Go‘zal hayot sahifalari
1. Payg‘ambar alayhissalomning tug‘ilishlari – fil yili, 12 rabi’ul-avval.
2. Payg‘ambar alayhissalomning onalari bilan Madinaga borishlari va onalarining vafoti – tug‘ilganlarining oltinchi yili.
3. Payg‘ambar alayhissalomning bobolari Abdulmutalibning vafoti va u zot amakilari Abu Tolibning kafolatiga o‘tishlari – tug‘ilganlarining sakkizinchi yili.
4. Payg‘ambar alayhissalomning amakilari Abu Tolib bilan Shom safariga chiqishlari – tug‘ilganlarining o‘n ikkinchi yili.
5. Payg‘ambar alayhissalomning Fijor urushida hozir bo‘lishlari – tug‘ilganlarining o‘n to‘rtinchi yili.
6. Payg‘ambar alayhissalomning Fuzul shartnomasida hozir bo‘lishlari – tug‘ilganlarining yigirmanchi yili.
7. Payg‘ambar alayhissalomning Xadichaning g‘ulomi Maysara bilan tijoratga chiqishlari – tug‘ilganlarining yigirma beshinchi yili.
8. Payg‘ambar alayhissalomning Xadicha binti Xuvaylid roziyallohu anhoga uylanishlari – tug‘ilganlarining yigirma beshinchi yili.
9. Payg‘ambar alayhissalomning Ka’bani qayta qurishda ishtirok etishlari – tug‘ilganlarining o‘ttiz beshinchi yili.
10. Payg‘ambar alayhissalomga vahiy tushishining boshlanishi –tug‘ilganlarining qirqinchi yili, payg‘ambarlikning birinchi yili.
11. Habashistonga birinchi hijrat – payg‘ambarlikning beshinchi yili.
12. Habashistonga ikkinchi hijrat – payg‘ambarlikning oltinchi yili.
13. Qamal sahifasi – payg‘ambarlikning yettinchi yili.
14. Qamal sahifasining bekor qilinishi – payg‘ambarlikning to‘qqizinchi yili.
14. Abu Tolibning vafoti – payg‘ambarlikning o‘ninchi yili.
15. Xadicha roziyallohu anhoning vafoti – payg‘ambarlikning o‘ninchi yili.
16. Payg‘ambar alayhissalomning Savda binti Zam’a roziyallohu anhoga uylanishlari – payg‘ambarlikning o‘ninchi yili.
17. Qurayshning Payg‘ambar alayhissalomga ozorining kuchayishi – payg‘ambarlikning o‘ninchi yili.
18. Payg‘ambar alayhissalomning Toifga chiqishlari – payg‘ambarlikning o‘ninchi yili.
19. Payg‘ambar alayhissalomning o‘zlarini qabilalarga tanishtirishlari – payg‘ambarlikning o‘ninchi yili.
20. Oisha roziyallohu anhoga aqdi nikoh qilishlari –payg‘ambarlikning o‘n birinchi yili.
21. Isro va Me’roj – payg‘ambarlikning o‘n ikkinchi yili.
22. Namozning farz bo‘lishi – payg‘ambarlikning o‘n ikkinchi yili.
23. Ansorlar bilan tanishuv – payg‘ambarlikning o‘n ikkinchi yili, zulhijja oyi.
24. Birinchi Aqoba bay’ati – payg‘ambarlikning o‘n ikkinchi yili, zulhijja oyi.
25. Mis’ab ibn Umayr roziyallohu anhuning Madinaga yuborilishi – payg‘ambarlikning o‘n ikkinchi yili.
26. Ikkinchi Aqoba bay’ati – payg‘ambarlikning o‘n uchinchi yili.
27. Payg‘ambar alayhissalomning Madinaga hijratlari –payg‘ambarlikning o‘n to‘rtinchi yili, safar oyi, birinchi hijriy sana.
27. Masjidi Nabaviyni qurish – birinchi hijriy sana, safar oyi.
28. Azonning joriy qilinishi – birinchi hijriy sana.
29. Musulmonlarni birodarlashtirish – birinchi hijriy sana, jumadul ula oyi.
30. Urushga izn berilishi – birinchi hijriy sana.
31. Payg‘ambar alayhissalomning Oisha roziyallohu anhoga uylanishlari – birinchi hijriy sana, shavvol oyi.
32. Qiblaning o‘zgartirilishi – ikkinchi hijriy sana, rajab oyi.
33. Ro‘za va zakotning farz qilinishi – ikkinchi hijriy sana, sha’bon oyi.
34. Badr g‘azoti – ikkinchi hijriy sana, ramazonning 12-kuni.
35. Payg‘ambar alayhissalomning qizlari Ruqayya roziyallohu anhoning vafotlari – ikkinchi hijriy sana, ramazon oyi.
36. Hazrati Ali va Fotimalarning nikohlari – ikkinchi hijriy sana.
37. Banu Qayniqo’ urushi – ikkinchi hijriy sana, shavvol oyi.
38. Suvayq urushi – ikkinchi hijriy sana, shavvol oyi.
39. Payg‘ambar alayhissalomning Hafsa roziyallohu anhoga uylanishlari – uchinchi hijriy sana, ramazon oyi.
40. Payg‘ambar alayhissalomning Zaynab binti Xuzayma roziyallohu anhoga uylanishlari – uchinchi hijriy sana, 14-shavvol.
41. Uhud urushi – uchinchi hijriy sana, 15-shavvol.
42. Xamrning harom qilinishi – to‘rtinchi hijriy sana, sha’bon oyi.
43. Payg‘ambar alayhissalomning Ummu Salama roziyallohu anhoga uylanishlari – to‘rtinchi hijriy sana, shavvol oyi.
44. Davmatul jandal g‘azoti – beshinchi hijriy sana, rabbiul avval oyi.
45. Bani Mustaliq g‘azoti – beshinchi hijriy sana, sha’bon oyi.
46. Ifk hodisasi – beshinchi hijriy sana, sha’bon oyi.
47. Payg‘ambar alayhissalomning Zaynab binti Jahsh roziyallohu anhoga uylanishlari – beshinchi hijriy sana, zulqa’da oyi.
48. Payg‘ambar alayhissalomning Juvayriya binti Horis roziyallohu anhoga uylanishlari – beshinchi hijriy sana, sha’bon oyi.
49. Xandaq urushi – beshinchi hijriy sana, shavvol oyi.
50. Bani Qurayza g‘azoti – beshinchi hijriy sana, zulqa’da oyi.
51. Hudaybiya sulhi – oltinchi hijriy sana, zulqa’da oyi.
52. Payg‘ambar alayhissalomning podshohlarga maktub yuborishlari – yettinchi hijriy sana, muharram oyi.
53. Xaybar urushi – yettinchi hijriy sana, safar oyi.
54. Payg‘ambar alayhissalomning Sofiya binti Huyaay roziyallohu anhoga uylanishlari – yettinchi hijriy sana.
55. Payg‘ambar alayhissalomning Ummu Habiba binti Abu Sufyon roziyallohu anhoga uylanishlari – yettinchi hijriy sana.
56. Zotur Riqo’ g‘azoti – yettinchi hijriy sana.
57. Qazo umrasi – yettinchi hijriy sana, zulqa’da oyi.
58. Payg‘ambar alayhissalomning Maymuna binti Horis roziyallohu anhoga uylanishlari – yettinchi hijriy sana, zulqa’da oyining oxiri.
59. Payg‘ambar alayhissalomning qizlari Zaynab roziyallohu anhoning vafotlari – sakkizinchi hijriy sana, muharram oyi.
60. Mu’ta g‘azoti – sakkizinchi hijriy sana, jumadul ula oyi.
61. Makkaning fath qilinishi – sakkizinchi hijriy sana, ramazon oyi.
62. Xamr va o‘limtik sotish va mut’a nikohining harom qilinishi – sakkizinchi hijriy sana, ramazon oyi.
63. Hunayn g‘azoti – sakkizinchi hijriy sana, ramazon oyi.
64. Toif g‘azoti – sakkizinchi hijriy sana, shavvol oyi.
65. Ja’rona umrasi – sakkizinchi hijriy sana, zulqa’da oyi.
66. Payg‘ambar alayhissalomning o‘g‘illari Ibrohimning tug‘ilishi – sakkizinchi hijriy sana, zulhijja oyi.
67. Vakillar kelishi yili – to‘qqizinchi hijriy sana.
68. Najoshiy roziyallohu anhuning vafoti – to‘qqizinchi hijriy sana, rajab oyi.
69. Tabuk g‘azoti–to‘qqizinchi hijriy sana, rajab oyi.
70. Ummu Kulsum roziyallohu anhoning vafotlari – to‘qqizinchi hijriy sana, sha’bon oyi.
71. Riboning harom qilinishi – to‘qqizinchi hijriy sana.
72. Abu Bakr roziyallohu anhuning odamlar bilan haj qilishi –to‘qqizinchi hijriy sana, zul¬hijja oyi.
73. Payg‘ambar alayhissalomning o‘g‘illari Ibrohimning vafoti – o‘ninchi hijriy sana, rabbiul avval oyi.
74. Vidolashuv haji – o‘ninchi hijriy sana, zulhijja oyi.
75. Payg‘ambar alayhissalomning boqiy dunyoga ko‘chishlari – o‘n birinchi hijriy sana, ikkinchi rabbiul avval.
O‘MI matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.
Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun ham keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.
«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan