Zulhijja so'zi qanday ma'noni anglatadi?
“Haj egasi” degan ma'noni bildiradi.
Zulhijja oyi qanday oy?
Bu oy Alloh taolo urush, qon to'kishni harom qilgan (Zulhijja, Zulqa'da, Muharram, Rajab) to'rt oyning biri, hijriy-qamariy taqvimning oxirgi oyidir.
Zulhijja oyi qanday fazilatlarga ega?
Haj ibodati ado etiladigan, qurbonlik qilinadigan, Arafa va Qurbon hayiti nishonlanadigan oy. Bu oyda, ayniqsa uning dastlabki o'n kunida qilingan ibodatlar Alloh taolo uchun eng sevimli amallardan sanaladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Zulhijja oyining o'n kunidagi amaldan ko'ra afzalroq amal yo'qdir”, deganlar (Imom Ibn Hibbon rivoyati).
Bu oyda tutilgan ro'za ikki yillik gunohlarga kafforot bo'ladi
Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Arafa kunining ro'zasi o'zidan avvalgi bir yil va o'zidan keyingi bir yilning gunohlariga kafforat bo'lishini Allohdan umid qilaman”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
Zulhijja oyini Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qanday o'tkazardilar?
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Zulhijja oyining dastlabki to'qqiz kunida, Ashuro kunida va har oydan uch kunda – oyning avvalgi dushanbasi bilan ikki payshanbasida – ro'za tutardilar (Imom Ahmad rivoyati).
Nabiy sollallohu alayhi vasallam yanada ko'proq zikr qilardilar va: “...Bu kunlarda tahlil (Laa ilaha illalloh Muhammadur Rasululloh), takbir (Allohu akbar) va tahmid (Alhamdulillah) aytishni ko'paytiringlar!” derdilar (Imom Ahmad, Imom Bayhaqiy rivoyati).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ushbu duoni ko'p aytardilar: “Laa ilaha illallohu vahdaxu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva 'ala kulli shay'in qodiyr”(Imom Termiziy rivoyati).
Davron NURMUHAMMAD
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Alloma Qozi Bayzoviy rahimahulloh haqida qiziq rivoyat bor:
"Bayzoviy o‘zining "Anvorut tanzil va asrorut ta’vil" nomli tafsirini yozib bitirgach, uni sultonga ko‘rsatish uchun Bag‘dodga yo‘l oldi. Maqsadi sultondan tirikchilik va zamon tashvishlariga asqotadigan biror narsa olish edi.
Yo‘lda bir qishloqda to‘xtadi. Shayxlardan birining uyida mehmon bo‘ldi. Shayx uni mehmon qildi. Ziyofatdan so‘ng shayx undan so‘radi:
- Qayerga ketayapsan?
- Bag‘dodga!
- Nega?
- Men bir tafsir yozdim. Ko‘p mehnat qildim. Qizlarim bor. Ularning bo‘yi yetib qolgan. Ularni turmushga berishim kerak!
Shayx so‘radi:
- "Iyyaka na’budu va iyyaka nasta’iyn"ni nima deb tafsir qilding?
- Biz bu oyatni "Sendan O‘zgaga ibodat qilmaymiz, Sendan O‘zgadan yordam so‘ramaymiz" deb tafsir qildik!
- Nega unaqada o‘zgadan yordam so‘ragani borayapsan?!
Shayxning gapi Bayzoviyga ta’sir qildi. Bag‘dodga bormadi. Orqasiga qaytdi.
Aytishlaricha, uning tafsiriga ana shundan so‘ng qabuliyat berildi. Tirikligida ham, vafot etganidan keyin ham olimlar unga murojaat qilishdi va qilishayapti.
Uning tafsiriga uch mingdan ortiq tafsir, hoshiya va ta’liqlar bitildi. Juda ko‘p inson undan foyda oldi va olmoqda!
"Ar-rihlatul Ayyoshiyya" asaridan Abdulazim AKROM