Har tong farzandini ishga kuzatayotib, qo‘llarini duoga ochib qolayotgan, farzandi ishdan qaytadigan vaqt bo‘lganda ostonaga chiqib olib, uni ko‘zlari nigoron bo‘lib kutib o‘tiradigan, qaytganida qalbi quvonchga to‘lib quchoq ochib kutib oladigan ota-ona;
Ne-ne orzular bilan bir yostiqqa bosh qo‘ygan jufti halolini tongda ishga kuzatib, kechgacha vaqti-vaqti bilan uning uydagi kiyimlarini hidlab-hidlab qo‘yayotgan, eri ishdan qaytishiga shirin taomlar pishirib, chiroyli kiyimlarini kiyib, atir-upalar surayotgan baxtiyor ayol;
Erta tongda uyquli ko‘zlari bilan otasining pinjiga kirib yotib oladigan, otasi ishga jo‘nayotganda jajji qo‘lchalarini silkib xayrlashib qolayotgan, kechqurun qaytganda esa o‘zini quchog‘iga otib kun davomida uni qanday sog‘inganini ta’riflab berayotgan jajji bolakay;
Ukamning ro‘zg‘oridan xabar olib kelay, tinch o‘tiribdimikan, yeyish-ichishdan qiynalib qolmadimikan, degan ezgu niyatli akalar;
Akamning uyiga bir kirib o‘tay, biror xizmati bo‘lsa qarashib yuboray, degan samimiyatli ukalar;
Sigirining oqligidan orttirib, ukasining ro‘zg‘origa olib keluvchi mehribon opalar;
Akasining uyini supurib-sidirishda yangasiga yordamga oshiquvchi mushfiqa singillar;
Har doim birga ishlaydigan, fikr almashadigan, ziyoratlarga, sayohatlarga birga boradigan, har doim yonida ekanini, taftini his qilib turadigan sodiq do‘st;
Tansiqroq taom pishirsa, ilinadigan, kechqurunlari toza havoga sayrga chiqqanda dilkash suhbatlar quradigan, yaxshi-yomon kunlarda sevinchingizga sherik, qayg‘ungizga hamdard bo‘ladigan xushfe’l qo‘ni-qo‘shnilar, mehribon qavmu qarindoshlar...
Agar biror kishi qandaydir sabab bilan panjara ortiga o‘tib qolsa, ana shularning hammasining boshi egilib, ko‘ziga dunyo tor bo‘lib qoladi.
Muhtaram Prezidentimizning eng ulug‘ va eng aziz bayramimiz – Vatanimiz mustaqilligi e’lon qilinganining 28 yilligini nishonlash arafasida e’lon qilingan "Ozodlikdan mahrum etish jazosini o‘tayotgan, qilmishiga chin ko‘ngildan pushaymon bo‘lgan va tuzalish yo‘liga qat’iy o‘tgan bir guruh shaxslarni afv etish to‘g‘risida"gi Farmonni imzolagani va shu Farmonga muvofiq, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 93-moddasining 23-bandiga asosan, sodir etgan jinoyati uchun jazo muddatini o‘tayotgan hamda qilmishiga chin ko‘ngildan pushaymon bo‘lgan va tuzalish yo‘liga qat’iy o‘tgan 65 nafar fuqaro afv etilishi, qarang, qancha insonlarning baxtini, baxtiyorligini qaytarib berdi. Buni go‘yoki to‘xtab qolgan hayot aravasi birdaniga yurib ketganiga, so‘lib qolgan chechaklar qaytadan barq urib ketganiga mengzasa bo‘ladi.
Binobarin, Alloh taolo aytadi: “...(har qanday) yomonlikning jazosi xuddi o‘ziga o‘xshagan yomonlikdir (ya’ni har bir yomonlikning o‘ziga yarasha jazosi bordir). Endi kim (intiqom olishga qodir bo‘lgani holda) afv qilib (o‘rtani) tuzatsa, bas uning ajri Allohning zimmasidadir. Albatta, U zulm qilguvchilarni sevmas” (Sho‘ro, 40).
Prezidentimizning ushbu farmoni ana shu oyati karimaga muvofiqdir. Adashgani oqibatida xalqimizga, davlatimizga nisbatan yomonlik qilgan kishilarga o‘zlarining yomonliklariga munosib tarzda javob qaytarish imkoni yuz chandon bo‘lib turgan pallada ular afv etildi. Buning uchun afv etuvchiga Alloh taoloning ajri bor.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Odam bolasining har biri ham gunoh qiladi, ammo ularning ichida eng yaxshilari, qilgan gunohlariga tavba qiladiganlaridir”, deb marhamat qilganlar.
Hadisi sharifdan gunoh qiluvchilarning eng yaxshilari qilgan gunohlariga tavba qiluvchilar ekani ayon bo‘lmoqda. Shunday ekan, adashib, noto‘g‘ri yo‘llarga kirib qolgan, bugungi kunda o‘z qilmishidan pushaymon bo‘lib, to‘g‘ri xulosa chiqarib olgan fuqarolarni kechirish qanchalar fazilatli ish. Zotan, Vatanimizda olib borilayotgan islohotlarda avvalambor inson manfaatlari ustuvor ahamiyat kasb etayotgani ham ana shu farmonda o‘z in’ikosini topgan. Zero, islohotlarning asosiy maqsadi butun jamiyatning kuch va imkoniyatlarini xalqimiz farovonligi yo‘lida birlashtirish hamda shu orqali barcha yurtdoshlarimiz uchun munosib turmush sharoitlarini yaratish, davlatimizning jahon sahnasidagi mavqeini yana yuksaltirishdan iboratdir.
Har bir musulmon uchun hayotning har bir jabhasida Islom axloqiga amal qilish farz sanaladi. Buning ichiga yo‘lda harakatlanish, piyoda va haydovchi sifatida qoidalarga rioya qilish ham kiradi. Islom dini faqat ibodatlar bilan cheklanib qolmaydi, balki jamiyatda tinch-totuv yashash va boshqalarning huquqlarini hurmat qilishni ham talab qiladi.
1. Javobgarlik hissi — haydovchining odobi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Mo‘min kishi boshqalarga zarar yetkazmaydi va zarar ham ko‘rmaydi” (Imom Ibn Moja va Imom Ahmad rivoyati).
Ushbu hadisga ko‘ra, haydovchi yo‘lda boshqalarning hayotiga, salomatligiga tahdid soluvchi harakatlardan ehtiyot bo‘lishi lozim. Yo‘ldagi har bir harakatimiz boshqalarga ta’sir qilishi mumkin.
2. Qoidalarga rioya qilish — itoat va omonat.
Qur’oni karimda bunday deyiladi: “Ey imon keltirganlar! Allohga itoat etingiz, Payg‘ambarga va o‘zlaringizdan (bo‘lmish) boshliqlarga itoat etingiz!” (Niso surasi, 59-oyat).
Hukumat tomonidan belgilangan yo‘l qoidalari kishilarning xavfsizligi uchun joriy qilingan. Ularga itoat qilish – Islom ta’limotiga muvofiq harakat qilishdir.
3. Shoshilmaslik va sabr - hayotni saqlab qolish vositasidir.
Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Xotirjamlik Allohdan va shoshilish shaytondandir” (Imom Termiziy rivoyati).
Yo‘lda shoshish, qonunni buzish, ortiqcha tezlik bilan harakatlanish –haydovchining nafaqat o‘z hayotiga, balki boshqalar hayotiga ham xavf tug‘diradi.
4. Qo‘pollikdan ehtiyot bo‘lish va yo‘ldagi odob.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam yo‘l odoblari haqida: “Yo‘llarda o‘tirishdan saqlaninglar!” deganlar.
Shunda “Bizning yo‘lda o‘tirishdan boshqa ilojimiz yo‘q, chunki gaplashadigan majlislarimiz yo‘llarda bo‘ladi”, deyishdi.
U zot alayhissalom: “Agar yo‘lda o‘tirishdan boshqaga ko‘nmasangiz, u holda yo‘lning haqini ado etinglar”, dedilar. Ular: “Yo‘lning haqi nima?” deb so‘rashdi.
U zot alayhissalom: “Yo‘lning haqqi ko‘zni tiyish, ozor yetkazishdan tiyilish, salomga alik olish, ma’ruf ishlarga buyurish va munkar ishlardan qaytarish”, dedilar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Bugungi kunda bu odoblar haydovchilar va piyodalar uchun ham dolzarbdir. Yo‘lda hurmat va odobni saqlash, yo‘l berish, o‘zgalarni haqorat qilmaslik – musulmonning odobidir.
5. Huquqqa rioya qilish — boshqalarga yordam
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Kim dunyoda bir mo‘minni dunyo g‘amlaridan birini yengillatsa, Alloh taolo uning dunyo va oxirat g‘amlarini yengillatadi. Kim bir mo‘minning qiyinchiligini osonlashtirsa, Alloh taolo o‘sha insonni dunyo va oxiratda mushkulini oson qiladi” (Imom Muslim rivoyati).
Yo‘lda boshqalarga yordam berish — masalan, haydovchi bo‘lsangiz, qariya yoki nogironni olib o‘tish, mashinangizda yordamga muhtoj kishini olib borish – savobli amaldir.
Xulosa:
Yo‘l harakati qoidalariga rioya qilish faqat davlat talabiga amal qilish emas, balki Islom axloqi va Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam sunnatlariga amal qilishdir. Har bir musulmon harakatda ham, niyatda ham odobli, mas’uliyatli va salbiy oqibatlarni oldindan o‘ylaydigan inson bo‘lishi lozim.
Manbalar asosida
Ilyos Ahmedov tayyorladi.