qilmaydigan kishilarni chiqarishini umid qilaman», – deganman»[7].

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam onalarimizning dunyoviy hojatlarini qondirish bilan birga ularni oxiratga ham tayyorgarlik ko‘rishga targ‘ib qilardilar.

Bir kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Oisha onamizga:

« لَيْسَ أَحَدٌ يُحَاسَبُ إِلَّا هَلَكَ »

«Hisob‑kitob qilinadigan har bir kishi halok bo‘lmay qolmaydi[8]», – dedilar. Oisha onamiz aniqlik kiritish maqsadida: «Ey Allohning Rasuli, Alloh meni fidoyingiz qilsin! Axir Alloh azza va jalla:

فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ، فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا [الانشقاق: 7-8 [

«Ammo kimning kitobi o‘ngidan berilsa, u albatta, yengilgina hisob‑kitob qilinadi», – demaydimi?» – deb so‘radilar. U zot sollallohu alayhi vasallam: «Ana o‘sha namoyon etish bo‘lib, (amallari) ularga namoyon etiladi[9]. Biroq kimning hisob‑kitobi munoqasha qilinsa, halok bo‘ladi», – dedilar»[10].

Yana bir kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Hafsa onamizga: «Badr[11] va Hudaybiya[12]da ishtirok etgan biror kishi do‘zaxga kirmasligidan umid qilaman», – dedilar. Hafsa onamiz: «Ey Allohning rasuli, axir Alloh: «Sizlardan har biringiz unga (jahannamga) tushuvchidirsiz. (Bu) Rabbingiz (irodasiga binoan) vojib bo‘lgan hukmdir», – demaganmi?» – deb so‘radilar. U zot: «Alloh taoloning: «So‘ngra taqvodor bo‘lganlarni (undan) qutqarurmiz va zolim kimsalarni tiz cho‘kkan hollarida (jahannamda) qoldirurmiz», – deganini eshitmaganmisan», – dedilar[13].

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Men ummat g‘ami bilan ovoraman», – deb oilalarini unutmagan edilar. Ular bilan ham dunyo, ham oxirat borasida suhbatlashar, hazillashib ko‘nglini ko‘tarar, uy yumushlarida yordam berib, oilaviy chiroyli hayotni ham kechirardilar.

Ba’zida asr namozidan keyin sahobalar Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam o‘zlari bilan birga ishtirok etishlarini yoqtirishadigan ishlarga u zotni chaqirishar va Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularning chaqirig‘iga javob berib, taklif qilingan joyga borardilar.

Bir kuni asr namozini o‘qib bo‘lishgach, Bani Salama qabilasidan bir kishi kelib: «Ey Allohning rasuli, biz jonliq so‘yishni xohladik. Siz ham o‘sha yerda biz bilan bo‘lishingizni istardik», – dedi. U zot: «Xo‘p», – deb sahobalar bilan yo‘lga tushdilar. Aytilgan joyga yetib kelishsa, hali jonliq so‘yilmagan ekan. Jonliqni so‘yib, go‘shti maydalandi va undan ovqat pishirildi. Quyosh botmasidan oldin Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam va sahobalar o‘sha taomdan tanovul qilishdi[14].

Shu o‘rinda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ahli oilalariga nafaqani qayerdan to‘laganlari haqida biroz to‘xtalib keyin shom namozi vaqti haqida suhbatlashamiz.

[1] Imom Termiziy rivoyati

[2] Imom Muslim rivoyati

[3] «Sahih Ibn Xuzayma», «Musnad Ahmad», «Sahih Muslim» va «Musnad Ruvyoniy» kitoblariga qaralsin.

[4] «Musnad Ahmad», «Sahih Muslim», «Musnad Abu Ya’lo» kitoblariga qaralsin.

[5] Qarnus-sa’olib – Makka-Toif yo‘lidagi Makkaga yaqin joy.

[6] Ikki Axshab – Makkai Mukarramadagi ikki katta tog‘. Ulardan birining nomi Abu Qubays bo‘lib, Ka’baning sharq tomonida, ikkinchisi – Qu’ayqo’ tog‘i esa uning g‘arbida joylashgan. Ularning balandligi 420 va 230 metrni tashkil qiladi.

[7] Imom Buxoriy rivoyati.

[8] «Halok bo‘lish» deganda azobga qolish nazarda tutilgan, zotan, oxirat azobi haqiqiy halokatdir.

[9] Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oyatdagi «yengilgina hisob‑kitob qilinadi», degan jumlani «Ana o‘sha namoyon etish bo‘lib, ularga namoyon etiladi», deb tafsir qilmoqdalar, ya’ni solihlarga qilgan amallari – yaxshiliklariyu yomonliklari bir ko‘rsatiladi-yu, ammo ularning ustida savol‑javob, hisob‑kitob qilinmaydi. Bu ularning najot topishlarining bashorati bo‘ladi.

[10] Imom Buxoriy rivoyati.

[11] Badr – Islom dinining himoyasi uchun kofirlarga qarshi jang qilingan ilk urush

[12] Hudaybiya – bu Makka yaqinidagi joyning nomi bo‘lib, unda sahobalar Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga dinni himoya qilish, Alloh va Unnig rasuliga itoat qilishgan ahdnoma berishgan.

[13] «Musnad Ahmad», «Sahih Muslim», «Sunan Ibn Moja» va «Sahih Ibn Hibbon» kitoblariga qaralsin.

[14] «Sahih ibn Hibbon», «Sahih Muslim» «Musnad Abu Avona», «Sunan Doraqutniy» va «Mustaxraj Abu Nu’aym» kitoblariga qaralsin.

Abdulaziz Usmon

manba: siyrat.uz

Maqolalar

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Zamzam haqida nimalar bilamiz?

23.05.2025 12506 12 min.

Alloh taoloning inson zotiga ko‘rsatgan cheksiz marhamatlaridan biri shubhasiz suv ne’matidir. Zamindagi biror tirik jon suvdan behojat bo‘lolmaydi. Ushbu hayotdagi barcha narsa suv bilan tirikdir. Lekin Yaratuvchi bu ulug‘ ne’matini maxsus bir suv bilan xosladi. Unga fazl va barakot ato etdi. Musulmonlar kurrai zaminning turli nuqtalaridan ushbu xos ne’matdan bahramand bo‘lish uchun keladilar. U ham bo‘lsa zamzam suvidir. Xo‘sh, zamzam suvi o‘zi nima va uning qanday mo‘jizakor xususiyatlari bor?

Zamzam suvi

Zamzam suvi bu - zamzam qudug‘idan chiqadigan suvdir. Bu quduq Makkai mukarramadagi Haram hududida joylashgan. Bu suv barcha musulmonlar nazdida muqaddas suv hisoblanadi. Zero, Alloh taolo uni o‘ziga xos mo‘'jizaviy xususiyatlar bilan boshqa suvlardan afzal qilgan. Dini Islom ta’limotlariga ko‘ra, zamzam bulog‘ini Alloh taolo Ismoil alayhissalom va uning onasi uchun chiqarib bergan.

Zamzam qudug‘i Makkiy Haram hududi o‘z ichiga olgan muhim tarixiy unsurlardan biri hisoblanadi. U yer sathidagi eng mashhur buloq bo‘lib, musulmonlar qalbida o‘ziga xos ruhiy o‘rni bor. Ayniqsa, hojilar va umra ziyoratchilari uchun bu suvning ahamiyati katta. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: "Yer yuzidagi eng yaxshi suv zamzam suvidir. U to‘yimli taom va kasallikdan shifodir" (Tabaroniy rivoyati, al-Mo‘jam al-Kabir, sahih hadis).

Jobir raziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda esa bunday marhamat qilinadi: "Zamzam suvi nima niyatda ichilgan bo‘lsa, o‘sha niyatning ro‘yobga chiqishiga sabab bo‘ladi" (Imom Ahmad, ibn Moja va boshqalar rivoyati).

Zamzam suvining nomlari

Zamzam suvining ko‘p nomlari bo‘lib, quyida ularning ba’zilarini zikr qilamiz:

1. "Zamzam" va "Zumazim". Bu so‘z "zamma-yazimmu-zumuman" fe’lidan olingan bo‘lib, biror idishga suv lim-lim to‘lib yonlaridan oqib tushganda ishlatiladi. Zamzam bulog‘ining suvi ko‘p va barakali bo‘lganligi uchun shunday nomlangan. Boshqa bir rivoyatda kelishicha, zamzam bulog‘i otilib chiqqan paytda Hojar onamiz unga qarab "zam-zam!" ya’ni "ko‘pay va ziyoda bo‘l!", degan ekanlar. Yana bir qavlga ko‘ra esa zamzamning bunday nomlanishi Jabroil alayissalomning zamzamasidan ya’ni, farishtaning mazkur buloq ustida chiqargan tovushi va kalomi tufaylidir. Boshqa bir fikrga ko‘ra, mazkur buloq ilk marotaba otilib chiqqan vaqtda o‘zidan maxsus tovush chiqarib sharqirab turgan, shu sababli zamzam deb nomlangan. Zero, zamzama so‘zi shovqin bermoq, muttasil tovush chiqarmoq ma’nosini anglatadi. Zamzama so‘zining yana bir ma’nosi biror narsaning yoyilib ketgan chetlarini to‘plash, tarqalib ketmasligi uchun jamlash ma’nosini anglatadi.

2. "Baraka" va "Muboraka". Baraka so‘zi o‘sish, ziyoda bo‘lish, ko‘p yaxshilik va saodat ma’nolarini anglatadi. Zero, ularning bari zamzamda mavjuddir.

3. "Barra". Bu so‘z yaxshilik, ezgulik va vafo ma’nolarini anglatuvchi "birrun" so‘zidan olingan. Chunki Alloh taolo bu suv bilan Ismoil alayhissalomga yaxshilik qilgan. Yana bir qavlda esa aytiladiki, chunki u abrorlar, ya’ni yaxshilar uchun oqib chiqqan, fojirlardan esa tiyilgan.

4. "Bushro". Bushro so‘zi lug‘atda yaxshilik va xursandchilik xabari, mujda ma’nosini anglatadi. Zamzamning bunday nom bilan atalishiga sabab o‘zi va o‘g‘lining hayotini saqlab qolish uchun jon holatda suv qidirayotgan paytda Hojar onamiz uchun xushxabar bo‘lganligidandir. Zero, Hojar onamiz Safo va Marvo orasida suv izlab umidlari uzilay degan paytda Alloh taolo tomonidan in’om qilingan zamzamni ko‘rib qolgach, benihoya xursand bo‘lib ketadilar va "menga xushxabar bo‘lsin, axir bu suv-ku!", deb yuboradilar.

5. "Maktuma" (yashirilgan). Jurhum qabilasidan so‘ng zamzam bulog‘i yerga ko‘milib, berkilib ketganligi uchun shunday atalgan edi. So‘ngra Abdul Muttolib uni qayta ochgan.

6. "Haramiyya". Zamzam qudug‘i Alloh taoloning Harami ichkarisida bo‘lganligi tufayli unga "Haramiyya", ya’ni Haram bulog‘i degan nom berildi.

7. "Rakzatu Jibriyl" (Jabroilning qanot qoqishi), "hazmatu Jibriyl" (Jabroil paydo qilgan quyilik, chuqircha), "vat’atu Jibriyl" (Jabroilning oyoq bosishi). Zamzam suvining bunday nomlar bilan nomlanishiga sabab uning Jabroil farishta o‘z qanoti bilan yerga urishi yoxud oyog‘i bilan yerga tepishi natijasida paydo bo‘lib, yerdan otilib chiqqanligidir.

8. "Solima" (sog‘lom va salomatli suv). Zamzamning bu ism bilan nomlanishiga sabab unda salomatlik va ofiyat borligidandir.

9. "Siqoyatul hoj" (Hojilarga suv berish). Zamzam suvi hojilarni suv bilan ta’minlaydi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hojilarni zamzam suvi bilan ta’minlash ishini Abbos roziyallohu anhu va oilasiga topshirdilar.

10. "Sayyida". Chunki zamzam suvi boshqa barcha suvlarning sayyidi, eng afzali, eng sharaflisi va eng qadri balandi hisoblanadi.

11. "Shabbo‘atul 'iyol" (kambag‘allarni to‘ydiruvchi) shuningdek, "shab’a" (to‘qlik, to‘yimlilik). Johiliyat davrida zamzam bulog‘i shu nom bilan ham nomlanardi. Sababi, u chanqaganni chanqog‘ini qondirardi, kambag‘allarning qornini to‘ydirardi.

12. "Sharobul abror" (yaxshilarning sharobi). Sababi hamma yaxshilar va solih kishilar zamzam suvidan ichishga haris bo‘ladilar.

13. "Shifau suqmin" (kasalliklar shifosi). Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qildilar: "Zamzam yer yuzidagi eng yaxshi suvdir. Unda ochiqqanlar uchun taom, kasalliklar uchun shifo bordir" (Tabaroniy {11167, 11/98}, Haysamiy {3/286}, Ibn Hibbon sahih deganlar). Unda Alloh taoloning izni bilan barcha kasalliklarga davo bordir. Kim shifo niyatida ichsa, Allohning irodasi bilan, albatta, tuzalib ketadi.

14. "Sofiya" (sof). Zamzam barcha zararli narsalardan pok va sof bo‘lgan suvdir.

15. "Tohira" (pok). Zamzam barcha aybu nuqsonlardan pok, ichuvchi kishi uchun foydali suvdir. Bundan tashqari, zamzam hurmati balandligi uchun iflos narsalarga iste’mol qilinmaydi.

16. "Toyyiba" (xush, shirin, mazali). Zamzam suvining bu nom bilan nomlanishi sabab, ichgan kishi lazzatlanadi, uni hamma yaxshi ko‘radi.

17. "Zohira" (zohir, ochiq-oydin). Zamzam suvining manfaati doim zohir bo‘lib, ko‘rinib turadi.

18. "Ofiyat". Zamzam suvi uni ichgan inson uchun ofiyat va shifodir. Alloh taolo mutaxassis tabiblar ham davolay olmagan qancha-qancha kasalliklardan zamzam tufayli shifo bergan.

19. "G‘iyos" (yordam, qutulish). Chunki u Hojar onamiz va u kishining farzandi Ismoil alayhissalom uchun yordam, qattiq qiyinchilikdan so‘ng qutulish manbai edi.

20. "Kofiya" (kifoya qiluvchi). Zamzam suvi uni ichayotgan kishining barcha hojatlariga kifoya qiluvchidir.

21. "La tunzofu vala tuzammu" (yo‘q bo‘lmaydi va kamaymaydi). Zamzam suvidan qancha ko‘p ichilmasin kamaymaydi ham, tugab ham qolmaydi.

22. "Ma’saratu Abbos" (Abbosning ulug‘ merosi). Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hojilarga zamzam suvini ichirishdek sharafli vazifani Abbos roziyallohu anhu va uning oilasi uchun ajratib beradilar. Bu esa Abbos roziyallohu anhu va uning oilasi uchun ulug‘likda tengsiz bo‘lgan meros edi.

23. "Mu’nisa" (do‘st, dildosh). Zamzam suvidan ichgan mo‘min unga o‘rganib, o‘zida unga nisbatan doimiy mayl his qiladi va uni yaxshi ko‘rib qoladi. Mudom zamzam suvidan ichgisi kelaveradi.

24. "Maymuna" (barakali). Zamzam suvi har tamonlama barakalidir.

25. "Nofi’a" (foydali). Zamzam suvi sanab tugatib bo‘lmaydigan manfaatlarga ega ekanligi tufayli shunday nomlangan.

Zamzam suvining foydalari

Zamzam suvi o‘zining ma’naviy foydalaridan tashqari salomatlik uchun ko‘plab foydali xususiyatlarga egadir. Ularning ba’zilarini quyida zikr qilamiz:

1. Erta qarishning oldini oladi.

2. Jismning himoya tizimini (immunitet) kuchaytiradi.

3. Ovqat hazm qilishga yordam beradi.

4. Saratonga qarshi samarali vositalardan biri hisoblanadi.

5. Jism uchun foydali bo‘lgan ozuqa moddalarini qonga so‘rilish jarayonini kuchaytiradi.

6. Jismga kuch-quvvat baxsh etadi. Ayniqsa, hojilar haj mavsimida bunday kuch-quvvat va energiya manbaiga muhtoj bo‘ladilar.

7. Ko‘plab kasalliklardan tuzalishga yordam beradi. Jumladan, ko‘rish qobiliyatining pasayishi, qizamiq, yurak-qon tomir kasalliklari, qon bosimi, qon aylanishi kasalliklari va boshqa bir qator xastaliklardan tuzalishda samarali yordam beradi.

8. Shuningdek, zamzam suvi qandli diabet kasaliga chalinganlar, buyrak xastalari uchun ham shifodir. Shu bilan birga suyak va bo‘g‘in kasalliklari, oshqozon-ichak kasalliklari, hazmdagi muammolar, yo‘g‘on ichak muammolari, qabziyat va yana bir qancha kasalliklarni davolashda samarali vosita hisoblanadi.

Zamzam suvini boshqa suvlarga aralashtirish haqida

Agar zamzam suvidan boshqa oddiy suvlarga aralashtirilsa mazkur oddiy suv unga qo‘shilgan aralashma miqdoricha barakot va fazilat kasb etadi. Qancha ko‘p aralashtirilsa, shunchalik barakoti ortadi. Kamroq aralashtirilgan bo‘lsa ham mazkur suv zamzam qo‘shilmagan suvdan afzalroq va barakotliroq bo‘ladi. Zero, zamzam aralashtirilgan suvdan ichgan kimsa zamzam suvining ma’lum miqdorini ichgan hisoblanadi. Shu tufayli, uning fayzidan bonasib bo‘ladi.

Imom Kosoniy (rahimahulloh) aytadilar: "Agar bir kimsa zamzam suvidan iborat bo‘lgan biror suvni ichmayman deb qasam ichgan bo‘lsa va o‘sha (zamzamdan iborat bo‘lgan) suvga boshqa suvlardan juda ko‘p miqdorda quyilib, natijada zamzam suvi o‘ziga quyilgan ko‘p miqdordagi suvga aralashib, boshqa suv uning ustidan g‘olib kelsa va shundan so‘ng, mazkur suvdan ichsa, qasamini buzgan hisoblanadi" ("Badoi’u-s-sanoi'": 3/63;).

Yuqoridagi matnda aytilmoqchi bo‘layotgan narsa shuki, zamzam suvini ichmayman deb qasam ichgan kishi o‘ziga juda ko‘p oddiy suv aralashtirilishi natijasida oddiy suvga aralashib ketgan zamzam suvidan ichsa, qasamiga rioya qilmagan va zamzamdan ichib qo‘ygan hisoblanar ekan. Bu esa oddiy suvga aralashtirilgan zamzam butkul yo‘qolib ketmasligini anglatadi. Balki, u aralashgan suviga barakot kirgazadi.

Shu ma’noda, zamzam aralashtirilgan suvga "zamzam" deyilsa ham u hukman zamzam maqomida bo‘ladi. Unda zamzamning barakoti va fazilati mavjud bo‘ladi. Oddiy suvlardan ortiq bo‘ladi. Unga har qancha ko‘p suv quyilsa ham baribir, ichida zamzam mavjud bo‘ladi. Ammo fazilatda musaffo zamzamchalik bo‘lmaydi.

Sahobai kiromlar nafaqat zamzam, balki Nabiy alayhissalom tahorat qilgan suvlardan ham tabarruklanganlar. Uzoqdan kelgan kishilar uylariga qaytishda U zotning (alayhissalom) tahoratdan qolgan suvlarini o‘zlari bilan olib ketib, uni ko‘p miqdordagi suvlarga qo‘shib ko‘paytirganliklari rivoyat qilinadi.

Bu ham bo‘lsa, tabarruk narsa boshqa oddiy (tohir va pok) narsaga aralashtirilganda, aralashtirilgan oddiy narsa ham barakot va fazilat kasb etishiga dalolat qiladi.

Rivoyat qilinishicha, Nabiy alayhissalom Makkaning hokimiga odam yuborib, undan Madinaga zamzam suvidan jo‘natishni talab qilar ekanlar. Bundan maqsad, Madinaliklar ham zamzamdan yuqorida aytilganidek, oddiy suvlarga aralashtirib, ko‘paytirish orqali bahramand bo‘lishlari uchun ekan.

Abdulloh Kamolov