Dam olish kunlari O‘zbekiston hududiga Shimoliy Qozog‘iston orqali G‘arbiy Sibirda hosil bo‘lgan sovuq havo oqimi kirib kelishi haqida xabar berilgan edi. “O‘zgidromet” sovuq havo harorati 7-12 darajagacha pasayib, ob-havoning anomal sovuq bo‘lishi kutilayotganini ma’lum qilgan edi. Sovuq havo oqimi bugun, 29 yanvar kuni ham davom etmoqda.

Shu munosabat bilan muzlash belgilari va anomal sovuqda qanday harakat qilishga doir ma’lumotlarni to‘plab taqdim etishga qaror qilindi.

Muzlash belgilari

Uzoq vaqt suvda, qorda yoki sovuqda qolish, boz ustiga mast holatda bo‘lish natijasida organizm muzlab qolishi mumkin. Qo‘l barmoqlari va yuzning ochiq qismi — yonoqlar, burun, quloqlarni muzlatib olish mumkin. Havo o‘ta sovuq bo‘lsa, oyoq barmoqlari ham xavf ostida bo‘ladi, ayniqsa poyabzal siqsa yoki nam bo‘lsa.

"Odatda muzlagan kishi o‘z holatini his qilmaydi va bu tashxis qo‘yishni qiyinlashtiradi. Shuning uchun uning belgilarini bilish muhim", - deya ogohlantirishadi markaz mutaxassislari.

Dastlab odam sovuqni his qiladi, keyin — qiziydi, avval teri qizaradi, keyin kasallik boshlanadi. Terining sezuvchanligi buziladi, uvishish kuzatiladi.

Muzlash darajalari

Afsuski, aksariyat holatlarda inson muzlaganda o‘z holatini his qilmaydi: har doim ham darajasini aniqlab, to‘g‘ri qaror qabul qila olmaydi, deyishadi shifokorlar. Bu vaziyatda eng yaxshi qaror — tibbiyot xodimiga murojaat qilish.

I darajada terida qizarish va uvishish kuzatiladi, terining ziyon yetgan qismi sezuvchanligini yo‘qotadi, qiziydi va qichishadi. Isitish va ishqalash natijasida muzlagan teri qizara boshlaydi. Birinchi darajali muzlash bir haftadan keyin o‘tib ketadi;

II daraja teri qatlamlariga yanada chuqur ziyon yetishi bilan kuzatiladi, terida shaffof suyuqlikka ega pufakchalar paydo bo‘ladi;

III darajada to‘qimalar jonsizlanadi, qayta tiklanish jarayoniga taxminan bir oy ketadi, jarohat izlari qoladi;

IV darajada nafaqat teri, balki suyaklar va bo‘g‘inlarga ham ziyon yetadi. Ziyon yetgan to‘qimalar ko‘kimtir rangda bo‘ladi, pufakchalar paydo bo‘ladi.

Kuchli sovuqdagi xatti-harakatlarga doir qoidalar

1. Sovuq havoda imkon qadar ko‘proq duoda bo‘lishlik, zarurat bo‘lmaganda tashqariga chiqamaslik, zarurat bo‘lganda esa issiq kiyimlarni kiyish va “Bismilloh”ni aytib ko‘chaga chiqish zarur;
2. Kuchli sovuqda mutaxassislar uydan faqat to‘yimli nonushta yoki tushlikdan keyingina chiqishni tavsiya qilishadi, shunda organizm yetarlicha energiya ishlab chiqaradi;
3. Sovuqda tinmay harakat qilish kerak. Bir joyda turmang! Suyanish yoki sovuq joyga o‘tirish mumkin emas;
4. Issiq kiyinish kerak. Bir necha qavat, yaxshisi tabiiy matolardan tikilgan kiyimlar, issiq hamda qulay poyabzal va albatta, bosh kiyim va qo‘lqoplar;
5. Shifokorlar isinish uchun spirtli ichimlik iste’mol qilishni tavsiya qilishmaydi.

Biror kasallikka yo‘liqqan kishi, bu kasallikdan xalos bo‘lishi uchun hech vaqt o‘tkazmay, mutaxassis shifokorlarga murojaat qilishi, uning tavsiyalariga amal qilib, ayni paytda duodan ham foydalanmog‘i lozim. Bu duolarni bemorning o‘zi o‘qishi yoki birov unga o‘qishi mumkin.

Tahoratli holda avvalo “Fotiha” surasi, so‘ngra Qur’oni karimdan shifo oyatlari o‘qiladi.

“Bismillahir rohmanir rohiym. Va yashfi suduro qovmin mu’miniyna va yuzhib g‘oyzo qulubihim”.

Ma’nosi: “Alloh mo‘minlar qavmi siynalariga shifo beradi va dillaridagi alamni ketkazadi” (Tavba, 14-15).

“Ya ayyuhan-nasu qod jaatkum mav’izotun min Robbikum va shifaun lima fis-suduri va hudan va rohmatan lil-mu’miniyn”.

Ma’nosi: “Ey odamlar! Sizlarga Robbingizdan va’z (nasihat), dillardagi narsa (shirk illati)ga shifo va mo‘minlarga hidoyat va rahmat keldi” (Yunus, 57).

“Va nunazzilu minal Qur’ani ma huva shifaun va rohmatun lil-muminiyn”.

Ma’nosi: “(Biz) Qur’onda(n) mo‘minlar uchun shifo va rahmat bo‘lgan (oyat)larni nozil qilurmiz” (Al-Isro, 82).

“Qul huva lil-laziyna amanu hudan va shifaun”.

Ma’nosi: “Ayting: «(Ushbu Qur’on) imon keltirgan zotlar uchun hidoyat va shifodir”.

Bu oyatlar o‘qilgach, bunday duo etiladi: “Allohumma Robban-nasi azhibil-basa, ishfi Antash-shafiy la shifaa illa shifauka, shifaan la yug‘odiru saqoman”.

Ma’nosi: “Allohim, ey insonlarning Rabbi, kasallikni mahv etuvchi! Ortda kasallikni qoldirmaydigan shifo ber. Shifo berguvchi faqat O‘zingsan. Sendan o‘zga shifo berguvchi yo‘qdir” (Abu Dovud. “Janoiz”, 3107-hadis).

“Allohumma ishfi 'abdaka yankalaka 'aduvvan av yamshi laka ila solatin”.

Ma’nosi: “Allohim, shu bandangga shifo berginki, Sening bir dushmaningga ziyon yetkazsin yoxud Sening rizoligingga erishmoq uchun namoz o‘qishga yurib borsin”.

“Bismillahi arqika min kulli shayin yuzika min sharri kulli nafsin av aynu hasidiyn. Allohumma yashfiyka, bismillahi arqika”.

Ma’nosi: “Senga iztirob beruvchi hamma narsadan, har hasadgo‘y nafsdan yoxud ko‘zdan Allohning nomi ila senga shifo so‘rayman. Alloh nomi ila senga shifo so‘rayman” (Termiziy. “Janoiz”, 972-hadis).

Manba: kun.uz