Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Iyun, 2025   |   26 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:30
Asr
17:41
Shom
20:03
Xufton
21:42
Bismillah
22 Iyun, 2025, 26 Zulhijja, 1446

Ahmad ibn Hanbalning sabri

31.07.2019   8026   2 min.
Ahmad ibn Hanbalning sabri

Mo‘taziliylar hijriy ikkinchi – milodiy sakkizinchi asrda hukumatni boshqarayotgan davrda “Qur’onni maxluq dedirish” siyosati avj oldi. Xalifa Ma’mun olimu ulamolarni saroyiga chaqirtirib, ularga majburan “Qur’on maxluq” degan gapni ayttirishga urindi. Ba’zi olimlar ta’riz – so‘z o‘yini bilan vaziyatdan qutulib qoldilar. Ammo ulamolar orasida Ahmad ibn Hanbal rahimahullohdek haqda sobit turib, u gapni umuman tilga olmaganlar ham bo‘ldi.

Xalifaning yonidagi ba’zilar “Ahmad ibn Hanbalni hamma yaxshi ko‘radi va unga ergashadi. Shuning uchun “Qur’on maxluq” degan gapni avval unga ayttirish kerak” deya maslahat berishdi. Xalifa bu maslahatga amal qilib, buyuk olimni saroyiga olib keltirdi va mazkur gapni ayttirishga urindi. Ulug‘ imom bu gapni aytmadilar. G‘azab otiga mingan xalifa buyuk olimni zindonga tashladi va darra urishga amr qildi.

Kunlarning birida darra urish uchun imomni tashqariga olib chiqib ketilayotganda bir voqea bo‘ladi-ki, bu hodisa Imom Ahmadning xotiralaridan hech qachon ketmadi. Voqeani imomning o‘g‘illari Abdulloh ibn Ahmad hikoya qiladi:

“Men otamning mana bu gaplarini ko‘p eshitganman: “Alloh Abul Haysamni rahmatiga olsin! Alloh Abul Haysamni afv etsin! Darra urish uchun meni tashqariga olib chiqib ketishayotganda, bir kishi ortimdan kiyimimni tortdi va menga qarab: “Meni taniysizmi?” deb so‘radi. Men “Yo‘q” dedim. “Men Abul Haysam Ayyorman. O‘g‘ri, kissovurman. Amirul mo‘mininning devonxonasida menga alohida-alohida tarzda o‘n sakkiz ming marta darra urilgani yozib qo‘yilgan. Men shaytonga ergashib, dunyoga erishish ilinjida bu og‘riqlarga sabr qildim. Siz esa Rahmonning toati yo‘lida, Din uchun og‘riqlarga sabr qiling!” dedi. Menga o‘n sakkiz ming marta o‘rniga o‘n sakkiz marta darra urildi. Keyin xodim chiqib, “Amirul mu’miniyn sizni afv etdi” dedi”.

“Manoqibu Imom Ahmad”, “Sifatus sofva” kitoblari asosida

Nozimjon Iminjonov tayyorladi

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar

Muhabbat mana shunday bo‘ladi

20.06.2025   5493   3 min.
Muhabbat mana shunday bo‘ladi

 Abu Bakr roziyallohu anhuning muhabbati

Buyuk sahobiy Abu Bakr roziyallohu anhu bunday deydilar: “Biz hijratda edik. Men juda chanqab turgan edim. Ozgina sut olib kelib Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga uzatdim va: “Yo Allohning Rasuli, ichib oling”, dedim. Rasululloh ichdilar-u, mening chanqog‘im qondi”.

Bu gaplar aynan haqiqat. Abu Bakr roziyallohu anhu chin dildan shunday dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ichdilar va Abu Bakr roziyallohu anhuning chanqoqlari qondi. Bu muhabbatning go‘zalligini his qila olyapsizmi? Bu o‘zgacha, xos bir muhabbatdir... 


Savbon roziyallohu anhuning muhabbati

Payg‘ambar alayhissalom dastyorlari Savbon roziyallohu anhuning oldida kun davomida bo‘lmadilar. Nabiy alayhissalom qaytib kelganlarida Savbon roziyallohu anhu u zotga qarab: “Ey Allohning Rasuli, meni yolg‘iz tashlab ketdingiz”, dedi-da, yig‘lab yubordi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Shunga yig‘layapsanmi?” – dedilar. Savbon roziyallohu anhu: “Yo‘q, Rasululloh! Lekin jannatda sizning va o‘zimning martabamni yodga olib qo‘rqib ketdim. Alloh taoloning mana bu oyati esimga tushdi: «Kimda-kim Alloh va Payg‘ambarga itoat etsa, ana o‘shalar Allohning in’omiga erishgan zotlar, ya’ni, payg‘ambarlar, siddiqlar, shahidlar va solih kishilar bilan birgadirlar. Ular esa eng yaxshi hamrohlardir»[1]. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Xursand bo‘laver! Sen ham o‘zing muhabbat qo‘yganlar bilan birgasan”, dedilar.

 
Savod ibn G‘oziyyaning muhabbati

Savod ibn G‘oziyya Uhud g‘azoti kunida qo‘shinning markazida turardi. Nabiy alayhissalom qo‘shinga qarata: “Saflarni rostlanglar, to‘g‘ri turinglar!” – dedilar. Qarab borar ekanlar Nabiy alayhissalom Savod roziyallohu anhuning to‘g‘ri turmaganini ko‘rib: “Rostlangin, ey Savod!”dedilar. Sahobiy: “Xo‘p”, dedi-yu, biroq to‘g‘irlanmasdan turaverdi. Payg‘ambar alayhissalom u tomonga yaqinlashib, qo‘llaridagi misvoklari bilan sahobiyning biqiniga niqtab: “Savod, to‘g‘ri turgin!” – dedilar. Savod: “Og‘rittingiz, Rasululloh! Alloh taolo sizni haq ila yuborgan bo‘lsa, endi men sizdan o‘ch olishim uchun imkon bering”, dedi. Payg‘ambarimiz alayhissalom qorinlarini ochib: “Qasosingni olvol, Savod”, dedilar. Savod roziyallohu anhu egilib qorinlarini o‘pa boshladi va: “Yo Allohning Rasuli, bugun shahidlik kunidir, shuning uchun ham oxirgi onlarimda tanam sizning muborak tanangizga tegib qolishini xohladim”, dedi.

Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Minbar yasalmasidan avval  Nabiy sollallohu alayhi vasallam xurmoning tanasiga suyanib xutba qilar edilar. Bir muddat o‘tib, minbar joylashtirilganidan so‘ng Nabiy sollallohu alayhi vasallam minbarga ko‘tarildilar. Shunda o‘sha xurmo tanasidan (yosh boladay) o‘ksik ovoz chiqdi. Uni, hatto biz ham eshitdik. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam keldilar-da, unga qo‘llarini tekkizdilar. Zum o‘tmay u tinchib qoldi” (Imom Buxoriy rivoyati).


Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1]  Niso surasi, 69-oyat.