Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Oktabr, 2025   |   30 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:24
Quyosh
06:43
Peshin
12:12
Asr
15:49
Shom
17:36
Xufton
18:48
Bismillah
22 Oktabr, 2025, 30 Rabi`us soni, 1447

Asmo binti Yazid

16.02.2017   12878   3 min.
Asmo binti Yazid

Sahobiya ayollar

Asmo binti Yazid ansoriy ayollardan bo‘lib, kuchli iymon, sabr, shijoat, aql egasi edi. Unda hotirlash, ta’sirchan gapirish, chiroyli o‘qish qobilyati mujassam edi. U bizga Rasululloh (salollohu alayhi vasallam) haqlaridagi qissalarni o‘ziga hos usul bilan yetkazib berganlardan biridir.

Ibn Hojar bunday deydi: “Asmo binti Yazid ibn Sakkon ibn Rofe’ ibn Imriul Qays ansorlardan bo‘lib avs qabilasning ashhal urug‘idandir. “Ummu Omir” va “Ummu Salam” kunyalari bor.

Asmoning Quron karim oyatlarini, hadisi sharifni o‘rganinshga o‘ta mohir edi.

Payg‘ambar (salollohu alayhi vasallam) sahobalar davrasida o‘tirganlarida Asmo binti Yazid huzurlariga keldi va: “Ota, onam sizga fido bo‘lsin, ey Allohni elchisi! Ayollar nomidan keldim. Ular so‘zimni maqullashdi. Alloh taolo sizni erkak ayolga payg‘ambar qilgan. Biz ayollar homilador bo‘lamiz. Erkaklar jamoat namozlarida ishtirok etishadi, hamda Alloh yo‘lida safarga chiqish bilan darajalari yuksaladi. Qachon safarga ketishsa, biz ularni bolalarini va mollarni qo‘riqlaymiz. Ayting-chi, savobda ular bilan teng bo‘lamizmi?”  deb so‘radi. Shunda Payg‘ambar (salollohu alayhi vasallam) sahobalarga “Dini haqida yahshi savol bergan ayollarning so‘zini eshitdingizmi? – dedilar. So‘ngra yana Asmoga yuzlanib: “Ey Asmo ortingdagi ayollarga bildir, ulardan qaysi biri eriga yaxshi xotin bo‘lsa, uning roziligini istab yaxshiliklariga ergashsa, barcha savobda eri bilan teng sherik bo‘ladi” deb marhamat qildilar.

Asmo binti Yazid (raziyallohu anho) bunday rivoyat qiladi: “Bir kuni tengdosh ayollar orasida turgan edim. Yonimizdan Payg‘ambar (salollohu alayhi vasallam) o‘tib qoldilar. Bizlarga salom berib: “Kufroni ne’mat qilishdan saqlaninglar”, dedilar. So‘rashga juratlirog‘i men edim. “Ey Rasululloh, kufroni ne’mat nima?” deb so‘radim. U zot marhamat qildilar: “Sizlardan biringiz  ota-onasi bilan yashaydi. So‘ngra Alloh taolo unga er bersa, eridan farzand ato qilsa, u g‘azablanadi. Hatto unga: “Men sendan hech yaxshilik ko‘rmadim” deydi. Bu voqea ayollarga Payg‘ambarimiz tarbiyalarining bir ko‘rinishi edi.

Amr ibn Qatoda (raziyallohu anhu) rivoyat qiladi: “Payg‘ambar (salollohu alayhi vasallam) eng birinchi bay’at bergan ayollar Ummu Said, Kabashata binti Rofe Ummu Omir (Asmo) binti Yazid ibn Sakkon va Havo binti Yazid ibn Sakkondir”.

Asmo birinchi bay’at qilganidan faxrlanib: “Men Rasulullohga bay’at qilgan ayollarning birinchisiman”, der edi.

Asmo binti Yazid ishlarni ishonch va diqqat bilan o‘rganar edi. Oisha                  (raziyallohu anho) maqtab: “Ansor ayollar qanday ham yaxshidir, dinni o‘rganishda hayolari ularni  (masala) so‘rashdan to‘sib qolmadi ”, deganlarida Asmo binti Yazid kabi ayollarni nazarda tutganlari shubhasiz.

Sahiylik ansorlarning oliy sifati edi. Asmo binti Yazid rivoyat qiladi: “Payg‘ambar (salollohu alayhi vasallam) uyimizga tashrif buyurganlarida: “Bu uylarda qanday yaxshilik bor, bu arsorlarning yaxshiligidir”, deb marhamat qildilar.

Asmo binti Yazid yana shunday fazilatlari bois Rasululllohning hurmatlarini qozondi. Hudaybiyadagi daraxt ostida Asmo Rizvon bay’atini bergan edi. Payg‘ambar (salollohu alayhi vasallam): “daraxt ostida bay’at berganlardan hech biri do‘zaxga kirmaydi”, deganlar.

Davomi bor...

Manbalar asosida

Toshkent islom instituti 4-kurs talabasi

Tojiddinov Abdussomad Abdulbosit o‘g‘li tayyorladi

Boshqa maqolalar

Til – millatning ma’naviy-ruhiy boyligi

21.10.2025   4911   5 min.
Til – millatning ma’naviy-ruhiy boyligi

O‘zbek tili xalqimiz uchun milliy o‘zligimiz va mustaqil davlatchilik timsoli,

bebaho ma’naviy boylik, buyuk qadriyatdir.

         Shavkat Mirziyoyev

     O‘zbek tiliga davlat tili maqomining berilishi xalqimizning milliy mustaqillikka erishish yo‘lidagi muhim siljishlardan biri bo‘lib, ona tilimizning bor go‘zalligi va jozibasini to‘la namoyon etish bilan birga, uni ilmiy asosda rivojlantirish borasida ham keng imkoniyatlar yaratdi.
 

          Yangi O‘zbekistonda o‘zbek tilining xalqimiz ijtimoiy hayotida va xalqaro miqyosdagi obro‘-e’tiborini tubdan oshirish, unib-o‘sib kelayotgan yoshlarimizni vatanparvarlik, milliy an’ana va qadriyatlarga sadoqat, ulug‘ ajdodlarimizning boy merosiga vorislik ruhida tarbiyalash, mamlakatimizda davlat tilini to‘laqonli joriy etishni ta’minlashga qaratilgan yangidan-yangi tashabbuslar ilgari surilayotgani juda muhim.


    Davlat tili siyosiy, ijtimoiy va madaniy sohalarda xalqni birlashtiruvchi qudratli vosita sanaladi. Ona tilimiz so‘zlashuvchilar soni ko‘pligiga ko‘ra, sayyoramizda eng keng tarqalgan 40 ta tildan biri ekani ham quvonarlidir. Hozirgi vaqtda yer yuzida o‘zbek tilida so‘zlashuvchilar soni qariyb 60 million kishini tashkil etishi esa uning dunyodagi yirik tillardan biriga aylanib borayotganidan dalolat beradi.


   So‘nggi yillarda O‘zbekistonda barcha soha va tarmoqlar kabi ona tilimiz qadri va nufuzini yanada oshirish borasidagi siyosat va amaliy ishlar ham yangi bosqichga ko‘tarilmoqda. Buni o‘zbek tilining davlat tili sifatidagi maqomi va obro‘-e’tiborini tubdan oshirish bo‘yicha qabul qilingan tarixiy farmon va qarorlar samaralari yaqqol tasdiqlaydi. Asosiy qonunimiz – Konstitutsiyamizning o‘zbek tilida qabul qilinishi esa ona tilimizning nufuzini yanada yuksaltirdi. Davlatimiz madhiyasi xalqaro maydonlarda o‘zbek tilida yangray boshladi. Ayniqsa, ona  tilimiz Birlashgan Millatlar Tashkilotining yuksak minbarida ulkan siyosiy sammit va uchrashuvlarda baralla yangrab, tinchlik, do‘stlik va hamkorlik vositasiga aylanib borayotgani barchamizni quvontiradi. Til – millatning faxri, g‘ururi, ko‘zgusi. Millatlarni ajratib turuvchi asosiy belgilardan biri bu til ekan, har bir inson o‘z tilini bilishi, uni ulug‘lashi va shu bilan birga boshqa millatlarning ona tiliga ham hurmat bilan qarashi lozim.        


    Vatanimiz mustaqilligining ma’naviy asoslarini mustahkamlash, xalqimiz, avvalo, yosh avlodni milliy qadriyatlarimizga muhabbat va sadoqat ruhida tarbiyalashda o‘zbek tilining ahamiyati tobora ortib bormoqda. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida davlat tilining maqomi xuquqiy jixatdan mustaxkamlab qo‘yildi. O‘zbekiston Respublikasining “Davlat  tili  to‘g‘risida”gi  qonunining  qabul qilinishi ona tilimizning taraqqiyoti, rivojlanishi hamda o‘ziga xos va boy bisotini namoyish etishga keng imkoniyat yaratdi.


O‘zbek  tili dunyodagi qadimiy, go‘zal va boy tillardan biri hisoblanadi. Tilimizdagi  hayo, ibo, andisha, oriyat, mehrni yozuvchilarimiz  asarlarida  yaqqol  ko‘rish  mumkin. Mahmud Qoshg‘ariyning "Devoni lug‘atit turk" kitobi, Ahmad Yassaviyning  hikmatlari, Alisher Navoiyning "Xamsa"si, Zahiriddin  Muhammad Boburning "Boburnoma"si, Abdulla Qodiriyning betakror  romanlari-oqibat so‘zlarini  boshqa  tilga  aynan  tarjima  qilib bo‘lmaydi. Ularni faqat o‘zbek tilida ifodalash mumkin. Chunki bu tushunchalar  xalqimizga xos va ularni  aytishga  faqat  shu til  qodirdir. Bizning  ona tilimiz dunyodagi uch mingga yaqin til  orasida turkiy tillar oilasiga mansub  bo‘lib, jonli  til sifatida  qipchoq, qarluq, o‘g‘iz  lahjalarida namoyon bo‘ladi. O‘zbek  adabiy tili esa ana  shu lahjalardagi  so‘zlarning  ma’lum  bir me’yoriga  keltirilgan  shaklidir. U  muttasil o‘sib, rivojlanib  bormoqda. Uning rivojida so‘z  mulkining sultoni  Alisher Navoiyning xizmatlari  beqiyosdir. Hazrat  Navoiy  til  xaqida bunday  yozadilar: “Ko‘ngil  xazinasining  qulfi  tildir. Ul  xazinaning  kalitidin so‘z bil”.


O‘z ona tilimizga bo‘lgan muhabbatni xalqimizning, odamlarning samimiy suhbatlarida, yuksak axloqiy fazilatlarida ko‘rib, beixtiyor shunday el farzandi ekanligimizdan faxrlanamiz. O‘z tili uchun qayg‘urayotgan millat dunyo xalqlari safida o‘z o‘rnini, chinakam mustaqilligini asrashga, himoya qilishga jiddu jahd qilayotgan millat sanaladi. Millatning va milliy adabiyotning mavjudlik sharti bo‘lgan ona tilimiz taqdiri uchun kuyinish, uning ravnaqi uchun barcha imkoniyatlarni safarbar etish har birimizning burchimizdir.  


Ona tilimizning xalqaro miqyosdagi obro‘-e’tiborini yuksaltirishda, uni milliy va umumbashariy tushunchalar asosida taraqqiy etgan tillar safiga qo‘shishda har birimiz tilimizga chuqur hurmat bilan e’tibor berishimiz kerak.


Shu o‘rinda ma’rifatparvar bobomiz, o‘z davrida o‘nga yaqin dunyoviy tillarni puxta o‘rgangan olim Is'hoqxon Ibratning quyidagi fikrlari e’tiborga molik: “Bizning yoshlar, albatta, boshqa tilni bilish uchun sa’y-harakat qilsinlar, lekin avval o‘z ona tilini ko‘zlariga to‘tiyo qilib, ehtirom ko‘rsatsinlar. Zero, o‘z tiliga sadoqat – bu Vataniy ishdir”.


Biz tilimizni qanchalik asrasak, yuksaltirsak, rivojlanishiga hissa qo‘shsak, o‘zga millatlar ham bizning tilimizni hurmat qilishadi hamda uning dunyo hamjamiyati maydonidagi o‘rni va poydevorini shunchalik mustahkam qo‘ygan bo‘lamiz.


Odiljon  Narzullayev,

Yangiyul tumani  “Qirsadaq’’ jome masjidi   imom  xatibi