Toshkent shahridagi “Hazrati Imom” jome masjidiga yurtimizda mehmon bo‘lib turgan Al-Azhar majmuasi rahbari, shayx Ahmad Muhammad Toyyib tashrif buyurdi va juma namozini ado etdi. Shayx Ahmad at-Toyyib hazratlari yurtimiz haqida o‘z fikr va taassurotlarini bildirib, jumladan shunday dedi:
– Bismillahir rohmanir rohiym! Assalomu alaykum va rohmatullohu va borakatuh! Men kamina va Azhari sharifning muhtaram ulamolaridan tashkil topgan delegatsiyamiz nomidan O‘zbekiston Prezidenti va xalqiga minnatdorlik bildiramiz. Shunday ne’matni nasib etgani uchun Alloh taologa hamdu-sanolar aytamiz. Biz O‘zbekistonni ziyorat qilar ekanmiz, butun dunyoni o‘z ilm nuri bilan nurafshon etgan, Allohning kalomini bizlarga yetkazib kelgan ulug‘ allomalar yurtini ziyorat qilayotganimizdan behad mamnunmiz. Biz ayni damda hozir bo‘lib turgan ushbu muborak masjid, Abu Bakr Qaffol Shoshiy nomlari bilan atalar ekan, bu zot o‘zining fiqh ilmiga qo‘shgan ulug‘ hissalari bilan, islom olamida nom qozongan bo‘lib, butun dunyodagi madrasa va islomiy ta’lim dargohlarida asarlari ta’lim berib kelinadi. Biz Al-Azhar universitetida Imom Moturudiy, Imom Nasafiy, Imom Samarqandiy asarlaridan ta’lim beramiz. Shuningdek, Beruniy, Ibn Sino kabi allomalarning kitoblarini ham tadqiq etamiz. Men o‘zim ham Ibn Sino falsafasi bo‘yicha mutaxassisman.
Al-Azhar universitetida O‘zbekistondan juda ko‘p yoshlar ilm olishgan. Ayni damda 150 dan ziyod o‘zbekistonlik talabalar ta’lim olishmoqda. Men bu yerda “Azharu sharifda o‘qiganmiz” degan insonlarni ko‘rib, o‘zimni juda ham baxtiyor his qilyabman. Men bilan birga al-Azhar universiteti rektori, doktor Muhammad Husayn janoblari ham tashrif buyurgan. Safarimiz davomida O‘zbekistondagi ta’lim muassasalari va al-Azhar o‘rtasidagi aloqalarni yanada mustahkamlash va kelajakda hamkorlikda ulkan ishlarni amalga oshirish maqsadida shartnoma va memorandumlar imzolashga erishdik. Kelishuvlar natijasi o‘laroq yaqin vaqt ichida o‘zbekistonlik imomlarni al-Azharu sharif qoshida ochilgan imomlar malakasini oshirish kurslarida malaka oshirib, bugungi zamonaviy muammo va masalalarga ham yechim topa oladigan mutaxassis bo‘lib qaytishlariga ishonaman. Men sizlarning ochiq chehrangiz va mehmondo‘stligingiz uchun minnatdorlik bildiraman.
Shayx hazratlarining diyorimizga tashriflari davom etmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ t - وَكَانَ يَقُودُ أَبَاهُ بَعْدَ ذِهَابِ بَصَرِهِ - قَالَ: كَانَ أَبِي إِذَا سَمِعَ النِّدَاءَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ تَرَحَّمَ لِأَسْعَدَ بْنِ زُرَارَةَ، فَسَأَلْتُهُ عَنْ ذَلِكَ، فَقَالَ: لِأَنَّهُ أَوَّلُ مَنْ جَمَّعَ بِنَا فِي هَزْمِ النَّبِيتِ مِنْ حَرَّةِ بَنِي بَيَاضَةَ فِي نَقِيعٍ، يُقَالُ لَهُ نَقِيعُ الْخَضِمَاتِ، قُلْتُ: كَمْ أَنْتُمْ يَوْمَئِذٍ؟ قَالَ: أَرْبَعُونَ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَابْنُ حِبَّانَ وَالْبَيْهَقِيُّ.
Abdurrahmon ibn Ka’b ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Otalarining ko‘zi ojiz bo‘lib qolgach, u kishi yetaklab yurar edilar: «Otam qachon juma kuni azonni eshitsa, As’ad ibn Zurorga rahmat tilar edi. Men bu haqda so‘radim. U kishi: «Chunki u bizga ilk bor Naqiy’ul Xazimot deb nomlanadigan «Naqiy’»da Banu Bayoza Harrasining «Hazmun nabiyt»ida juma o‘qitgan kishidir», – dedi. Men: «O‘sha kuni necha kishi edinglar?» – dedim. U kishi: «Qirqta», – dedilar».
Abu Dovud, Ibn Hibbon, Bayhaqiy rivoyat qilishgan.
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: إِنَّ أَوَّلَ جُمُعَةٍ جُمِّعَتْ بَعْدَ جُمُعَةٍ فِي مَسْجِدِ رَسُولِ اللهِ r فِي مَسْجِدِ عَبْدِ الْقَيْسِ بِجُوَاثَى مِنَ الْبَحْرَيْنِ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ وَأَبُو دَاوُدَ.
Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning masjidlaridagi jumadan keyingi o‘qilgan birinchi juma Bahraynda, Juvosodagi abdulqaysliklar masjididagi edi» (Buxoriy va Abu Dovud rivoyat qilishgan).
«Juma haqidagi oyat va hadislar» kitobidan