Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

Imom-xatib: erkak va ayollarning o‘z kiyinish usullari bor

25.12.2017   8231   1 min.
Imom-xatib: erkak va ayollarning o‘z kiyinish usullari bor

Joriy yilning 23 dekabr kuni Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari institutida talaba yoshlarning diniy va dunyoviy bilimlarini yanada oshirish, milliy qadriyatlarga bo‘lgan hurmatini yuksaltirish, insonlar o‘rtasida muomala madaniyati va ayniqsa, institutning o‘rnatilgan tartib-qoidalari, kiyinish madaniyati borasidagi bilim, ko‘nikmalarini oshirish va uni targ‘ib qilish maqsadida xuddi shu nom ostida ma’rifiy-tarbiyaviy tadbir bo‘lib o‘tdi.

Tadbirda Toshkent shahar bosh imom-xatibi o‘rinbosari, “Islom ota” jome masjidi imom-xatibi Jasurbek Raupov ishtirok etdi. Tadbir davomida milliy qadriyatlar va o‘zbekona odob-axloq, sharmu hayo, milliy mentaletitimizga xos bo‘lgan fazilatlarni yoshlarimiz o‘zlarida shakllantirishlari lozimligini, ota-bobolarimizdan yillar silsilasidan o‘tib bizgacha yetib kelgan o‘ziga xos ta’lim-tarbiya qoidalariga bo‘ysunish, uni hurmat qilish, qadrlash va farzandlarimizga yetkazishimiz lozimligini va aynan mana shu jihatlar Yurt tinchligi, Vatan taraqqiyotida dasturulamal bo‘lib xizmat qilishini ta’kidladi.

J.Raupov ayniqsa, ayol-qizlarimizning kiyinishlarida, jamoat joylarida o‘zlarini tutishlarida musulmon kishining eng muhim sifatlaridan  bo‘lmish hayo, iffat ko‘tarilib ketayotganligini tilga olib, bu nafaqat o‘sha qiz yoki ayolning balki, o‘zgalarning ham gunohga botishiga sabab bo‘lishini hadisi shariflar bilan ta’sirchan tushuntirib berdi.

Shariatimizda erkak va ayollarning o‘z kiyinish usullari bor. Erkaklar xotinlarning kiyimini kiyishi qanchalik xunuk bo‘lsa, erkaklarning kiyimlarini kiygan xotinlar ham shunday bo‘ladi. Rus adibi Lev Tolstoy ta’biri bilan aytganda erkakka o‘xshamoqchi bo‘lgan ayol, xuddi xotinsifat erkak kabi tasqaradir.

Tadbirda talaba-yoshlar mavzu yuzasidan o‘zlarini qiziqtirgan barcha savollarga javoblar olishdi.

O‘MI Matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Sog‘lom bolaning dunyoga kelishida onaning o‘rni

13.06.2025   623   4 min.
Sog‘lom bolaning dunyoga kelishida onaning o‘rni

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Qur’oni karimda “ONA” so‘zi ulug‘vor va mo‘tabar narsalarni ifodalash uchun qo‘llaniladi. Shuningdek, Alloh taolo ularga hech kimga nasib qilmagan buyuk maqomni in’om etgan. Bu haqda Alloh taolo Luqmon surasida: “Biz insonga ota-onasi haqida tavsiya qildik: onasi uni zaiflik ustiga zaiflik bilan ko‘tardi; uni sutdan ajratish ikki yil ichidadir” degan (14-oyat).


Mufassir Ibn Atiyya rahimahulloh ushbu oyatning tafsirida: “Alloh taolo bu oyatda onaning xizmatini alohida ta’kidlab o‘tgani, onalarning darajasi yuqori ekaniga ishora qiladi”, degan.

O‘z havoi nafslaridan biror so‘z aytmagan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan kimga yaxshilik qilish kerakligi so‘ralganda uch bora “onangga yaxshilik qil” deb javob berganlar.


Onaning vazifasi – farzandni dunyoga keltirish, boqish va uni tarbiyalab voyaga yetkazish bilan cheklanadimi yoki ularning bundanda boshqa muhim hamda kattaroq mas’uliyatlari bormi?


Bu savolga zamonaviy ilm-fan bizga javob beradi...

Keling, savolga javobni ona qornida rivojlanadigan va ona tanasining ajralmas qismi hisoblangan homiladan boshlaylik. Onaning jismoniy holati va uning ovqatlanishi homilaga ta’sir qilganidek, onaning hissiy holati ham ta’sir qiladi.

2013 yilda Granada (Ispaniya) universiteti olimlari 5 yil davomida tadqiqot o‘tkazishdi. 17 ming nafar onalar va 18 ming chaqaloqlar qamrab olgan tadqiqotda sog‘lom ovqatlanish va emizishning farzand salomatligiga ta’sirini kuzatdilar.

Unga ko‘ra, homiladorlik vaqtida onalarning to‘g‘ri ovqatlanishi va diyeta qilishi – farzandning sog‘lom tug‘ilishi va rivojlanishi uchun asosiy omil bo‘lib xizmat qilishi aniqlangan. Tadqiqotda onaning aqliy salohiyatining yuqori bo‘lishi farzandga katta ta’sir etishi isbotlangan.

Shuningdek, onaning ruhiy holati homilaga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir qilishi kuzatilgan. Ruhiy tushkunlik, depressiya, qayg‘u va tashvish ichki stress, xususan, kortizol gormonini keltirib chiqaradi.

Ona tushkunlikka tushganda kortizol farzand miyasining rivojlanishiga salbiy ta’sir qiladi. Natijada bola miya qismidagi o‘zgarishlar sababli bezovtanaladi.

Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, kortizol gormoni qondagi kislorod miqdoriga, natijada bolaning nafaqat tug‘ma nuqsonlar bilan yoki erta tug‘ilishi, hatto uning butun kelajakdagi hayotiga ta’sir qilishi mumkin.

Stressni boshdan kechirgan homilador ayollardan dunyo kelgan farzandlarda ruhiy kasalliklar, semirish, qand kasalligi, saraton va asab tizimi kasalliklari ehtimoli ham ularda yuqori bo‘lgan.

Xavotirli yeri shuki, bu alomatlar kelgusi avlodga ham o‘tgan. Ha, uning asorati nafaqat farzandlari, balki nabiralarining hayotlariga ta’sir o‘tkazgan.

 

Onaning bolasiga bo‘lgan g‘amxo‘rligi va mehri farzandning maktabdagi fanlarni yaxshi o‘zlashtirishni, ayniqsa, matematika va chet tillari kabi fanlarni puxta o‘rganish qobiliyatini hamda o‘qish ko‘nikmalarini shakllantiradi.

Shuningdek, olimlarning ta’kidlashicha, bolaga ijobiy ta’sir ko‘rsatadigan eng muhim omillardan biri bu – ona-bola o‘rtasidagi iliq munosabatlar sanaladi. Onaning stress holati esa, farzandning miyasiga jiddiy ta’sir qiladi.

Miyaning tubiga kirib borishga imkon beruvchi so‘nggi texnologiyalar onaning mehr-muhabbati bola miyasining gippokampus deb ataladigan qismiga ta’sir qilishi aniqlangan. U xotira hujayralarining yangilanishi, yodlab qolish qobiliyati va stressga javob berish vazifalarini bajaradi.


Boshqa bir tadqiqotga ko‘ra, gippokampus ko‘rsatkichi onasidan mehr ko‘rganlarda mehr ko‘rmagan bolalarga qaraganda yuqori ekani kuzatilgan.

Ruminiyada yoshligidan stressda, beparvo munosabatda ulg‘aygan bolalar ustida olib borilgan tadqiqot natijalarida ularning miya qismida qora tuynuklar borligi aniqlangan.

Gerhard Suyu o‘zining “Muhabbat qanday ta’sir qiladi?” nomli kitobida “Farzandga qilingan har qanday munosabat uning miya faoliyatiga ta’sir qiladi. Agar farzandga doimiy ravishda qattiqqo‘llik, do‘q-po‘pisa qilinsa, u asabiy, qo‘rqoq, o‘z fikrini erkin bayon eta olmaydigan bo‘lib voyaga yetadi”.

AQSHda 3 mingga yaqin shaxslar o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rovnomada, ona va bola o‘rtasida sog‘lom hissiy munosabatlar mavjud bo‘lsa, ularning jismoniy va ruhiy salomatligiga ijobiy ta’siri 74 yil davom etishi mumkinligini aniqlangan.

Demak, farzandning nafaqat sog‘lom, balki salohiyatli bo‘lishida ham Onalarning o‘rni va mas’uliyati shunchalik yuqori ekan.

 

Davron NURMUHAMMAD