Sayt test holatida ishlamoqda!
28 Aprel, 2025   |   30 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:57
Quyosh
05:25
Peshin
12:26
Asr
17:14
Shom
19:20
Xufton
20:42
Bismillah
28 Aprel, 2025, 30 Shavvol, 1446

Munosabat: Voqelikni bilaturib, buzib talqin qilish – adolatsizlik

13.01.2018   8087   9 min.
Munosabat: Voqelikni bilaturib,  buzib talqin qilish – adolatsizlik

AQSH davlat departamenti O‘zbekistonni yana “vijdon erkinligi va diniy erkinlik sohasida buzilishlar tufayli alohida tashvishga sabab bo‘layotgan” mamlakatlar ro‘yxatiga kiritgani mo‘min-musulmonlarning haqli e’tiroziga sabab bo‘ldi. 2018 yil 4 yanvar kuni Departament tomonidan e’lon qilingan bayonotda aytilishicha, bu ro‘yxatdan Eron, Xitoy, Shimoliy Koreya, Myanma, Eritreya, Sudan va Saudiya Arabistoni ham joy olgan.

Bugungi O‘zbekistonni ushbu ro‘yxatga kiritilishini yanglish ish, deb hisoblaymiz. Chunki o‘tgan bir yil davomida diniy sohada eng ko‘p o‘zgarish va yengilliklar bo‘ldi. Ezgulik va xushxabarlarga limmo-lim bo‘ldi. Shukrki, hayotimiz butunlay jonlanib ketdi. Har kuni bir yangilik, ajoyib tuhfa bo‘lmoqdaki, xalqimiz bundan juda ham mamnun. Ulug‘ ne’matlar ketma-ketligi to‘xtovsiz davom etmoqda.

Haqiqatan, e’tiqod borasida to‘planib qolgan masalalar yechimini topish, ushalmas orzu bo‘lib turgan istaklarning ro‘yobi borasida juda ham katta ishlar qilindi. Shaxsan Prezidentimizning sa’y-harakati bilan Islom dini qadriyatlarini asrab-avaylash, diniy savodxonlikni oshirish va dinimizning ezgu ta’limotlarini keng targ‘ib etish maqsadida, ulkan ishlar qilindi. Buni aniq misollarda bayon qiladigan bo‘lsak, jumladan:

Islom sivilizatsiyasi markazi va 2 ta xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi. Viloyatlarda kalom, hadis, fiqh, aqida, tasavvuf ilmlarini o‘rganishga ixtisoslashgan 5 ta ilmiy maktab ish boshladi.

Islomiy ta’lim muassasalari soni 11 taga yetkazildi. Buxoroda Oliy madrasa tashkil etildi. Toshkent islom institutida 3 yillik maxsus sirtqi bo‘lim ochildi, diniy o‘quv yurtlari qoshida o‘quv kurslari yuritildi, Qur’oni karim qiroati bo‘yicha “Tahfizul Qur’on” guruhlari faoliyat boshladi, qabul kvotalari 150 foizga oshirildi.

Mamlakatimiz bo‘yicha 15 ta masjid qaytadan barpo etildi, 55 ta masjid kapital ta’mirlandi. Birgina Surxondaryo viloyatining olis hududlarida 4 ta yangi masjid ish boshladi, yana 4 tasini ochish rejaga kiritildi.

Internet saytlarida diniy fanlardan onlayn darslar tashkil etildi, to‘g‘ridan to‘g‘ri savollar-javoblar rukni muntazam ishlab turibdi, saytlar va ijtimoiy tarmoqlarda diniy-ma’rifiy targ‘ibot jadal olib borilmoqda.

Prezidentimizning yuksak tashabbusi va otalarcha rahnamoliklarida o‘lkamizning tuman-shaharlarida Alloh taoloning kalomi Qur’oni karimni o‘z qalblariga jo qilgan qori va qoriyalar musobaqalari keng miqyosda bo‘lib o‘tmoqda.

O‘tgan yil oxirida Prezidentimiz “O‘zbekiston Islom akademiyasini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorga imzo chekdilar. Unga ko‘ra, akademiyada “Qur’onshunoslik”, “Fiqh ilmi”, “Hadisshunoslik” va “Kalom ilmi” mutaxassisliklari bo‘yicha magistrlar, shuningdek, ushbu sohada chuqur tadqiqotlar olib boruvchi ilmiy-pedagog kadrlar tayyorlanadi.

Mana shunday keng imkoniyat va qulayliklar bo‘lgan yurtni, bugungi dunyoda topish kiyin bo‘lsa kerak? Aksincha shunday mamlakatni “vijdon erkinligi va diniy erkinlik sohasida buzilishlar tufayli alohida tashvishga sabab bo‘layotgan” davlatlar ro‘yxatiga kiritish adolatdan bo‘lmaydi.

Yana shuni qayd etish kerakki, ommaviy axborot vositalarida diniy xodimlar chiqishlari keskin ko‘paytirildi. “Hidoyat sari” va “Ziyo” ko‘rsatuvlari efir soni ikki baravarga oshirildi. “O‘zbekiston-24” telekanalida imom-xatiblar ishtirokida davra suhbati qilinmoqda. “Madaniyat va ma’rifat” telekanalida ulamolar ishtirokida ko‘rsatuvlar efirga uzatilmoqda. Shuningdek, “Ziyo chashmasi” nomli radio eshittirish va 50 ga yaqin diniy ma’rifiy veb-saytlar ish olib bormoqda.

“Hidoyat” jurnali jami 1 million 145 ming nusxada, “Islom nuri” gazetasi jami 820 ming nusxada nashr etildi. Shuningdek, 200 ga yaqin nomdagi diniy adabiyotlar bir necha yuz ming adadda chop etildi. Qur’oni karim ma’nolari tarjimasi, hadislar to‘plami, buyuk muhaddis, olim va fiqh ilmi peshvolarining asarlari tarjima qilinib, xalqimizga tuhfa qilindi.

Yana faxr bilan aytish kerakki, O‘zbekiston musulmonlari idorasi rahbarligi ostida Misrdagi “Dorus-salom” nashriyoti va Azhari sharif huzuridagi ilmiy akademiya bilan Qur’oni karimni chop etish bo‘yicha kelishuvga erishilib, o‘zimizda Qur’oni karim chop etilmoqda. Shu o‘rindan qayd etish kerakki, ko‘zi ojiz mo‘min-musulmonlar uchun brayl yozuvidagi Qur’oni karim nusxasini chop etish bo‘yicha O‘zbekiston dunyodagi uchinchi davlat hisoblanadi.

Haj kvotasi ikki mingtaga, umra kvotasi 4 mingtaga oshdi, birinchi marta Ikkinchi jahon urushi qatnashchilaridan bir guruhi bepul hajga yuborildi. Shu kunga qadar jami 120 mingdan ziyod fuqaro haj ibodatini, 92 mingdan ortig‘i umra amalini ado etdi.

Yana bir muhim masalaga e’tibor qaratish zarur. Davlatimiz Rahbari tashabbusi bilan turli diniy oqimlarga a’zolar ro‘yxatida bo‘lgan 16 ming nafardan ziyod kishi ro‘yxatdan chiqarildi. Ushbu fuqarolarning dardi va maqsadini o‘rganish, ularni kamsitilishiga mutlaqo yo‘l qo‘ymaslik, qo‘llab-quvvatlash, jamiyatga kirishib ketishlarini ta’minlash bo‘yicha juda katta ishlar qilindi. Birgina Shayxontahur tumanining o‘zida shunday 118 nafar shaxs ambulator va statsionar sharoitda sog‘lomlashtirildi, 352 nafar bola o‘z xohishiga ko‘ra, to‘garaklarga jalb etildi. Tadbirkorlik faoliyatini yo‘lga qo‘yish istagini bildirgan 12 nafar shaxsga kredit olishda ko‘maklashildi, 3 nafar oilaning uy-joy sharoitini yaxshilash uchun Sergeli tumanidagi yangi ko‘p qavatli uylardan olishga yordam berildi.

Tarixda ilk bor O‘zbekiston Prezidenti tomonidan 2 ming 700 nafar sudlanganlarni afv etish, jumladan, turli jinoyat sodir etgan, qilgan ishidan qattiq pushaymon bo‘lgan va to‘g‘ri yo‘lga kirgan, ijobiy tavsif olgan 956 shaxsni jazoni o‘tash koloniyalaridan ozod qilish to‘g‘risida farmoni minglab o‘ksik qalblarga malham bo‘ldi. Afv etish to‘g‘risidagi hujjatga muvofiq sudlanganlar oilasi bag‘riga va islohotlarning faol ishtirokchisiga aylanishi uchun jamiyatga qaytish imkoniga ega bo‘ldi.

Bunday kishilarni jamiyatga qaytarish, ularning odamlardan ajrab qolmasliklari chorasini ko‘rish, tasalli berib, hayotda o‘z o‘rinlarini topib olishlariga ko‘maklashish ishlari olib borilmoqda. Zero, ular bizning yurtdoshlarimiz, qo‘ni-qo‘shnilarimiz, og‘a-inilarimizdir. Qur’oni karimda bunday marhamat qilinadi:  “Albatta, mo‘minlar dinda o‘zaro birodardirlar. Bas, sizlar ikki birodaringiz o‘rtasini tuzatib qo‘yingiz va Allohdan qo‘rqingiz, shoyad, rahm qilinsangiz” (Hujurot, 10).

Demak, o‘zimizning millatdoshimizni, maslakdoshimizni, dindoshimizni, qolaversa, bir mo‘min-musulmon bandani hayotda o‘z yo‘lini topishiga yordam qo‘lini cho‘zish, xato va kamchiliklarini afv etish, unga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatish dinimiz talablaridandir. Alloh taolo “Afvni (qabul qilib) oling, yaxshilikka buyuring”, deb xitob qiladi.

Shu o‘rinda aytish kerakki, dinimizning shiddat bilan taraqqiy etib borayotgani va oliyjanoblikda ustun ekanini ko‘rolmaydigan din dushmanlarining kirdikorlari dunyo musulmonlari g‘azabini qo‘zg‘amoqda. Jahonning turli mintaqalari, xususan, arab-musulmon mamlakatlarida sodir bo‘layotgan dahshatli voqealar ortida qora kuchlar turganini anglash lozim. Muhtaram Prezidentimiz BMT Bosh assambleyasining 72-sessiyasida: “Biz muqaddas dinimizni zo‘ravonlik va qon to‘kish bilan bir qatorga qo‘yadiganlarni qat’iy qoralaymiz va ular bilan hech qachon murosa qila olmaymiz. Islom dini bizni ezgulik va tinchlikka, asl insoniy fazilatlarni asrab-avaylashga da’vat etadi”, deb yuksak jur’at bilan aytgan mana shu chiqishlari katta jasorat bo‘ldi.

Haqiqatan, turli fitnalarning ortida qandaydir kuchlar turganiga teran ko‘z bilan qarash kerak. Inson har qanday kuchlarning fitnalariga aldanmasligi va nihoyatda hushyor bo‘lishi kerakligi haqida Nabiy sollallohu alayhi va sallam: “Mo‘min kishi ziyrak, hushyor va oqil bo‘ladi”, degan hadislari mohiyatini chuqur tushunish lozim.

Xulosa qilib aytish kerakki, bugun O‘zbekistonda kechayotgan siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy-ma’rifiy sohadagi islohotlar ko‘p millatli xalqimiz tomonidan katta quvonch bilan kutib olinmoqda. Odamlarimiz turmush tarzida, ayniqsa, diniy-e’tiqodiy masalalarida ro‘y berayotgan ijobiy o‘zgarishlar yurtimizda yashab kelayotgan barcha din vakillari tomonidan e’tirof etilayotganiga hamma guvoh bo‘lmoqda. Bu muhim jihatlarni inobatga olib, O‘zbekistonni bu yo‘nalishdagi “alohida tashvishga sabab bo‘layotgan” mamlakatlar ro‘yxatiga kiritilgani bir zamonlar eskicha qarashlar asosida qabul qilingan noxolis xulosalar ekanidan dalolat beradi. Shu ma’noda, bu fikrlar AQSH davlat departamenti tomonidan O‘zbekiston haqida tarqatilgan axborotni biryoqlama, noxolis ma’lumotlarga tayangan holda tayyorlangan, haqiqiy voqelikdan ancha yiroq hisobot deb aytishga asos bo‘la oladi.

Yuqorida qayd etilgan asoslar va yurtimizning ko‘p sonli mo‘min-musulmonlari murojaatlaridan kelib chiqib, O‘zbekistonni mazkur ro‘yxatdan chiqarish maqsadga muvofiq bo‘ladi.

 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Matbuot xizmati

 

 

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Diniy-ma’rifiy sohaga doir muhim farmon

25.04.2025   15008   5 min.
Diniy-ma’rifiy sohaga doir muhim farmon

Keyingi yillarda mamlakatimizda fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy sohani zamon talablari asosida isloh qilish, diniy bag‘rikenglik va ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlashga yo‘naltirilgan keng qamrovli chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. 

Ayniqsa, diniy sohada davlat siyosatining takomillashuvi, fuqarolarning diniy e’tiqod erkinligining kafolatlanishi va diniy sohaga oid masalalarning huquqiy asosda hal etilishi borasida tub burilish yuz bermoqda. Bu borada Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev rahbarligida ilgari surilgan konseptual yondashuvlar nafaqat mamlakat ichida, balki xalqaro maydonda ham e’tirof etilmoqda.

Xususan, kuni kecha imzolangan "Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi Prezident farmoni mamlakatda ushbu yo‘nalishdagi islohotlarni tizimli ravishda yangi bosqichga ko‘tarishga qaratilgan muhim normativ-huquqiy hujjat hisoblanadi. 

Mazkur farmon orqali davlat-din munosabatlarining ochiqligi, shaffofligi, diniy tashkilotlarning huquqiy maqomini mustahkamlash, shuningdek, diniy-ma’rifiy faoliyatni ilmiylik, milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida tashkil etish kabi ustuvor vazifalar belgilab berildi.

Bu farmon nafaqat diniy sohada faoliyat yuritayotgan mutasaddilar, balki keng jamoatchilik, ilmiy doiralar, xalqaro ekspertlar tomonidan ham ijobiy baholanib, O‘zbekistonning inson huquqlari, xususan, vijdon erkinligi bo‘yicha o‘z zimmasiga olgan majburiyatlarni amalda ro‘yobga chiqarishga intilayotganini yaqqol namoyon etdi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 23-iyundagi qarori bilan Toshkent shahrida O‘zbekiston islom sivilizatsiyasi markazi tashkil etilgan edi.

Bugungi dunyo manzarasida diniy ekstremizm va terrorizm tahdidi kuchayib borayotgani kuzatilmoqda. Bu holat ko‘plab jamiyatlarda tinchlik va barqarorlikka tahdid solmoqda. Radikalizm va ekstremizmning asosiy sabablaridan biri diniy savodsizlikdir. 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2021-yil 21-apreldagi "Diniy-ma’rifiy soha faoliyatini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi farmonida "Jaholatga qarshi ma’rifat" ulug‘vor g‘oya asosida dinning asl insonparvarlik mohiyatini, ezgulik, tinchlik va insoniylik kabi fazilatlar azaliy qadriyatlarimiz ifodasi ekanligini keng yoritish va bu sohadagi ilmiy-ma’rifiy faoliyatni jadal tashkil etish, islom va jahon sivilizatsiyasiga bebaho hissa qo‘shgan ajdodlarimizning boy madaniy merosini chuqur o‘rganish asosida yoshlarning ongu tafakkurini shakllantirish, jamiyatda bag‘rikenglik, o‘zaro hurmat, mehr-oqibat, tinchlik va totuvlikni, ijtimoiy-ma’naviy muhit barqarorligini ta’minlashda diniy-ma’rifiy soha vakillarining daxldorlik hissi va ishtirokini yanada oshirish kabi masalalar asosiy o‘rinni egallagan.

Jumladan, farmonda O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasining "O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi" sifatida qayta nomlanishi, akademiyaning huquqlarini aniq belgilanishi va shu kabi sohaga oid barcha islohotlar hammani birfek quvontirdi. Bu haqida hujjatda shunday deyiladi: 

Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi hamda Qo‘mitaning O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasini O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi (keyingi o‘rinlarda – Akademiya) etib qayta nomlash to‘g‘risidagi taklifi ma’qullansin.

Akademiya islomshunoslik va dinshunoslik sohalarida mutaxassislarni hamda o‘quv dasturi, qo‘llanma va darsliklarni tayyorlashga ixtisoslashgan tayanch davlat oliy ta’lim va ilmiy-tadqiqot muassasasi etib belgilansin.

6. Quyidagilar Akademiyaning asosiy vazifalari hisoblanadi:

a) islomshunoslik, dinshunoslik, din psixologiyasi, islom iqtisodiyoti, manbashunoslik, xalqaro munosabatlar va ehtiyoj mavjud bo‘lgan boshqa sohalar bo‘yicha kadrlar tayyorlash;

b) ta’lim jarayoniga ilg‘or pedagogik texnologiyalarni, ilm-fan va texnikaning so‘nggi yutuqlarini hamda yetakchi xorijiy oliy ta’lim tashkilotlari tajribasi asosida ishlab chiqilgan ta’lim dasturlarini joriy etish;

v) vijdon erkinligi va konfessiyalararo bag‘rikenglikni ta’minlash, radikallashuv, ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashish hamda diniy sohadagi davlat siyosatining asoslariga oid ilmiy-tadqiqot ishlarini amalga oshirish;

g) diniy-ma’rifiy yo‘nalishda ilmiy, ilmiy-ommabop adabiyotlarni tayyorlash va nashr qilish, shuningdek, internet tarmog‘ida ta’lim resurslarini joylashtirish va muntazam yangilab borish;

d) talabalarda yuksak ma’naviy va axloqiy fazilatlarni rivojlantirish, Vatanga muhabbat, uning taqdiriga daxldorlik, kasbga sadoqat hissini mustahkamlash, ta’lim-tarbiya jarayoni hamda ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish;

e) mamlakatimizda va xorijda diniy sohada faoliyat olib borayotgan ilmiy-tadqiqot va ta’lim muassasalari bilan yaqindan hamkorlik qilish.

Prezidentimiz tashabbusi bilan Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, Imom Termiziy xalqaro ilmiy tadqiqot markazi tashkil etilgan bo‘lib, mazkur ilmiy-tadqiqot markazlari Vazirlar Mahkamasi huzurida edi. O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi huzurida faoliyat olib borayotgan Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi ham boshqa tadqiqot markazlari singari Vazirlar mahkamasi huzuriga o‘tkazildi. Bu ham markazda amalga oshirib kelinayotgan keng ko‘lamdagi ilmiy ishlarning yanada yuqori saviyada yaratilishida muhim ahamiyat kasb etadi. 

O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi islomshunoslik, dinshunoslik, din psixologiyasi, islom iqtisodiyoti, manbashunoslik, xalqaro munosabatlar yo‘nalishlari bo‘yicha yetuk kadrlarni tayyorlashda ilg‘or xorijiy tajribalar asosida zamonaviy o‘quv dasturlarini tashkil etadi. Akademiyaning ilmiy-tadqiqot salohiyati kengayib, diniy-ma’rifiy adabiyotlar yaratib, ilmiy va ommabop adabiyotlar nashr etadi hamda raqamli resurslar yaratilib, akademiya tomonidan keng jamoatchilikka yetkaziladi. 

Ilhomjon Bekmirzayev,

O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi

"Ijtimoiy fanlar va huquq" kafedrasi professori

MAQOLA