Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Yanvar, 2025   |   23 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:20
Quyosh
07:42
Peshin
12:40
Asr
15:47
Shom
17:31
Xufton
18:48
Bismillah
23 Yanvar, 2025, 23 Rajab, 1446
Maqolalar

Tilimiz faxrimiz bo‘lishi lozim

21.10.2024   2167   4 min.
Tilimiz  faxrimiz bo‘lishi lozim

21-oktyabr – O‘zbek tili bayrami kuni 

Haq taolo Odam farzandlariga eng buyuk ne’mat o‘laroq til berdi. Barcha mavjudotlar orasida inson ana shu tili va aqli orqali aziz va mukarram bo‘ldi. Bashariyat turli millat va elatlar qilindi. Ular esa asosan, til orqali farqlanadi. Har bir millatning Vatani, davlati kabi yana bir buyuk boyligi  bu –  o‘sha  xalqning  tilidir.

O‘tgan asrlar davomida tilimiz juda ko‘p taraqqiyot va inqirozni boshdan kechirdi. Shukrki, istiqlol shabadalari esib, millat o‘z tili, dini va o‘zligiga qaytib, 1989 yilda o‘zbek tiliga davlat tili maqomi berildi. Afsuski, Qonun qabul qilinganiga 35 yil o‘tgan bo‘lsa-da, tilimiz sofligini asrash, uni rivojlantirish borasida biror yutuqqa erisha olganimiz yo‘q.

Tan olish kerakki, bugun xorijdan o‘zlashayotgan so‘zlarni to‘g‘ridan to‘g‘ri qabul qilish oddiy holga aylangan. Kundalik so‘zlashuvimizda ham qancha ajnabiy so‘zlardan foydalanimishimiz o‘zimizga ayon. Ko‘cha-ko‘ydagi turli banner va reklama hamda do‘konu turli savdo peshtaxtalaridagi nomlarniku aytmay qo‘ya qolay. Imlo xatolar bilan yozilgan e’lon va reklamalarning yillab to‘g‘rilanmasligidan og‘rinamiz ham. Ularni o‘z vaqtida ogohlantirish, tanbeh berishga esa istihola qilamiz. Bu e’tiborsizligimiz oqibatida tilimiz qadrsizlanadi.

Til me’yorlarsiz yashay olmaydi. Ammo bu me’yorlar ijtimoiy taraqqiyot bilan bog‘liq holda o‘zgarib, rivojlanib, takomillashib boradi. Jamiyatimiz taraqqiyot pillapoyalaridan ko‘tarilgan sayin ona tilimiz yangi so‘z va atamalar bilan boyib bormoqda. 1981 yili chop etilgan ikki jildlik “O‘zbek tilining izohli lug‘ati”da 60 ming so‘z izohlangan edi. 2006–2008 yillarda nashr qilingan besh jildlik “O‘zbek tilining izohli lug‘ati”da esa 80 mingdan ortiq so‘z bor. Bu lug‘atlar orasida 20 ming so‘z farq qiladi. Bunga sabab shuki, yangi nashr birinchi lug‘atga kiritilmay qolgan so‘zlar va tilimizga yangi kirib kelgan so‘zlar hisobiga boyitilgan.

Axloqiy me’yorlarga to‘g‘ri kelmaydigan so‘z va iboralar bilan tilimizni bulg‘ash, lug‘atimizda tarjimasi bo‘la turib, boshqa tildan kirib kelgan so‘zlarni ishlatish ham muomala madaniyati qoidalariga ziddir. Ko‘chib kiruvchi so‘zlar to‘plami ayrim hollarda “internatsional so‘zlar” sifatida xas-po‘shlanadi. Bunga “biznes”, “market”, “mini”, “super”, “menejer”, “vip”, “lider”, “audio”, “video”, “aut”, “inter”, “servis” kabi bir qancha so‘zlar misol bo‘ladi. “Orgtexnika”, “kanselyariya” va bularga bog‘liq vositalar, jihozlar nomlanishi ham shundayligicha qabul qilingan. Ayniqsa, kompyuter sohasidagi iboralar xorijiy nomlari bilan atalishi davom etib kelmoqda (masalan: fayl, sayt, korzina, ssilka, giperssilka, snoska, domen, setevoye okrujeniye, slayd, spam, bulutus va hokazo). Biz bu so‘zlarning iloji boricha o‘zbekcha muqobilini topishimiz kerak va lozim. Agar bunga e’tibor qaratmasak, globallashuv davrida tilimiz o‘zga tilga “yutilib” ketmasligiga hech kim kafolat bermaydi.

Tilga qiyos berar ekan, bobokalonimiz Alisher Navoiy “Layli va Majnun” dostonida bunday degan:

Aytib sovumas taronasen sen,

Olib qurumas xizonasen sen.

Bu misralarning ma’nosi shuki, til ishlatgan sari va sarflagan sayin yanada boyib, sayqallanib boradigan ne’mat. Til – millatning tarixi, buguni hamda kelajagidir. Tilning eng asosiy manbai – so‘z. Biroq shu tilda so‘zlashuvchi xalq unga nisbatan e’tiborli va mas’uliyatli munosabatda bo‘lmasa, o‘z ona tili, lug‘ati so‘zga boy bo‘la turib, nutqida boshqa millat tilidan kirib kelgan so‘zlarni ishlatsa, mumtoz so‘zlar ma’nolari izohlanmasa, bora-bora bu til unutilishi, yo‘qolib ketishi hech gap emas. Taxminlarga ko‘ra, shu kungacha dunyoda  30 000 ga yaqin tillar yo‘q bo‘lib ketgan va yana bir qanchasi yo‘q bo‘lish arafasida.

Bir so‘z bilan aytganda, qayerda bo‘lmaylik ona tilimizga e’tibor  qaratishimiz lozim bo‘ladi.  Chunki til millat ko‘zgusidir. Unda xalqimizning asrlar silsilasidan, mustabidlik to‘fonlaridan sabr-matonat bilan bosib o‘tgan hayot yo‘li, madaniyati, tarixi, saviyasi, aql-zakovati aks etadi.

Shukur JABBOR

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Har bir murojaat o‘z yechimini topmoqda

22.01.2025   3496   1 min.
Har bir murojaat o‘z yechimini topmoqda

O‘zbekiston musulmonlari idorasi rahbariyatining aholi bilan samimiy muloqoti ko‘plab muammolarni hal etishda muhim omil bo‘lmoqda. Jumladan, fuqarolar qabuli davomida har bir murojaat e’tiborga olinib, o‘z yechimini topayotgani quvonarli hol. 
 

Ana shunday qabullardan biri bugun, 22 yanvar kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari fuqarolarni qabul qilib, murojaat, arz va takliflarini eshitdilar. Qabul chog‘ida ular tomonidan ko‘tarilgan masjidlar holati, imom-xatib faoliyati, haj va umra, oilaviy masalalar, diniy ta’lim hamda moddiy yordam olish singari masalalarning aksariyati ijobiy hal etildi. 


Jumladan, oilaviy munosabatlarda kelganlarga muammolar yechimi bo‘yicha maslahatlar, shar’iy masalalar yechimi yuzasidan tavsiyalar va moddiy yordam so‘raganlarga belgilangan tartibda ko‘mak berildi. 


Mana shunday samimiy qabul va g‘amxo‘rlikdan mamnun bo‘lgan fuqarolardan ko‘rsatilgan e’tibordan ko‘ngillari shod bo‘lishib, xayrli duolar qilishdi. 


Bu kabi qabul jarayonlari O‘zbekiston musulmonlari idorasining hududlardagi vakilliklari va barcha jome masjidlarida ham haftaning har chorshanba kuni imom-domlalar tomonidan amalga oshirilmoqda.  


O‘zbekiston musulmonlari idorasi 
Matbuot xizmati

Har bir murojaat o‘z yechimini topmoqda Har bir murojaat o‘z yechimini topmoqda Har bir murojaat o‘z yechimini topmoqda Har bir murojaat o‘z yechimini topmoqda Har bir murojaat o‘z yechimini topmoqda Har bir murojaat o‘z yechimini topmoqda
O'zbekiston yangiliklari