Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

Suyukli sahobiy vafotidan Rasululloh (s.a.v.) unsiz yig‘ladilar

29.01.2018   6563   6 min.
Suyukli sahobiy vafotidan Rasululloh (s.a.v.) unsiz yig‘ladilar

sahobalar hayoti

Asli Bani Ma’n qabilasidan bo‘lgan Su’da binti Sa’laba sakkiz yoshli o‘g‘li bilan ona qishlog‘iga yaqinlarini ziyorat qilish uchun otlandi. Karvonga qaroqchilarning to‘satdan hujum qilishi mumkinligi qarindoshlarini ko‘rish ilinjida xursand ketayotgan Su’daning xayoliga ham kelmagan edi... 

Bani Qayn qabilasidan bo‘lgan qaroqchilar karvondagilarni taladi. Ko‘pchilik qatori Su’daning sakkiz yoshli o‘g‘li Zayd ibn Horisani ham asir olib, Ukkoz bozoriga olib ketishdi.

Quraysh qabilasidan bo‘lgan Hakim ibn Hizom ibn Xuvaylid ham shu bozorga borgan edi. Uning karvoniga Zayd bilan yana ikki-uch nafar bola qo‘shilib Makkaga qaytishdi.

Makkada Hakim ibn Hizom o‘zini ziyorat qilish uchun kelgan ammasi, turmushga chiqish arafasida turgan Xadicha binti Xuvaylidni (roziyallohu anhu) xursand qilmoqchi bo‘ldi: “Ammajon! Sizni juda yaxshi ko‘raman. Ukkozdan ikki-uch g‘ulom oldim. Ulardan xohlaganingizni oling, o‘g‘lingiz kabi xizmatingizni qilib yursin”, dedi.

Xadicha binti Xuvaylidning ko‘ziga Zayd yaxshi ko‘rindi. Farzandidek tarbiya qilishni o‘ylab, uni olishlarini aytdilar.

Ko‘p o‘tmay, Xadicha onamiz bilan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning to‘ylari bo‘lib o‘tdi. To‘ydan keyin onamiz roziyallohu anho Zaydni Payg‘ambarimizning (sollallohu alayhi va sallam) huzurlariga boshlab kirib: “Sizni xursand qilmoqchiman. Zaydni yaxshi ko‘rishingizni bilaman. Uni sizga beraman, xizmatingizni qilib yuradi”, dedilar.

*   *   *

Yosh Zayd muborak xonadonda farzanddek mehr, e’tibor ko‘rib, katta bo‘ldi. Ota-onasi uni sog‘inib, qidirmagan joylari qolmadi.

Bir yili haj mavsumida Makkada Ka’bani tavof qilayotgan otasining qavmdoshlari xuddi Zaydga o‘xshash bolani ko‘rishdi. Surishtirishgach, u Zayd ekani aniq bo‘ldi. Hajlari tugab, ortlariga qaytishganida Horisaga o‘g‘li Makkada ekanini aytdilar.

Er-xotinning boshi osmonga yetdi. Horisa darrov ukasi Ka’bni olib, Makkaga shoshildi. To‘g‘ri Muhammad ibn Abdullohning (sollallohu alayhi vasallam) uyiga keldi-da, eshikni taqillatdi. Rasulullohni ko‘rgach, muddaosini ayta boshladi:

– Ey Abdumuttalibning o‘g‘li! Sizlar muborak masjid atrofida istiqomat qiluvchi qavmsizlar. Kelgan-ketganlardan yaxshiliklaringizni ayamaysizlar. Shu desangiz, uyingizda yugurib yurgan bola mening o‘g‘limdir. Uni anchadan beri qidirib yurgan edik, shu yerdaligini bilgach, siz tomon shoshildik. Yonimizda bir muncha pul bilan bolamni olib ketgani keldik. Pulni oling-da, farzandimizni qaytarib bering!

– O‘g‘lim deb kimni aytyapsiz?

– Zaydni.

– Unda sizlarga bir narsani taklif qilaman.

– Nimani?

– Zaydni chaqiramiz, o‘zidan so‘raymiz. Agar sizlar bilan ketishni istasa, pul bermasdan ham olib ketishingiz mumkin. Agar qolishni xohlasa, men uni fikridan qaytarishga ojizman.

– Insofli gapni aytdingiz. Biz rozi.

Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) Zaydni chaqirdilar-da, mehmonlarning kimligini so‘radilar.

– Bular otam Horisa va amakim Ka’blar.

– Men sening bir narsani tanlashingni istayman. Xohlasang, ular bilan ketishing mumkin. Istasang, men bilan qol. Ixtiyoring o‘zingda.

– Men siz bilan qolaman.

Otasining kayfi uchdi:

– Nimalar deyapsan, Zayd? Ota-onangning oldiga qaytishni xohlamaysanmi?

– Men bu insonda boshqalarda bo‘lmagan xislatlarni ko‘rdim. Uni aslo tark etmayman.

*   *   *

Bu gaplarni eshitgan Muhammad ibn Abdulloh (sollallohu alayhi vasallam) Zaydni Ka’baga, qurayshliklar o‘tiradigan joyga boshlab keldilar-da, baland ovoz bilan dedilar:

– Guvoh bo‘ling, qurayshliklar! Zayd mening o‘g‘lim va merosxo‘rimdir.

Bu holatni ko‘rgan ota va amaki Zayddan ko‘ngillari to‘q bo‘lib, orqaga qaytishdi.

O‘sha kundan boshlab u Zayd ibn Muhammad, ya’ni Muhammadning o‘g‘li Zayd, deb chaqirila boshlandi. Bu holat to Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga vahiy tushib: «...ularni (asrandi farzandlarni) o‘z otalari (ismi) bilan chaqiringiz» oyati nozil qilingunicha davom etdi. Shundan keyin  yana Zayd ibn Horisa deb chaqiriladigan bo‘ldi.

*   *   *

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga payg‘ambarlik tushgach, erkaklardan birinchi bo‘lib Zayd ibn Horisa roziyallohu anhu musulmon bo‘ldi. Shundan so‘ng, u Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sirdoshi, maslahatchisi, safarlarga chiqqanlarida o‘rinbosari bo‘lib qoldi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Zayd roziyallohu anhuni qanchalar yaxshi ko‘rishlarini u zotning suyukli ayollari Oysha onamiz roziyallohu anho aytib beradilar.

Bir kuni Zayd Madinaga qaytib kelganida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam mening uyimda edilar. Zayd eshikni taqillatdi. U paytda Rasululloh muborak yelkalari ochiq o‘tirar edilar. Xursand bo‘lganlaridan shu holda bo‘lsa ham yugurib, unga peshvoz chiqdilar. So‘ng quchoqlab ko‘rishdilar. Allohga qasam, undan oldin ham, keyin ham Rasulullohni shu holatda ko‘rmaganman”.

Payg‘ambarimiz qattiq muhabbat qo‘yganlari bois musulmonlar uni “Zaydul hub”, ya’ni “Muhabbat Zaydi”, deb chaqirishardi.

Zayd ibn Horisa hijriy sakkizinchi yili “Mu’ta” safarida vafot etadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam suyukli insonlarining vafotidan  qayg‘urdilar. Ta’ziya bildirgani uylariga kelganida, Zaydning o‘g‘li Usoma ibn Zayd roziyallohu anhu unsiz yig‘lab o‘tirgan edi. Nabiralari Hasanga tengdosh Usomaning yig‘isidan U zot ham o‘zlarini tutib turolmay, unsiz yig‘ladilar. Yonlaridagi Sa’d ibn Uboda roziyallohu anhu: “Yo Rasululloh! Bu nima?” deb so‘raganlarida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Bu Habibullohning habibiga yig‘isidir”, deb javob berdilar.

Ziyouddin MAQSUDOV

tayyorladi. 

O‘MI matbuot xizmati

 

Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Xorijiy hamkorlardan Qurbon hayiti munosabati bilan samimiy qutlovlar

09.06.2025   15732   2 min.
Xorijiy hamkorlardan Qurbon hayiti munosabati bilan samimiy qutlovlar

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev nomiga ma’naviy hayotimizda muhim o‘rin egallagan, azaldan xalqimizga xos bo‘lgan mehr-oqibat, bag‘rikenglik va saxovat kabi olijanob fazilatlarni o‘zida mujassam etgan muqaddas Qurbon hayiti – Iyd al-Adho munosabati bilan xorijiy davlatlar va hukumatlar, nufuzli xalqaro tashkilotlar va mintaqaviy tuzilmalar rahbarlaridan tabrik maktublari kelib tushmoqda.

 

Xorijiy hamkorlar o‘z qutlovlarida O‘zbekistonning ko‘p millatli xalqiga chuqur hurmat bildirgan holda, yurtimizga tinchlik, farovonlik va ravnaq tilab, do‘stlik va o‘zaro manfaatli hamkorlik aloqalarini har tomonlama rivojlantirishga qat’iy intilishlarini ta’kidlamoqdalar. 

 

Jumladan, quyidagilar o‘z tabriklarini yo‘llagan:

Qozog‘iston Respublikasi Prezidenti Qasim-Jomart Toqayev;

Qirg‘iz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarov;

Tojikiston Respublikasi Prezidenti Emomali Rahmon;

Turkmaniston Prezidenti Serdar Berdimuhamedov;

Turkman xalqining milliy yetakchisi, Turkmaniston Xalq Maslahati Raisi Gurbanguli Berdimuhamedov;

Ozarbayjon Respublikasi Prezidenti Ilhom Aliyev;

Qozog‘iston Respublikasining birinchi Prezidenti Nursulton Nazarboyev;

Misr Arab Respublikasi Prezidenti Abdulfattoh as-Sisi;

Turkiya Respublikasi Prezidenti Rejep Tayyip Erdog‘an;

Eron Islom Respublikasi Prezidenti Mas’ud Pezeshkiyon;

Birlashgan Arab Amirliklari Prezidenti Shayx Muhammad bin Zoid Ol Nahayon;

Birlashgan Arab Amirliklari Vitse-prezidenti, Bosh vaziri, Dubay amirligi hokimi Shayx Muhammad bin Roshid Ol Maktum;

Birlashgan Arab Amirliklari Vitse-prezidenti, Bosh vaziri o‘rinbosari, Prezident ishlari bo‘yicha vaziri Shayx Mansur bin Zoid Ol Nahayon;

Birlashgan Arab Amirliklari Bosh vaziri o‘rinbosari, ichki ishlar vaziri Shayx Sayf bin Zoid Ol Nahayon;

Kuvayt Davlati Amiri Shayx Mish’al al-Ahmad al-Jobir as-Saboh;

Qatar Davlati Amiri Shayx Tamim bin Hamad Ol Soniy;

Qatar Davlati Amiri o‘rinbosari Shayx Abdulloh bin Hamad bin Halif Ol Soniy;

O‘mon Sultoni Haysam bin Toriq;

Iordaniya Hoshimiylar Podshohligi Podshohi Abdulla II;

Jazoir Xalq Demokratik Respublikasi Prezidenti Abdulmajid Tebbun;

Falastin Davlati Prezidenti Mahmud Abbos;

Islom hamkorlik tashkiloti bosh kotibi Husayn Ibrohim Toha;

Turkiy davlatlar tashkiloti bosh kotibi Kubanichbek Omuraliyev;

Turkiy davlatlar tashkiloti Oqsoqollar kengashi raisi Binali Yildirim;

Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti bosh kotibi Asad Majid Xon;

Kavkaz musulmonlari idorasi raisi shayxulislom Ollohshukur Poshshozoda.

Qutlovlar kelishda davom etmoqda. 

President.uz