Yangi darsimizni boshlashdan oldin sizlarni va o‘zimni yana bir bora Alloh taolo ehtirom ko‘rsatib bizlarga bergan Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning mavlid oyi xotirasi bilan muborakbod etaman.
Alloh azza va jalladan ushbu muborak xotirani arab va islom olamiga Rasululloh istaganlaridek nishonlashi uchun ilhom berishini so‘rayman. Ushbu mavlid xotirasini musulmonlar orasida kengayib borayotgan fitna va qiyinchiliklarni tugatishda harakatga keltiruvchi kuchga aylantirishini Allohdan tilayman.
Afsuslar bo‘lsinki, bizlar Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning: “Mendan keyin bir-biringizning bo‘yniga uradigan adashgan kofir bo‘lib ketmanglar” – degan so‘zlarini unutib qo‘ydik yoki o‘zimizni unutganga soldik.
Bundan tashqari har yili Rasulullohning mavlidlari munosabati bilan bo‘ladigan yig‘ilishlarning qonuniyligi atrofida ayrim kishilar qo‘zg‘aydigan nizo va tortishuvlar ham yuzaga chiqdi. O‘zlaringiz bilganingizdek bu yerda Rasulullohning mavlid xotirasini nishonlab xursandchilik qilishni shari’at qonunchiligida yo‘q deb biladigan va bunda qat’iy turadigan kishilar bor. Ular o‘zlarining ixtiloflari bilan ko‘pchilik jamoat orasida u yer, bu yerlardagi turli yig‘inlarda kishilar bilan tortishib yuradilar. Menga ham ushbu masala haqiqda juda ko‘p savol beradilar. Men bu haqida yana bir bor qaytarib aytishim lozimki, avvalo ushbu tortishuvlar har yili qayta-qayta takrorlanaveradi. Ushbu savolni berayotganlar mavlidning haqiqiy mazmun va mohiyatini tushunish uchun savol bermaydilar balki, uning o‘zi haqida savol tashlaydilar. Ya’ni ushbu do‘stlarimiz Rasulullohning mavlid xotirasini nishonlab xursandchilik qilishni shari’at qonunchiligida yo‘q, deydilar.
Faraz qilaylik agar osmondan Qur’on oyatlari nozil bo‘ladigan bo‘lsa va Rasululloh sollallohu alayhi va sallam yana qaytadan kelib ularga: “Bu narsa shari’at qonunchiligida bor” – desalar. Ular; “Bu narsa shari’atda yo‘q” – degan gaplarida qat’iy turadilar. Bu tortishuvlarning oqibati davom etaveradi.
Ushbu do‘stlarimizga nisbatan bizning tutadigan eng afzal yo‘limiz ushbu tortishuv qoldig‘ini to‘xtatib ularning mujtahid ekaniga qanoat qilamiz va ularning mavlid xotirasini nishonlab xursandchilik qilmaslik kerak degan fikrlarini o‘zlariga qo‘yib beramiz. Bizlar ham mujtahidlarmiz va biz bu ishni shari’at qonunchiligida bor deb bilamiz. Shunda bu muammo tugaydi.
Qancha-qancha ixtilofli ish va masalalar bor. Ushbu masalalar haqida bir guruh mujtahidar ijtihod qilib, bu masalaning hukmi bunday bo‘ladi – degan. Yana boshqa bir guruh mujtahidlari ham ijtihod qilib uning yechimini bayon qilganlar. Bu mujtahidlar u mujtahidlarni taqdirlagan, ular ham o‘z navbatida bularni mukofatlagan. Agar ushbu do‘stlarimiz ham bobolarimiz va o‘tgan ulamolarimiz kabi odobni ushlasalar biz ham tinch rohat olamiz. Lekin ular har safar muammo va mushkulliklar keltirib chiqarishda qat’iyat ko‘rsatmoqdalar. Nihoyasi yo‘q tortishuvlarni yuzaga keltirmoqdalar. Bu holat bizlarni ushbu tortishuv vaqtida ularga ozuqa oladigan ashyolar va kerakli ma’lumotlar berishimizni majbur qiladi.
Biz Rasulullohning mavlid xotirasini nishonlab xursandchilik qilishni shari’at qonunchiligida bor deb aytamiz. Bu xursandchilik taqiqlangan harom ishlardan holi bo‘lish sharti bilan durust bo‘ladi deymiz.
Bu xursandchilik Rasulullohning shamoyil va siyratlarini eslashdan hamda sayyidimiz Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning muhabbatini kuchaytiradigan omillarni yuzaga chiqarishdan iborat bo‘lishi lozim. Agar bu kabi majlisda taqilangan ishlar bo‘lmasa biz uni shari’at qonunchiligida bor deb aytamiz. Uning dalili Nabiy sollallohu alayhi va sallamning sayyidimiz Muso alayhis-salomni Firavndan najot topganlarini nishonlaganlaridir. U zot Alloh azza va jalla Musoni Firavndan qutqargan kunni bilgandan keyin ushbu kunni xotirlab nishonladilar. Bu Muharram oyining to‘qqizinchi kunidir. Rasululloh sahobalarga bu kunning ro‘zasini tutishni buyurdilar. Ro‘za tutmaganlarni ham kunning qolgan qismida taom yemay o‘zlarini saqlab turishlariga amr qildi. Bu ish shu kunni nishonlash uchun bo‘lgan edi. Rasululloh yahudiylarning ham bu kunda ro‘za tutishlarini bilgach:
”Biz Musoga ulardan ko‘ra haqliroqmiz”- dedilar.
Endi bizlarni Rasulullohga ergashgan holimizda Musoning Firavndan qutilganini nishonlab xursandchilik qilishimiz joiz bo‘lganidan keyin Alloh taolo olamlarga rahmat qilib yuborgan sayyidimiz Muhammad alayhis-salomning mavlidlarini nishonlab xursandchilik qilishimiz nima uchun joyiz bo‘lmas ekan. Bu so‘zlar imom Muslim va boshqalarning sahihlarida turibdi.
Yana boshqa bir dalil, Nabiy sollallohu alayhi va sallam dushanba kuni ro‘za tutar edilar. Buning sababi haqida u kishidan so‘ralganda: “Bu men tug‘ilgan kundir” — deb javob berganlari sahih Buxoriy va boshqa kitoblarda kelgan.
Ya’ni Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning o‘zlari ham tug‘ilgan kunlari xotirasini nishonlab ro‘za tutganlar.
Ho‘b, Rasulullohning tug‘ilgan kunini nishonlab xursandchilik qilish joyiz bo‘lsa, endi biz bu xursandchilikni qanday ifoda etamiz? Biz bu quvonchni bizni Allohga yaqinlashtiradigan har qanday vosita bilan ifoda etamiz.
Rasulullohning hayotlarini eshitish uchun to‘planish zikr emasmi?! Albatta bu zikr turlarining eng ulug‘idir.
Rasulullohni maqtash va u zotning ko‘plab sifatlarini bayon qilish uchun yig‘ilish Allohga yaqinlashtiruvchi qurbat emasmi?!
Ushbu kunda musulmonlarning quvvatini ziyoda qilishni, Allohga yaqin bo‘lishni hamda Rasululloh bilan bo‘lgan bitimimizni yangidan mustahkam bo‘lishini so‘rab duo qilish uchun jamlanish Allohga yaqinlashtiruvchi qurbat emasmi?!
Biz qanday xursandchilik qilamiz? Ana shu tarzda xursandchilik qilamiz.
Yana bir marta qaytarib aytaman, bu majlis taqiqlangan harom ishlardan holi bo‘lishi kerak.
Ayrim shaxarlarda mavlid sababidan erkak ayollar aralashib bir joyda jamlanishlarini aytishdi. Yo‘q, bu esa mumkin emas. Biz bu kabi nishonlashni aytayotganimiz yo‘q. Haromni harom deyiladi. Biz Rasulullohning mavlid xotirasini nishonlab xursandchilik qilish deganda bizni Allohga yaqinlashtiradigan amallar bilan nishonlashni aytayabmiz. Ayrim do‘stlarimiz Rasululloh bu ishni qilmaganlar-ku demoqchi bo‘ladilar. Ya’ni u zot tug‘ilgan kunlarida sahobalarni bir joyda yoki masjidda yig‘ib jamalamaganlar va sahobalardan birini nashid aytishga ham buyurmaganlar, deydilar. Ha ular shunday deydilar.
Ho‘b, ushbu savolning javobi nima? Javob quyidagicha, hamma ulamolar bir ovozdan qabul qilgan usuliy va fiqhiy qoida bor. Ushbu qoidani sizlar ham yodlab olinglar do‘stlarim. Mustafo sollallohu alayhi vasallamning biror amalni qilmaganliklari o‘sha narsaning harom ekaniga dalil bo‘lmaydi. Bu qoida hammaga ma’lum va mashhurdir.
Muhammad Sa’id Ramazon Butiy
Toshkent shahar “Ko‘kcha oqtepa” jome masjidi imom-xatibi
Abdulloh G‘ulomov tarjimasi
O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi xabar berishicha, may oyining 13-sanasida bir kunda 3 mlrd so‘mlik energoresurslarini talon-toroj qilish holatlari aniqlangan. Afsuski, bugun bunday gaz va elektr energiyaga yashirincha ulanib, davlatga milliardlab zarar yetkazgan kimsalar haqidagi xabarlarni tez-tez o‘qib qolamiz.
Birovning, ayniqsa, xalq haqidan qo‘rqmay o‘g‘rilik orqali manfaat topmoqchi bo‘layotgan insonlar oramizda ko‘plab topiladi. Bundaylarning nazdida gaz, suv, elektr energiya tuganmas boylik. Undan har kim o‘z manfaati yo‘lida foydalanishi mumkin. Biroq bu ne’matlar xonadonlarga kirib borishi uchun minglab insonlar mehnat qilishini, davlat esa milliardlab mablag‘ sarflashini, ular ham bir kun tugab qolishini xayoliga ham keltirmaydi.
Aslida ushbu ne’matlardan oqilona foydalanish, isrof qilmaslik nafaqat fuqarolik majburiyatimiz, balki insoniy vazifamiz, mo‘minlik burchimizdir.
Aytish joizki, uyda, ishda, ko‘chada kommunal to‘lovlar atrofida aylanayotgan qator muammolar haqida ko‘p eshitamiz, ba’zan o‘zimiz uning guvohi yoki bevosita ishtirokchisiga aylanamiz. Lekin bu muammolar to‘lovni o‘z vaqtida amalga oshirmaslik yoki ayrim nobop kimsalarning qilmishi oqibatida yuzaga chiqayotgani yodimizga ham kelmaydi. To‘lovlarni imkon bo‘la turib asossiz bahonalar yoki o‘z vaqtida to‘lamaslik yoki hisoblagich jihozlarini teskariga aylantirish yoxud har xil hiylalar ishlatib, ularni to‘lashdan qochish davlatning va xalqning haqini yeyish hisoblanadi. Chunki tabiiy boyliklar davlat va xalq mulkidir.
Qolaversa, kommunal xizmatlardan foydalanish uchun har bir xonadon ta’minotchilar bilan shartnoma tuzib, qo‘l qo‘ygan va o‘zaro kelishuvda to‘lovni o‘z vaqtida ado etishga kelishgan. Shu bois to‘lovlarni vaqtida ado etishimiz shar’an ham joiz.
Ta’kidlash lozimki, xalqning mulkida barcha fuqarolar, xususan, kam ta’minlanganlar, nogironlar, yetim-yesirlar, keksalarning haqi bor. Ulardan foydalanishga kelganda faol bo‘lib, to‘lovga kelganda qochayotgan, paysalga solayotganlar yuqorida zikr etilgan qatlamlarning ham haqini o‘zlashtirib, nohaq yeyayotganini bilib olsinlar. Zero, Qur’oni karimda: “Ey iymon keltirganlar, bir-birlaringizning mollaringizni botil yo‘l bilan yemanglar” (Niso surasi 29-oyat), deya ogohlantirilgan. Shunday bo‘lgach, har bir fuqaro o‘zgalarning moliga, ayniqsa, jamoat mulkiga xiyonat etmasligi darkor! Bunga e’tiborsizlik oxiratda yomon oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Havla binti Amr roziyallohu anho rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bunday deganlar: “Ba’zi bir odamlar Allohning mulki (jamoat pullari)ga xiyonat qiladi. Qiyomat kuni ular jahannamga ravona bo‘lishadi” (Imom Buxoriy rivoyati). Shunday ekan, bu masalaga jiddiy yondashishimizga to‘g‘ri keladi.
Shuningdek, gaz, elektr energiya va suv kabi ne’matlardan oqilona foydalanish ham dinimiz talabidir. Zero, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Iqtisod qilgan kimsa kambag‘al bo‘lmas, maslahat qilgan pushaymon bo‘lmas” (“Mushkotul nasobih”), deb tavsiya berganlar.
Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisi sharifda Nabiy sollallohu alayhi va sallam: “Solih hidoyat, go‘zal ko‘rinish va iqtisodli bo‘lish nabiylikning yetmishdan bir juzidir”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).
Demak, doim ahli solihlardan bo‘lib, tejamkor bo‘lish, isrofga yo‘l qo‘ymaslik, har bir narsani o‘z o‘rnida, me’yorida tasarruf qilish, keragidan ortiq, behudaga sarflamaslik nabiylikning yetmish juzidan bir juz, yetmish bo‘lagidan bir bo‘lak ekan. Buni har bir mo‘min-musulmon yaxshi anglab, hayotiga tatbiq qilishi lozim.
Xulosa qilib aytganda, halollik inson hayotini xotirjam, osoyishta va farovon qiladi. Shunday ekan, kommunal to‘lovlarni o‘z vaqtida to‘lab, xalq haqiga xiyonat qilmaylik, azizlar!
G‘ayrat BOZOROV,
Dehqonobod tumani
“Oqrabot ota” jome masjidi
imom-xatibi