Sayt test holatida ishlamoqda!
09 Iyun, 2025   |   13 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:27
Asr
17:37
Shom
19:58
Xufton
21:36
Bismillah
09 Iyun, 2025, 13 Zulhijja, 1446

Samarqand Imom Moturidiy ta’limotiga bag‘ishlangan xalqaro anjuman mezboni bo‘ladi

25.01.2020   2086   8 min.
Samarqand Imom Moturidiy ta’limotiga bag‘ishlangan xalqaro anjuman mezboni bo‘ladi

Shonli tariximizdan ma’lumki, Movarounnahrdan nafaqat islom sivilizatsiyasi, balki jahon ilm-fani taraqqiyotiga beqiyos hissa qo‘shgan ko‘plab buyuk mutafakkir va allomalar yetishib chiqqan. Istibdod davrida ulardan ko‘pining nomini tilga olish ham mumkin emasdi. Ayniqsa, musulmon dunyosida barchaga ma’lum va mashhur zotlarni ularni yetishtirgan ona xalqining o‘zi – o‘zbeklar tanimasligi juda ayanchli holat edi. Shukrki, Istiqlol yillarida milliy qadriyat, urf-odat va an’nalarimizni tiklash, ulug‘ allomalar merosini o‘rganish ishlari davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi – muqaddas qadamjolar ta’mirlanib, obodonlantirilmoqda, yangi ilmiy-tadqiqot muassasalari ochilib, eng so‘nggi texnika va texnologiyalar bilan jihozlanmoqda.

Xususan, Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi ham yangidan bunyod etilgan yosh ilmiy-tadqiqot muassasasidir.

Unga Prezident Shavkat Mirziyoyev qanchalik ahamiyat qaratishini oddiy bir dalil bilan izohlash mumkin – davlatimiz rahbari turli xalqaro tashkilotlarning yuksak minbarlaridan turib, dinlararo hamjihatlikni mustahkamlash, ma’rifat va madaniyatlarni boyitish masalalari bo‘yicha tizimli muloqotni yo‘lga qo‘yishda ushbu Markaz samarali platforma bo‘lib xizmat qilishini ta’kidlab kelmoqda. Nufuzli xorijiy mehmonlarning O‘zbekistonga tashrifi dasturiga, albatta, Imom Buxoriy yodgorlik majmuasi ziyorati bilan birga Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi faoliyati bilan tanishuv tadbiri ham kiritilmoqda.

“G‘arbda – Rim, Sharqda – Samarqand”, degan naql “Ro‘yi zamin sayqali” bo‘lgan bu shahar faqat ko‘plab yirik davlatlar poytaxti bo‘lganinigina anglatmaydi. Bu ta’rif Samarqand ko‘plab hukmdorlar orzusidagi poytaxt, shu bilan birga, ulug‘ alloma va mutafakkirlarni yetishtirgan, ularning xoki poyi uchun muqim makonga aylangan zamin bo‘lganini ham ifoda etadi. Samarqand chin ma’noda yer yuzining bezagi, ko‘rkidir.

Joriy yil o‘tkaziladigan “Imom Abu Mansur Moturidiy va moturidiya ta’limoti: o‘tmish va bugun” mavzuidagi xalqaro anjumanga mezbon etib aynan Samarqand belgilanganida ham ushbu shaharning jahon ilmi va tarixida o‘zining mumtoz o‘rniga egaligi va musulmon madaniyati durdonalaridan biri ekaniga, qadimda uning ahli va mehmonlari qoldirgan merosning beqiyosligiga ishorat namoyon bo‘ladi. Samarqandning tanlanishi Imom Moturidiyning tabarruk maqbarasi joylashgan bu shaharda eng noyob va betakror ma’naviy-ruhiy muhit mavjudligi bilan ham asoslanadi.

Konferensiya moturidiylik ta’limotining tub mazmun-mohiyatini ochib berish, Imom Moturidiy merosini o‘rganish va uning islom sivilizatsiyasi rivojiga qo‘shgan bebaho hissasini xalqaro miqyosda targ‘ib etish kabi ishlar qamrovini yanada kengaytirish maqsadida tashkil etilmoqda.

Bugungi kunda yurtimizdagi turli ilmiy-tadqiqot markazlari, qo‘lyozma fondlari, muzey va kutubxonalarda 100 mingdan ortiq nodir qo‘lyozma va toshbosma asar saqlanmoqda. Ular asosan Imom Buxoriy, Imom Moturidiy, Imom Termiziy, Hakim Termiziy, Abu Muin Nasafiy kabi allomalarning asarlaridir.

Ularni sifatli saqlash va keng tadqiq etish kerak. Bundan tashqari, O‘zbekiston va xorijiy tadqiqot markazlari fondlarida qanday asarlar saqlanayotganini o‘rganishni zamonning o‘zi taqozo etmoqda.

Bugungi kunda barcha qo‘lyozma fondlar o‘zidagi manbalarni kataloglashtirmoqda. Qaysi fond va markazda qanday qo‘lyozmalar mavjudligi to‘g‘risida aniq ma’lumotga ega bo‘lish maqsadga muvofiq.

Shu ma’noda, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlis palatalariga navbatdagi Murojaatnomasidagi tashabbuslar boshqa sohalar qatorida ilm ahli uchun ham ayni muddao bo‘ldi, desak, ayni haqiqatni aytgan bo‘lamiz.

Davlatimiz rahbarining O‘zbekistonda ilm-fanni yanada ravnaq toptirish, yoshlarimizni chuqur bilim, yuksak ma’naviyat va madaniyat egasi etib tarbiyalash, raqobatbardosh iqtisodiyotni shakllantirish borasida boshlagan ishlarimizni jadal davom ettirish va yangi, zamonaviy bosqichga ko‘tarish maqsadida yurtimizda 2020 yilga “Ilm-ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili”, deb nom berish to‘g‘risidagi taklifi olqishlar bilan qarshi olingani bejiz emas.

Zero, O‘zbekistonni rivojlangan mamlakatga aylantirishdek ulug‘ maqsadga faqat jadal islohotlar qatorida, ilm-ma’rifat va innovatsiya bilan erishish mumkin. Buning uchun esa tashabbuskor islohotchi bo‘lib maydonga chiqadigan, strategik fikr yuritadigan, bilimli va malakali yangi avlod kadrlarini tarbiyalash zarur.

Shu o‘rinda Shavkat Mirziyoyev Murojaatnomada alohida ta’kidlagan so‘zlarni keltirib o‘tish joiz:

“Eng katta boylik – bu aql-zakovat va ilm,

Eng katta meros – bu yaxshi tarbiya,

Eng katta qashshoqlik – bu bilimsizlikdir!”

Davlatimiz rahbari zamonaviy bilimlarni o‘zlashtirish, chinakam ma’rifat va yuksak madaniyat egasi bo‘lish barcha uchun uzluksiz hayotiy ehtiyojga aylanishi kerakligini dona-dona qilib aytganining sababi ham shunda.

Shavkat Mirziyoyev shu ezgu maqsadlardan kelib chiqqan holda, oqil, dolzarb, xalqchil tashabbuslarni ilgari surdi.

Xususan, bog‘cha yoshidagi bolalarni maktabgacha ta’lim bilan qamrab olish darajasini joriy yilda 60 foizga yetkaziladi va buning uchun budjetdan qariyb 2 trillion so‘m mablag‘ ajratiladi. Ya’ni 2020 yildan boshlab, O‘zbekiston tarixida ilk bor 6 yoshli bolalarni maktabga tayyorlash tizimi joriy qilinadi.

Shuningdek, 2020 yilda budjetdan ajratiladigan 1,7 trillion so‘m mablag‘ hisobidan 36 ta yangi maktab qurilib, 216 tasi kapital ta’mirlanadi. 55 ta xususiy maktab tashkil etilib, mamlakat bo‘yicha ularning umumiy soni 141 taga yetkaziladi. 2021 yilgi xalqaro baholash jarayoniga tayyorgarlik ko‘rish uchun 348 ta tayanch maktabi belgilanib, 6 mingdan ortiq o‘qituvchining malakasi oshiriladi.

Kadrlar malakasini xalqaro mehnat bozori talablariga moslashtirish maqsadida Milliy malaka tizimi ishlab chiqilishi ham o‘ziga xos odimlash bo‘lishi shubhasiz. Ushbu tizim 9 mingga yaqin kasb bo‘yicha kadrlar tayyorlash imkonini beradi.

Maktab bitiruvchilarini oliy ta’lim bilan qamrab olish darajasini 2020 yilda kamida 25 foiz va kelgusida 50-60 foizga yetkazish ham eng ilg‘or tashabbuslardan biri bo‘ldi. Bu boradagi yana bir muhim jihat shuki, oliy ta’lim qamrovini oshirish to‘lov kontraktiga bog‘liq bo‘lib qolmasligi uchun talabalar qabul qilish davlat grantlari 2 barobar ko‘paytiriladi.

Hech bir davlat ilm-fanning barcha sohalarini parallel ravishda rivojlantira olmaydi. Davlatimiz rahbari shuni inobatga olib, har yili ilm-fanning bir necha ustuvor yo‘nalishini belgilab olish tashabbusini ilgari surdi. Jumladan, joriy yilda matematika, kimyo-biologiya, geologiya kabi yo‘nalishlarda fundamental va amaliy tadqiqotlar faollashtirilib, olimlarga barcha shart-sharoitlar yaratib  beriladi.

Har bir oliy ta’lim muassasasi va ilmiy-tadqiqot maskani nufuzli chet el universitetlari va ilmiy markazlari bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘yishi taraqqiyotning muhim shartlaridan biridir. Shavkat Mirziyoyev shu maqsadda joriy yilda “El-yurt umidi” jamg‘armasi tomonidan 700 dan ziyod olim va professor-o‘qituvchi chet elga ilmiy izlanish va malaka oshirish uchun yuborilishini ma’lum qildi.

Bevosita ajdodlar ilmiy merosini o‘rganish va targ‘ib etish, islomshunoslik, qo‘lyozmalar bilan ishlash masalalariga keladigan bo‘lsak, davlatimiz rahbari “jaholatga qarshi – ma’rifat” degan ezgu g‘oya asosida islom dinining insonparvarlik mohiyatini, tinchlik va do‘stlik kabi olijanob maqsadlarga xizmat qilishini targ‘ib etish mamlakatimizda dolzarblik jihatidan doimiylik kasb etgan masalalardan biri bo‘lib qolaverishini ma’lum qildi.

Joriy yilda kalom ilmining buyuk namoyandasi Imom Moturidiy bilan birga, hadis ilmining sultoni Imom Buxoriy va boshqa allomalarning ilmiy merosiga bag‘ishlangan anjumalar, diniy bag‘rikenglik mavzularida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyalar va boshqa tadbirlar tashkil etiladi. Bahouddin Naqshband bobomiz tavalludining 700 yilligi yuqori saviyada nishonlanadi.

Bularning barchasi Shavkat Mirziyoyev har bir sohaga yangi innovatsion g‘oyalarni olib kirish va tatbiq etishni dolzarb vazifa etib belgilar ekan, ajdodlar xotirasini tiklash, merosini o‘rganish va targ‘ib etishga ham alohida e’tibor qaratayotganidan dalolat beradi.

Samarqandda o‘tadigan “Imom Abu Mansur Moturidiy va moturidiya ta’limoti: o‘tmish va bugun” mavzuidagi xalqaro anjumanda islom olamining yetuk olimlari, taniqli ekspertlar ishtirok etishi kutilmoqda. Bu konfrensiya Movarounnahrdan yetishib chiqqan alloma va mutafakkirlarning merosini o‘rganish va targ‘ib qilish, nodir qo‘lyozma va toshbosma asarlarni tadqiq etishda xalqaro hamkorlikni yana bir pog‘ona yuqoriga ko‘tarishi shubhasizdir.

 

Shovosil ZIYODOV,

Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-

tadqiqot markazi direktori

Boshqa maqolalar
Maqolalar

O‘zbekiston hojilarining Prezident Shavkat Mirziyoyevga Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigi

05.06.2025   14886   4 min.
O‘zbekiston hojilarining Prezident Shavkat Mirziyoyevga Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigi

 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti

Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylariga

 

Bismillahir Rohmanir Rohim

Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuh

Muhtaram Prezident Janobi Oliylari!

 

Alloh taologa behisob shukrki, Sizning bevosita tashabbuslaringiz va sa’y-harakatlaringiz bilan haj amallarini yuqori saviyada tashkil etishga muvaffaq bo‘lmoqdamiz.

Bunday e’tibor va ehtiromni biz hojilar chin yurakdan his etib, yaratilgan barcha qulayliklar uchun Sizga chuqur minnatdorlik izhor etamiz.

Hurmatli Prezident Sizni va Siz orqali yurtdoshlarimizni haj ibodatini ado etayotgan hamyurtlarimiz nomidan musulmon ummati uchun eng ulug‘ bayram – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etamiz.

Biz, o‘zbekistonlik hojilar shunday fayzli kunlar uchun shukronalar aytib, Haq taolodan jonajon yurtimizga qut-baraka, aziz xalqimizga farovonlik va farzandlarimizga barkamollik so‘rab ezgu duolar qilmoqdamiz.

Zero, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) “Duolarning eng yaxshisi arafa kuni qilingan duodir”, deb xushxabar berganlar.

Alloh taoloning bayti joylashgan muqaddas zaminda – Mino, Arafot kabi muborak manzillarda ulug‘ amallarni ixlos ila bajarmoqdamiz.

Sizni vaqt ajratib, muborak haj ziyorati uchun yaratilgan sharoitlar va salomatligimiz haqida so‘raganingiz hamda har kuni holimizdan xabardor bo‘lib turganingiz ibodat bilan yurgan biz hojilarni cheksiz darajada mamnun etdi.

Bunday e’tibor va ehtiromni Saudiya Arabistonining mutasaddilari ham yuqori baholab, Siz Janobi Oliylariga hurmat va duolarini izhor etmoqdalar.

Muborak maskanlarda har bir ziyoratchi Sizning g‘amxo‘rligingizni yurakdan his qilib, ko‘zlarida yosh bilan duolar qilayotganini alohida aytib o‘tmoqchiman.

Sizga aytadigan yana bir xabarimiz, Saudiya Arabistonida bo‘lib turgan yurtimizning diniy soha vakillari hamda ziyoratchilari tomonidan mavsum davomida Qur’oni karim 10 ming marotaba xatm qilinib, yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik tilab duolar qilindi.

Hurmatli Prezident, Siz yaratib bergan imkoniyatlardan ruhlanib, o‘zbekistonlik hojilar yurtga qaytganimizdan keyin “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Sizga ko‘makchi bo‘lmoqchimiz.

Siz boshchiligingizda yurtimizda tinchlikni mustahkamlash, xalqimizning ma’naviyatni yuksaltirish, ayniqsa yoshlarning sifatli ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi, kerak bo‘lsa dunyoni egallashi kabi masalalar eng ustuvor vazifaga aylandi.

Shunday ekan, biz hojilar yurtimizga qaytgach, quyidagi ishlarni amalga oshirmoqchimiz:

– ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, aholi orasida tinchlik-osoyishtalikni qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarga targ‘ib etish;

– kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilmni qadrlash va ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish;

– to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yoriylikka amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish;

– kiyinishda va muomalada oddiylik va kamtarinlikka amal qilish, dabdababozlik, isrofgarchilik, maishatbozlik kabi illatlardan yiroq bo‘lishni targ‘ib qilish;

– yoshlarni muvaffaqiyatlarga faqat o‘qib-o‘rganib, ilm bilan erishish mumkinligini o‘rgatish;

– ustozlar, o‘qituvchi va murabbiylarga doimo ehtirom ko‘rsatish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash ishlariga ko‘mak berish;

– mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish;

– hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish;

– xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish.

Barcha hojilarimiz yurtimizga qaytgandan so‘ng ushbu tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga va’da beramiz.

Zero, jonajon Vatanimiz kelajagi, xalqimiz farovonligi va yurtimiz shonu shuhrati Siz aytganingizdek yoshlarimiz qo‘lidadir. Ular ertaga O‘zbekistonni yanada kuchli, yuksak taraqqiy etgan davlatga aylantirish uchun o‘zlarining bor bilimi, iqtidori va kuch-g‘ayratini safarbar qilsa, ko‘zlagan barcha ezgu maqsadlarimizga, albatta erishamiz.

Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek:

“Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi,

Bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi”.

 

 

Hurmatli Prezident Janobi Oliylari!

 

Biz, 15 ming hoji duolar ijobat bo‘ladigan Arafotda turib, Alloh taolodan Sizga mustahkam sog‘lik, uzoq umr va ulkan muvaffaqiyatlar tilab, olib borayotgan barcha ishlaringizda madadkor bo‘lishini so‘rab iltijolar qilyapmiz.

Alloh taolo butun dunyo mo‘min-musulmonlariga Qurbon hayitini muborak aylasin, tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni O‘z dargohida husni qabul aylasin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!

Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!

 

Hurmat va kamoli ehtirom ila,

 

O‘zbekiston hojilari,

Makka shahri Arafot vodiysi,

2025 yil 5 iyun

Maqolalar